قانون تصویب کنوانسیون حقوق افراد دارای معلولیت مصوب 1387/09/13
قانون تصویب کنوانسیون حقوق افراد دارای معلولیت مشتمل بر ماده واحده منضم بـه متن کنوانسیون مصوب 1387/09/13 مجلس شورای اسلامی
شناسنامه قانون تصویب کنوانسیون حقوق افراد دارای معلولیت:
شماره روزنامه رسمی: 18609
تاریخ روزنامه رسمی: 1387/10/28
شماره ابلاغ: 188776
تاریخ ابلاغ: 1387/10/25
مرجع تصویب: مجلس شورای اسلامی
تاریخ تصویب: 1387/09/13
بیشتر بخوانید:
مقررات کنوانسیون های بین المللی
موضوعات حمایتی در آرای دیوان عدالت اداری
مجموعه موضوعی آرای وحدت رویه قضایی
متن قانون تصویب کنوانسیون حقوق افراد دارای معلولیت:
ماده واحده ـ کنوانسیون حقوق افراد دارای معلولیت مورخ 1385/09/22 هجری شمسی برابر با 13 دسامبر 2006 میلادی مشتمل بر پنجاه ماده بـه شرح پیوست تصویب می گردد و بـه دولت جمهوری اسلامی ایران اجازه تودیع اسناد تصویب آن با رعایت تبصره های زیر داده می شود:
تبصره 1 ـ اصلاح 1390/04/08 ـ وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی (سازمان بهزیستی کشور) و بنیاد شهید و امور ایثارگران بـه عنوان مراجع ملی موضوع ماده 33 کنوانسیون تعیین می گردند تا با هماهنگی یکدیگر نسبت بـه اجراء مفاد کنوانسیون اقدام نمایند.
تبصره 2 ـ با توجه بـه ماده 46 کنوانسیون، جمهوری اسلامی ایران خود را ملتزم بـه رعایت آن دسته از مفاد کنوانسیون کـه مغایر با موازین حقوقی جاری خود باشد نمی داند.
بسم الله الرحمن الرحیم
کنوانسیون حقوق افراد دارای معلولیت
مقدمه
دولت های عضو این کنوانسیون،
الف) با یادآوری اصول اعلام شده در منشور سازمان ملل متحد کـه منزلت و ارزش ذاتی و حقوق برابر و لاینفک همه اعضای خانواده بشری را بـه عنوان بنیان آزادی، عدالت و صلح در جهان بـه رسمیت می شناسد؛
ب) با شناسایی این کـه سازمان ملل متحد در اعلامیه جهانی حقوق بشر و میثاق های بین المللی حقوق بشر اعلام و موافقت نموده است کـه همگان بدون هر گونه تمایزی، از تمامی حقوق و آزادی های مندرج در اسناد مذکور، برخوردار می باشند؛
پ) با تاکید مجدد بر جهان شمولی، عدم انفکاک، وابستگی متقابل و ارتباط بین تمامی حقوق بشر و آزادی های بنیادین و نیاز افراد دارای معلولیت بـه تضمین بهره مندی کامل و بدون تبعیض آن ها؛
ت) با یادآوری میثاق بین المللی حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، میثاق بین المللی حقوق مدنی و سیاسی، کنوانسیون بین المللی حذف تمامی اشکال تبعیض نژادی، کنوانسیون رفع کلیه اشکال تبعیض نسبت بـه زنان، کنوانسیون منع شکنجه و سایر مجازات ها یا رفتارهای تحقیرآمیز غیرانسانی و ظالمانه، کنوانسیون حقوق کودک و کنوانسیون بین المللی حمایت از حقوق تمامی کارگران مهاجر و اعضاء خانواده های آنان؛
ث) با اذعان بـه این کـه معلولیت مفهومی تحول پذیر است و این کـه معلولیت منتج از تعامل افراد دارای نقص و موانع محیطی است کـه مشارکت کامل و مؤثر آنان در حالت برابر با سایرین در جامعه را مانع می گردد؛
ج) با اذعان بـه اهمیت اصول و خط مشی های مندرج در برنامه جهانی اقدام در مورد افراد معلول و در قواعد استاندارد در خصوص یکسان سازی فرصت ها برای افراد دارای معلولیت در تاثیر گذاری بر ارتقاء، تنظیم و ارزیابی سیاست ها، طرح ها، برنامه ها و اقدامات در سطوح ملی، منطقه ای و بین المللی بـه منظور آن کـه فرصت ها برای افراد دارای معلولیت بیشتر یکسان گردد؛
چ) با تاکید بر اهمیت جریان سازی موضوع معلولیت بـه عنوان جزء جدایی ناپذیر راهبردهای مرتبط با توسعه پایدار؛
ح) با اذعان بـه این کـه تبعیض علیه هر فرد بر مبنای معلولیت تخطی از منزلت و ارزش ذاتی هر فرد انسانی است؛
خ) با اذعان بیشتر بر تنوع بین افراد دارای معلولیت؛
د) با اذعان بـه نیاز بـه ارتقاء و حمایت از حقوق بشر تمامی افراد دارای معلولیت از جمله آنهایی کـه نیازمند حمایت شدیدتری می باشند؛
(ذ) با نگرانی از این کـه علی رغم وجود این گونه اسناد و تعهدات، افراد دارای معلولیت کماکان با موانعی در مشارکت بـه عنوان عضو برابر جامعه و همچنین نقض حقوق بشری آنان در تمامی نقاط جهان مواجه می باشند؛
ر) با اذعان بر اهمیت همکاری های بین المللی برای بهبود شرایط زندگی افراد دارای معلولیت در تمامی کشورها بـه ویژه در کشورهای در حال توسعه؛
ز) با اذعان بـه مشارکت های ارزشمند بالفعل و بالقوه افراد دارای معلولیت در مورد رفاه کلی و تنوع جوامعشان و این کـه ارتقاء بهره مندی کامل افراد دارای معلولیت در مورد حقوق بشر و آزادی های بنیادین و مشارکت کامل افراد دارای معلولیت منتج بـه گسترش حس تعلق و پیشرفت های مهم در توسعه اقتصادی، اجتماعی و انسانی جامعه و فقر زدایی می گردد؛
ژ) با اذعان بـه این کـه برای افراد دارای معلولیت، استقلال فردی و عدم وابستگی از جمله آزادی انتخاب، مهم می باشد؛
س) با در نظر گرفتن این کـه افراد دارای معلولیت باید این فرصت را داشته باشند کـه فعالانه در روند تصمیم گیری ها در مورد سیاست ها و برنامه ها از جمله مواردی کـه مستقیماً بـه آن ها مربوط می شود، دخالت نمایند؛
ش) با ابراز نگرانی از وضعیت دشواری کـه افراد دارای معلولیت کـه با چند نوع یا اشکال تشدید یافته تبعیض بواسطه نژاد، رنگ، جنسیت، زبان، مذهب، عقاید سیاسی یا دیگر عقاید، منشا ملی، قومی، بومی یا اجتماعی، دارایی، تولد، سن یا سایر خصوصیات مواجه می گردند؛
ص) با اذعان بـه این کـه زنان و دختران دارای معلولیت غالباً در معرض خطر بیشتری هم در درون و هم در بیرون خانه می باشند و مورد خشونت، آسیب، یا سوء استفاده، غفلت، یا برخوردهای ناآگاهانه، سوء رفتار و یا استثمار واقع می گردند؛
ض) با اذعان بـه این کـه کودکان دارای معلولیت باید از بهره مندی کامل از حقوق بشر و آزادی های بنیادین بر مبنای برابر با سایر کودکان برخوردار گردند، با یادآوری تعهدات دولت های عضو در مورد کنوانسیون حقوق کودک؛
ط) با تاکید بر گنجاندن دیدگاه های جنسیتی در تمامی تلاش ها در جهت ارتقاء بهره مندی کامل از حقوق بشر و آزادی های بنیادین توسط افراد دارای معلولیت؛
ظ) با تاکید بر این حقیقت کـه اکثر افراد دارای معلولیت در شرایط فقر زندگی می نمایند و در این ارتباط، تصدیق نیاز اساسی برای بررسی پیامد منفی فقر بر افراد دارای معلولیت؛
ع) با در نظر داشتن این کـه شرایط صلح و امنیت بر مبنای احترام کامل برای اهداف و اصول مندرج در منشور ملل متحد و رعایت اسناد حقوق بشری حاکم جهت حمایت کامل از افراد دارای معلولیت بـه ویژه در منازعات مسلحانه و اشغال بیگانگان ضروری می باشد؛
غ) با اذعان بـه اهمیت دسترسی بـه محیط فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی و فیزیکی و بهداشت و آموزش و اطلاعات و ارتباطات در جهت توانمند ساختن افراد دارای معلولیت در بهره مندی کامل از تمامی حقوق بشر و آزادی های بنیادین؛
ف) با وقوف بـه این کـه فرد نسبت بـه سایر افراد و جامعه ای کـه بـه آن تعلق دارد، دارای وظایفی می باشد و در جهت ارتقاء و رعایت حقوق بـه رسمیت شناخته شده در منشور حقوق بشر مسئول است تلاش نماید؛
ق) با اعتقاد بـه این کـه خانواده واحد بنیادین و طبیعی در جامعه می باشد و محق است کـه از حمایت جامعه و دولت برخوردار باشد و این کـه بـه منظور آن کـه خانواده ها در جهت مشارکت برای بهره مندی کامل و یکسان از حقوق افراد دارای معلولیت توانمند گردند، باید افراد دارای معلولیت و اعضای خانواده آنها از حمایت ها و مساعدت های لازم برخوردار گردند؛
ک) با اعتقاد بـه این کـه کنوانسیونی بین المللی، کامل و جامع در جهت ارتقاء و حمایت از حقوق افراد دارای معلولیت، سهم عمده ای در جبران کمبودهای شگرف اجتماعی افراد دارای معلولیت و ارتقاء مشارکت آنها در عرصه های فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و مدنی با فرصت های برابر در کشورهای در حال توسعه و توسعه یافته ایفاء می نماید؛
به شرح زیر توافق نموده اند:
ماده 1 ـ هدف: هدف این کنوانسیون، ارتقاء، حمایت و تضمین بهره مندی برابر و کامل افراد دارای معلولیت از کلیه حقوق بشر و آزادی های بنیادین و ارتقاء احترام نسبت بـه منزلت ذاتی آنها می باشد. افراد دارای معلولیت شامل کسانی می شوند کـه دارای نواقص طویل المدت فیزیکی، ذهنی، فکری یا حسی می باشند کـه در تعامل با موانع گوناگون امکان دارد مشارکت کامل و مؤثر آنان در شرایط برابر با دیگران در جامعه متوقف گردد.
