آیین نامه ایمنی در معادن مصوب 1391/11/03

مقررات مرتبط با آیین نامه ایمنی در معادن مصوب 1391/11/03 (مقررات کار)

مقررات مرجع:

ماده ۸۵ قانون کار 1369: برای صیانت نیروی انسانی و منابع مادی کشور رعایت دستورالعمل هایی کـه از طریق شورای عالی حفاظت فنی (جهت تامین حفاظت فنی) و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی (جهت جلوگیری از بیماری های حرفه ای و تامین بهداشت کار و کارگر و محیط کار) تدوین می شود، برای کلیه کارگاه ها، کارفرمایان، کارگران و کار آموزان الزامی است.

تبصره ـ کارگاه های خانوادگی نیز مشمول مقررات این فصل بوده و مکلف بـه رعایت اصول فنی و بهداشت کار می باشند.

ماده ۸۶ قانون کار 1369: شورای عالی حفاظت فنی مسئول تهیه موازین و آیین نامه های حفاظت فنی می باشد و از اعضاء ذیل تشکیل می گردد:

۱ ـ اصلاح ۱۳۹۰/۰۴/۰۸ ـ وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی یا معاون او کـه رییس شورا خواهد بود.

۲ ـ معاون وزارت صنایع

۳ ـ معاون وزارت صنایع سنگین

۴ ـ معاون وزارت کشاورزی

۵ ـ معاون وزارت نفت

۶ ـ معاون وزارت معادن و فلزات

۷ ـ معاون وزارت جهاد سازندگی

۸ ـ رییس سازمان حفاظت محیط زیست

۹ ـ دو نفر از استادان با تجربه دانشگاه در رشته های فنی

۱۰ ـ دو نفر از مدیران صنایع

۱۱ ـ دو نفر از نمایندگان کارگران

۱۲ ـ اصلاح ۱۳۹۰/۰۴/۰۸ ـ مدیرکل بازرسی کار وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی کـه دبیر شورا خواهد بود.

تبصره ۱ ـ اصلاح ۱۳۹۰/۰۴/۰۸ ـ پیشنهادات شورا بـه تصویب وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی رسیده و شورا در صورت لزوم می تواند برای تهیه طرح آیین نامه های مربوط بـه حفاظت فنی کارگران در محیط کار و انجام سایر وظایف مربوط بـه شورا، کمیته های تخصصی مرکب از کارشناسان تشکیل دهد.

تبصره ۲ ـ اصلاح ۱۳۹۰/۰۴/۰۸ ـ آیین نامه داخلی شورا با پیشنهاد شورای عالی حفاظت فنی بـه تصویب وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی خواهد رسید.

تبصره ۳ ـ اصلاح ۱۳۹۰/۰۴/۰۸ ـ انتخاب اساتید دانشگاه، نمایندگان کارگران و نمایندگان مدیران صنایع مطابق دستورالعملی خواهد بود کـه توسط شورای عالی حفاظت فنی تهیه و بـه تصویب وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی خواهد رسید.

متن آیین نامه ایمنی در معادن:

هدف: هدف از تدوین این آیین نامه پیشگیری از حوادث منجر بـه صدمات جانی و خسارات مالی و ایمنسازی محیط کار در معادن می باشد، لذا این آیین نامه بـه استناد ماده ۸۵ و ۸۶ قانون کار جمهوری اسلامی ایران تدوین گردیده است.

دامنه شمول: این آیین نامه در کلیه معادن اعم از زیر زمینی و سطحی و بـه طور کلی کارگاه های مشمول ماده ۸۵ قانون کار جمهوری اسلامی ایران لازم الاجرا است.

فصل اول ـ تعاریف

۱ـ سرپرست معدن ـ شخصی است کـه توسط دارنده پروانه عملیات معدنی بـه این سمت منصوب می شود و مسئولیت کلیه عملیات معدن را بـه عهده دارد.

۲ـ مسئول فنی ـ مسئول فنی بر اساس مفاد قانون نظام مهندسی معدن، شخصی است کـه اداره کلیه امور فنی معدن را عهده دارد و توسط دارنده پروانه عملیات از میان اعضای سازمان نظام مهندسی معدن انتخاب و بـه وزارت صنعت، معدن و تجارت معرفی می شود.

۳ـ مسئول ایمنی ـ مسئول ایمنی هر معدن نظارت بر ایمنی عملیات معدن را بـه عهده داشته و توسط دارنده پروانه عملیات بـه این سمت منصوب می شود. ضوابط و حدود صلاحیت مسئول ایمنی منطبق با مفاد قانون کار و قانون نظام مهندسی معدن و از طریق وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی با هماهنگی وزارت صنعت، معدن و تجارت تعیین ‎می شود. جانشین ‎مسئول ایمنی نیز تابع همین ‎شرایط است.

۴ـ اپراتور ماشین آلات ـ شخصی است کـه عامل انجام کار با ماشین آلات معدنی است.

۵ ـ پروانه اکتشاف / بهره برداری ـ طبق مواد مندرج در قانون معادن و آیین نامه اجرایی آن تعریف می شود.

۶ ـ معدن ـ بـه محدوده ای اطلاق می شود کـه شامل ذخیره معدنی است.

۷ـ معدن زیرزمینی ـ معدنی است کـه در آن عملیات معدنکاری در زیر سطح زمین اجرا می شود.

۸ ـ معدن سطحی ـ معدنی است کـه در آن عملیات معدنکاری در روی سطح زمین اجرا می شود.

۹ـ عملیات معدنی ـ کلیه عملیات معدنی (اعم از اکتشاف تا بهره برداری و استخراج معدن) است کـه در قانون معادن و آیین نامه اجرایی قانون معادن پیشبینی شده است.

۱۰ـ تاسیسات سطحی معدن ـ شامل همه ساختمان ها و سازه هایی است کـه برای انجام امور معدن و آماده سازی ماده معدنی برای فروش استفاده می شوند. تاسیسات سطحی معدن هم در معادن زیرزمینی و هم در معادن سطحی بخشی از معدن محسوب می شوند.

۱۱ـ تونل ـ حفاری زیرزمینی افقی یا تقریباً افقی است.

۱۲ـ تونل شیب دار ـ تونلی کـه شیبی حداکثر تا ۱۸ درجه داشته باشد.

۱۳ـ چاه مایل ـ حفاری مایلی کـه بـه سطح زمین راه داشته و دارای شیب بین ۱۸ تا ۹۰ درجه باشد.

۱۴ـ چاه یا چاه قائم (شفت) ـ حفاری قائم یا با شیب ۹۰ درجه است کـه بـه سطح زمین راه داشته باشد.

۱۵ـ دویل ـ حفاری زیرزمینی شیب دار و با سطح مقطع نسبتاً کوچک کـه معمولاً بـه طرف بالا حفاری می شود و برای منظورهای مختلف مورد استفاده قرار می گیرد.

۱۶ـ پذیرگاه ـ محل توقف، بارگیری و تخلیه واگن ها و انجام وظایف مختلف زیرزمینی کـه معمولاً در محل ارتباط با چاه قائم یا چاه مایل در زیر زمین احداث می شود.

۱۷ـ راهرو ـ انواع حفاری های زیرزمینی و معمولاً با طول زیاد است.

۱۸ـ بونکر ـ مخزن یا انباره ای کـه از فولاد یا مصالح ساختمانی ساخته شده یا در سنگ حفر می شود و برای انباشتن مواد یا سنگ استفاده می شود و معمولاً قسمت پائین تر آن کوچکتر و بـه شکل قیف است.

۱۹ـ وسایل الکتریکی ـ شامل کابل های برق و هر قسمتی از ادوات یا ماشین آلاتی است کـه برای تولید، تبدیل، ذخیره، انتقال یا بهرهبرداری از الکتریسیته استفاده می شوند.

۲۰ ـ ماشین سیم برش ـ وسیله ای کـه با کشیدن سیمی برنده، سبب جدا کردن بلوک های سنگ های تزئینی می شود.

۲۱ـ ماشین بالابر ـ دستگاهی است کـه برای خارج کردن مواد معدنی یا باطله استخراج شده از معادن زیرزمینی یا جابجایی افراد استفاده می شود و بـه دو نوع عمده ـ طبلکی و اصطکاکی تقسیم می شود. کابل فولادی در بالابر طبلکی بـه دور استوانه پیچیده می شود و کابل فولادی در بالابر اصطکاکی بـه وسیله قرقره بـه حرکت درمی آید و یک سر آن محفظه حمل بار (اسکیپ یا قفس) و سر دیگر آن وزنه تعادل یا محفظه دیگری می باشد.

۲۲ ـ اسکیپ (Skip) ـ بـه صندوق مخصوص حمل مواد در چاه گفته می شود.

۲۳ ـ کیج (Cage) ـ بـه قفس مخصوص حمل نفرات و مواد در چاه گفته می شود.

۲۴ ـ شاول (Shovel) ـ نوعی ماشین بار کننده صندوقه ای با مکانیزم کابلی یا هیدرولیکی در معادن سطحی است.

۲۵ـ لودر (Loader) ـ نوعی ماشین بار کننده صندوقه ای با مکانیزم هیدرولیکی است کـه عملیات بارگیری در معادن را انجام می دهد.

۲۶ ـ دامپ تراک (Dump Truck) ـ کامیون های معدنی خود کشش و چرخدار با ظرفیت های متنوع کـه قابلیت باربری و تخلیه مواد معدنی یا باطله را دارند.

۲۷ ـ وینچ (Winch) ـ طبلک دوار کـه با کشیدن کابل فولادی متصل بـه وسایل باربری، موجب جابجایی آنها می شود.

