آیین نامه ماده 58 قانون احکام دائمی مصوب 1397/06/27
آیین نامه ماده 58 قانون احکام دائمی و بند (پ) ماده 106 و ماده 109 قانون ششم توسعه با موضوع رعایت اصول پدافند غیر عامل مصوب 1397/06/27 ستاد کل نیروهای مسلح
شناسنامه آیین نامه ماده 58 قانون احکام دائمی:
شماره روزنامه رسمی: 21453
تاریخ روزنامه رسمی: 1397/08/15
شماره ابلاغ: 1045/1/16011
تاریخ ابلاغ: 1397/08/02
مرجع تصویب: ستاد کل نیروهای مسلح
تاریخ تصویب: 1397/06/27
بیشتر بخوانید:
مقررات احکام دائمی برنامه های توسعه
مجموعه مقررات مرتبط با آیین نامه ماده 58 قانون احکام دائمی (مقررات پدافند غیر عامل)
مجموعه موضوعی آرای وحدت رویه قضایی
مجموعه موضوعی آرای دیوان عدالت اداری
مقررات مرجع:
ماده ۵۸ قانون احکام دائمی برنامه های توسعه مصوب 1395:
دولت مکلف است نسبت به رعایت اصول پدافند غیر عامل در مطالعه، طراحی و اجرای طرحهای حساس و مهم و نیز تأسیسات زیربنایی و ساختمان های حساس و شریان های اصلی و حیاتی کشور و آموزش عموم مردم توسط دستگاههای اجرایی موضوع ماده (۵) قانون مدیریت خدمات کشوری به منظور پیشگیری و کاهش مخاطرات ناشی از سوانح غیر طبیعی و ایجاد سامانه پایش، هشدار، خنثی سازی در خصوص تهدیدات نوین در مراکز مذکور اقدام کند.
بند (پ) ماده 106 قانون برنامه 5 ساله توسعه ششم مصوب 1395
به منظور کاهش آسیب پذیری زیرساخت ها و ارتقای پایداری ملی، کلیه دستگاه های اجرایی ملزم به رعایت سیاست های پدافند غیر عامل و انجام اقدامات زیر می باشند:
1 ـ اجرای کامل پدافند غیر عامل برای کلیه مراکز حیاتی و حساس کشور بر اساس طرح مصوب کمیته دائمی پدافند غیر عامل مبتنی بر گسترش هوشمندانه و مصون سازی آن و تصویب در مراجع قانونی آن
2 ـ تهیه و تدوین طرحهای ایمن سازی و حفاظت از مراکز مهم کشور و به اجرا درآوردن آنها پس از تصویب کمیته دائمی پدافند غیر عامل از منابع دستگاه مربوطه و تصویب در مراجع قانونی آن
3 ـ تهیه پیوست پدافند غیر عامل برای طرحهای حساس جدید کشور و الزام به رعایت و اجرای آنها پس از تصویب کمیته دائمی پدافند غیر عامل از منابع دستگاه مربوطه آن
ماده 109 قانون برنامه 5 ساله توسعه ششم مصوب 1395
دولت مکلف است مطابق مصوبات شورای عالی فضای مجازی و هماهنگی سازمان پدافند غیرعامل اقدامات ذیل را به عمل آورد:
الف ـ ایجاد سامانه پدافند رایانیکی (سایبری) در سطح ملی و ارتقای قدرت رصد، پایش، تشخیص و هشداردهی، مصون سازی و افزایش توان مقابله با پیامدهای ناشی از وقوع احتمالی تهدید با بهره گیری از ظرفیت دستگاههای استانی و نیروهای مسلح با هدف مصون سازی و یا بی اثرسازی این گونه تهدیدات بر سرمایه های ملی
ب ـ افزایش سطح آموزش رایانیکی (سایبری) مدیران و کارکنان دستگاههای اجرایی به منظور جلوگیری از نفوذ و مختل نمودن سامانه (سیستم) های نرم افزاری دستگاه ذی ربط و توسعه آمادگی ها
متن آیین نامه ماده 58 قانون احکام دائمی:
به استناد ماده 8 اساسنامه سازمان پدافند غیر عامل کشور مصوب مقام معظم رهبری و فرماندهی کل قوا (مدظله العالی) در تاریخ 1397/06/27 بیست و هفتمین جلسه کمیته دائمی (شورای عالی) پدافند غیر عامل کشور تشکیل و آیین نامه اجرایی ماده 58 قانون احکام دائمی و بند (پ) ماده 106 و ماده 109 قانون برنامه پنجساله ششم توسعه کشور موضوع ماده نه اساسنامه، پیشنهادی آن سازمان را بررسی و به شرح زیر تصویب نمود؛
مقدمه
تصویب بند پیشنهادی ستاد کل نیروهای مسلح در موضوع پدافند غیر عامل در سال 1384 توسط مجلس شورای اسلامی و درج آن در قانون برنامه پنجساله چهارم توسعه جمهوری اسلامی ایران، به عنوان اولین گام پیرامون قانون گذاری در مباحث پدافند غیر عامل محسوب می گردد کـه پیرو آن آیین نامه اجرایی مربوطه با عنوان آیین نامه اجرایی بند 11 ماده 121 قانون برنامه چهارم توسعه کشور از طرف دولت وقت ابلاغ شد. تکرار این بند تحت عنوان بند ک ماده 201 در قانون برنامه پنج ساله پنجم توسعه کشور و اخذ تائیدیه بر آیین نامه اجرایی آن از مقام معظم رهبری و نیز تصویب اساسنامه سازمان پدافند غیر عامل کشور توسط معظم له، منجر به پیشنهاد ماده 58 قانون احکام دائمی در موضوع پدافند غیر عامل از طرف دولت در سال 1395 و تصویب آن در مجلس شورای اسلامی شد.
ماده 58 قانون احکام دائمی برنامه های توسعه کشور با توجه به وجود 2 آیین نامه اجرایی برای احکام سابق در برنامه های چهارم و پنجم و بند (پ) ماده 106 و ماده 109 قانون برنامه پنج ساله ششم توسعه کشور به دلیل تغییر شرایط پیش گفته نیاز به تبیین، تعریف و شفاف سازی مفاهیم و تدوین فرآیند اجرای آن دارد کـه آئین نامه حاضر به این منظور تهیه و تدوین می گردد.
ماده 1 ـ هدف: اجرایی نمودن، تبیین مفاهیم و جهت دهی و هماهنگی دستگاه ها، روان سازی و تسهیل در اجرای ماده 58 قانون احکام دائمی و بند (پ) ماده 106 و ماده 109 قانون برنامه پنج ساله ششم توسعه کشور
ماده 2 ـ اسناد بالا دستی مرتبط
1) تدابیر و فرامین ابلاغی مقام معظم رهبری (مدظله العالی)
2) سیاستهای کلی نظام در حوزه پدافند غیرعامل و سایر حوزه های مرتبط
3) سیاست های دفاعی کشور
4) اساسنامه سازمان پدافند غیرعامل کشور، مصوب مقام معظم رهبری (مدظله العالی)
5) قانون احکام دائمی برنامه های توسعه کشور و قانون برنامه پنجساله ششم توسعه جمهوری اسلامی ایران
6) مصوبات شورای عالی فضای مجازی
ماده 3 ـ تعاریف و اختصارات: اصطلاحات و واژه های به کار رفته در این آئین نامه دارای مفاهیم و معانی مشروح مربوط زیر است:
1) پدافند غیر عامل: مجموعه اقدامات غیرمسلحانه کـه موجب افزایش بازدارندگی، کاهش آسیب پذیری، تداوم فعالیت های ضروری، ارتقاء پایداری ملی و تسهیل مدیریت بحران در مقابل تهدیدات و اقدامات نظامی دشمن می شود.
2) اصول پدافند غیر عامل: عبارت است از مفاهیم بنیادین دفاعی کـه دستیابی به اهداف پدافند غیر عامل را تسهیل و تضمین می نماید.