ماده 2 ـ تعاریف: از نظر این کنوانسیون:
«ارتباطات» شامل زبان، نمایش متن، خط بریل، ارتباطات حسی، چاپ درشت، روش های چند رسانه ای قابل دسترس و همچنین روش ها و اشکال ارتباطاتی کتبی، شفاهی، زبان ساده، انسان خوان و روش های تقویت کننده و جایگزین، از جمله فن آوری اطلاعات و ارتباطات قابل دسترس می گردد.
«زبان» شامل زبان های گفتاری و ایماء و اشاره و سایر اشکال زبان های غیرکلامی می گردد.
«تبعیض بر مبنای معلولیت» بـه معنای هرگونه تمایز، استثناء یا محدودیت بر مبنای معلولیت است کـه هدف یا تاثیر آن ناتوانی و یا نفی شناسایی، بهره مندی یا اعمال کلیه حقوق بشر و آزادی های بنیادین بر مبنای برابر با دیگران در زمینه های مدنی، فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی، سیاسی یا هر زمینه دیگری می باشد. این اصطلاح در برگیرنده تمامی اشکال تبعیض ازجمله نفی همسان سازی متعارف نیز می گردد.
«همسان سازی متعارف» بـه معنای اصلاحات و تغییرات مقتضی و ضروری است کـه فشار بی مورد و نا متناسبی را در جایی کـه در مورد خاصی نیاز می باشد، تحمیل ننماید تا بهره مندی یا اعمال کلیه حقوق بشر و آزادی های بنیادین توسط افراد دارای معلولیت در شرایط برابر با سایرین را تضمین نماید.
«طراحی جهانی» بـه معنای طراحی تولیدات، محیط ها، برنامه ها و خدماتی است کـه تا سرحد امکان، جهت تمامی افراد، بدون نیاز بـه تطبیق یا طراحی ویژه قابل استفاده باشد. «طراح جهانی» نباید مانعی را برای وسایل امدادی برای گروه های خاصی از افراد دارای معلولیت، در صورت نیاز بـه آن ها، ایجاد نماید.
ماده 3 ـ اصول کلی: اصول این کنوانسیون عبارت است از: الف) احترام بـه منزلت ذاتی، خود مختاری فردی از جمله آزادی انتخاب و استقلال افراد؛ ب) عدم تبعیض؛ پ) مشارکت کامل و مؤثر و ورود در جامعه؛ ت) احترام بـه تفاوت ها و پذیرش افراد دارای معلولیت بـه عنوان بخشی از تنوع انسانی و بشریت؛ ث) برابری فرصت ها؛ ج) دسترسی؛ چ) برابری بین زن و مرد؛ ح) احترام بـه ظرفیت های قابل تحول کودکان دارای معلولیت و احترام بـه حقوق کودکان دارای معلولیت در جهت حفظ هویت خویش.
ماده 4 ـ تعهدات کلی
1 ـ دولت های عضو متعهد می گردند تحقق کلیه حقوق بشر و آزادی های بنیادین برای تمامی افراد دارای معلولیت را بدون هر گونه تبعیض بر مبنای معلولیت تضمین و ارتقاء دهند. بدین منظور، دولت های عضو متعهد می گردند:
الف) تمامی تدابیر قانونی، اداری و سایر تدابیر را در جهت اجرای حقوق بـه رسمیت شناخته شده در این کنوانسیون اتخاذ نمایند؛
ب) تمامی تدابیر مقتضی از جمله قانونگذاری، بـه منظور تغییر یا الغاء قوانین موجود، مقررات، آداب و رسوم و اعمالی کـه موجب ایجاد تبعیض علیه افراد دارای معلولیت می شود را اتخاذ نمایند؛
پ) حمایت و ارتقاء حقوق بشری افراد دارای معلولیت را در تمامی سیاست ها و برنامه ها مد نظر قرار دهند؛
ت) از اعمال هر گونه اقدام یا روشی کـه مغایر با این کنوانسیون می باشد، خودداری کنند و تضمین نمایند کـه مقامات و نهادهای دولتی مطابق این کنوانسیون عمل می کنند؛
ث) تمامی تدابیر لازم جهت حذف تبعیض بر مبنای معلولیت توسط هر فرد، سازمان یا تشکیلات شخصی را بهکار گیرند؛
ج) پژوهش و توسعه کالاها، خدمات، تجهیزات و تاسیسات منطبق با طراحی جهانی را بـه گونه ای کـه در ماده (2 ـ این کنوانسیون تعریف شده است، انجام دهند یا ارتقاء بخشند، بـه نوعی کـه نیازمند کمترین سازگاری و هزینه در تامین نیازهای ویژه افراد دارای معلولیت باشد، دسترسی و بهره مندی از آنها را ارتقاء بخشیده و طراحی جهانی را در توسعه استانداردها و دستورالعمل ها ارتقاء بخشند؛
چ) پژوهش و توسعه را انجام داده یا ارتقاء بخشیده و دسترسی و استفاده از فن آوری های جدید از جمله فن آوری اطلاعات و ارتباطات، کمک های ترددی، وسایل و فن آوری های امدادی جهت افراد دارای معلولیت با لحاظ اولویت بـه فن آوری های با هزینه مناسب را ارتقاء بخشند؛
ح) اطلاعات قابل دسترس در مورد کمک های ترددی، وسایل و فن آوری های امدادی از جمله فن آوری های نوین و نیز سایر اشکال امدادی، خدمات و امکانات حمایتی را جهت افراد دارای معلولیت، تامین نمایند.
خ) آموزش کارکنان و متخصصانی کـه با افراد دارای معلولیت در زمینه حقوق بـه رسمیت شناخته شده در این کنوانسیون در تعامل می باشند را بـه منظور ارائه خدمات و کمک های تضمین شده توسط حقوق مذکور، ارتقاء بخشند.
2 ـ هر یک از دولت های عضو در مورد حقوق فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی متعهد می گردد در صورت لزوم تدابیری را با استفاده از حداکثر منابع موجود در چهارچوب همکاری های بین المللی، با نیت نیل تدریجی بـه تحقق کامل حقوق مذکور بدون خدشه وارد کردن بـه تعهدات مندرج در این کنوانسیون کـه بلافاصله طبق حقوق بینالملل قابل اجراء می باشد اتخاذ نمایند.
3 ـ دولت های عضو در توسعه و اجرای سیاست ها و قوانین و سایر روندهای تصمیم گیری راجع بـه موضوعات مربوط بـه افراد دارای معلولیت بـه منظور اجرای این کنوانسیون، از نزدیک با افراد دارای معلولیت از جمله کودکان دارای معلولیت از طریق سازمان هایی کـه نمایندگی آنها را بـه عهده دارند مشورت نموده و آنها را بـه طور فعال بـه کار خواهند گرفت.
4 ـ هیچ چیز در این کنوانسیون بر مقرراتی کـه موجب تحقق مناسبتر حقوق افرادی کـه دارای معلولیت هستند و ممکن است در قانون دولت عضو یا حقوق بین الملل لازم الاجرا در آن کشور وجود داشته باشد، تاثیری نخواهد داشت. هیچ گونه محدودیت یا فسخی در مورد حقوق بشر و آزادی های بنیادینی کـه توسط دولت عضو بـه رسمیت شناخته شده یا در آن دولت وجود دارد نسبت بـه این کنوانسیون، بـه موجب قانون، کنوانسیون ها، مقررات یا رسوم بـه بهانه این کـه این کنوانسیون آن دسته از حقوق یا آزادی ها را بـه رسمیت نمی شناسد یا آن ها را با درجــه اهمیت کمتری بـه رسمیت می شناسد، اعمال نمی گردد.
5 ـ مفاد این کنوانسیون بـه تمامی مناطق دولت های فدرال بدون هیچ گونه محدودیت یا استثنایی گسترش می یابد.
ماده 5 ـ برابری و عدم تبعیض
1 ـ دولت های عضو تصدیق می نمایند کـه تمامی افراد در برابر قانون مساوی هستند و بدون هیچ گونه تبعیضی از حمایت برابر و منافع برابر قانونی برخوردار می باشند.
2 ـ دولت های عضو تمامی تبعیض ها بر مبنای معلولیت را ممنوع نموده و جهت افراد دارای معلولیت برابری و حمایت حقوقی مؤثر نسبت بـه تبعیض در تمامی زمینه ها را تضمین می نمایند.
3 ـ دولت های عضو بـه منظور ارتقاء برابری و رفع تبعیض، تمامی اقدامات مناسب را جهت تضمین تامین همسان سازی متعارف اتخاذ خواهند نمود.
4 ـ تدابیر ویژهای کـه برای تسریع یا دستیابی بـه برابری عملی افراد دارای معلولیت ضروری است، بر اساس این کنوانسیون تبعیض تلقی نمی گردد.
ماده 6 ـ زنان دارای معلولیت
1 ـ دولت های عضو اذعان میدارند کـه زنان و دختران دارای معلولیت دچار تبعیضات چندگانه می باشند و در این ارتباط تدابیری را جهت تضمین بهره مندی برابر و کامل آنهـا در مورد تمامی حقوق بشر و آزادی های بنیادین اتخاذ خواهند نمود.
2 ـ دولت های عضو تمامی تدابیر مناسب را جهت تضمین توسعه کامل، پیشرفت و توانمند سازی زنان بـه منظور تضمین بهره مندی و اعمال حقوق بشر و آزادی های بنیادین مندرج در این کنوانسیون از سوی آنها، خواهند نمود.
ماده 7 ـ کودکان دارای معلولیت
1 ـ دولت های عضو تمامی تدابیر لازم جهت تضمین این کـه کودکان دارای معلولیت از تمامی حقوق بشر و آزادی های بنیادین بر مبنای برابر با سایر کودکان بهره مند می باشند را اتخاذ خواهند نمود.
2 ـ در تمامی اقدامات مربوط بـه کودکان دارای معلولیت، عالی ترین منافع کودک در اولویت نخست خواهد بود.
3 ـ دولت های عضو تضمین خواهند نمود کـه کودکان دارای معلولیت از حق بیان آزادانه نظرات خود در تمامی امور تاثیرگذار بر آن ها برخوردار می باشند، نظرات آن ها بر اساس سن و بلوغ و بر مبنای برابر با سایر کودکان از سنجش مناسب برخوردار می گردد و در تحقق حقوق آن ها کمک های متناسب با سن و ناتوانی ارائه می گردد.
ماده 8 ـ آگاه سازی
1 ـ دولت های عضو متعهد می گردند تدابیر فوری، مؤثر و مناسب را در موارد زیر اتخاذ نمایند:
الف) افزایش آگاهی در تمامی جامعه از جمله در سطح خانواده در مورد افراد دارای معلولیت و ترویج احترام و منزلت افراد دارای معلولیت؛
ب) مبارزه با اقدامات کلیش های، جانبدارانه و مضر مرتبط با افراد دارای معلولیت ازجمله آن دسته از موارد بر مبنای جنسیت و سن در تمامی حوزه های زندگی؛
پ) ارتقاء آگاهی در مورد ظرفیت ها و مشارکت افراد دارای معلولیت؛
2 ـ تدابیر نیل بـه این هدف عبارت است از: الف) آغاز و حفظ جریان آگاه سازی عمومی مؤثر، طراحی شده جهت: 1 ـ تقویت پذیرش حقوق افراد دارای معلولیت؛ 2 ـ ارتقاء ادراک مثبت و آگاهی های اجتماعی بیشتر نسبت بـه افراد دارای معلولیت؛ 3 ـ ارتقاء شناسایی مهارت ها، شایستگی ها و توانایی های افراد دارای معلولیت و مشارکت آن ها در محیط کار و بازار کار.