۲۸ـ بولدوزر (Bulldozer) ـ ماشینی کـه در جلوی آن تیغه ای برای کندن و جابجا کردن مواد پیشبینی شده است . برخی از انواع آن دارای کلنگ هایی در عقب برای شکافتن خاک یا سنگ های نرم است.

۲۹ـ جامبو دریل (Jumbo Drill) ـ نوعی ارابه چال زنی کـه بیش از یک بازوی حفاری دارد.

۳۰ـ نوار نقاله ـ تسمه ای بی انتها کـه با عبور از روی دو طبلک ابتدایی و انتهایی، بار خود را بـه طور مداوم منتقل می کند.

۳۱ـ اسکریپر (Scrapper) ـ نوعی ماشین بارگیری ـ باربری صندوقه ای کـه در آن عمل بارگیری و باربری بـه وسیله خود ماشین یا تراکتور کشنده انجام می شود.

۳۲ ـ وسایل نگهداری قدرتی ـ وسایل نگهداری مکانیزه کـه دارای کف، ستون هیدرولیک و سپر سقف هستند و در روش های استخراج جبهه کار طولانی و کوتاه استفاده می شوند.

۳۳ ـ نگهداری اولیه ـ نوعی سیستم نگهداری کـه در هنگام عملیات حفاری نصب می شود و وظیفه آن ایجاد شرایط ایمن در هنگام عملیات حفاری است.

۳۴ ـ ستون ـ پایه های چوبی، فولادی یا هیدرولیک کـه برای نگهداری سقف کارگاه های استخراج نصب می شوند.

۳۵ ـ لارده ـ تخته ها یا الوارهای کوچکی کـه در پشت وسایل نگهداری اصلی تونل نصب می شوند و وظیفه توزیع فشار بین دو قاب نگهداری و همچنین پوشش سقف و دیوارها برای جلوگیری از سقوط قطعات کوچک سنگ را دارند.

۳۶ ـ قاب کشویی ـ نوعی قاب فلزی سه تکه کـه قطعات آن در داخل یکدیگر می لغزند. این قطعات بـه نحوی بـه یکدیگر متصلند کـه سطح مقطع قاب با افزایش فشار کاهش می یابد.

۳۷ ـ پیچ سنگ ـ میله ای فولادی کـه برای اتصال لایه ها و قطعات مختلف سنگ بـه یکدیگر بـه کار می رود.

۳۸ ـ پایه ـ هر یک از ستون هایی کـه در طرفین قاب و زیر کلاهک نصب می شوند.

۳۹ـ آتشباری ـ بـه عملیات خرجگذاری و انفجار مواد منفجره برای تخریب سنگ گفته می شود.

۴۰ـ آتشبار ـ شخصی کـه مسئولیت عملیات آتشباری را بـه عهده دارد و صلاحیت وی توسط سازمان های ذیصلاح تایید شده باشد.

۴۱ـ مواد منفجره ـ موادی کـه قابلیت انفجار داشته و در معدن برای تخریب سنگ مورد استفاده قرار می گیرند.

۴۲ـ خرجگذاری ـ قراردادن مواد منفجره در داخل چال است.

۴۳ـ چال ـ سوراخی کـه در سنگ معمولاً برای قراردادن ماده منفجره یا ماده منبسط شونده حفر می شود.

۴۴ـ فشنگ ـ بـه هر قطعه ماده منفجره جامد (معمولاً انواع دینامیت) گفته می شود.

۴۵ـ گاز زغال ـ گازی کـه در کانسارهای زغال سنگ همراه با سایر هیدروکربورها وجود دارد و عمدتاً از متان تشکیل شده است. این‎ گاز چنانچه بـه ‎نسبت معینی با هوا مخلوط ‎شود قابلیت ‎انفجار ‎پیدا میکند.

۴۶ ـ معادن گازدار ـ معادنی کـه در آنها آزاد شدن گاز زغال از لایه ها بـه داخل حفاری های معدنی انجام می شود. معادن گازدار برحسب مقدار گاز زغال (به متر مکعب) بـه ازای یک تن تولید روزانه بـه چهار گروه ـ طبقه یک (تا ۵ متر مکعب بر تن)، طبقه دو (۵ تا ۱۰ متر مکعب بر تن)، طبقه سه (۱۰ تا ۱۵ متر مکعب بر تن)، طبقه چهار (بیشتر از ۱۵ متر مکعب بر تن) تقسیم میگردند. تمام معادن زغال سنگ و انواع آن مانند معادن بیتومین، جزو معادن گازدار شمرده می شوند.

۴۷ ـ گرد زغال ـ ذرات ریز زغال سنگ کـه قابلیت انفجار دارند و بر اثر استخراج تولید و بـه صورت گرد و غبار در فضای معدن پراکنده می شوند.

۴۸ ـ گاززدایی ـ فرآیند بیرون کشیدن گاز زغال موجود در لایه های زغال سنگ و لایه های اطراف با حفر گمانه های ویژه و انتقال گاز بـه بیرون از معدن برای کمک بـه تهویه مؤثر معدن می باشد.

۴۹ ـ تهویه طبیعی ـ جریان هوا کـه بـه علت اختلاف دمای هوای داخل و بیرون و بـه تبع آن اختلاف وزن مخصوص و در نتیجه اختلاف فشار هوا در نقاط ورودی و خروجی حادث می شود.

۵۰ ـ خودسوزی ـ اکسیداسیون و در پی آن گرم شدن و سوختن کند و خود بـه خودی کان سنگ های مستعد بدون افروختن آتش است.

۵۱ ـ سد آتش بند ـ صفحاتی کـه روی آنها خاک نرم یا پودرسنگ ریخته شده و یا ظرف هایی کـه از آب پرشده و زیر سقف تونل در نقاط مناسبی برای جلوگیری از گسترش انفجار نصب میگردند . این صفحات و ظرف ها در اثر تغییر فشار هوای حاصل از انفجار، خودبخود واژگون شده و مواد آن سدی در مقابل انتشار آتش بـه وجود میآورند.

فصل دوم ـ مقررات عمومی

ماده ۱ ـ در کلیه معادنی کـه دارای حداقل ۲۵ نفر کارگر هستند باید یک نفر بـه عنوان مسئول ایمنی و یک نفر بـه عنوان مسئول بهداشت حرفه ای بـه استناد آیین نامه کمیته حفاظت فنی و بهداشت کار مصوب شورای عالی حفاظت فنی تعیین گردد. این مسئولیت در معادن کمتر از ۲۵ نفر می تواند بـه مسئول فنی محول شود.

ماده ۲ ـ مسئول ایمنی هر معدن بـه عنوان ناظر و کنترل کننده عملیات و انطباق دادن معدن با بندهای مندرج در این آیین نامه و دیگر آیین نامه های مصوب شورای عالی حفاظت فنی میباشد و با حضور و بازرسی از معدن، توصیه ها و پیشنهادهای خود را جهت پیشگیری و رفع خطر تذکر داده و در صورت حساسیت موضوع آن را کتباً بـه مسئولین معدن گزارش می نماید و در صورت تشخیص خطر حتمی برابر مقررات این آیین نامه تا رفع خطر نسبت بـه توقف عملیات در محل خطر اقدام نماید.

ماده ۳ ـ کلیه معادن و کارگاه های آن، اعم از معادن سطحی و زیرزمینی باید قبل از شروع هر نوبت کاری توسط مسئول ایمنی یا نمایندگان وی براساس فرم های چک لیست ایمنی، بازرسی شوند.

تبصره ـ فرم های چک لیست ها باید سالانه بازنگری شوند و مجدداً بـه تایید مسئول فنی رسانده شوند.

ماده ۴ ـ وزارت صنعت، معدن و تجارت باید رونوشت پروانه های اکتشاف و بهره برداری را بـه وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی ارسال نماید و دارنده پروانه اکتشاف یا بهره برداری مکلف است تاریخ شروع عملیات را بـه اداره کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی مربوطه اطلاع دهد.

ماده ۵ ـ معادن دارای پروانه بهره برداری باید بطور مستمر ارزیابی ریسک شوند.

تبصره ـ دستورالعمل اجرائی این ماده بطور مشترک توسط وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی و وزارت صنعت، معدن و تجارت تدوین می شود.

ماده ۶ ـ کارفرما باید مدارک ذیل را در محل معدن آماده داشته باشد ـ

الف) نقشه بـه روز بهرهبرداری شامل راه های دسترسی ـ

بـه مقیاس حداقل برای معادن سطحی و برای معادن زیرزمینی

ب) دفتر ویژه ایمنی حاوی ـ ثبت اقدامات اصلاحی بعمل آمده در راستای اجرای ابلاغیه های بازرسان کار وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی و کلیه اقدامات ایمنی و بهداشت کار کـه توسط مسئول ایمنی انجام می شود.

ج) دفتر ثبت حوادث ناشی از کار، موضوع تبصره ۱ ذیل ماده۹۵ قانون کار جمهوری اسلامی ایران.

ماده ۷ ـ همه تجهیزات و ماشین آلاتی کـه در معادن استفاده می شوند در صورتی کـه جزء کالاهای مشمول استاندارد اجباری باشند باید دارای استاندارد ملی ایران یا یکی از استانداردهای مورد تایید سازمان ملی استاندارد باشند.

تبصره ـ کلیه دستورالعمل ها و نکات احتیاطی و ایمنی کـه از طرف سازندگان و تولیدکنندگان لوازم، کالاها، تجهیزات و ماشین آلات معدنی ارائه می گردد لازم الاجرا است.

ماده ۸ ـ کارفرما موظف است دستورالعمل های ایمنی متناسب با نوع کار کارگران را بـه آنها آموزش دهد.