3) کمیته دائمی: کمیته دائمی پدافند غیرعامل
4) سازمان: سازمان پدافند غیرعامل کشور
5) اماکن و تاسیسات حیاتی: اماکن و تاسیساتی هستند کـه چنانچه تمام و یا قسمتی از آن مورد تعرض، تخریب واقع شود و یا به کنترل دشمن درآیند، خسارت جبران ناپذیری به کشور وارد می شود و یا زندگی عادی مردم دچار اختلال می گردد.
6) اماکن و تاسیسات حساس: اماکن و تاسیساتی هستند کـه چنانچه تمام و یا قسمتی از آن مورد تعرض، تخریب واقع شود و یا به اشغال و کنترل دشمن درآیند، زیان کلی به کشور وارد شود و یا زندگی مردم تا حدودی مختل می گردد.
7) اماکن و تاسیسات مهم: اماکن و تاسیساتی هستند کـه چنانچه تمام و یا قسمتی از آن مورد تعرض و تخریب واقع شده و یا به اشغال و کنترل دشمن درآیند، مشکلاتی برای کشور ایجاد می شود و یا زندگی عادی بخشی از مردم مختل می گردد.
8) طرح های حساس و مهم: به طرح هایی کـه اجرای آنها منجر به ایجاد اماکن و تاسیسات حیاتی، حساس و مهم می شود اطلاق می گردد.
9) تاسیسات زیربنایی: عبارت است از تاسیسات زیرساختی مانند برق، گاز، راه، انرژی، ارتباطات و فناوری اطلاعات و امثال آن است کـه تامین نیازهای اساسی، اداره امور شهر، استان و کشور و تداوم حیات و فعالیت مردم به آن وابسته است.
10) شریان های اصلی و حیاتی: به شبکه های زیرساختی و ارتباطی کـه نقش اصلی و حیاتی در تامین نیازهای اساسی اداره کشور و امور مردم را دارند اطلاق می شود.
11) سوانح غیرطبیعی: به سوانح انسان ساخت ناشی از جنگ، درگیری های مسلحانه و امثال آن، کـه در عملکرد جامعه اختلال جدی ایجاد نماید و منجر به خسارات زیست محیطی، مادی و بشری شود سوانح غیرطبیعی گفته می شود.
12) سامانه پایش، هشدار، خنثی سازی: به مجموعه ای نظام یافته و منسجم از سخت افزار و نرم افزارهایی کـه در یک شبکه به هم پیوسته و هوشمند سازماندهی و ساماندهی شده و تهدیدات متصور بر مراکز و زیرساخت های حیاتی، حساس و مهم را مراقبت و پایش نموده و احتمال و امکان بروز تهدید را اعلام و خنثی سازی آن را راهبری می نماید، گفته می شود.
13) تهدیدات نوین: توانایی و استعداد دشمن در استفاده از سلاح غیر متعارف از جمله زیستی، شیمیایی، هسته ای، الکترومغناطیس، سایبری و فناورانه برای ایجاد خطر و آسیب به جمعیت، محیط زیست و حیات انسانی و موجودات زنده تهدیدات نوین گفته می شود.
14) دستگاه اجرایی موضوع ماده 5 قانون مدیریت خدمات کشوری: کلیه وزارتخانه ها، مؤسسات دولتی، مؤسسات یا نهادهای عمومی غیردولتی، شرکتهای دولتی و کلیه دستگاه هایی کـه شمول قانون بر آنها مستلزم تصریح و یا ذکر نام است از قبیل شرکت ملی نفت ایران، سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران، بانک مرکزی، بانک ها و بیمه های دولتی، دستگاه های اجرایی نامیده می شوند.
ماده 4 ـ حوزه شمول آیین نامه
1) کلیه مراکز، تاسیسات و شریان های حیاتی، حساس و مهم موجود در حال بهره برداری، در حال ساخت و طرح های در دست مطالعه
2) کلیه دستگاه های اجرایی موضوع ماده 5 قانون مدیریت خدمات کشوری
3) عموم مردم شامل اقشار، صنوف، کارمندان و کارگران
ماده 5 ـ وظایف دستگاه ها
الف: رعایت اصول پدافند غیر عامل در مطالعه، طراحی، و اجرای طرح های حساس و مهم و نیز تاسیسات زیربنایی و ساختمان های حساس و شریان های اصلی و حیاتی کشور
1) سازمان موظف است معیارها و الگوی سطح بندی اماکن و تاسیسات حیاتی و حساس و مهم را تهیه و پس از تصویب کمیته دائمی به دستگاه های ملی و استانی ابلاغ نماید.