ب) ترویج نگرش احترام بـه حقوق افراد دارای معلولیت در تمامی سطوح نظام آموزشی ازجمله تمامی کودکان از سنین اولیه؛
پ) ترغیب تمامی ارکان رسانه ای جهت بـه تصویر کشاندن افراد دارای معلولیت بـه روشی کـه سازگار با اهداف این کنوانسیون باشد؛
ت) ارتقاء برنامه های آموزشی آگاه سازی مرتبط با افراد دارای معلولیت و حقوق افراد دارای معلولیت.
ماده 9 ـ دسترسی
1 ـ دولت های عضو برای توانا سازی افراد دارای معلولیت جهت مستقل زندگی نمودن و مشارکت کامل در تمامی جنبه های زندگی، تدابیر مناسبی را جهت تضمین دسترسی افراد دارای معلولیت بر مبنای برابر با سایرین بـه محیط فیزیکی، ترابری، اطلاعات و ارتباطات از جمله نظام و فن آوری اطلاعات و ارتباطات و سایر تسهیلات و خدمات ارائه یا فراهم گردیده جهت عموم در مناطق شهری و روستایی اتخاذ خواهند نمود. تدابیر مذکور کـه در برگیرنده تشخیص و حذف موانع و محذورات در دسترسی می باشد از جمله در موارد زیر اعمال خواهد شد:
الف) ساختمان ها، جاده ها، ترابری و سایر تاسیسات بیرونی و درونی از جمله مدارس، خانه ها، تاسیسات پزشکی و محیط های کار؛
ب) اطلاعات، ارتباطات و سایر خدمات از جمله خدمات الکترونیکی و خدمات اورژانس.
2 ـ دولت های عضو همچنین در موارد زیر تدابیر مناسبی را اتخاذ خواهند نمود:
الف) توسعه، اعلام و نظارت بر اجرای حداقل معیارها و خط مشی های مربوط بـه دسترسی بـه تسهیلات و خدمات آزاد یا ارائه شده جهت عموم؛
ب) تضمین این کـه مؤسسات خصوصی ارائه کننده تسهیلات و خدمات آزاد جهت عموم، تمامی جنبه های دسترسی افراد دارای معلولیت را مد نظر قرار می دهند؛
پ) تامین آموزش جهت مرتبطین با موضوع دسترسی افراد دارای معلولیت؛
ت) تهیه علائمی بـه خط بریل و سایر اشکال بـه سهولت قابل فهم و خواندن در ساختمان ها و سایر تاسیسات آزاد برای عموم؛
ث) تامین انواع کمک ها و میانجیگری های حضوری از جمله راهنما، قرائت گر و مترجمین حرفه ای زبان های ایماء و اشاره جهت تسهیل در دسترسی بـه ساختمان ها و سایر تاسیسات آزاد جهت عموم؛
ج) ترغیب سایر اشکال مناسب یاری و حمایت از افراد دارای معلولیت، جهت تضمین دسترسی آن ها بـه اطلاعات؛
چ) ترغیب دسترسی افراد دارای معلولیت بـه نظام و فن آوری جدید اطلاعات و ارتباطات از جمله اینترنت؛
ح) ترغیب طراحی، توسعه، تولید و توزیع نظام ها و فن آوری های اطلاعات و ارتباطات قابل دسترس در مراحل اولیه بـه گونه ای کـه این نظام ها و فن آوری ها با کمترین هزینه قابل دسترس گردد.
ماده 10 ـ حق حیات: دولت های عضو مجدداً تاکید می نمایند کـه هر انسانی از حق ذاتی حیات برخوردار است و تمامی تدابیر لازم را برای تضمین بهره مندی مؤثر توسط افراد دارای معلولیت بر مبنای برابر با سایرین، اتخاذ خواهند نمود.
ماده 11 ـ وضعیت های مخاطره آمیز و فوریت های انسانی: دولت های عضو طبق تعهدات خود بـه موجب حقوق بینالملل از جمله حقوق بشر دوستانه بین المللی و حقوق بشر بین المللی، تمامی تدابیر لازم را جهت تضمین حمایت و ایمنی افراد دارای معلولیت در شرایط مخاطره آمیز از جمله وضعیت مناقشه مسلحانه، فوریت های انسانی و وقوع بلایای طبیعی اتخاذ خواهند نمود.
ماده 12 ـ شناسایی برابر در پیشگاه قانون
1 ـ دولت های عضو مجدداً تاکید مینمایند کـه افراد دارای معلولیت از حق شناسایی در هر کجا، بـه عنوان افراد در پیشگاه قانون، برخوردار می باشند.
2 ـ دولت های عضو تصدیق خواهند نمود کـه افراد دارای معلولیت از صلاحیت اقامه دعوی بر مبنای برابر با سایرین در تمامی جنبه های زندگی برخوردار می باشند.
3 ـ دولت های عضو تدابیر مناسب را جهت دسترسی افراد دارای معلولیت بـه حمایت هایی کـه ممکن است آنها در اعمال صلاحیت خود در اقامه دعوی بدان نیاز داشته باشند، اتخاذ خواهند نمود.
4 ـ دولت های عضو تضمین خواهند نمود تمامی تدابیری کـه مرتبط با اعمال صلاحیت اقامه دعوی می باشد، برای پادمان های مناسب و مؤثر طبق حقوق بشر بین المللی جهت جلوگیری از سوء استفاده پیش بینی می گردد. چنین پادمان هایی تضمین خواهند نمود کـه تدابیر مرتبط با اعمال صلاحیت اقامه دعوی، حقوق، اراده و رجحان فرد را محترم شمرده، عاری از تضاد منافع و تاثیرات بی مورد بوده، منطبق و متناسب با شرایط فرد، در کوتاهترین زمان ممکن بـه اجراء در آورده می شود و منوط بـه بازنگری منظم توسط رکن قضائی یا مرجع بی طرف، مستقل و ذی صلاح می باشد. این پادمان ها با مراتبی کـه این گونه تدابیر، منافع و حقوق افراد را تحت تاثیر قرار می دهد، متناسب خواهد بود.
5 ـ با رعایت مفاد این ماده، دولت های عضو، تمامی تدابیر مؤثر و مناسب را جهت تضمین حقوق برابر افراد دارای معلولیت برای تملک یا میراث بردن دارایی، کنترل امور مالی خود و دسترسی برابر بـه وام های بانکی، رهن ها و سایر اشکال اعتبارات مالی اتخاذ و تضمین خواهند نمود کـه افراد دارای معلولیت بـه طور خودسرانه از دارایی خویش محروم نمی گردند.
ماده 13 ـ حق دادخواهی
بیشتر بخوانید: دستورالعمل نحوه حمایت از حقوق اشخاص دارای معلولیت و سالمند در فرایند دادرسی مصوب 1402/04/28
1 ـ دولت های عضو حق دادخواهی مؤثر افراد دارای معلولیت را بر مبنای برابر با سایرین از جمله از طریق پیش بینی انطباق شکلی و مناسب با سن، بـه منظور تسهیل نقش مؤثر آنان بـه عنوان مشارکت کنندگان مستقیم و غیر مستقیم از جمله بـه عنوان شهود در کلیه جریان های دادرسی حقوقی از جمله در بازجویی و سایر مراحل اولیه رسیدگی تضمین خواهند نمود.
2 ـ دولت های عضو بـه منظور یاری در تضمین دسترسی مؤثر بـه عدالت برای افراد دارای معلولیت، آموزش مناسب برای افرادی کـه در حوزه اجرای عدالت کار می کنند از جمله پلیس و کارکنان زندان ها را ارتقاء خواهند بخشید.
ماده 14 ـ آزادی و امنیت فردی
1 ـ دولت های عضو تضمین خواهند نمود کـه افراد دارای معلولیت بر مبنای برابر با سایرین:
الف) از حق آزادی و امنیت فردی برخوردار هستند؛
ب) بـه طور خود سرانه یا غیرقانونی از آزادی خود محروم نمی گردند و این کـه هر گونه محرومیت از آزادی طبق قانون می باشد و این کـه وجود معلولیت بـه هیچ وجه محرومیت از آزادی را توجیه نمی نماید.
2 ـ دولت های عضو تضمین خواهند نمود در صورتی کـه افراد دارای معلولیت از آزادی در طی هر روندی محروم گردیده باشند، آن ها بر مبنای برابر با سایرین از ضمانت های منطبق بر حقوق بشر بین المللی برخوردار می باشند و با آن ها در راستای اهداف و اصول این کنوانسیون از جمله در مورد تامین همسان سازی متعارف رفتار می گردد.
ماده 15 ـ آزادی از شکنجه یا مجازات یا رفتار ظالمانه، غیر انسانی یا تحقیرآمیز
1 ـ احدی مستوجب شکنجه یا مجازات یا رفتار ظالمانه، غیر انسانی و تحقیر آمیز نمی باشد. بـه ویژه احدی بدون رضایت آزادانه تحت آزمایشات علمی یا پزشکی قرار نمی گیرد.
2 ـ دولت های عضو تمامی تدابیر قانونی، اداری و قضائی و دیگر تدابیر مؤثر را در مورد افراد دارای معلولیت بر مبنای برابر با سایرین اتخاذ خواهند نمود تا از قرار گرفتن آنان در معرض شکنجه یا رفتار تحقیر آمیز یا غیر انسانی یا ظالمانه یا مجازات جلوگیری بـه عمل آید.
ماده 16 ـ آزادی از استثمار، خشونت و سوء استفاده
1 ـ دولت های عضو، تمامی تدابیر قانونی، اداری، اجتماعی و آموزشی یا سایر تدابیر مناسب را جهت حمایت از افراد دارای معلولیت در درون و بیرون از خانه در برابر تمامی اشکال استثمار، خشونت و سوء استفاده از جمله در مورد جنبه های مبتنی بر جنسیت اتخاذ خواهند نمود.
2 ـ دولت های عضو تمامی تدابیر مناسب را جهت جلوگیری از تمامی اشکال استثمار، خشونت و سوء استفاده از طریق تضمین مواردی از جمله اشکال مناسب کمک های حساس جنسیتی و سنی و حمایت از افراد دارای معلولیت و خانواده ها و مراقبین آن ها از جمله از طریق ارائه اطلاعات و آموزش در مورد چگونگی پرهیز، شناسایی و گزارش در مورد نمونه هایی از استثمار، خشونت و سوء استفاده نیز اتخاذ خواهند نمود. دولت های عضو تضمین خواهند نمود کـه خدمات حمایتی نسبت بـه سن، جنسیت و معلولیت از حساسیت برخوردارند.