ماده ۹ ـ ورود کلیه افراد غیر شاغل بـه معدن منوط بـه کسب اجازه کتبی از سرپرست معدن یا جانشین وی میباشد.

ماده ۱۰ ـ تمام اشخاصی کـه وارد معدن می شوند باید آموزش های ایمنی لازم را توسط مراجع ذیصلاح در ارتباط با نوع کار محوله و ایمنی عمومی معدن دیده باشند.

ماده ۱۱ ـ تمام شاغلین در معادن زیرزمینی و کارگرانی کـه با تغییر شغل از قسمتی بـه قسمت دیگر معدن منتقل می شوند باید با راه های خروجی و اضطراری معدن آشنا شده و آگاهی کامل پیدا کنند.

ماده ۱۲ ـ هر گونه ورود بـه کارگاه ها و معادن زیرزمینی متروکه منوط بـه کسب نظر مسئول ایمنی معدن و تایید سرپرست معدن بوده و باید با رعایت مقررات این آیین نامه انجام گیرد.

ماده ۱۳ ـ با تمهیداتی کـه از طرف سرپرست معدن انجام می گیرد باید همواره تعداد و اسامی افرادی کـه در هر لحظه داخل معدن و بخصوص زیر زمین هستند، مشخص باشد و تا زمانی کـه کارگران در زیر زمین مشغول کار هستند حداقل یک نفر از مسئولین ایمنی باید در معدن حضور داشته باشد.

ماده ۱۴ ـ مناطق حادثه ساز در معدن باید با تابلو و علائم هشدار دهنده مناسب از محل های مجاور مجزا شده و هر گونه ورود بـه این مناطق منوط بـه کسب مجوز از مسئول ایمنی است.

ماده ۱۵ ـ استعمال دخانیات و روشن کردن آتش در حفاری های زیرزمینی ممنوع است.

ماده ۱۶ ـ ورود افراد همراه با سیگار، کبریت، فندک یا هر نوع وسایل و لوازم آتش‎ زا بـه معادن زغال سنگ، حفریات گازدار و سایر معادنی کـه خطر آتش ‎سوزی یا انفجار داشته ‎باشد ممنوع است.

تبصره ـ همراه داشتن دوربین عکاسی یا فیلمبرداری، تلفن همراه، ساعت و هر نوع وسیله باطری دار کـه حفاظت شده نیستند نیز در این گونه معادن ممنوع است. کلیه افراد قبل از ورود بـه معدن برای اطمینان از همراه نداشتن وسایل خطرناک باید بازرسی بدنی شوند.

ماده ۱۷ ـ روشن کردن آتش در سطح زمین تا شعاع ۲۰ متری از دهانه دویل ها، چاه ها و ورودی معادن زیرزمینی کـه احتمال خطر آتشسوزی و انفجار وجود دارد ممنوع میباشد.

ماده ۱۸ ـ شناسایی منابع آب های زیرزمینی بـه منظور طراحی معدن برای پیشبینی یا ارزیابی آب های هجومی بـه داخل عملیات معدنی و اتخاذ روشی مناسب جهت آبکشی و انتقال آب بـه خارج از محوطه معدن ضروری است.

ماده ۱۹ ـ کپسول خود نجات در معادن زغال سنگ زیرزمینی از تجهیزات الزامی حفاظت فردی است و تمام افرادی کـه وارد معدن می شوند باید در تمام مدت آن را بـه همراه داشته باشند و جز در موارد استفاده آن را از کمربند خود باز نکنند.

تبصره ـ آموزش کار با کپسول های خود نجات در معادن زغال سنگ برای تمام افرادی کـه وارد معدن می شوند الزامی است.

ماده ۲۰ ـ پوشیدن جلیقه شبرنگ دار در معادن زیرزمینی در همه نوبت های کاری و در معادن سطحی در نوبت های کاری بعد از غروب آفتاب برای تمامی افراد الزامی است.

فصل سوم ـ راه های معدن

الف) الزامات عمومی

ماده ۲۱ ـ در معادن زیرزمینی (به استثنای جبهه کارهای در حال حفاری و سینه کارهای در حال پیشروی) باید حداقل از طریق دو راه با شرایط ذیل بـه سطح زمین ارتباط داشته باشد ـ

الف) راههای مذکور در داخل معدن بـه هم ارتباط داشته باشند.

ب) عبور افراد یا حمل مجروح از هر یک از آنها میسر باشد.

ج) دهانه آنها مجزا بوده و مدخل آنها در نقاط سیل گیر و یا بهمن گیر و مانند آن نباشد.

د) در معادنی کـه از چاه معدنی (شفت) برای حمل و نقل افراد استفاده می شود باید تمهیدات و ادوات لازم بـه نحوی پیش بینی و در شرایط مناسب نگهداری شوند تا همواره راه خروجی مذکور باز نگه داشته شود.

بیشتر بخوانید:

مقررات مرتبط با آیین نامه ایمنی در معادن مصوب 1391/11/03 (مقررات کار)

ماده ۲۲ ـ در صورت توقف وسیله بارگیری یا باربری در مکان هایی غیر از محل پارکینگ، محوطه توقف وسیله باید با علایم هشدار دهنده مانند شبرنگ، چراغ و حفاظ مشخص شود.

ماده ۲۳ ـ حداکثر شیب طولی برای مسیرهای باربری ریلی با لوکوموتیو ۲ درصد و در مسیرهای باربری با تجهیزات چرخ لاستیکی ۱۲ درصد است.

ماده ۲۴ ـ شیب، عرض و قوس های هر قسمت از مسیر باربری باید بـه شکلی باشد کـه راننده ماشین باربری بتواند بـه شکل ایمن ماشین را هدایت کند.

ماده ۲۵ ـ کلیه مسیرهای باربری و تردد افراد کـه در معرض آب گرفتگی هستند باید بـه شکل مناسب آبکشی شوند.

ماده ۲۶ ـ سطح مسیر باربری با کامیون در صورت یخ زدگی باید بـه شکل مناسب نمک و شن پاشی شود.

ماده ۲۷ ـ برای جابجایی افراد در معدن باید از وسایل نقلیه مناسب کـه دارای صندلی برای نشستن هستند استفاده شود و بکارگیری وسایل باربری مانند کامیون برای حمل افراد ممنوع است.

ماده ۲۸ ـ کارگرانی کـه در راه های شیب دار با شیب بیش از ۴۵ درجه کار می کنند در زمان کار باید بر روی جایگاه متناسب با نوع کار مستقر شوند یا از تجهیزات حفاظت فردی کار در ارتفاع استفاده کنند.

ماده ۲۹ ـ نحـوه طراحی و نصب بونکرها، ناوها و نقاله های هوایی و زمینی باید بـه گونه ای باشد کـه خطر سقوط سنگ یا دیگر اشیاء بر روی افراد وجود نداشته باشد.

ماده ۳۰ ـ ورود بـه بونکر فقط با حضور و کمک شخص دیگری و از بالای آن و با استفاده از حمایل بند کامل بدن، طناب نجات و سایر وسایل حفاظت فردی و رعایت اصول ایمنی باید صورت پذیرد.

ب) راه ها در معادن سطحی

ماده ۳۱ ـ حداکثر سرعت باربری و تردد در مناطق مختلف راه های معدنی باید با توجه بـه مشخصات فنی راه، وضعیت ماشین آلات و شرایط آّب و هوایی توسط مسئول فنی معدن تعیین و با نصب تابلوهای مناسب در مسیرهای تردد مشخص شود.

ماده ۳۲ ـ راه های معدنی در مناطق مشرف بـه پرتگاه ها باید با دیواره اطمینان متناسب با ظرفیت ماشین و سرعت باربری تجهیز شوند بـه نحوی کـه حداقل ارتفاع آنها معادل نصف ارتفاع محور چرخ بزرگترین وسیله باربری باشد.

ماده ۳۳ ـ عرض مفید راه های دو طرفه معدن باید حداقل معادل دو و نیم برابر عریض ترین ماشین باربری معدن باشد.

ماده ۳۴ ـ جهت مجاز تردد وسایل نقلیه در جاده های دو طرفه باید از طریق نصب علایم استاندارد مشخص شود.

ماده ۳۵ ـ از جاده های یک بانده کـه عرض آن فقط برای عبور یک وسیله باربر، کافی است فقط هنگامی می توان بـه عنوان جاده دو طرفه استفاده کرد کـه در طول مسیر آن در فواصل هر ۳۰۰ متر توقفگاه کناری مناسب ایجاد شده باشد و از یک سامانه برای مدیریت باربری در پیچ ها و یا سایر مناطق خطرناک استفاده شود.

ماده ۳۶ ـ در مواردی کـه بـه علت شرایط آب و هوایی یا هر علت دیگری میدان دید رانندگان از سه برابر طول ماشین کمتر است باربری باید متوقف شود.

ج) راه ها در معادن زیر زمینی

ماده ۳۷ ـ راه عبور افراد در تونل های افقی و شیب دار کـه باربری ریلی دارند یا مجهز بـه نوار نقاله هستند باید حداقل ۷۰ سانتیمتر عرض و ۱۸۰ سانتیمتر ارتفاع از کف تونل داشته باشد و محل عبور افراد در تمام مسیر در یک سمت باشد.

ماده ۳۸ ـ حفریات شیب داری کـه برای عبور و مرور افراد اختصاص داده می شود باید در شیب های مختلف با وسایل ذیل تجهیز گردند ـ

الف) در شیب های ۱۵ ـ ۷ درجه ـ دستگیره سرتاسری.

