آیین نامه 69 شورایعالی بیمه مصوب 1390/11/26 

آیین نامه 69 شورایعالی بیمه با موضوع نحوه محاسبه و نظارت بر توانگری مالی مؤسسات بیمه مصوب 1390/11/26 

شناسنامه آیین نامه 69 شورایعالی بیمه:

شماره روزنامه رسمی: 
تاریخ روزنامه رسمی: 
شماره ابلاغ: 90/49791
تاریخ ابلاغ: 1390/12/24
مرجع تصویب: شورایعالی بیمه
تاریخ تصویب: 1390/11/26

بیشتر بخوانید:
+  مقررات بیمه مرکزی
+  موضوعات بیمه در آراء وحدت رویه قضایی
+  موضوعات بیمه در آراء دیوان عدالت اداری
+  بیمه در نظریات مشورتی

مقررات مرجع:

ماده 40 قانون تاسیس بیمه مرکزی ایران و بیمه گری: پروانه بیمه برای تمام رشته ها و یا رشته های معینی در موارد زیر پس از موافقت شورای عالی بیمه با تصویب مجمع عمومی بیمه مرکزی ایران ابطال خواهد شد:
۱ ـ در صورت تقاضای دارنده پروانه
۲ ـ در صورتی کـه موسسه بیمه تا یک سال پس از صدور پروانه عملیات خود را شروع نکرده باشد.
۳ ـ در مواردی کـه بـه تشخیص بیمه مرکزی ایران وضع مالی موسسه بیمه طوری باشد کـه نتواند بـه تعهدات خود عمل نماید یا بر بیمه مرکزی ایران ثابت گردد کـه ادامه فعالیت موسسه بـه زیان بیمه شدگان و بیمه گذاران و یا صاحبان آن حقوق آنهاست.

ماده 59 قانون تاسیس بیمه مرکزی ایران و بیمه گری: بیمه مرکزی ایران بـه منظور حفظ حقوق بیمه گذاران و بیمه شدگان و صاحبان حقوق آنها یا بـه ملاحظات اقتصادی و حمایت امر بیمه می تواند با تایید شورای عالی بیمه و تصویب مجمع عمومی بیمه مرکزی ایران موسسات بیمه ای را کـه وضع مالی یا اداری آنها رضایت بخش نیست مکلف نماید کـه در یکی از موسسات بیمه دیگری کـه موافق باشند ادغام شوند و در صورتی کـه ادغام صورت نگیرد پروانه موسسه ای کـه وضع مالی یا اداری آن رضایت بخش نیست طبق مقررات این قانون لغو خواهد شد. تصمیم بیمه مرکزی ایران علاوه بر ابلاغ کتبی بـه موسسات مورد نظر در روزنامه رسمی کشور شاهنشاهی و در یکی از روزنامه های کثیرالانتشار تهران و عنداللزوم در یکی از روزنامه های محلی بـه اطلاع عموم خواهد رسید.

متن آیین نامه 69 شورایعالی بیمه:

شورای عالی بیمه در اجرای بند ۵ ماده ۱۷ و با توجه به مواد ۴۰ و ۵۹ قانون تأسیس بیمه مرکزی ایران و بیمه گری و در اجرای ماده ۱۱۴ قانون برنامه پنجساله پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران (۱۳۹۴-۱۳۹۰)، در جلسه مورخ ۲۶/۱۱/۱۳۹۰ آیین نامه نحوه محاسبه و نظارت بر توانگری مالی مؤسسات بیمه را در ۱۵ ماده و دو تبصره به شرح زیر تصویب نمود:

فصل اول : تعاریف

ماده ۱- در این آیین  نامه، عبارات و اصطلاحات زیر در معانی مشروح مربوط به کار رفته است:
توانگری مالی: توانایی مالی مؤسسه بیمه برای پوشش ریسکهای پذیرفته شده خود است.
ریسک بیمه گری: ریسکهائی که مؤسسه بیمه به دلیل صدور بیمه نامه و قبولی اتکائی با آن مواجه است.
ریسک بازار: ریسکهائی که مؤسسه بیمه به دلیل نوسان قیمت در بازار با آن مواجه است.
ریسک اعتبار: ریسکهائی که مؤسسه بیمه به دلیل احتمال عدم انجام تعهدات مالی توسط طرفهای معامله خود با آن مواجه است.
ریسک نقدینگی: ریسکهائی که مؤسسه بیمه به دلیل عدم کفایت دارایی های جاری جهت ایفای تعهداتش با آن مواجه است.
دارایی های قابل قبول: شامل دارایی های مؤسسه بیمه بر اساس صورتهای مالی مصوب بجز دارایی های نامشهود آن از قبیل سرقفلی، حق امتیاز،  حق اختراع و علامت تجاری است.
دارایی های جاری: شامل مجموع موجودی نقد، سرمایه گذاری های کوتاه مدت، مطالبات از بیمه گذاران و نمایندگان، مطالبات از بیمه گران و بیمه گران اتکایی، سایر حسابها و اسناد دریافتنی (اسناد دارای حداکثر ۲ سال سررسید)، سهم بیمه گران اتکایی از ذخایر فنی می باشد. همچنین سپرده بانکی و اوراق مشارکت ذیل سرمایه گذاری های بلند مدت نیز جزء دارایی های جاری محسوب می شوند.
بدهیهای جاری: شامل مجموع بدهی به بیمه گذاران و نمایندگان، بدهی به بیمه گران و بیمه گران اتکایی، سایر حسابها و اسناد پرداختنی و همچنین ذخیره خسارت معوق می باشد.
ارزش مطالبات از داخل کشور: شامل مجموع مطالبات از بیمه گذاران و نمایندگان، مطالبات از بیمه گران و بیمه گران اتکایی، سایر حسابها و اسناد دریافتنی و مطالبات بلند مدت می باشد.
سرمایه موجود: شامل دارایی های قابل قبول به اضافه مازاد ارزش روز نسبت به ارزش دفتری داراییها منهای بدهیهای مؤسسه بیمه است.
ریسک نما (Exposure): متغیرهای مالی که ریسک های تعریف شده در بندهای ۲ تا ۵ ماده ۱ این آیین نامه را برای مؤسسه بیمه نمایندگی می کنند.
ضریب ریسک (Risk factor): نرخ ریسک را در ارتباط با هر یک از ریسک نماها تعیین می کند.
سرمایه الزامی: حداقل سرمایه ای که مؤسسه بیمه باید برای پوشش ریسکهایی که در معرض آن است در اختیار داشته باشد.
نسبت توانگری مالی (Solvency Margin Ratio: SMR): نسبتی که مقدار توانگری مالی مؤسسه بیمه را اندازه می گیرد و از تقسیم مبلغ سرمایه موجود بر مبلغ سرمایه الزامی بدست می آید.
برنامه ترمیم وضعیت مالی: برنامه مالی که مؤسسه بیمه در صورتیکه نسبت توانگری مالی آن از سطحی که در این آیین نامه مشخص می شود پایین تر بیاید ملزم می شود برای ترمیم وضعیت و ساختار مالی خود تهیه و به بیمه مرکزی ارائه نماید.
برنامه افزایش سرمایه: برنامه مالی که مؤسسه بیمه در صورتی که نسبت توانگری مالی آن از سطحی که در این آیین نامه مشخص می شود پایین تر بیاید ملزم می شود برای افزایش سرمایه خود تهیه و به بیمه مرکزی ارائه دهد.

فصل دوم : نحوه محاسبه سرمایه موجود، سرمایه الزامی و نسبت توانگری مالی

ماده ۲- مؤسسات بیمه موظفند مبلغ سرمایه موجود خود را از طریق جمع ارزش دارایی های قابل قبول به اضافه مازاد ارزش روز نسبت به ارزش دفتری دارایی های ثابت منهای بدهیهای مؤسسه بیمه طبق جدول ۱ پیوست ۱ محاسبه کنند.
تبصره - ارزش روز دارایی های ثابت مؤسسه بیمه باید طبق نظر کارشناس رسمی دادگستری تعیین و در محاسبات مربوط به مبلغ سرمایه موجود لحاظ گردد.

ماده ۳- مؤسسات بیمه موظفند مبلغ سرمایه الزامی خود را طبق فرمول زیر و با استفاده از جداول ۲ تا ۵ پیوست ۲ محاسبه کنند:

ماده ۴- نسبت توانگری مالی (SMR) طبق فرمول زیر محاسبه می گردد:

ماده ۵- بیمه مرکزی ضرایب ریسک موضوع جداول پیوست ۲ تا ۵ این آیین نامه را هر ۲ سال یکبار اصلاحو ضرایب جدید را به مؤسسات بیمه ابلاغ می نماید.