3 ـ دولت های عضو بـه منظور جلوگیری از وقوع تمامی اشکال استثمار، خشونت و سوء استفاده تضمین خواهند نمود کـه تمامی تسهیلات و برنامه های طراحی شده برای خدمت بـه افراد دارای معلولیت بـه طور مؤثر توسط مقامات مستقل نظارت می گردد.
4 ـ دولت های عضو تمامی تدابیر مناسب از جمله ارائه خدمات حمایتی را جهت ارتقاء فیزیکی، شناختی، بهبود روانی، توانبخشی و پیوستن مجدد اجتماعی در مورد افراد دارای معلولیت کـه بـه نوعی قربانی استثمار، خشونت یا سوء استفاده گردیده اند، اتخاذ خواهند نمود. بهبود و توانبخشی مزبور در محیطی بـه وقوع خواهد پیوست کـه بهداشت، رفاه، عزت نفس، شان و استقلال فرد را پرورش می دهد و نیازهای خاص جنسیتی و سنی را در نظر می گیرد.
5 ـ دولت های عضو، قوانین و سیاست های مؤثر شامل قوانین و سیاست های متمرکز بر زنان و کودکان را بـه منظور تضمین این کـه مواردی از استثمار، خشونت سوء استفاده نسبت بـه افراد دارای معلولیت شناسایی، رسیدگی شده و در موقع مقتضی مورد پیگرد قرار گیرد، اتخاذ خواهند نمود.
ماده 17 ـ حمایت از شان فرد: هر فرد دارای معلولیت از حق احترام بـه شان جسمانی و روحی خود بر مبنای برابر با سایرین برخوردار می باشد.
ماده 18 ـ آزادی تردد و تابعیت
1 ـ دولت های عضو حقوق افراد دارای معلولیت در مورد آزادی تردد، آزادی انتخاب محل اقامت و تابعیت بر مبنای برابر با سایرین را بـه رسمیت خواهند شناخت از جمله تضمین این کـه افراد دارای معلولیت:
الف) دارای حق اخذ و تغییر تابعیت می باشند و این کـه از تابعیت خود بطور خود سرانه یا بـه دلیل معلولیت محروم نمی گردند؛
ب) بـه دلیل معلولیت از توانایی اخذ، تملک و استفاده از اسناد تابعیت خویش یا سایر اسناد هویت یا بـه کارگیری روندهای مرتبط نظیر روند مهاجرت کـه ممکن است نیازمند تسهیل در اعمال حق آزادی تردد باشد محروم نمی گردند؛
پ) آزاد می باشند تا هر کشوری از جمله کشور خود را ترک نمایند؛
ت) بـه طور خودسرانه یا بـه دلیل معلولیت از حق ورود بـه کشور خود محروم نمی گردند.
2 ـ کودکان دارای معلولیت بلافاصله پس از ولادت ثبت خواهند گردید و از زمان ولادت دارای حق برخورداری از نام، حق اخذ تابعیت و تا آنجایی کـه ممکن است از حق شناخت و مراقبت توسط والدین برخوردار خواهند گردید.
ماده 19 ـ زندگی مستقل و حضور در جامعه: دولت های عضو این کنوانسیون حقوق برابر را جهت تمامی افراد دارای معلولیت در مورد زندگی در جامعه با شرایط برابر نسبت بـه سایرین بـه رسمیت خواهند شناخت و تدابیر مناسب و مؤثر را جهت تسهیل در بهره مندی کامل افراد دارای معلولیت از این حق و حضور و مشارکت کامل آن ها در جامعه از جمله تضمین موارد زیر اتخاذ خواهند کرد:
الف) افراد دارای معلولیت دارای این فرصت می باشند کـه مکان اقامت خود و محل و افرادی کـه می خواهند با آن ها زندگی نمایند را بر مبنای برابر با سایرین برگزینند و مجبور بـه زندگی در شرایط زیستی ویژه ای نیستند؛
ب) افراد دارای معلولیت دارای دسترسی بـه خدمات حمایتی خانگی، مسکونی، و سایر خدمات حمایتی اجتماعی از جمله مساعدت های شخصی ضروری برای حمایت از زندگی و حضور در جامعه و پرهیز از انزوا یا جدایی از اجتماع می باشند؛
پ) خدمات و تسهیلات اجتماعی برای عموم، جهت افراد دارای معلولیت بر مبنای برابر مهیا و پاسخگوی نیازهای آن ها می باشد.
ماده 20 ـ تحرک شخصی: دولت های عضو، جهت تضمین تحرک شخصی افراد دارای معلولیت با بالاترین استقلال ممکن، تدابیر مؤثری را از جمله در موارد زیر اتخاذ خواهند نمود:
الف) تسهیل تحرک شخصی افراد دارای معلولیت بـه شیوه و در زمان مورد نظر آن ها و با هزینه متناسب؛
ب) تسهیل دسترسی افراد دارای معلولیت بـه کمک ها، وسایل، فن آوری های کمکی و انواع مساعدت های حضوری و واسطه ای حرکتی کیفی از جمله فراهم بودن آنان با هزینه متناسب؛
پ) ارائه آموزش در مورد مهارت های حرکتی بـه افراد دارای معلولیت و بـه کارکنان متخصصی کـه با افراد دارای معلولیت کار می نمایند؛
ت) ترغیب نهادهایی کـه کمک ها، وسایل و فن آوری های حرکتی کیفی را تولید می نمایند در جهت مد نظر قرار دادن تمامی جنبه های حرکتی افراد دارای معلولیت.
ماده 21 ـ آزادی بیان و عقیده و دسترسی بـه اطلاعات: دولت های عضو تمامی تدابیر مناسب را اتخاذ خواهند نمود تا تضمین نمایند افراد دارای معلولیت می توانند حق آزادی بیان و عقیده، از جمله آزادی جستوجو، دریافت و سهیم شدن در اطلاعات و عقاید را بر مبنای برابر با سایرین و از طریق تمامی اشکال ارتباطاتی بـه انتخاب خود و بـه گونه ای کـه در ماده (2 ـ این کنوانسیون تعریف شده است، از جمله از راه های زیر اعمال نمایند:
الف) ارائه اطلاعات در نظر گرفته شده برای عموم مردم بـه افراد دارای معلولیت در اشکال و فن آوری های قابل دسترس و متناسب با انواع معلولیت، بـه موقع و بدون هزینه اضافی;
ب) پذیرش و تسهیل استفاده از زبان اشاره، بریل، روش های ارتباطاتی تقویت شده و جایگزین و سایر شیوه ها، روش ها و اشکال ارتباطی قابل دسترس افراد دارای معلولیت بـه انتخاب خودشان در تعاملات رسمی؛
پ) ملزم ساختن نهادهای خصوصی کـه ارائه کننده خدمات بـه عموم مردم از جمله از طریق اینترنت می باشند جهت ارائه اطلاعات و خدمات در اشکال مفید و قابل دسترس برای افراد دارای معلولیت؛
ت) ترغیب رسانه های همگانی از جمله ارائه کنندگان اطلاعات از طریق اینترنت جهت قابل دسترس نمودن خدمات خود برای افراد دارای معلولیت؛
ث) شناسایی و ترویج استفاده از زبان های اشاره.
ماده 22 ـ احترام بـه حریم خصوصی
1 ـ هیچ فرد دارای معلولیتی صرف نظر از مکان اقامت یا زندگی، مشمول دخالت های خودسرانه یا غیر قانونی در امور شخصی خود، خانواده، خانه، مکاتبات یا سایر اشکال ارتباطاتی یا حمله غیرقانونی بـه شخصیت و اعتبارش نمی گردد. افراد دارای معلولیت از حق حمایت قانونی در مقابل چنین مداخلات یا حملاتی برخوردار می باشند.
2 ـ دولت های عضو، حریم اطلاعات شخصی، بهداشتی و توانبخشی افراد دارای معلولیت را بر مبنای برابر با سایرین مورد حمایت قرار خواهند داد.
ماده 23 ـ احترام بـه خانه و خانواده
1 ـ دولت های عضو، برای رفع تبعیض نسبت بـه افراد دارای معلولیت در تمامی موارد مرتبط با ازدواج، خانواده، وظایف والدین و روابط مربوط بر مبنای برابر با سایرین تدابیر مؤثر و مناسبی را اتخاذ خواهند کرد تا تضمین نمایند که:
الف) حقوق تمامی افراد دارای معلولیت کـه بـه سن ازدواج رسیده اند، جهت ازدواج و تشکیل خانواده بر مبنای رضایت کامل و آزادانه همسران مورد نظر بـه رسمیت شاخته می شود؛
ب) حقوق افراد دارای معلولیت جهت اتخاذ تصمیم بـه طور آزادانه و مسئولانه در مورد تعداد و فاصله بین کودکان آن ها و برخورداری از دسترسی بـه اطلاعات متناسب با سن، آموزش تشکیل خانواده و باروری بـه رسمیت شناخته می شود و روش های ضروری بـه منظور قادر ساختن آن ها جهت اعمال حقوق مذکور تامین می گردد؛
پ) افراد دارای معلولیت، از جمله کودکان، باروری خود را بر مبنای برابر با سایرین حفظ می نمایند.
2 ـ دولت های عضو حقوق و مسئولیت های افراد دارای معلولیت را با در نظر گرفتن قیمومت، سرپرستی، مسئولیت، فرزند خواندگی یا سایر نهادهای مشابه چنانچه این گونه مفاهیم در قوانین ملی وجود داشته باشد تضمین خواهند نمود. در تمامی موارد، عالیترین منافع کودک حائز اولویت می باشد. دولت های عضو کمک های مناسبی را جهت افراد دارای معلولیت در اجراء مسئولیت های مرتبط با تربیت کودکان آن ها ارائه می نمایند.
3 ـ دولت های عضو تضمین خواهند نمود کـه کودکان دارای معلولیت در ارتباط با زندگی خانوادگی از حقوق برابر برخوردارند. دولت های عضو با هدف تحقق حقوق مذکور و جلوگیری از اختفاء، ترک، غفلت و تفکیک کودکان دارای معلولیت، تعهد خواهند نمود تا اطلاعات، خدمات و حمایت های اولیه و جامع را بـه کودکان دارای معلولیت و خانواده آنها ارائه نمایند.
4 ـ دولت های عضو تضمین خواهند نمود کـه کودک از والدین خود بر خلاف اراده آن ها جدا نگردد مگر زمانی کـه مقامات صالح بـه شرط بررسی تصمیمات دستگاه های اجرائی دولتی توسط دادگاه، تصمیم بگیرند کـه بر اساس تشریفات و قوانین حاکم چنین جدایی جهت عالی ترین منافع کودک ضروری می باشد. در هیچ موردی کودک از والدین خود بر مبنای معلولیت کودک یا یکی یا هر دوی والدین جدا نمی گردد.