ب) در شیب های ۳۰ ـ ۱۵ درجه ـ پله های وسیع شیب دار و دستگیره.

ج) در شیب های ۴۵ ـ۳۰ درجه ـ اسکوب یا پله های افقی و دستگیره.

د) در شیب ۴۵ درجه و بیشتر از آن ـ اسکوب.

ماده ۳۹ ـ فاصله پاگردها در حفریات با شیب تند مجهز بـه اسکوب نباید از ۱۰ متر بیشتر باشد.

ماده ۴۰ ـ در تونل های شیب دار و چاه های مایل با باربری ریلی باید در فاصله حداکثر هر ۵۰ متر یک جان ‎پناه احداث شود. همچنین در محل استقرار سوزنبان باید جان پناه ساخته شود.

د) شفت ها (چاه های معدنی)

ماده ۴۱ ـ ورودی بـه چاه های معدنی باید دارای شرایط ذیل باشد ـ

الف) داشتن روشنایی کافی در تمام ساعات.

ب) سفیدکاری شده باشد.

ج) دارای در فولادی و نرده حفاظتی برای جلوگیری از سقوط افراد یا ماشین آلات معدنی یا دیگر تجهیزات بـه داخل چاه.

د) پیشبینی تسهیلات لازم برای عبور ایمن افراد از یک لبه شفت بـه لبه دیگر در جاهای لازم.

ماده ۴۲ ـ یخ تشکیل شده در مناطقی از چاه معدنی کـه بـه علت شرایط آب و هوایی بـه وجود آمده است باید در اسرع وقت بـه طریق ایمن زدوده شود.

ماده ۴۳ ـ تمامی آب های سطحی و تراوشی برای جلوگیری از ریزش بـه داخل شفت باید زهکشی و جمع آوری شوند.

ماده ۴۴ ـ کف چاه ها باید از تجمع اشیاء رها شده، مواد معدنی و گل و لای تمیز نگه داشته شوند.

ماده ۴۵ ـ همه افراد در حین بازسازی و تعمیر و نگهداری چاه ها باید از تجهیزات حفاظت فردی کار در ارتفاع استفاده کنند.

ماده ۴۶ ـ کار کردن بـه تنهایی در چاه های معدنی برای بازسازی و تعمیر و نگهداری آنها ممنوع است.

ماده ۴۷ ـ هنگام حفر چاه معدنی، استفاده از سپر محافظ (سکو) در فاصله ای کمتر از ۳ متر از جبهه کار الزامی است. این سکو باید علاوه بر کابل فلزی (سیم بکسل) تعلیق بـه کمک جک های مکانیکی افقی بـه دیواره چاه تثبیت شود.

تبصره در سنگ های ریزشی این فاصله نباید از ۲ متر تجاوز کند.

ماده ۴۸ ـ هنگام حفر چاه معدنی از زیر سکوی کار تا جبهه کار می توان از نردبان طنابی استفاده کرد مشروط بر آن کـه طول آن از ۳ متر کمتر باشد.

فصل چهارم ـ ماشین آلات معدنی

الف) الزامات عمومی

ماده ۴۹ ـ کلیه ماشین آلات و تجهیزات معدنی باید توسط افراد ماهر و آموزش ‎دیده ‎بکار برده شوند.

ماده ۵۰ ـ داشتن گواهینامه ویژه جهت کار با ماشین آلاتی مانند ـ بیل مکانیکی، لودر و بولدوزر، لوکوموتیو و نظایر آن برای متصدیان این گونه ماشین آلات الزامی است.

ماده ۵۱ ـ سوار شدن افراد غیرمجاز بر ماشین آلات معدنی نظیر ـ لودر، گریدر، بولدوزر و شاول ممنوع است.

ماده ۵۲ ـ حضور افراد غیرمجاز در منطقه عملیاتی ماشین آلات و تجهیزات ممنوع است.

ماده ۵۳ ـ اپراتور در صورت نیاز بـه حضور افراد در حوزه عملیات ماشین، باید بـه گونه ای کار کند کـه در همه اوقات شخص مزبور در میدان دید وی باشد.

ماده ۵۴ ـ اتاقک راننده ماشین آلات بارگیری و باربری باید از طریق رکاب و نردبان قابل دسترس باشد.

ماده ۵۵ ـ پیاده و یا سوار شدن از ماشین آلات در حال حرکت تحت هر شرایط ممنوع است.

ماده ۵۶ ـ اپراتور باید قبل از ترک ماشین آلات آنها را خاموش، دنده ها را درگیر و از ترمز دستی استفاده نماید.

ماده ۵۷ ـ تعویض و جابجایی متصدیان ماشین آلات و دستگاه ها فقط در زمان توقف آنها مجاز است.

ماده ۵۸ ـ دستگاه ها، تجهیزات و ماشین آلات در معادن سطحی باید حسب مورد مجهز بـه برق گیر دارای سیستم تخلیه الکتریسیته باشند.

ماده ۵۹ ـ متصدیان دستگاه های برقی هنگام کار باید از وسایل حفاظت فردی مناسب شامل دستکش لاستیکی، کفش و کلاه ایمنی عایق در برابر الکتریسیته متناسب با ولتاژ و جریان برق دستگاه استفاده کنند.

ماده ۶۰ ـ ماشین آلات الکتریکی مانند شاول ها و دستگاه های حفاری برقی نباید قبل از قطع سوئیچ اصلی برق و تنظیم ترمزها برای پیشگیری از حرکت ناخواسته، توسط اپراتور ترک شوند.

ب) ماشین آلات بارگیری و باربری

ماده ۶۱ ـ وسایل باربری باید بـه گونه ای بارگیری شوند کـه احتمال ریزش از آنها در زمان حمل وجود نداشته باشد.

ماده ۶۲ ـ وسیله باربری نباید قبل از متوازن نمودن بار حرکت نماید.

ماده ۶۳ ـ کابین ماشین آلات بدنه محور گرد معادن سطحی در زمان جابجایی باید در جهت حرکت ماشین باشد.

ماده ۶۴ ـ کلیه وسایل بارگیری و باربری باید مجهز بـه وسایل اطفای حریق مناسب و در دسترس باشند.

ماده ۶۵ ـ ماشین آلات بارگیری و باربری باید دارای هشدار دهنده های صوتی و نوری مناسب در زمان حرکت بـه عقب باشند.

ماده ۶۶ ـ شیشه ماشین آلات بارگیری و باربری باید از جنس شیشه ایمنی (سکوریت) باشد.

ماده ۶۷ ـ استفاده از ماشین های با موتور احتراقی و الکتریکی غیرحفاظت شده در محیط های آلوده بـه گازهای قابل انفجار ممنوع است.

ماده ۶۸ ـ حداکثر شیب مجاز در عملیات بارگیری برای لودرهای پشت انداز، چرخ لاستیکی و زنجیری بـه ترتیب 0/2 ، ۲ و ۲۰ درصد است.

ماده ۶۹ ـ بـه کارگیری بولدوزرها در جبهه کارهای با شیب بیش از ۲۵ درجه مجاز نیست.

ماده ۷۰ ـ اسکریپرهایی کـه توسط تراکتورهای لاستیکی کشیده می شوند در زمان پربودن، مجاز بـه عبور از راه های دسترسی با شیب بیشتر از ۱۵ درجه و در زمانی کـه دستگاه خالی است مجاز بـه عبور از مسیرهای با شیب بیش از ۲۵ درجه نیستند.

ماده ۷۱ ـ زنجیرهای کشش جام و اتصالات مربوطه در بیل کششی، کابل ها در شاول های کابلی و سیستم هیدرولیک جام در شاول های هیدرولیک یا لودرها باید بـه طور روزانه توسط اپراتور ماشین و هر هفته توسط مسئول ایمنی معدن یا نماینده وی بازدید و کنترل شوند.

ماده ۷۲ ـ نواحی بارگیری باید تا شعاعی کـه خطر سقوط، پرتاب سنگ یا برخورد با ماشین آلات وجود دارد حفاظت شوند و از ورود افراد غیرمجاز بـه آنجا ممانعت شود.

ماده ۷۳ ـ فاصله بوم یا هر قسمت دیگر از ماشین آلات در معادن سطحی از خطوط انتقال برق باید با رعایت مقررات حریم خطوط انتقال نیرو و توزیع برق باشد.

ماده ۷۴ ـ جام شاول (صندوقه بیل مکانیکی) در موقع کار هرگز نباید بالای سر افرادی کـه در محل کار میکنند چرخانده شود.

ماده ۷۵ ـ جام شاول نباید از بالای اطاق راننده کامیون و کابل های انتقال برق حرکت داده شود.

ماده ۷۶ ـ در مکان هایی کـه خطراتی نظیر ریزشی بودن دیواره و برق گرفتگی وجود دارد باید از راهنما برای هدایت اپراتور ماشین بارگیر استفاده شود.

ماده ۷۷ ـ چرخ های ماشین آلات بارگیری و باربری باید هنگام توقف برای جلوگیری از حرکات ناخواسته مهار شوند.

ماده ۷۸ ـ شرایط ساخت، نصب، نگه داری و بهر ه برداری مخازن سوخت و مواد سریع اشتعال و همچنین فاصله آنها با توقفگاه ماشین آلات معدنی باید مطابق آیین نامه حفاظتی مواد خطرناک و مواد قابل اشتعال و مواد قابل انفجار مصوب شورای عالی حفاظت فنی رعایت شود.

ماده ۷۹ ـ جام، چنگک یا بیل ماشین آلات بارگیری معادن سطحی در هنگام توقف کار باید پایین آورده شده و روی زمین قرار گیرد و رها کردن آن بـه حالت آویزان و معلق ممنوع است.