2) دستگاه های اجرایی موظفند تاسیسات زیربنایی و ساختمان های موجود، در حال ساخت، و طرح های حساس و مهم در دست مطالعه خود را بر اساس دستورالعمل ابلاغی سازمان سطح بندی و جهت تصویب به سازمان پیشنهاد کنند.
3) دستگاه های اجرایی ملی و استانی موظفند طرح مصون سازی تاسیسات زیربنایی، ساختمان های حساس و شریان های اصلی و حیاتی خود را با بکارگیری مشاورین ذ ی صلاح و مورد تائید سازمان تهیه و پس از تائید سازمان از منابع دستگاه مربوطه اجرا نمایند.
4) سازمان موظف است مطالعه، طراحی و اجرای طرح مصون سازی و کاهش آسیب پذیری دستگاه های اجرایی ملی و استانی را راهبری و بر اجرای آن نظارت کند.
تبصره: سازمان موظف است طرح های مصون سازی تاسیسات زیربنایی ساختمان حساس و شریان های اصلی و حیاتی را بر اساس اصول و ملاحظات پدافند غیر عامل مصوب کمیته دائمی، تصویب و حسب مورد، تصویب طرح های پدافند غیر عامل مراکز مهم را به کمیته پدافند غیر عامل دستگاه های اجرایی ملی و استانی تفویض کند.
ب: آموزش عموم مردم توسط دستگاه های اجرایی موضوع ماده 5 قانون خدمات کشوری به منظور پیشگیری و کاهش مخاطرات ناشی از سوانح غیرطبیعی
1) دستگاه های اجرای ملی و استانی مکلفند بر اساس سیاست های آموزشی ابلاغی سازمان طرح درس، محتوا و برنامه لازم برای آموزش مخاطبین خود را در موضوعات پیشگیری و کاهش مخاطرات ناشی از سوانح غیرطبیعی تهیه و در برنامه های آموزشی سالانه خود درج و اجرا نمایند.
2) دستگاه های آموزشی و فرهنگی کشور اعم از؛ سازمان صدا و سیما، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، وزارت آموزش و پرورش، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، حوزه های علمیه، جمعیت هلال احمر و شهرداری ها و سایر دستگاه های ذی ربط مکلفند برنامه ها و متون آموزشی پدافند غیرعامل برای عموم مردم را بر اساس سیاست های آموزشی سازمان تهیه و پس از تایید سازمان در برنامه های سالانه خود درج و بر اجرای آن نظارت کنند.
3) سایر دستگاه های اجرایی مشمول قانون مکلفند برنامه های آموزشی کارکنان و جامعه مخاطب خود را متناسب با سیاست های آموزشی پدافند غیرعامل اجرا کنند.
4) سازمان امور اداری و استخدامی کشور موظف است آموزش پدافند غیرعامل را در برنامه دوره های ضمن خدمت کارکنان لحاظ و بر اجرای آن نظارت کند.
5) دستگاه های اجرایی مشمول این ماده موظفند با اجرای رزمایش دوره ای و نوبه ای آموزش ها و آمادگی کارکنان و جامعه مخاطب خود را بر اساس تقویم، برنامه و سناریوهای ابلاغی و نظارت سازمان ارزیابی و کنترل کنند.
6) نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران مفاد آموزشی پدافند غیر عامل را مطابق با سیاست های آموزشی ستاد کل نیروهای مسلح در دوره آموزشی نیروها اعم از پایور و وظیفه، لحاظ و بر اجرای آن نظارت کنند.