ماده ۶- مؤسسات بیمه موظفند نسبت توانگری مالی خود را به صورت سالانه محاسبه و گزارش تفصیلی محاسبات آنرا پس از حسابرسی صورتهای مالی با تایید در هیات مدیره با امضای مدیر عامل مؤسسه بیمه به همراه اظهار نظر حسابرس مؤسسه حداکثر تا چهار ماه پس از پایان سال مالی به بیمه مرکزی جهت تایید ارسال نمایند. بیمه مرکزی ظرف مدت ۲ ماه مراتب تایید یا عدم تایید خود را به مؤسسه ذیربط اعلام می نماید.

تبصره - مؤسسات بیمه موظفند در صورت اعلام بیمه مرکزی نسبت توانگری مالی خود را برای دوره های زمانی کمتر از یکسال محاسبه و به بیمه مرکزی ارائه نمایند.

فصل سوم - نظارت بر توانگری مالی مؤسسات بیمه

ماده ۷- سطوح نظارت بر توانگری مالی مؤسسات بیمه به شرح ۵ سطح زیر تعیین می شوند:
سطح ۱: مقدار نسبت توانگری مالی مؤسسه بیمه برابر با ۱۰۰ درصد و بیشتر می باشد.
سطح ۲: مقدار نسبت توانگری مالی مؤسسه بیمه برابر با یا بیش از ۷۰ درصد و کمتر از ۱۰۰ درصد می باشد.
سطح ۳: مقدار نسبت توانگری مالی مؤسسه بیمه برابر با یا بیش از ۵۰ درصد و کمتر از ۷۰ درصد می باشد.
سطح ۴: مقدار نسبت توانگری مالی مؤسسه بیمه برابر با یا بیش از ۱۰ درصد و کمتر از ۵۰ درصد می باشد.
سطح ۵: مقدار نسبت توانگری مالی مؤسسه بیمه کمتر از ۱۰ درصد می باشد.

ماده ۸- چنانچه نسبت توانگری مالی مؤسسه بیمه حسب نظر بیمه مرکزی در سطح ۲ باشد، مؤسسه موظف است برنامه ترمیم وضعیت مالی خود را برای ۳ سال مالی آتی (به تفکیک سالانه) تهیه و جهت رسیدگی به بیمه مرکزی ارائه دهد. در این برنامه مؤسسه بیمه باید نشان دهد که چگونه نسبت توانگری مالی خود را ظرف ۳ سال حداقل تا سطح ۱ ارتقاء خواهد داد. برنامه ترمیم وضعیت مالی مؤسسه بیمه حداقل شامل مواردی به شرح ذیل خواهد بود:
۱- صورت برآورد تفصیلی درآمدها و هزینه ها،
۲- ترازنامه و سود و زیان پیش بینی شده،
۳- نحوه تامین منابع مالی قابل دسترس جهت پرداخت معوقات و بدهیها با اولویت بیمه گزاران،
۴- زمانبندی و اولویت بندی پرداخت معوقات و بدهیها به تفکیک بدهی به بیمه گزاران و سایر بستانکاران با رعایت قوانین و مقررات مربوط،
۵- روش و نحوه محاسبه ذخایر فنی،
۶- سیاستهای کلی مؤسسه بیمه در مورد بیمه اتکایی،
۷- سیاست پرداخت سود به سهامداران با رعایت قوانین و مقررات مربوط،
۸- نحوه کاهش ریسک (بویژه ریسکهای بیمه گری، اعتبار، نقدینگی و بازار)،
۹- برنامه ها و اقدامات جهت تقویت ساختار مالی و نقدینگی.

ماده ۹- چنانچه نسبت توانگری مالی مؤسسه بیمه حسب نظر بیمه مرکزی در سطح ۳ باشد، مؤسسه موظف است علاوه بر برنامه ترمیم وضعیت مالی، برنامه افزایش سرمایه خود را برای ۲ سال مالی آتی (به تفکیک سالانه) تهیه و جهت رسیدگی به بیمه مرکزی ارائه دهد. در این برنامه ها مؤسسه بیمه باید نشان دهد که چگونه نسبت توانگری مالی خود را ظرف ۲ سال حداقل تا سطح ۲ ارتقاء خواهد داد. برنامه افزایش سرمایه مؤسسه بیمه حداقل شامل مواردی به شرح ذیل خواهد بود:
۱- صورت گردش وجوه و صورت حساب جامع سرمایه،
۲- روشها و منابع تامین سرمایه و هزینه و ریسک هر یک،
۳- مبالغ و مدت زمان تامین سرمایه،
۴- نحوه و موارد مصرف سرمایه،
۵- سیاست پرداخت پاداش به هیات مدیره و مدیران.