5 ـ دولت های عضو چنانچه والدین بلافصل قادر نباشند از کودک دارای معلولیت مراقبت نمایند، تعهد خواهند نمود هر گونه تلاشی را جهت ارائه مراقبت های جایگزین در درون خانواده بزرگتر و در صورت ناکامی، در درون جامعه در شرایط خانوادگی بـه عمل آورند.
ماده 24 ـ آموزش
1 ـ دولت های عضو، حق آموزش را برای افراد دارای معلولیت بـه رسمیت می شناسند. دولت های عضو از نظر تحقق این حق، بدون تبعیض و بر مبنای فرصت برابر، نظام آموزشی فراگیری را در تمامی سطوح و بهصورت آموزش مادام العمر در موارد زیر تضمین خواهند نمود:
الف) توسعه کامل توانایی های انسانی و حس منزلت و خود ارزشی و تحکیم احترام بـه حقوق بشر، آزادی های بنیادین و تنوع انسانی؛
ب) توسعه شخصیت، استعداد و خلاقیت توام با توانایی های جسمی و ذهنی افراد دارای معلولیت تا نهایت توانمندی های آن ها؛
پ) توانمند ساختن افراد دارای معلولیت جهت مشارکت مؤثر آنان در جامعه آزاد.
2 ـ در تحقق این حق، دولت های عضو تضمین خواهند نمود که:
الف) افراد دارای معلولیت از نظام آموزش همگانی بر مبنای معلولیت مستثنی نمی گردند، و این کـه کودکان دارای معلولیت نیز از آموزش اجباری و رایگان ابتدایی یا متوسطه بر مبنای معلولیت مستثنی نمی گردند؛
ب) افراد دارای معلولیت می توانند بـه آموزش ابتدایی و متوسطه رایگان با کیفیت و فراگیر بر مبنای برابر با سایرین در جوامعی کـه در آن زندگی می نمایند، دسترسی داشته باشند؛
پ) همسان سازی متعارف در مورد نیازهای فردی ارائه می گردد؛
ت) افراد دارای معلولیت حمایت لازم در حوزه نظام آموزش همگانی را بـه منظور تسهیل در آموزش مؤثر آن ها دریافت می نمایند؛
ث) تدابیر حمایتی فردی مؤثر در محیط هایی ارائه می گردد کـه حداکثر توسعه اجتماعی و دانشگاهی متناسب با اهداف حضور کامل را سبب گردد.
3 ـ دولت های عضو، افراد دارای معلولیت را قادر خواهند ساخت کـه مهارت های توسعه اجتماعی و زندگی جهت تسهیل در مشارکت کامل و برابر آن ها در امر آموزش را بـه عنوان اعضای جامعه فرا گیرند. بدین منظور دولت های عضو تدابیر مناسبی را از جمله در موارد زیر اتخاذ خواهند نمود:
الف) تسهیل آموزش خط بریل و خط های جایگزین، شیوه های تقویتی و جایگزین، روش ها و قالب های ارتباطاتی و مهارت های ترددی و جهت یابی، و تسهیل حمایت و راهنمایی همسان؛
ب) تسهیل در یادگیری زبان ایما و اشاره و ارتقاء هویت زبانی جامعه ناشنوایان؛
پ) تضمین ارائه آموزش بـه افراد و بویژه کودکانی کـه نابینا، ناشنوانا یا نابینا ـ ناشنوا هستند بـه مناسبترین زبان ها، شیوه ها و روش های ارتباطاتی برای افراد و در محیط هایی کـه توسعه اجتماعی و دانشگاهی را بـه بالاترین میزان افزایش می دهد.
4 ـ دولت های عضو بـه منظور کمک بـه تضمین تحقق این حق، تدابیر مناسبی را بـه منظور استخدام معلمین، از جمله معلمین دارای معلولیت کـه از شایستگی در زبان ایما و اشاره و یا خط بریل برخوردارند و آموزش افراد حرفه ای و کارکنانی کـه در تمامی سطوح آموزشی کار می کنند اتخاذ خواهند نمود. چنین آموزش هایی مشتمل بر آگاهی از معلولیت و استفاده از شیوه های جایگزین و تقویتی و روش ها و قالب های ارتباطاتی، فنون آموزشی و مواد مورد نیاز جهت حمایت از افراد دارای معلولیت خواهد بود.
5 ـ دولت های عضو تضمین خواهند نمود کـه افراد دارای معلولیت قادر هستند بـه آموزش های عالی عمومی، آموزش های فنی و حرفه ای، آموزش ویژه بزرگسالان و آموزش های مادام العمر بدون تبعیض و بر مبنای برابر با سایرین دسترسی پیدا نمایند. بدین منظور، دولت های عضو، تامین همسان سازی متعارف برای افراد دارای معلولیت را تضمین خواهند نمود.
ماده 25 ـ بهداشت: دولت های عضو، برای افراد دارای معلولیت، حق برخورداری از بالاترین معیارهای نایل شدنی بهداشتی را بدون تبعیض بر مبنای معلولیت، بـه رسمیت می شناسند. دولت های عضو تمامی تدابیر مناسب را برای تضمین دسترسی افراد دارای معلولیت بـه خدمات بهداشتی کـه دارای حساسیت های جنسیتی می باشند، از جمله توانبخشی مرتبط با بهداشت را اتخاذ خواهند نمود. بـه ویژه دولت های عضو موارد زیر را انجام خواهند داد:
الف) برای افراد دارای معلولیت همان حد، کیفیت و معیارهای رایگان یا قابل پرداخت در مورد مراقبت ها و برنامه های بهداشتی را همان گونه کـه برای سایرین ارائه می گردد از جمله در زمینه بهداشت جنسی و باروری و برنامه های بهداشت عمومی مبتنی بر جمعیت، فراهم خواهند نمود؛
ب) خدمات بهداشتی مورد نیاز برای افراد دارای معلولیت بـه ویژه بواسطه معلولیت آن ها از جمله شناسایی و مداخله زودهنگام در صورت اقتضاء و خدمات طراحی گردیده برای بـه حداقل رساندن و جلوگیری از ناتوانایی های بیشتر از جمله در میان کودکان و افراد سالخورده را فراهم خواهند نمود؛
پ) این گونه خدمات بهداشتی را در صورت امکان در نزدیکترین محل بـه جوامع آن ها از جمله در مناطق روستایی فراهم خواهند نمود؛
ت) متخصصان بهداشت حرفه ای را ملزم بـه ارائه مراقبت با همان کیفیت برای سایرین بـه افراد دارای معلولیت از طریق آموزش و ترویج معیارهای اخلاقی برای مراقبت های بهداشتی فردی و عمومی از جمله بر مبنای رضایت آگاهانه و آزادانه نظیر ارتقاء آگاهی حقوق بشری، منزلت، استقلال و احتیاجات افراد دارای معلولیت خواهند کرد؛
ث) تبعیض علیه افراد دارای معلولیت در تامین بیمه درمانی و بیمه عمر را در صورتی کـه این گونه بیمه ها در قانون ملی مجاز شناخته شده باشد ممنوع خواهند نمود تا آنکه بـه روشی عادلانه و منطقی ارائه گردند؛
ج) از اعمال تبعیض آمیز مراقبت های بهداشتی یا خدمات بهداشتی یا غذا و مایعات بر مبنای معلولیت جلوگیری خواهند نمود.
ماده 26 ـ توانبخشی و بازپروری: 1 ـ دولت های عضو جهت توانمند ساختن افراد دارای معلولیت، تدابیر مناسب و مؤثری را از جمله از طریق حمایت از همتایان خود بـه منظور کسب و حفظ حداکثر استقلال، تمامی توانایی حرفه ای، جسمی، ذهنی و اجتماعی و حضور و مشارکت کامل در تمامی جنبه های زندگی اتخاذ خواهند کرد. بدین منظور، دولت های عضو برنامه ها و خدمات جامع توانبخشی و توانایی را بـه ویژه در حوزه بهداشت، استخدام، آموزش و خدمات اجتماعی سامان داده، تحکیم نموده و تدوام می بخشند، بـه گونه ای کـه این گونه برنامه ها و خدمات:
الف) تا سرحد امکان از مراحل اولیه و بر مبنای ارزیابی چند زمین های نیازها و توانایی های فردی آغاز گردد؛
ب) مشارکت و حضور در اجتماع را حمایت نموده و تمامی جنبه های جامعه داوطلبانه بوده و در دسترس افراد دارای معلولیت قرار گیرد و تا سرحد امکان بـه اجتماعات آنان از جمله در مناطق روستایی نزدیک باشند.
2 ـ دولت های عضو، توسعه آموزش اولیه و مستمر افراد حرفه ای و کارکنانی کـه با خدمات توانایی و توانبخشی کار می کنند را ارتقاء خواهند بخشید.
3 ـ دولت های عضو، دسترسی، دانش و استفاده از وسایل و فن آوری های امدادی طراحی گردیده برای افراد دارای معلولیت را همانگونه کـه بـه توانبخشی و بازپروری مرتبط می گردند، ارتقاء خواهند بخشید.
ماده 27 ـ کار و استخدام
1 ـ دولت های عضو، حق افراد دارای معلولیت را جهت کار کردن بر مبنای برابر با سایرین بـه رسمیت خواهند شناخت و این امر شامل حق برخورداری از فرصت امرار معاش از طریق کار آزادانه انتخاب شده و پذیرفته شده در بازار کار و محیط کاری می گردد کـه برای افراد دارای معلولیت باز، فراگیر و قابل دسترس باشد. دولت های عضو از تحقق حق کار از جمله برای آن دسته از افرادی کـه طی دوران اشتغال دچار معلولیت می گردند از طریق اتخاذ اقدامات مناسب از جمله قانونگذاری برای موارد زیر صیانت نموده و آن را ارتقاء خواهند بخشید:
الف) ممنوعیت تبعیض بر مبنای معلولیت با توجه بـه تمامی موارد مرتبط با تمامی اشکال استخدام، از جمله شرایط جذب، استخدام و اشتغال، تداوم اشتغال، پیشبرد حرفه ای و شرایط کاری بهداشتی و ایمنی؛
ب) حمایت از حقوق افراد دارای معلولیت بر مبنای برابر با سایرین برای برخورداری از شرایط کاری مناسب و عادلانه از جمله فرصت های برابر و دستمزد برابر برای کارهای دارای ارزش، شرایط کاری بهداشتی و ایمنی برابر از جمله محافظت از آزار و اذیت و فریادرسی از آلام؛
پ) تضمین توانایی افراد دارای معلولیت برای اعمال حقوق اتحادیه تجاری و کارگری خود بر مبنای برابر با سایرین؛
ت) توانمند ساختن افراد دارای معلولیت برای دسترسی مؤثر بـه برنامه های عمومی آشنایی فنی و حرفه ای، خدمات کاریابی و آموزش های حرفه ای و مستمر؛
ث) ترغیب فرصت های شغلی و پیشرفت های حرفه ای افراد دارای معلولیت در بازار کار و همچنین یاری در یافتن، کسب، حفظ و بازگشت بـه اشتغال؛
ج) ترغیب فرصت های مربوط بـه خود اشتغالی، کارآفرینی، توسعه تعاونی ها و شروع خود پیشه گی؛
چ) استخدام افراد دارای معلولیت در بخش دولتی؛
ح) ترغیب استخدام افراد دارای معلولیت در بخش خصوصی از طریق تدابیر و سیاست های مناسب کـه می تواند در برگیرنده برنامه های اقدام ترجیحی، تشویقی و سایر تدابیر گردد؛
خ) تضمین ارائه جا و مکان متعارف بـه افراد دارای معلولیت در محیط کاری؛
د) ترغیب کسب تجربه در بازار کار آزاد توسط افراد دارای معلولیت؛
ذ) ترغیب توانبخشی حرفه ای و تخصصی، ابقاء شغلی و برنامه های بازگشت بـه کار برای افراد دارای معلولیت.