ج) ماشین آلات حفاری

ماده ۸۰ ـ نکات زیر باید بـه هنگام کار با دستگاه های چال زنی رعایت شود ـ

الف) در صورت تاخوردگی شیلنگ نباید دستگاه را روشن کرد.

ب) برای چال زنی با دستگاه های الکتریکی از دستکش عایق الکتریسیته مناسب استفاده شود.

ج) دستگاه چال ز نی در هنگام کار در لبه پله های معدنی یا پرتگاه ها نباید در فاصله کمتر از ۳ متری از لبه پله مستقر شود.

د) دستگاه چال زنی باید در هنگام حفاری در محل هموار مستقر گردد و جک های تعادل دستگاه در وضعیت فعال قرار گیرند (در صورت دارا بودن) و چنانچه در محل حفاری احتمال ناپایداری وجود دارد باید با استفاده از کابل فولادی(سیم بکسل) مناسب نسبت بـه اتصال دستگاه حفاری بـه تکیه گاه ایمن اقدام شود.

هـ) چال زنی باید با تزریق آب یا آب پاشی یا با استفاده از دستگاه غبارگیر انجام شود بـه طوری کـه میزان غبار تولید شده از حد مجاز کمتر باشد.

ماده ۸۱ ـ راستای محور طولی دستگاه چال زنی هنگام عملیات حفاری در لبه پله های معدنی یا پرتگاه ها باید عمود بر امتداد لبه پله یا پرتگاه باشد.

ماده ۸۲ ـ چال زنی در ته چال ها (باقیمانده چال های آتشباری شده) ممنوع است.

ماده ۸۳ ـ در زمان کار مته حفاری نباید هیچ فردی بر روی دکل ماشین حضور داشته باشد.

د) ماشین آلات حفاری مکانیزه زغال سنگ

ماده ۸۴ ـ کلیه قسمت های دستگاه های حفاری مکانیزه در معدن زغال سنگ کـه احتمال تولید جرقه در آنها وجود دارد باید قبل و بعد از هر نوبت کاری، بازرسی و کنترل شوند و درصورتی کـه صدمه دیده باشند باید قبل از راه اندازی مجدد اقدام بـه تعمیر و تعویض آنها شود.

ماده ۸۵ ـ نشانگرهای حرارتی در دستگاه های حفاری مکانیزه زغال سنگ باید در صورت نیاز حرارت ناشی از اصطکاک را نشان دهند و آب پاشی در زمان کار با فشار و جریان مناسب کـه بر اساس دستورالعمل سازنده تعیین شده صورت پذیرد.

هـ) نقاله ها (نوار نقاله و نقاله هوایی)

ماده ۸۶ ـ تمامی استوانه های محرکه و هرزگرد و قرقره های تامین کشش نوار نقاله باید بـه خوبی برای گرفتار نشدن اشخاص از فاصله ایمن حفاظ گذاری شوند.

ماده ۸۷ ـ در محل تقاطع مسیر افراد با نوار نقاله باید پل های ایمن برای عبور و مرور از روی نقاله ساخته شود.

ماده ۸۸ ـ در نقاطی کـه خطر ریزش یا پرتاب اشیاء از روی نقاله وجود دارد باید حفاظ مناسب برای جلوگیری از سقوط تامین شود.

ماده ۸۹ ـ راه اندازی نوار نقاله یا ناو زنجیری تنها باید بـه وسیله متصدی مربوطه انجام شود و پس از خاتمه باربری خاموش شوند.

ماده ۹۰ ـ افراد اطراف نوار نقاله باید قبل از شروع بـه کار آن با ارسال علائم صوتی یا بصری آگاه شوند.

ماده ۹۱ ـ نوار نقاله هایی کـه راه عبور افراد در مجاورت آنها قرار گرفته باید مجهز بـه کلید ها یا سایر وسایل قطع کننده اضطراری باشند.

ماده ۹۲ ـ همه نوار نقاله ها در معادن زیرزمینی و همچنین روغن هیدرولیک مورد استفاده در آنها باید از نوع مقاوم در برابر آتش باشند و در صورت سوختن، گازهای سمی تولید نکنند.

ماده ۹۳ ـ در سرتاسر مسیر نوار نقاله باید تجهیزات اطفای حریق مناسب نصب گردند.

ماده ۹۴ ـ نظافت نقاله ها و روغن کاری قسمت های متحرک آن در هنگام کار ممنوع است.

ماده ۹۵ ـ استوانه های محرک و هرزگرد نوار نقاله ها باید دارای مکانیزم خود پاکسازی باشند و در غیر این صورت باید ترتیبی اتخاذ شود کـه تمیز کردن آنها فقط در زمان توقف نوار صورت پذیرد.

ماده ۹۶ ـ نوار نقاله ها باید دارای مکانیزم قفل کننده در زمان پاکسازی و تعمیرات برای پیشگیری از حرکات ناخواسته باشند.

ماده ۹۷ ـ مسیر باربری با نوار نقاله یا ناو زنجیری باید در فواصل زمانی مناسب از مواد ریخته شده از روی نوار یا ناو پاکسازی شود.

ماده ۹۸ ـ سوار شدن افراد بر روی نوار نقاله های حمل بار ممنوع است.

ماده ۹۹ ـ نوار نقاله باید مجهز بـه حسگرهایی باشد تا در صورت پارگی یا منحرف شدن نوار از مسیر خود، برق اصلی را قطع نماید.

ماده ۱۰۰ ـ در هر دو سر ایستگاه نقاله هوایی باید ارتباط مخابراتی مستقیم بین پایانه ها برای تبادل اطلاعات وجود داشته باشد.

بیشتر بخوانید:

مقررات مرتبط با آیین نامه ایمنی در معادن مصوب 1391/11/03 (مقررات کار)

ماده ۱۰۱ ـ سوار شدن افراد بـه نقاله هوایی ویژه باربری مواد معدنی ممنوع است.

ماده ۱۰۲ ـ نقاله های هوایی ویژه حمل افراد باید دارای تجهیزات ذیل باشند ـ

الف) دو ترمز مستقل کـه هر یک بـه تنهایی قابلیت متوقف کردن نقاله را با حداکثر بار داشته باشند.

ب) دارا بودن نیروی محرکه اضطراری برای مواقعی کـه نیروی محرکه اصلی وجود ندارد.

ج) اتاقک های ویژه حمل نفرات در نقاله های هوایی باید مجهز بـه قفل هایی برای جلوگیری از تخلیه اتفاقی افراد باشند.

ماده ۱۰۳ ـ ترمزهای نقاله هوایی در صورت قطع نیروی محرکه باید بـه شکل خودکار عمل نمایند و نقاله را متوقف کنند.

ماده ۱۰۴ ـ طراحی، ساخت، نصب و بهره برداری از دکل های نقاله هوایی باید بـه گونه ای باشد کـه ضمن تامین ایمنی کامل، مانع از لنگر برداشتن و یا حرکات اضافی صندوقه ها در طول مسیر باربری شوند.

فصل پنجم ـ باربری در معادن

الف) الزامات عمومی

ماده ۱۰۵ ـ تمامی مسیرهای باربری باید از لحاظ شیب و پهنا یکنواخت و تا حد امکان مستقیم و متناسب با حجم ترافیک و نوع وسایل باربری باشند و همواره در شرایط ایمن نگهداری شوند.

ماده ۱۰۶ ـ تابلوی مقررات ایمنی برای هر سیستم باربری باید در ابتدا و انتهای آن و در همه مسیرهای ارتباطی در معرض دید قرار داده شود.

ماده ۱۰۷ ـ باربری همزمان با رفت و آمد نفرات فقط در صورتی مجاز است کـه امکان سر خوردن وسایل باربری یا غلتیدن بار وجود نداشته باشد.

ماده ۱۰۸ ـ تمامی مسیرهای باربری باید از قطعات سنگ یا دیگر موانع تمیز نگه داشته شوند.

ماده ۱۰۹ ـ اتصال یا جدا کردن وسایل باربری باید در محل مناسب و بـه گونه ای صورت پذیرد تا از حرکات ناخواسته آنها جلوگیری شود.

ماده ۱۱۰ ـ اقدامات احتیاطی مناسب در کلیه مسیرهای باربری برای جلوگیری از حرکت ناخواسته وسایل باربری باید بـه گونه ای پیش بینی شود تا در موقع لزوم بـه شکل خودکار عمل نمایند.

ماده ۱۱۱ ـ سوار شدن کارگران روی کلیه وسایل باربری بـه استثنای وسایلی کـه برای نفربری کارگران اختصاص دارد، ممنوع است.

ماده ۱۱۲ ـ وسایل باربری از خط خارج شده نباید تا زمان توقف موتور وسیله یا طناب کشنده آنها با دست بر روی ریل قرار داده شوند.

ماده ۱۱۳ ـ در صورت نیاز بـه حمل و نقل بارهای سنگین و غیر معمول از نظر وزن و ابعاد، موارد ذیل باید زیر نظر سرپرست معدن لحاظ شوند ـ

الف) وزن دقیق محموله مشخص شود و وسیله نقلیه مناسب و ایمن برای آن انتخاب شود.

ب) مسیر مناسب برای حمل و نقل در نظر گرفته شود و کل مسیر قبل از حمل و نقل مورد بازرسی قرار گیرد.

ج) کلیه اتصالات و زنجیرها باید برای بار سنگین محاسبه شوند تا توانایی تحمل وزن مورد نظر را داشته باشند.

ب) باربری دستی

ماده ۱۱۴ ـ باربری دستی در معادن باید بر اساس آیین نامه حفاظتی حمل دستی بار مصوب شورای عالی حفاظت فنی صورت پذیرد.