ماده ۱۰- چنانچه نسبت توانگری مالی مؤسسه بیمه حسب نظر بیمه مرکزی در سطح ۴ باشد، مؤسسه موظف است برنامه ترمیم وضعیت مالی و برنامه افزایش سرمایه خود را برای سال مالی آتی تهیه و جهت رسیدگی به بیمه مرکزی ارائه دهد. در این برنامه ها مؤسسه بیمه باید نشان دهد که چگونه نسبت توانگری مالی خود را ظرف ۱ سال حداقل تا سطح ۳ ارتقاء خواهد داد.

ماده ۱۱- بیمه مرکزی پس از دریافت برنامه ترمیم وضعیت مالی و برنامه افزایش سرمایه (موضوع مواد ۸، ۹، و ۱۰ این آیین نامه)، ظرف مدت ۲ ماه آنها را رسیدگی و نتیجه را به مؤسسات بیمه برای اجرا اعلام می نماید. مؤسسه بیمه موظف است گزارش عملکرد برنامه های مذکور را هر ۳ ماه یکبار به بیمه مرکزی ارائه نماید.

ماده ۱۲- مؤسسه بیمه ای که نسبت توانگری مالی آن طبق اعلام بیمه مرکزی در یکی از سطوح ۳ و ۴ باشد علاوه بر اقدامات مذکور در مواد ۸ تا ۱۱ این آیین نامه بر حسب مورد، موظف است به نحوی که بیمه مرکزی تعیین می کند یک یا تعدادی از اقدامات زیر را فوراً به مرحله اجرا درآورد:
۱- از پرداخت پاداش به هیات مدیره و مدیران مؤسسه بیمه خودداری نماید،
۲- از توزیع بیش از ۱۰ درصد سود (سود قابل توزیع به سهامداران) خودداری نماید،
۳- هزینه های اداری و عمومی خود را کاهش دهد،
۴- از سرمایه گذاری درگزینه های معینی خودداری نموده یا بر مقدار آنها محدودیت اعمال نماید،
۵- روش محاسبه نرخ حق بیمه قراردادهای بیمه ای که در آینده منعقد می شوند را اصلاح نماید،
۶- عملیات صدور بیمه در بخشی از شعب را کاهش دهد،
۷- فعالیتهای برخی از شعب خود را محدود نماید،
۸- عملیات صدور بیمه درشرکتهای تابعه را کاهش دهد،
۹- سهام یا دارایی شرکتهای تابعه را به فروش برساند،
۱۰-از توسعه فعالیت های بیمه ای در رشته های جدید خودداری نماید،
۱۱- اعضای هیات مدیره و مدیران خود را تغییر دهد.

ماده ۱۳- چنانچه نسبت توانگری مالی مؤسسه بیمه طبق اعلام بیمه مرکزی در سطح ۵ باشد، بیمه مرکزی مجاز است پروانه فعالیت مؤسسه بیمه را در یک یا چند رشته بیمه ای تعلیق یا ابطال نماید.

فصل چهارم : ضمانت اجرا

ماده ۱۴- در صورت ارائه ناقص داده ها و اطلاعات نسبت توانگری مالی، عدم رعایت مهلت های مقرر در این آیین نامه، خودداری از محاسبه و ارسال گزارش تفصیلی نسبت توانگری مالی، انجام محاسبات بر مبنای اطلاعات غیرواقعی و غیرمعتبر و عدم اجرای برنامه های ترمیم وضعیت مالی و افزایش سرمایه توسط هر یک از مؤسسات بیمه، بیمه مرکزی به ترتیب هر یک از اقدامات زیر را انجام می دهد:
۱- تذکر به مدیر عامل و یا هیات مدیره مؤسسه بیمه،
۲- اخطار کتبی به مدیر عامل و یا هیات مدیره مؤسسه بیمه،
۳-اعلام سلب صلاحیت مدیر عامل و یا هیات مدیره مؤسسه بیمه،
۴- تعلیق پروانه فعالیت مؤسسه بیمه در یک یا چند رشته بیمه توسط بیمه مرکزی از سه ماه تا یکسال،
۵- ارائه پیشنهاد لغو پروانه فعالیت مؤسسه بیمه در یک یا چند رشته بیمه با تایید شورای عالی بیمه و تصویب مجمع عمومی بیمه مرکزی.

ماده ۱۵- بیمه مرکزی موظف است گزارش عملکرد سالانه این آیین نامه توسط هر یک از مؤسسات بیمه را تهیه و حداکثر تا پایان مهر ماه هر سال به شورای عالی بیمه ارایه نماید.