2 ـ دولت های عضو تضمین خواهند نمود کـه افراد دارای معلولیت بـه بردگی یا بندگی کشیده نمی شوند و بر مبنای برابر با سایرین در مقابل کار با اجبار و اکراه مورد حمایت واقع می گردند.
ماده 28 ـ معیار کافی برای زندگی و حمایت اجتماعی
1 ـ دولت های عضو، حق افراد دارای معلولیت در مورد معیار کافی برای زندگی آنها و خانوادهایشان از جمله، غذا، پوشاک و مسکن مکفی، و تداوم بهبود شرایط زندگی را بـه رسمیت می شناسند و اقدامات مناسبی را جهت پاسداری و ارتقاء تحقق این حق، بدون تبعیض بر مبنای معلولیت، اتخاذ خواهند نمود.
2 ـ دولت های عضو، حق افراد دارای معلولیت را در مورد حمایت اجتماعی و بهره مندی از این حق بدون تبعیض بر مبنای معلولیت بـه رسمیت می شناسند، و اقدامات مناسبی را برای پاسداری و ارتقاء تحقق این حق از جمله اقداماتی در موارد زیر را اتخاذ خواهند نمود:
الف) تضمین دسترسی برابر افراد دارای معلولیت بـه خدمات آب های بهداشتی و دسترسی بـه خدمات و وسایل مناسب و قابل پرداخت و سایر کمک های مربوط بـه نیازهای مرتبط با معلولیت؛
ب) تضمین دسترسی افراد دارای معلولیت بویژه زنان و دختران دارای معلولیت و افراد سالخورده دارای معلولیت بـه برنامه های اجتماعی حمایتی و برنامه های فقر زدایی؛
پ) تضمین دسترسی افراد دارای معلولیت و خانواده های آن ها کـه در شرایط تنگدستی بـه سر می برند بـه کمک های دولتی مربوط بـه هزینه های مرتبط با معلولیت، از جمله استراحت های مراقبتی، کمک های مالی، مشاوره و آموزش های کافی؛
ت) تضمین دسترسی افراد دارای معلولیت بـه برنامه های عمومی اسکان؛
ث) تضمین دسترسی برابر افراد دارای معلولیت بـه برنامه ها و مزایای بازنشستگی؛
ماده 29 ـ مشارکت در زندگی سیاسی و عمومی: دولت های عضو برای افراد دارای معلولیت، حقوق سیاسی و فرصت بهره مندی از آنها بر مبنای برابر با سایرین را تضمین خواهند نمود و متعهد خواهند شد که:
الف) تضمین نمایند افراد دارای معلولیت می توانند بـه طور مؤثر و کامل در زندگی سیاسی و عمومی بر مبنای برابر با سایرین، مستقیماً یا از طریق نمایندگانی کـه آزادانه برگزیده اند از جمله حق و فرصت افراد دارای معلولیت جهت رای دادن و برگزیده شدن، مشارکت نمایند، از جمله از طریق:
1 ـ تضمین این کـه روند، تسهیلات و ابزار رای گیری، مناسب، قابل دسترس و بـه سهولت قابل فهم و بهره گیری می باشند؛
2 ـ حمایت از حق افراد دارای معلولیت جهت رای دادن بـه طور مخفی و بدون هراس در انتخابات و همه پرسی های عمومی، نامزد انتخابات شدن، تصدی مؤثر و ایفاء تمامی وظایف عمومی در تمامی سطوح دولتی و تسهیل استفاده از فن آوری های جدید و کمکی در صورت اقتضاء؛
3 ـ تضمین بیان آزادانه اراده افراد دارای معلولیت بـه عنوان رای دهنده و در این جهت و در جایی کـه ضروری باشد با درخواست آنان اجازه یاری در رای گیری بـه فرد مورد انتخاب آن ها؛
ب) بـه طور فعال محیطی را کـه افراد دارای معلولیت می توانند بـه طور مؤثر و کامل، بدون تبعیض و بر مبنای برابر با سایرین، در چهارچوب امور عمومی مشارکت نمایند را ارتقاء بخشند و مشارکت آنان را در امور عمومی از جمله موارد زیر ترغیب نمایند:
1 ـ مشارکت در مجامع و سازمان های غیردولتی مرتبط با زندگی سیاسی و عمومی کشور و در فعالیت ها و اداره احزاب سیاسی؛
2 ـ شکل دهی و عضویت سازمان های ویژه افراد دارای معلولیت جهت معرفی افراد دارای معلولیت در سطوح محلی، منطقه ای، ملی و بین المللی.
ماده 30 ـ مشارکت در زندگی فرهنگی، تفریح، فراغت و ورزش
1 ـ دولت های عضو، حق افراد دارای معلولیت در جهت مشارکت در زندگی فرهنگی بر مبنای برابر با سایرین را بـه رسمیت می شناسند و تمامی تدابیر مناسب را اتخاذ خواهند نمود تا تضمین نمایند کـه افراد دارای معلولیت:
الف) از دسترسی بـه اقلام فرهنگی بـه صورت قابل دسترس برخوردار می گردند؛
ب) از دسترسی بـه برنامه های تلویزیونی، فیلم، تئاتر و سایر فعالیت های فرهنگی بـه صورت قابل دسترس برخوردار می گردند؛
پ) از دسترسی بـه اماکن اجراء برنامه ها یا خدمات فرهنگی نظیر تئاتر، موزه، سینما، کتابخانه و خدمات گردشگری برخوردار می گردند و تا سرحد امکان از دسترسی بـه یادمان ها و اماکنی کـه از نظر ملی ـ فرهنگی حائز اهمیت می باشند، برخوردار می گردند.
2 ـ دولت های عضو، تدابیر مناسبی را برای توانمند ساختن افراد دارای معلولیت جهت برخورداری از فرصت توسعه و بهرهگیری از توانایی های بالقوه خلاقه، فکری و هنری آن ها نه تنها بـه واسطه انتفاع شخصی آن ها بلکه جهت اغنای جامعه، اتخاذ خواهند نمود.
3 ـ دولت های عضو، تدابیر مناسبی را طبق حقوق بینالملل اتخاذ خواهند نمود تا تضمین نمایند کـه حقوق مالکیت معنوی، مانعی تبعیض آمیز یا غیر منطقی را در دستیابی افراد دارای معلولیت بـه اقلام فرهنگی ایجاد نمی نماید.
4 ـ افراد دارای معلولیت، بر مبنای برابر با سایرین از حق شناسایی و حمایت از هویت زبانی و فرهنگی مختص بـه خود از جمله زبان ایما و اشاره و فرهنگ ناشنوایان برخوردار خواهند بود.
5 ـ دولت های عضو، با نیت توانمند ساختن افراد دارای معلولیت در جهت مشارکت بر مبنای برابر با سایرین در فعالیت های تفریحی، فراغتی و ورزشی، تدابیر مناسبی را در موارد زیر اتخاذ خواهند کرد:
الف) ترغیب و تشویق مشارکت افراد دارای معلولیت تا سرحد امکان در تمامی سطوح فعالیت های عمده سازی ورزشی؛
ب) تضمین این کـه افراد دارای معلولیت، از فرصت سامان دهی، توسعه و مشارکت در ورزش ها و فعالیت های تفریحی ویژه معلولین برخوردارند، و بدین منظور، بر مبنای برابر با سایرین، ترغیب تدارک تعلیم، آموزش و منابع مناسب؛
پ) تضمین این کـه افراد دارای معلولیت از دسترسی بـه اماکن ورزشی، تفریحی و گردشگری برخوردار می باشند؛
ت) تضمین این کـه کودکان دارای معلولیت از دسترسی برابر با سایر کودکان بـه مشارکت در بازی، تفریح و فعالیت های ورزشی و فراغتی از جمله فعالیت های درون نظام مدارس برخوردار می باشند؛
ث) تضمین این که، افراد دارای معلولیت از دسترسی بـه خدمات آن هایی کـه بـه سازمان دهی فعالیت های ورزشی، فراغتی، گردشگری و تفریحی اشتغال دارند، برخوردار می باشند.
ماده 31 ـ جمع آوری آمار و داده ها
1 ـ دولت های عضو متعهد می گردند تا اطلاعات مناسب از جمله داده های پژوهشی و آماری را در جهت قادر ساختن آن ها برای تنظیم و اجراء سیاست ها برای اثر بخشی بـه این کنوانسیون، جمع آوری نمایند. فرآیند جمع آوری و حفظ این اطلاعات باید:
الف) پادمان های پذیرفته شده حقوقی از جمله قوانین مربوط بـه حفظ داده ها را در جهت تضمین محرمانه بودن آن ها و احترام بـه حریم شخصی افراد دارای معلولیت رعایت نماید؛
ب) در جهت حمایت از حقوق بشر و آزادی های بنیادین و اصول اخلاقی، در جمع آوری و استفاده از آمار، هنجارهای پذیرفته شده بین المللی را رعایت نماید؛
2 ـ اطلاعات جمع آوری شده طبق این ماده، در صورت اقتضاء بـه تفکیک ارائه خواهد شد و در جهت کمک بـه ارزیابی اجرای تعهدات دولت های عضو بـه موجب این کنوانسیون استفاده می گردد و موانعی کـه افراد دارای معلولیت در اعمال حقوقشان با آن ها مواجه می گردند را شناسایی و بررسی می نماید.
3 ـ دولت های عضو، مسئولیت نشر این گونه آمار را بـه عهده خواهند گرفت و دسترسی افراد دارای معلولیت و دیگران بـه آن ها را تضمین خواهند نمود.