ماده ۱۱۵ ـ در جابجایی واگن ها با دست یا وینچ باید روی لبه واگن چراغ روشن نصب گردد.

ماده ۱۱۶ ـ جابجایی دستی واگن ها در شیب های بیش از نیم درجه ممنوع است.

ماده ۱۱۷ ـ در مواردی کـه کارگر ناچار است وسایل باربری را در فضاهای تنگ هل بدهد باید حفاظ مناسبی برای دست بر روی وسایل باربری وجود داشته باشد.

ماده ۱۱۸ ـ فواصل واگن ها در باربری دستی باید بـه گونه ای باشد تا از برخورد واگن ها بـه باربرها جلوگیری شود.

ج) باربری ریلی

ماده ۱۱۹ ـ محل استقرار اپراتور لوکوموتیو در معادن زیرزمینی باید دارای کابین مسقف باشد.

ماده ۱۲۰ ـ حداکثر سرعت مجاز باربری با قطار در معادن زیرزمینی نباید بیش از ۱۸ کیلومتر در ساعت باشد.

ماده ۱۲۱ ـ حمل افراد باید با واگن مخصوص نفربری انجام شود.

ماده ۱۲۲ ـ بستن واگن های حمل بار بـه واگن های نفربر ممنوع است.

ماده ۱۲۳ ـ حمل مواد منفجره و مواد آتشزا در واگن های نفربر ممنوع است.

ماده ۱۲۴ ـ مکانیزم اتصال واگن ها بـه یکدیگر باید از نوعی باشد کـه برای بستن یا باز کردن آنها کارگر مجبور بـه قرار گرفتن بین دو واگن نباشد.

ماده ۱۲۵ ـ هر لوکوموتیو باید دارای چراغ جلو با قابلیت روشنایی مؤثر تا فاصله ۳۰ متر باشد. همچنین در پشت آخرین واگن هر قطار باید چراغ خطر قرمز رنگ یا وسایل هشداردهنده نصب شود بـه گونه ای کـه حداقل از فاصله ۳۰ متری دیده شود. چراغ های قطار در زمان حرکت باید روشن باشند.

ماده ۱۲۶ ـ واگن ها باید بـه شکل دوره ای تحت سرویس و روغن کاری و تعمیر قرار گیرند. کارهای انجام شده باید با ذکر شماره واگن، تاریخ تعمیر و سرویس و نام خانوادگی شخصی کـه مجری آن بوده است در دفتر مخصوص ثبت گردد.

ماده ۱۲۷ ـ اتصال و یا جدا نمودن واگن ها و کنترل اتصالات بین آنها در زمان حرکت قطار ممنوع می باشد.

ماده ۱۲۸ ـ سوار شدن کمک راننده لوکوموتیو فقط روی صندلی مخصوص وی کـه بـه طور موقت بـه لبه آخرین واگن قطار نصب میگردد مجاز است.

ماده ۱۲۹ ـ بـه منظور بلند کردن و روی ریل قرار دادن واگن ها و لوکوموتیوهایی کـه از روی ریل منحرف و یا خارج شده اند لازم است کـه روی هر لوکوموتیو و همچنین جنب دهانه تونل، جک مخصوص این کار وجود داشته باشد.

ماده ۱۳۰ ـ در موارد ذیل استفاده از واگن ها ممنوع است ـ

الف) در صورت عدم روغنکاری، سالم نبودن محور چرخ ها و یا وجود شکستگی در چرخ ها.

ب) در صورت سالم نبودن زنجیر و قلاب و دیگر اجزایی کـه مربوط بـه اتصال واگن ها میباشند.

ج) در صورت ناقص بودن سپرهای طرفین واگن و یا ترمز (در واگن های ترمزدار).

د) در صورت وجود نقص در سیستم تخلیه واگن ها.

ماده ۱۳۱ ـ مراکز بارگیری در تونل ها باید طوری طراحی شوند کـه جای کافی برای عبور و مرور افراد باقی بماند و شروع حرکت قطار و یا واگن باید توسط علائم هشداردهنده شنیداری و دیداری اعلام گردد.

ماده ۱۳۲ ـ دریچه خروجی بونکرها بـه جز هنگام بارگیری باید بسته باشد.

ماده ۱۳۳ ـ ورودی محل های واگن برگردان باید توسط مانع ایمن شود تا از ورود دیگر قطارها بـه محل و خطر برخورد با آن جلوگیری شود.

ماده ۱۳۴ ـ در تونل های معادن گازدار کـه از نظر گاز خیزی جزء طبقه ۳ یا بالاتر از آن میباشند باید فقط از لوکوموتیوهای مجاز برای معادن گازدار استفاده شوند.

ماده ۱۳۵ ـ قطار نباید از نقطه ترمز تا توقف کامل بیش از ۴۰ متر را طی نماید.

ماده ۱۳۶ ـ لوکوموتیو در هنگام حرکت باید در ابتدای قطار واگن ها قرار گیرد. قرار گرفتن لوکوموتیو در انتهای قطار واگن ها فقط در مواقع مانور و جابجا کردن واگن ها در سر دو راهی ها و هنگام تخلیه بار مجاز است.

ماده ۱۳۷ ـ استفاده از لوکوموتیو در موارد ذیل ممنوع است

الف) نقص در سپرهای جلو و عقب و یا عدم وجود آنها.

ب) ناقص بودن زنجیر و قلاب و یا سایر وسایل اتصال.

ج) عیب در ترمزها.

د) نقص در سیستم اطفای حریق.

ه) خرابی و یا عدم نور کافی چراغ لوکوموتیو.

و) خرابی دستگاه علایم هشداردهنده شنیداری و دیداری.

ز) مشاهده نقص در وسایل ضد انفجار لوکوموتیو (در تونل های خطرناک از نظر وجود گاز).

ح) عدم وجود جک همراه لوکوموتیو.

ط) سایر موارد بنا بـه تشخیص مسئول ایمنی یا مسئول فنی معدن.

ماده ۱۳۸ ـ پایین پریدن از قطار و واگذاری رانندگی لوکوموتیو در حال حرکت بـه دیگری ممنوع است.

ماده ۱۳۹ ـ قبل از آن کـه واگن خارج شده از خط را بلند کرده و روی خط قرار دهند باید اقدامات ایمنی برای جلوگیری از حرکات ناخواسته لحاظ شود.

ماده ۱۴۰ ـ سیستم اضطراری توقف قطارهای نفربر باید دارای ترمزهای خراب ـ ایمن کـه در شرایط خراب نیز قادر بـه توقف کامل قطار است، باشد.

ماده ۱۴۱ ـ فاصله دو واگن در هنگام عبور از کنار هم نباید از ۲۰ سانتیمتر کمتر باشد.

ماده ۱۴۲ ـ ارتفاع بارگیری واگن باید برای پیشگیری از سر ریز شدن، متناسب با ظرفیت آن باشد.

ماده ۱۴۳ ـ همه واگن های صندوقه گردان باید مجهز بـه قفل باشند تا از تخلیه اتفاقی صندوقه آنها جلوگیری شود.

ماده ۱۴۴ ـ برای جلوگیری از واژگون شدن واگن در زمان تخلیه باید از زنجیر ایمنی کـه بـه شاسی واگن متصل می شود، استفاده کرد.

ماده ۱۴۵ ـ کنترل اتصالات واگن ها در زمان حرکت قطار مجاز نیست.

ماده ۱۴۶ ـ سر ریل ها در محل اتصال دو ریل بـه یکدیگر باید در یک سطح باشند و ریل خارجی در قوس ها باید بالاتر از ریل داخلی قرار گیرد. ریل ها باید هر ماهه توسط مسئول ایمنی معدن یا نماینده وی بازرسی شوند و در صورت وجود فرسایش مؤثر در کلاهک یا مشاهده ترک های طولی یا عرضی در تیغه ریل، نسبت بـه تعویض کامل آنها اقدام شود.

د) لوکوموتیو باطری دار در معادن زیرزمینی

ماده ۱۴۷ ـ باطری ها در معادن زیرزمینی باید فقط در ایستگاه های ویژه با مشخصات ذیل شارژ یا تعویض شوند

الف) از مواد غیرقابل اشتعال ساخته شود.

ب) مجهز بـه وسایل مناسب و کافی برای اطفای حریق باشد.

ج) هوای عبور کرده از روی باطری مستقیماً باید در یک راه هوایی تخلیه شود و برای تهویه جبهه کار از آن استفاده نشود.

د) دهانه های راه هوایی در نزدیکی سقف جای داده شوند.

هـ) بـه گونه ای باشد کـه خطر سر ریز شدن آب باطری یا الکترولیت وجود نداشته باشد.

و) تجهیزات و لوازم الکتریکی ایستگاه شارژ باید ضد جرقه باشند.

ماده ۱۴۸ ـ آب باطری یا الکترولیت ریخته شده در ایستگاه شارژ باید بلافاصله پاک شود.

ماده ۱۴۹ ـ در جعبه باطری های لوکوموتیو و همچنین دریچه های آن باید در هنگام شارژ باز باشند. بستن در جعبه پس از اتمام تصاعد خروج کامل گاز از دریچه ها مجاز است.

تبصرهـ در هر حال بستن در جعبه زودتر از یک ساعت پس از اتمام شارژ ممنوع است.

ماده ۱۵۰ ـ قبل از خارج نمودن باطری از اطاق شارژ باید ایزوله کردن و عایق بندی بین المنت ها و بدنه جعبه باطری مورد کنترل قرار گیرد.

بیشتر بخوانید:

مقررات مرتبط با آیین نامه ایمنی در معادن مصوب 1391/11/03 (مقررات کار)

ماده ۱۵۱ ـ شارژ نمودن باطری های معیوب و یا کثیف ممنوع است.