7) سازمان موظف است به منظور آموزش، رزمایش و فرهنگ سازی پدافند غیر عامل با همکاری وزارت کشور نسبت به کمک به تشکیل سازمان های مردم نهاد در حوزه پدافند غیر عامل به عنوان نهاد همکار اقدام و فعالیت آنها در این حوزه را نظارت و راهبری نماید.
8) سازمان بسیج مستضعفین موظف است با نظارت و راهبری سازمان، آموزش، رزمایش و فرهنگ سازی پدافند غیر عامل سایر اقشار کشور را با همکاری بسیج دستگاه های اجرایی و سازمان های مردم نهاد اجرا نماید.
پ: ایجاد سامانه پایش، هشدار، خنثی سازی در خصوص تهدیدات نوین در مراکز مذکور
1) دستگاه های اجرایی ملی و استانی موظفند برابر مصوبه شماره 160/01/804 مورخ 1394/11/14 کمیته دائمی سامانه رصد، پایش و تشخیص را مبتنی بر تهدیدات نوین با استفاده از شبکه ارتباطی امن و پایدار ایجاد نمایند.
2) سازمان دستورالعمل و نظامات هشدار، ایجاد آمادگی، پیشگیری، خنثی سازی و آمادگی مقابله با تهدیدات نوین و پیامدهای آن را تهیه و به دستگاه های ذی ربط ابلاغ نماید.
3) دستگاه های اجرایی ملی و استانی موظفند اقدامات لازم جهت آموزش، تمرین، رزمایش و عملیات خنثی سازی پیامدهای ناشی از تهدیدات نوین را بصورت نوبه ای و برنامه ای با هدایت و راهبری سازمان، انجام دهند.
4) دستگاه های اجرایی ملی و استانی موظفند سامانه پدافند رایانیکی (سایبری) دستگاه خود را در سطح ملی و استانی مبتنی بر نظام پدافند سایبری مصوب کمیته دائمی، با هماهنگی و راهبری سازمان به شرح زیر ایجاد و فعال نمایند؛
نظام رصد، پایش، تشخیص و هشدار دهی تهدیدات سایبری
نظام تعیین وضعیت و مدیریت صحنه پدافند سایبری و پاسخ
نظام کاهش آسیب پذیری، مصون سازی و مقاوم سازی زیرساخت های سایبری
نظام آموزش، تمرین، رزمایش و ارتقای آمادگی و برگزاری رزمایش
5) سازمان/ قرارگاه پدافند سایبری موظف است سامانه رصد، پایش، تشخیص و هشدار تهدیدات و آسیپ پذیری های سایبری ملی را بر اساس تدابیر ستاد کل نیروهای مسلح در سطح ملی و استانی ساماندهی، راه اندازی، فعال و ارتباط آن را با مرکز ملی سایبری و سامانه دستگاه های اجرایی ملی و استانی برقرار نماید.
6) سازمان/ قرارگاه پدافند سایبری موظف است با هدف مصون سازی و بی اثر کردن تهدیدات سایبری، نظام پدافند سایبری سرمایه های ملی سایبری و سرمایه های وابسته به سایبر (حیاتی، حساس و مهم) را تهیه، تدوین و اجرا نماید.
7) دستگاه های اجرایی ملی و استانی کـه سرمایه های ملی سایبری و سرمایه های وابسته به سایبر (حیاتی، حساس و مهم) را در اختیار دارند موظف اند به منظور جلوگیری از نفوذ و مختل نمودن سامانه های نرم افزاری دستگاه های ذی ربط و توسعه آمادگی ها، مدیران و کارکنان خود را بر اساس نظام آموزش پدافند سایبری مصوب کمیته دائمی و هدایت و راهبری سازمان آموزش داده و توانمند نمایند.
8) سازمان/ قرارگاه پدافند سایبری موظف است ضمن هماهنگی و هم افزایی با مرکز ملی فضای مجازی (سایبری)، اجرای پدافند سایبری در دستگاه های اجرایی را هدایت، راهبری و نظارت نموده و بصورت سالیانه اقدامات این حوزه را به کمیته دائمی گزارش کند.