ماده 32 ـ همکاری های بین المللی
1 ـ دولت های عضو، اهمیت همکاری های بین المللی و ارتقاء آن در حمایت از تلاش های ملی برای تحقق اهداف و مقاصد این کنوانسیون را بـه رسمیت می شناسند و تدابیر مناسب و مؤثری را میان دولت ها و در صورت اقتضاء در مشارکت با جامعه مدنی، سازمان های مرتبط منطقه ای و بین المللی بـه ویژه سازمان های مربوط بـه افراد دارای معلولیت، اتخاذ خواهند کرد. تدابیر مذکور می تواند، ازجمله در برگیرنده موارد زیر باشد:
الف) تضمین این کـه همکاری های بین المللی ازجمله برنامه های توسعه بین المللی در برگیرنده و قابل دسترس افراد دارای معلولیت، می باشد؛
ب) تسهیل و تقویت ظرفیت سازی از جمله از طریق تبادل و تقسیم اطلاعات، تجربیات، برنامه های آموزشی و رویه های مناسب؛
پ) تسهیل همکاری پژوهشی و دسترسی بـه دانش فنی و علمی؛
ت) در صورت اقتضاء تامین کمک های اقتصادی و فنی از جمله از طریق تسهیل دسترسی و تسهیم فن آوری های مددی و قابل دسترس و نیز از طریق انتقال فن آوری.
2 ـ مفاد این ماده خدشه ای بـه تعهدات هر دولت عضو در ایفاء تعهدات خود بـه موجب این کنوانسیون وارد نمی نماید.
ماده 33 ـ نظارت و اجراء ملی
1 ـ دولت های عضو، بر مبنای نظام سازمانی خود، یک یا چند مرجع ملی درون دولتی را برای موضوعات مرتبط با اجراء این کنوانسیون تعیین خواهند نمود و توجه کافی را بـه ایجاد یا تعیین سازوکارهای هماهنگی در درون دولت بـه منظور تسهیل در اقدامات مرتبط در بخش های گوناگون و سطوح مختلف مبذول خواهند کرد.
2 ـ دولت های عضو، طبق نظام اداری و حقوقی خود، در درون دولت عضو، چهارچوبی از جمله یک یا چند ساز و کار مستقل را در صورت اقتضاء بـه منظور ارتقاء، حمایت و نظارت بر اجرای این کنوانسیون ایجاد، تعیین، تحکیم یا حفظ می نمایند. دولت های عضو در صورت تعیین یا ایجاد چنین ساز و کاری، اصول مرتبط با وضعیت و کارکرد نهادهای ملی در مورد حمایت و ارتقاء حقوق بشر را مد نظر قرار خواهند داد.
3 ـ جامعه مدنی و بـه ویژه افراد دارای معلولیت و سازمان هایی کـه نماینده آن ها می باشند در فرآیند نظارتی، بـه طور کامل مشارکت و مداخله خواهند نمود.
ماده 34 ـ کارگروه حقوق افراد دارای معلولیت
1 ـ کارگروهی در مورد حقوق افراد دارای معلولیت (که از این پس «کارگروه» نامیده می شود) ایجاد خواهد گردید کـه وظایف زیر را انجام خواهد داد.
2 ـ کارگروه در زمان لازم الاجرا شدن این کنوانسیون، مرکب از دوازده کارشناس خواهد بود. پس از تصویب یا الحاق شصت دولت دیگر بـه این کنوانسیون، عضویت در کارگروه تا شش عضو افزایش می یابد و حداکثر بـه هجده عضو بالغ می گردد.
3 ـ اعضاء کارگروه با صلاحیت شخصی خود بـه انجام وظیفه خواهند پرداخت و از جایگاه والای اخلاقی، حسن تجربه و توانمندی در زمینه تحت پوشش این کنوانسیون برخوردار خواهند بود. از دولت های عضو بـه هنگام معرفی نامزدهای خود، دعوت خواهد گردید تا توجه کافی را بـه مفاد مندرج در بند (3 ـ ماده (4) این کنوانسیون مبذول نمایند.
4 ـ دولت های عضو، با در نظر گرفتن پراکندگی جغرافیایی یکسان، دربرگیرندگی اشکال گوناگون تمدن ها، نظام های حقوقی اساسی، حضور جنسیتی متوازن و مشارکت کارشناسان دارای معلولیت، اعضای کارگروه را بر می گزینند.
5 ـ اعضاء کارگروه با رای مخفی، طی جلسات گردهمایی دولت های عضو، از میان فهرست نامزدهای دولت های عضو کـه از میان اتباع خود برگزیده اند، انتخاب خواهند شد. در جلسات مذکور، کـه با حضور دو سوم دولت های عضو رسمیت خواهد یافت، افرادی کـه بیشترین تعداد آراء و اکثریت مطلق آرای نمایندگان حاضر و رای دهنده دولت های عضو را بـه دست آورند، بـه عضویت کارگروه انتخاب خواهند شد.
6 ـ اولین انتخابات کارگروه حداکثر ظرف شش ماه پس از لازم الاجراء شدن این کنوانسیون برگزار خواهد شد. حداقل چهار ماه پیش از برگزاری هریک از انتخابات، دبیر کل سازمان ملل متحد طی نامه ای خطاب بـه دولت های عضو، از آنان دعوت خواهد کرد ظرف دو ماه نامزدهای خود را معرفی نمایند. دبیر کل متعاقبا فهرستی از اسامی همه نامزدها، بـه ترتیب حروف الفبا، و با ذکر نام دولت عضوی کـه آن ها را نامزد نموده است، تهیه و بـه دولت های عضو این کنوانسیون تسلیم خواهد کرد.
7 ـ اعضاء کارگروه برای یک دوره چهار ساله انتخاب خواهند شد و تنها برای یک بار دیگر واجد انتخاب می باشند. در هر حال دوره عضویت شش نفر از اعضاء منتخب در اولین انتخابات، در پایان دو سال خاتمه خواهد یافت. بلافاصله پس از اولین انتخابات، اسامی این شش نفر از طریق قرعه کشی توسط رئیس جلسه موضوع بند (5) این ماده تعیین خواهد شد.
8 ـ انتخاب شش عضو دیگر، طی برپایی انتخابات منظم و طبق مفاد مرتبط این ماده صورت می گیرد.
9 ـ در صورتی کـه یکی از اعضاء کارگروه فوت کند یا استعفاء دهد، یا بـه هر دلیلی اعلام نماید کـه دیگر قادر بـه انجام وظیفه نمی باشد، دولت عضوی کـه این عضو را نامزد کرده است، کارشناس دیگری کـه دارای شایستگی و واجد شرایط مندرج در مفاد مرتبط با این ماده باشد را منصوب خواهد کرد تا در باقیمانده دوره، انجام وظیفه نماید.
10 ـ کارگروه، آئین کار خود را تنظیم خواهد کرد.
11 ـ دبیر کل سازمان ملل متحد، کارکنان و تجهیزات لازم را برای ایفای مؤثر وظایف کارگروه، بـه موجب این کنوانسیون فراهم خواهد نمود و جلسه مقدماتی آن را برگزار خواهد کرد.
12 ـ با تایید مجمع عمومی، اعضاء کارگروهی کـه بـه موجب این کنوانسیون تشکیل می شود از محل منابع سازمان ملل متحد، بر اساس شرایط و مقتضیاتی کـه مجمع عمومی ممکن است تعیین نماید و با در نظر گرفتن اهمیت مسئولیت های کارگروه، مقرری دریافت خواهند نمود.
13 ـ اعضاء کارگروه از تسهیلات، مزایا و مصونیت های کارشناسان در ماموریت سازمان ملل متحد، مندرج در بخش های ذی ربط کنوانسیون مزایا و مصونیت های سازمان ملل متحد، برخوردار خواهند گردید.
ماده 35 ـ گزارش دولت های عضو
1 ـ دولت های عضو، از طریق دبیر کل سازمان ملل متحد، گزارش جامعی از تدابیر اتخاذ گردیده در خصوص بـه مورد اجراء گذاشتن تعهدات بـه موجب این کنوانسیون وهمچنین پیشرفت های حاصله در این زمینه را ظرف دو سال پس از لازم الاجراء شدن این کنوانسیون برای دولت عضو مربوط بـه کارگروه تسلیم خواهند نمود.
2 ـ پس از آن، دولت های عضو، گزارش های آتی را حداقل هر (4) سال یک بار و پس از آن هر گاه کـه کارگروه درخواست کند، تسلیم خواهند نمود.
3 ـ کارگروه، در خصوص هرگونه دستورالعمل حاکم بر محتوای گزارش ها تصمیم گیری خواهد نمود.
4 ـ دولت عضوی کـه گزارش اولیه جامع را بـه کارگروه تسلیم کرده است، نیاز نیست در گزارش های بعدی خود، اطلاعاتی را کـه قبلاً ارائه نموده است تکرار نماید. بـه هنگام تهیه گزارش برای کارگروه، از دولت های عضو درخواست می گردد کـه این عمل را در روندی شفاف و باز انجام داده و توجه کافی را بـه مفاد مندرج در بند (3 ـ ماده (4) این کنوانسیون مبذول نمایند.
5 ـ می توان در گزارش ها عوامل و مشکلاتی کـه بر میزان اجراء تعهدات ناشی از این کنوانسیون تاثیر می گذارند را مشخص ساخت.
ماده 36 ـ بررسی گزارش ها
1 ـ هر یک از گزارش ها توسط کارگروه مورد بررسی قرار خواهد گرفت و در صورتی کـه مقتضی بداند پیشنهادات و توصیه های کلی را در مورد گزارش ارائه و بـه دولت ذی ربط ابلاغ خواهد نمود. دولت عضو می تواند با هر گونه اطلاعاتی کـه خود بر می گزیند، بـه کارگروه پاسخ دهد. کارگروه می تواند اطلاعات بیشتری را از دولت های عضو ذی ربط در مورد اجراء این کنوانسیون درخواست نماید.
2 ـ در صورتی کـه دولت عضو تاخیر عمدهای در ارائه گزارش خود نماید، کارگروه می تواند بـه دولت ذی ربط ضرورت بررسی نحوه اجراء این کنوانسیون در آن دولت بر مبنای اطلاعات موجود و موثق در اختیار کارگروه را ابلاغ نماید. اگر گزارش مربوط ظرف مدت سه ماه پس از ابلاغ، تسلیم کارگروه نگردد، کارگروه از دولت عضو ذی ربط دعوت خواهد نمود کـه در بررسی مزبور مشارکت ورزد. در صورتی کـه دولت عضو ذی ربط با ارائه گزارش مربوط بـه پاسخگویی بپردازد، مفاد بند (1 ـ این ماده اعمال خواهد شد.
3 ـ دبیر کل سازمان ملل متحد، گزارش ها را در اختیار تمامی دولت های عضو قرار خواهد داد.
4 ـ دولت های عضو، گزارش های خود را بـه طور گسترده، در کشورهای خویش در اختیار عموم قرار داده و دسترسی بـه پیشنهادات و توصیه های کلی مربوط بـه این گزارشات را تسهیل می نمایند.