هـ) باربری با لوکوموتیوهای الکتریکی در معادن زیرزمینی

ماده ۱۵۲ ـ درصد گاز قابل انفجار در هوای تمامی مسیرهایی کـه در آنها از لوکوموتیوهای الکتریکی استفاده می شود باید کمتر از حد مجاز باشد.

ماده ۱۵۳ ـ در تونل هایی کـه بـه علت وجود گاز یا گرد زغال سنگ خطرناک میباشند، تعمیرات مربوط بـه وسایل برقی لوکوموتیو ممنوع است.

ماده ۱۵۴ ـ سیم های تغذیه لوکوموتیو الکتریکی باید دارای کلید های قطع جریان در فواصل حداکثر ۵۰۰ متر و در ابتدای همه خطوط منشعب باشند.

ماده ۱۵۵ ـ سیم های تغذیه لوکوموتیو الکتریکی باید دارای تجهیزات حفاظتی در برابر عبور جریان اضافه باشند.

ماده ۱۵۶ ـ سیم های تغذیه لوکوموتیو الکتریکی در معادن زیرزمینی زغال سنگ باید فقط در مسیر هوای تازه شبکه تهویه نصب شوند.

ماده ۱۵۷ ـ سیم های تغذیه لوکوموتیو الکتریکی و سیم های لخت مخابراتی در موارد عبور از میان درهای تهویه یا در محل تقاطع با دیگر سیم ها یا کابل های حاوی برق باید بـه شکل مناسبی عایق بندی شوند.

ماده ۱۵۸ ـ سیم های تغذیه لوکوموتیو الکتریکی با کمتر از ۲ متر ارتفاع از کف باید در موارد ذیل بـه شکل مؤثر حفاظ گذاری شوند ـ

الف) در همه نقاطی کـه ممکن است محل کار واقع شده یا کارگران بـه طور منظم از زیر سیم های برق عبور نمایند.

ب) در هر دو طرف درهای تهویه.

ج) در ایستگاه هایی کـه افراد از قطارهای ویژه حمل نفرات پیاده یا سوار می شوند.

د) حفاظ گذاری موقت در مناطقی کـه افراد در نزدیکی لوکوموتیو الکتریکی یا سیم های تغذیه لوکوموتیو الکتریکی کار می کنند.

ماده ۱۵۹ ـ علایم نوری واضح در مناطق تعویض خط، تقاطع ها و مسیرها در زمان برق دار بودن سیم لوکوموتیو الکتریکی باید مشهود باشد.

ماده ۱۶۰ ـ جریان برق لوکوموتیوهای الکتریکی قطارهای نفربری در زمان سوار و پیاده شدن اشخاص باید قطع باشد و یک علامت نوری ویژه نشان دهد کـه سیم برق تغذیه لوکوموتیو الکتریکی بی برق است.

ماده ۱۶۱ ـ سیم یا سیم های تغذیه لوکوموتیوهای برقی باید بـه طریقی نصب شوند کـه احتمال قطع شدن، برق گرفتگی یا بروز حریق وجود نداشته باشد.

ماده ۱۶۲ ـ سیم یا سیم های تغذیه لوکوموتیوهای برقی باید در ارتفاع حداقل 5/ 2 متر از کف نصب شوند در غیر این صورت، جریان برق در هنگام عبور و مرور اشخاص باید قطع شود.

ماده ۱۶۳ ـ اطاقک راننده در لوکوموتیوهای الکتریکی کـه از سیم لخت برق می گیرد باید مسقف بوده و تجهیزات انتقال جریان باید بـه طور کامل عایق بندی شده باشد تا احتمال برق گرفتگی راننده وجود نداشته باشد.

ماده ۱۶۴ ـ تمام قسمت های لوکوموتیو کـه جریان برق از آن عبور میکند باید بـه وسیله پوشش مناسبی عایق شوند.

ماده ۱۶۵ ـ جریان برق باید قبل از انجام هرگونه تعمیر در شبکه انتقال برق بـه لوکوموتیو یا تعمیر قسمت های الکتریکی یا مکانیکی لوکوموتیو قطع شود.

و) باربری با لوکوموتیوهای دیزلی و سایر وسایل نقلیه دیزلی در معادن زیرزمینی

ماده ۱۶۶ ـ میزان منوکسیدکربن در گازهای خروجی از اگزوز لوکوموتیو دیزلی باید کمتر از 0/05 درصد باشد.

ماده ۱۶۷ ـ استفاده از لوکوموتیو دیزلی در تونل های پیشروی کـه تهویه آنها با بادبزن های موضعی انجام می گیرد بـه شرطی مجاز است کـه مقدار گاز زغال در جریان هوای خروجی از تونل کمتر از 5/ 0 درصد باشد.

ماده ۱۶۸ ـ دمای گازهای خروجی از اگزوز لوکوموتیو دیزلی نباید بیشتر از ۷۰ درجه سانتیگراد باشد و هیچ شعله و جرقه ای نباید از وسیله نقلیه خارج شود.

ماده ۱۶۹ ـ توقفگاه، محل سوخت گیری و تعویض روغن لوکوموتیوهای دیزلی باید دارای ویژگی های ذیل باشد

الف) با جریان کافی هوا تهویه شود.

ب) از مواد غیر قابل اشتعال ساخته شده باشد.

ج) کف محل باید از لایه ای از بتن با سطح غیر متخلخل، با شیب مناسب و کانال هایی برای انتقال سیال ریخته شده پوشیده شود.

د) دارای وسایل مناسب و کافی برای اطفاء حریق باشد.

ماده ۱۷۰ ـ سوخت گیری یا تعویض روغن وسایل نقلیه دیزلی فقط باید در ایستگاه های ویژه انجام شود.

ماده ۱۷۱ ـ الیاف تنظیف مواد روغنی برای پیشگیری از حریق باید در ظروف غیرقابل اشتعال جمعآوری شده و در اسرع وقت بـه سطح زمین منتقل شوند.

ماده ۱۷۲ ـ مقدار روغن انبار شده و مواد سریع الاشتعال در داخل معادن زیرزمینی نباید بیش از میزان مصرف برای ۲۴ ساعت آینده باشد و مخازن تخلیه شده روغن باید در اسرع وقت بـه بیرون از معدن برده شوند.

ز) باربری در مسیر شیب دار با وینچ

ماده ۱۷۳ ـ عبور و مرور افراد در زمان باربری با وینچ از مسیر شیب دار وینچ ممنوع است.

ماده ۱۷۴ ـ سرعت باربری با وینچ نباید از ۵ متر بر ثانیه بیشتر باشد.

ماده ۱۷۵ ـ زنجیره ای اتصال واگن ها بـه استثنای واگن اول باید مقاومتی معادل حداقل ۶ برابر وزن واگن پر را دارا باشند. میزان مقاومت زنجیر اتصال واگن اول باید حداقل ۱۰ برابر وزن واگن پر باشد.

ماده ۱۷۶ ـ بازدید از سیم بکسل وینچ باید هر ماه توسط مسئول ایمنی با اندازه گیری قطر سیم بکسل در محل های فرسوده انجام شود و در صورت تخریب حداکثر ۵ درصد از بافت سیم بکسل باید نسبت بـه تعویض آن اقدام نمود.

ماده ۱۷۷ ـ حداقل ۳ دور اضافه از سیم بکسل باید روی قرقره وینچ باقی بماند.

ماده ۱۷۸ ـ ورودی محل تخلیه واگن ها باید برای پیشگیری از ورود واگن های دیگر و خطر برخورد، توسط مانع ایمنی مناسب مسدود شود.

ماده ۱۷۹ ـ قرقره وینچ باید دارای ترمزی باشد کـه در حال توقف بسته بماند.

ماده ۱۸۰ ـ واگن هایی کـه توسط وینچ بالا کشیده می شوند باید مجهز بـه چنگک هایی باشند تا با گیر کردن بـه تراورس ها در مواقع اضطراری بـه عنوان ترمز عمل نموده و واگن را متوقف کنند.

ماده ۱۸۱ ـ در صورت خروج واگن از خط باید پس از حصول اطمینان از قفل بودن قرقره وینچ، واگن از بالا کشیده و دوباره روی خط قرار گیرد. شروع مجدد بـه کار مشروط بـه اطمینان از عدم قرار گرفتن کارگران در منطقه خطر می باشد.

ماده ۱۸۲ ـ پذیرگاه بالایی راه مورب باید دارای نرده مناسبی باشد تا از حرکت ناخواسته واگن ها بـه مسیر شیب دار جلوگیری شود. باز کردن نرده باید بعد از حصول اطمینان از بسته شدن واگن ها بـه یکدیگر و سیم بکسل انجام شود.

ماده ۱۸۳ ـ بین پذیرگاه ها در مسیر باربری با وینچ باید وسیله تبادل علایم موجود باشد.

ماده ۱۸۴ ـ نزدیک شدن افراد متفرقه ای کـه در کار دستگاه ها دخالتی ندارند هنگام کار دستگاه های باربری در مسیر شیب دار بـه محوطه ای کـه در آنها واگن ها از سیستم بکسل و یا زنجیر جدا و تخلیه میگردند، ممنوع است. بـه این منظور باید در محل فوق الذکر تابلوی هشداردهنده نصب نمایند.

ح) باربری در چاه (بالابرها)

ماده ۱۸۵ ـ اگر عمق چاه بـه اندازهای باشد کـه ارتباط مستقیم بین متصدیان پذیرگاه های مختلف چاه بـه وسیله صدای افراد بـه طور واضح برقرار نشود باید این ارتباط بـه وسیله هشدار دهنده صوتی یا وسایل مخابراتی برقرار گردد.