9) به منظور ایجاد هماهنگی بین اقدامات و برنامه های پدافند سایبری در دستگاه های اجرایی "کمیته هماهنگی پدافند سایبری" با مسئولیت سازمان/قرارگاه پدافند سایبری و عضویت مرکز راهبردی افتا (امنیت فضای تبادل اطلاعات)، مرکز ماهر (مدیریت امداد و هماهنگی رخدادهای رایانه ای)، فرماندهی سایبر الکترونیک سپاه و پلیس فتا تشکیل می شود و اقدامات رده های ذکر شده و راهبردهای پدافند سایبری را در اجرا هم افزایی و هماهنگ می نماید.
ت: سایر وظایف
1) سازمان برنامه و بودجه م ـ سئول لحاظ نمودن مصوبات کمیته دائمی در خصوص نظام و ضوابط فنی مصوب در قالب ضوابط و معیارهای فنی به دستگاه های اجرایی می باشد.
2) دستگاه های اجرایی موظف اند اعتبار مربوط به رعایت اصول و مقررات پدافند غیرعامل در طرح های مصوب، در دست اجرا و در دست مطالعه ای کـه اعتبار آنها از محل بودجه عمومی کشور تأمین می گردد را ضمن اعتبار سالانه دستگاه مربوط پیش بینی کنند.
3) سازمان برنامه و بودجه اعتبار مورد نیاز برای اجرای طرح های پدافند غیرعامل طرح های تملک دارایی های سرمایه ای جدید مربوط به دستگاه هایی کـه از محل بودجه عمومی کشور تامین اعتبار می گردند را بر اساس مصوبات کمیته دائمی و پیشنهاد دستگاه های اجرایی و بارعایت مفاد ماده (23) قانون الحاق برخی مواد به قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت (2) را در لایحه بودجه سالیانه کشور پیش بینی و به تفکیک سال های برنامه توسعه و سال های بعد منظور و در مبادله موافقت نامه با دستگاه مربوط درج می کند.
4) کلیه شرکت های موضوع ماده 5 قانون مدیریت خدمات کشوری موظف اند اعتبار مورد نیاز برای طرح های پدافند غیرعامل مربوط به مراکز در حال بهره برداری، در دست اجرا یا در دست مطالعه مربوط را از محل منابع داخلی پیش بینی و تأمین کنند.
5) رعایت اصول پدافند غیرعامل در تمامی طرح های دستگاه های اجرایی کـه از تسهیلات مالی و سرمایه گذاری خارجی استفاده می کنند به تشخیص سازمان در طراحی، اجرا و بهره برداری الزامی است.
ماده6 ـ سازمان موظف است به منظور تسهیل تصویب طرح های مشمول بند (پ) ماده 106 قانون برنامه ششم توسعه ج. ا. ا شیوه نامه و الزامات تصویب طرح های مشمول این بند را حداکثر ظرف 3 ماه از ابلاغ این آیین نامه تهیه و به تصویب کمیته دائمی برساند.
ماده7 ـ سازمان موظف است بر حسن اجرای این آیین نامه نظارت نموده و پیشرفت اقدامات را به کمیته دائمی گزارش کند.
ماده 8 ـ این آیین نامه در هشت ماده و چهل و نه بند و یک تبصره در تاریخ 1397/06/27 در بیست و هفتمین جلسه کمیته دائمی به تصویب رسید.
آیین نامه اجرایی ماده 58 قانون احکام دائمی و بند (پ) ماده 106 و ماده 109 قانون برنامه پنجساله ششم توسعه کشور مشتمل بر هشت ماده و چهل و نه بند و یک تبصره کـه در تاریخ 1397/06/27 در بیست و هفتمین جلسه کمیته دائمی (شورای عالی) پدافند غیرعامل کشور به تصویب رسید، به استناد تبصره یک ماده نه اساسنامه سازمان پدافند غیرعامل کشور مصوب مقام معظم رهبری و فرماندهی کل قوا (مدظله العالی) جهت اجرا ابلاغ می گردد.
رئیس ستاد کل نیروهای مسلح و کمیته دائمی پدافند غیرعامل ـ سرلشکر پاسدار محمد باقری