5 ـ کارگروه در صورتی کـه مقتضی بداند گزارش های دولت های عضو کـه حاوی درخواست برای مشاوره یا مساعدت فنی یا نمایانگر نیاز باشد را همراه با ملاحظات و توصیه هایی کـه ممکن است کارگروه در این زمینه داشته باشد، برای آژانس های تخصصی، صندوق ها و برنامه های سازمان ملل متحد و سایر نهادهای صلاحیت دار ارسال خواهد نمود.
ماده 37 ـ همکاری بین دولت های عضو و کارگروه
1 ـ هر یک از دولت های عضو با کارگروه همکاری و بـه اعضاء آن در ایفای وظایفشان یاری خواهد نمود.
2 ـ کارگروه در رابطه خود با دولت های عضو، توجه کافی را بـه راه ها و روش های گسترش ظرفیت ملی برای اجراء این کنوانسیون از جمله از طریق همکاری های بین المللی مبذول خواهد نمود.
ماده 38 ـ ارتباط کارگروه با سایر نهادها: بـه منظور پیشبرد اجرای مؤثر این کنوانسیون و ترغیب همکاری های بین المللی در زمینه های تحت پوشش این کنوانسیون:
الف) آژانس های تخصصی و سایر نهادهای سازمان ملل متحد از حق حضور در بررسی اجراء مفاد این کنوانسیون تا آنجایی کـه در حوزه وظایف آن ها قرار می گیرد، برخوردار خواهند گردید. کارگروه می تواند در صورتی کـه مقتضی بداند از آژانس های تخصصی و سایر نهادهای صلاحیت دار جهت ارائه توصیه های کارشناسانه در مورد اجراء کنوانسیون در زمینه هایی کـه در حوزه وظایف آن ها قرار می گیرد، دعوت نماید. کارگروه می تواند از آژانس های تخصصی و سایر نهادهای سازمان ملل متحد برای ارائه گزارش در مورد اجرای کنوانسیون در زمینه هایی کـه در حوزه فعالیت های آن ها قرار می گیرد، دعوت نماید.
ب) کارگروه در صورت اقتضاء در اجرای وظایف خود با سایر نهادهای ذی ربط کـه بـه موجب معاهدات حقوق بشری بین المللی تاسیس گردیده اند، از نظر تضمین پیوستگی در دستورالعمل های گزارش دهی، پیشنهادات و توصیه های کلی مربوط و پرهیز از دوباره کاری و هم پوشانی در اجرای وظایف آنان، مشورت خواهد نمود.
ماده 39 ـ گزارش کارگروه: کارگروه هر دو سال یک بار بـه مجمع عمومی و شورای اقتصادی و اجتماعی در مورد فعالیت های خود گزارش خواهد داد و می تواند بر مبنای بررسی گزارش ها و اطلاعات واصله از دولت های عضو، پیشنهادات و توصیه های کلی را ارائه نماید. در گزارش کارگروه، چنین پیشنهادات و توصیه های کلی توام با نظرات دولت های عضو (در صورت وجود)، درج خواهد گردید.
ماده 40 ـ فرآهم آیی دولت های عضو
1 ـ دولت های عضو، بـه منظور بررسی هر موضوع مرتبط با اجراء این کنوانسیون، بـه طور منظم در فرآهم آیی دولت های عضو گردهم می آیند.
2 ـ فرآهم آیی دولت های عضو حداکثر شش ماه پس از لازم الاجراء شدن این کنوانسیون، توسط دبیر کل سازمان ملل متحد برگزار خواهد شد. نشست های آتی توسط دبیر کل سازمان ملل متحد بـه صورت هر دو سال یک بار یا بنا بـه تصمیم فرآهم آیی دولت های عضو، برگزار خواهد شد.
ماده 41 ـ امین (اسناد): دبیر کل سازمان ملل متحد، امین (اسناد) این کنوانسیون خواهد بود.
ماده 42 ـ امضاء: این کنوانسیون برای امضاء تمامی دولت ها و سازمان های همگرایی منطقه ای در مقر سازمان ملل متحد در نیویورک از تاریخ 30 مارس 2007 (1386/01/10) مفتوح می باشد.
ماده 43 ـ رضایت بـه ملتزم شدن: این کنوانسیون منوط بـه تصویب دولت های امضاء کننده و تایید رسمی سازمان های همگرایی منطقه ای امضاء کننده خواهد بود. کنوانسیون برای الحاق هر دولت یا سازمان همگرایی منطقه ای کـه کنوانسیون را امضاء ننموده است، مفتوح خواهد بود.
ماده 44 ـ سازمان های همگرایی منطقه ای
1 ـ «سازمان همگرایی منطقه ای» بـه سازمانی اطلاق می شود کـه توسط دولت های حاکم در یک منطقه مشخص تاسیس گردیده است و دولت های عضو آن، صلاحیت خود را در ارتباط با موضوعات مورد حکم در این کنوانسیون بـه آن تفویض نموده اند. چنین سازمان هایی در اسناد الحاق یا تایید رسمی خود، محدوده صلاحیت خویش را در ارتباط با موضوعات مورد حکم در این کنوانسیون اعلام خواهند نمود. متعاقباً آنها امین اسناد را از هر گونه تغییرات اساسی در محدوده صلاحیت خود مطلع خواهند ساخت.
2 ـ در این کنوانسیون، ارجاع بـه «دولت های عضو» در مورد چنین سازمان هایی در محدوده صلاحیت آنان اعمال خواهد شد.
3 ـ از نظر بند (1 ـ ماده (45) و بندهای (2 ـ و (3 ـ ماده (47) هر گونه سند تودیع شده توسط سازمان های همگرایی منطقه ای در شمارش، در نظر گرفته نخواهد شد.
4 ـ سازمان های همگرایی منطقه ای می توانند در زمینه موضوعات در حیطه صلاحیت خویش، حق رای خود در فرآهم آیی دولت های عضو را با تعداد آراء برابر با تعداد دولت های عضو آنها کـه عضو این کنوانسیون نیز می باشند، اعمال نمایند. در صورتی کـه هر یک از دولت های عضو سازمان مذکور، حق رای خود را اعمال نماید، چنین سازمانی حق رای خود را اعمال نخواهد کرد و بالعکس.
ماده 45 ـ لازم الاجرا شدن
1 ـ این کنوانسیون، سی روز پس از سپرده شدن بیستمین سند تصویب یا الحاق لازم الاجراء خواهد شد.
2 ـ این کنوانسیون در مورد هر دولت یا سازمان همگرایی منطقه ای کـه پس از سپرده شدن بیستمین سند تصویب، تایید رسمی یا الحاق، کنوانسیون را تصویب یا رسماً تایید می کند یا بـه آن ملحق می شود، سی روز پس از تاریخ سپردن سند مزبور آن، لازم الاجراء خواهد شد.
ماده 46 ـ قیود تحدید تعهد
1 ـ قیود تحدید تعهدی کـه با هدف و مقصود این کنوانسیون مغایرت داشته باشد، مجاز نخواهد بود.
2 ـ قیود تحدید تعهد در هر زمان قابل بازپس گیری است.
ماده 47 ـ اصلاحیه ها
1 ـ هر یک از دولت های عضو می تواند اصلاحیه ای را در مورد این کنوانسیون پیشنهاد نموده و آن را بـه دبیر کل سازمان ملل متحد تسلیم نماید. دبیر کل، اصلاحیه پیشنهادی را برای دولت های عضو ارسال خواهد نمود و از آن ها درخواست خواهد کرد نظر خود را در باره برگزاری فرآهم آیی دولت های عضو بـه منظور بررسی و تصمیم در مورد پیشنهادات، اعلام نمایند. چنانچه ظرف چهار ماه از تاریخ مکاتبه مذکور، حداقل یک سوم دولت های عضو موافق چنین فرآهم آیی باشند، دبیر کل فرآهم آیی را با پشتیبانی سازمان ملل متحد برگزار خواهد کرد. هر اصلاحیه ای کـه بـه تصویب اکثریت دو سوم دولت های عضو حاضر و رای دهنده برسد، توسط دبیر کل بـه مجمع عمومی سازمان ملل متحد برای تصویب و متعاقباً جهت تمامی دولت های عضو برای پذیرش، تسلیم خواهد شد.
2 ـ اصلاحیه ای کـه مطابق بند (1 ـ این ماده مورد پذیرش و تصویب قرار گرفته باشد، سی روز پس از این کـه تعداد اسناد سپرده شده پذیرش بـه دو سوم تعداد دولت های عضو در تاریخ تصویب اصلاحیه بالغ گردد، لازم الاجرا خواهد شد. پس از آن، اصلاحیه برای هر دولت عضو سی روز پس از سپردن سند پذیرش آن، لازم الاجرا خواهد شد. هر اصلاحیه ای تنها برای آن دسته از دولت های عضو کـه آن را پذیرفته اند الزام آور است.
3 ـ در صورتی کـه فرآهم آیی دولت های عضو بـه اتفاق آراء تصمیم بگیرد، اصلاحیه ای کـه مطابق بند (1 ـ این ماده تصویب شده است و انحصاراً مرتبط با مواد (34)، (38)، (39) و (40) می باشد، برای تمامی دولت های عضو، سی روز پس از اینکه تعداد اسناد سپرده شده پذیرش بـه دو سوم تعداد دولت های عضو در تاریخ تصویب اصلاحیه بالغ گردد، لازم الاجراء خواهد شد.
ماده 48 ـ خروج از عضویت در کنوانسیون: هر یک از دولت های عضو می تواند با ارسال اطلاعیه کتبی بـه دبیر کل سازمان ملل متحد از عضویت در کنوانسیون خارج گردد. خروج از عضویت، یک سال پس از تاریخ دریافت اطلاعیه توسط دبیر کل صورت می پذیرد.
ماده 49 ـ قالب های قابل دسترس: متن این کنوانسیون در قالب های قابل دسترس ارائه خواهد شد.
ماده 50 ـ متون اصلی: متون عربی، چینی، انگلیسی، فرانسوی، روسی و اسپانیایی این کنوانسیون از اعتبار یکسان برخوردارند.
برای گواهی مراتب بالا امضاء کنندگان تام الاختیار امضاء کننده زیر کـه از طرف دولت های متبوع خود برای این امر بـه طور مقتضی مجاز می باشند، این کنوانسیون را امضاء نموده اند.
قانون فوق مشتمل بر ماده واحده منضم بـه متن کنوانسیون، شامل مقدمه و نوزده ماده و یک پیوست در جلسه علنی روز سه شنبه مورخ بیست و هشتم اردیبهشت ماه یک هزار و سیصد و هشتاد و نه مجلس شورای اسلامی تصویب و در تاریخ 1389/03/12 بـه تایید شورای نگهبان رسید.
رییس مجلس شورای اسلامی ـ علی لاریجانی