تبصره در چاه هایی کـه از وسایل حمل و نقل برای رفت و آمد کارگران استفاده می شود علاوه بر علایم ارتباطی زنگ دار باید ارتباط تلفنی بین متصدیان تمام پذیرگاه ها و متصدی بالابر نیز برقرار باشد.

ماده ۱۸۶ ـ کلیه قسمت های انتقال دهنده نیرو، سیم بکسل ها، نگه دارنده ها و ترمزهای بالابرها باید روزانه از نظر صحت عملکرد کنترل شوند.

ماده ۱۸۷ ـ بالابرهای دائم باید دارای ویژگیهای ذیل باشند ـ

الف) دارای ریل های ثابت جهت هدایت باربری در مسیر باشند.

ب) سقوط اشیاء از داخل آنها ممکن نباشد.

ج) بار در داخل آنها بی حرکت بماند.

ماده ۱۸۸ ـ بالابرهای مخصوص حمل افراد باید دارای سرپناه و پاراشوت بوده و بـه علاوه دستگاه محرکه آنها مجهز بـه تنظیم کننده سرعت باشد. پلاک نشاندهنده ظرفیت سرنشین های این وسایل باید بـه طور آشکار در محل مناسبی نصب گردد.

ماده ۱۸۹ ـ بالابرهای دائمی کـه برای حمل افراد بـه کاربرده می شوند باید مجهز بـه سیستم نشان دهنده موقعیت اطاقک بالابر در چاه بوده و با وسایل هشداردهنده صوتی نزدیک شدن آن بـه پذیرگاه ها اعلام گردد.

ماده ۱۹۰ ـ یک فضای مناسب (چاهک) در سیستم بالابر ویژه حمل افراد در پایین ترین محل استقرار قفس در زیر فضای آخرین پذیرگاه جهت نصب سپرها (ضربه گیرها) یا دیگر وسایل مشابه بـه منظور کم کردن صدمات ناشی از سقوط قفس باید حفر شود.

ماده ۱۹۱ ـ ماشین بالابر باید مجهز بـه عمق نمایی باشد کـه حین عبور وسیله حمل و نقل از طبقات مختلف معدن زنگ اخباری را بـه شکل خودکار بـه صدا درآورد.

ماده ۱۹۲ ـ نشانگر عمق باید بـه نحوی نصب شود کـه شنیدن صدای زنگ و دیدن آن توسط اشخاصی کـه با بالابر کار می کنند بـه آسانی صورت پذیرد.

ماده ۱۹۳ ـ سرعت حرکت بالابر هنگام حمل مسافر نباید از ۸ متر بر ثانیه ‎تجاوز کند.

ماده ۱۹۴ ـ بالابر باید دارای ترمزی باشد کـه در صورت لزوم بتواند کابل فولادی را در شرایطی کـه بالابر با حداکثر ظرفیت باربری در هر یک از جهات کار می کند، متوقف کند.

ماده ۱۹۵ ـ ماشین های بالابر باید بـه دو دستگاه ترمز جداگانه شامل ترمز عادی و ترمز ایمنی کـه هر یک بـه طور مستقل قادر بـه توقف ماشین باشد، مجهز گردند.

ماده ۱۹۶ ـ ترمزها باید بـه شکلی تنظیم شوند کـه در صورت قطع نیروی محرکه بـه شکل خودکار عمل کنند. همچنین انتقال نیروی محرکه ماشین با بکار افتادن ترمز ایمنی باید بـه طور خودکار قطع شود.

ماده ۱۹۷ ـ بالابر باید دارای مکانیزمی باشد تا در مواقعی کـه قفس بـه بالاتر از حد نهایی تعیین شده در سر چاه برسد نیروی محرکه را قطع و سیستم ترمز را فعال کند.

ماده ۱۹۸ ـ بالابرهایی کـه برای جابجایی افراد استفاده می شود باید بـه سیستم های خودکار مهار سرعت و از کارانداز ناشی از اضافه بار مجهز باشد.

ماده ۱۹۹ ـ در چاه هایی کـه از چرخ چاه کلاج دار استفاده می شود هر موتور باید دارای ضامن باشد کـه باز کردن ترمز و آزاد کردن کلاج بـه طور همزمان امکان نداشته باشد.

بیشتر بخوانید:

مقررات مرتبط با آیین نامه ایمنی در معادن مصوب 1391/11/03 (مقررات کار)

ماده ۲۰۰ ـ یک نشانگر سرعت باید در محلی کـه بـه آسانی توسط اپراتور ماشین بالابر دیده شود، نصب گردد.

ماده ۲۰۱ ـ جنس کابل فلزی باید مناسب با شرایط محیط کار انتخاب شود و در مقابل خوردگی و فرسایش مقاوم باشد.

ماده ۲۰۲ ـ ضریب اطمینان کابل فلزی باید حداقل ۶ باشد. بـه عبارت دیگر میزان بار مفید و بار مرده و کل وسیله باربری نباید از یک ششم مقاومت کابل تجاوز کند.

ماده ۲۰۳ ـ هر گاه پس از هر آزمایش مشخص شود کـه تقلیل قابل ملاحظه ای در مقاومت کابل حاصل شده و یا بیش از ده درصد عنصرهای مشهود آن در طول سه گام پاره شده و یا تغییر محسوسی در شکل ظاهری کابل از نظر خوردگی، سائیدگی، تقلیل قطر، شکستگی یا باز شدن پیچش آن حاصل شده باشد، آن کابل باید تعویض گردد.

ماده ۲۰۴ ـ در هر معدن کـه باربری از طریق چاه با وسایل بالابر انجام می گیرد، بهره بردار موظف است، دفتری برای ثبت موارد ذیل در معدن اختصاص دهد ـ

الف) نام و نشانی کارخانه سازنده کابل فلزی و وسایل مربوطه.

ب) مشخصات کابل، نوع سیم های بکار برده شده و ساختمان آن و نتیجه آزمایش های انجام شده درباره کابل نو و محاسبه مقاومت کل کابل فلزی و همچنین نتیجه آزمایش هایی کـه بر طبق مقررات مربوطه انجام می شود.

ج) تاریخ شروع استفاده از کابل و نوع باربری آن.

د) وزن مرده کلیه وسایلی کـه کابل متحمل می شود بـه انضمام وزن خود کابل و همچنین حداکثر وزن باری کـه حمل میکند.

ه) تاریخ و نوع تعمیرات و تاریخ سر و ته کردن کابل.

ز) تاریخ و علت خارج کردن کابل از سرویس.

ح) مقدار عملکرد کابل در حرکت بـه طرف پایین و در حرکت بـه طرف بالا و میزان تن ـ کیلومتر باربری ماهانه.

ماده ۲۰۵ ـ ماشین بالابر و متعلقات آن باید مطابق آیین نامه حفاظتی وسایل حمل و نقل و جابجا کردن مواد و اشیاء در کارگاه ها مصوب شورای عالی حفاظت فنی بازرسی شوند.

ماده ۲۰۶ ـ قبل از اولین استفاده منظم کاری از هر کابل فلزی بالابر در جابجایی نفرات، این کابل حداقل باید ۲۰ مرتبه بـه همراه بار هم اندازه اش بـه کار برده شود. کابل بالابر بعد از این آزمایش باید کنترل شود تا هیچ گونه صدمات مشهود در آن ایجاد نشده باشد.

ماده ۲۰۷ ـ سیم بکسل ماشین بالابر باید به صورت ماهانه و بعد از تمیز کردن سطح کابل فلزی با عبور با سرعتی کمتر از ۵/۰ متر بر ثانیه توسط مسئول ایمنی یا نماینده وی بازرسی شود.

ماده ۲۰۸ ـ لبه طبلک ها برای جلوگیری از لغزش باید طوقه داشته باشند. (به استثنای طبلک های مخروطی کـه باید مکانیزمی برای پیشگیری از لغزش کابل فولادی در آنها بکار رفته باشد) سر کابل باید بـه شکل مناسب و ایمن بـه طبلک متصل شود (به استثنای بالابر از نوع اصطکاکی) بـه نحوی کـه حتی در زمانی کـه قفس بالابر در پایین ترین نقطه قرار دارد، حداقل ۲ دور کابل فلزی بر روی طبلک باقی مانده باشد.

ماده ۲۰۹ ـ کیج باید دارای سقف محافظ محکم بوده و داخل آن میله ها یا دستگیره هایی برای گرفتن افراد وجود داشته باشد.

ماده ۲۱۰ ـ کیج باید بـه شکل ایمن در زمان حمل افراد محصور شود تا امکان سقوط اشخاص از آن بـه داخل چاه وجود نداشته باشد.

ماده ۲۱۱ ـ درهای کیج نباید بـه سمت خارج باز شوند و بـه شکلی باید تنظیم شوند تا در اثر ضربه یا تکان های ناگهانی باز نشوند.

ماده ۲۱۲ ـ حداکثر ظرفیت مجاز حمل نفر و بار کـه در هر کیج اجازه سوار شدن را دارند باید بر اساس مشخصات فنی، توسط سرپرست معدن تعیین شود.

ماده ۲۱۳ ـ کف کیج باید تحمل فشارها و تنش های ایجاد شده در زمان بارگیری و تخلیه در شرایط معمولی و اضطراری را داشته باشد.

ماده ۲۱۴ ـ ارتفاع کیج نفربری باید بـه اندازه ای باشد تا اشخاص بـه آسانی بتوانند در آن بایستند.

ط) باربری با کامیون

ماده ۲۱۵ ـ جاده های باربری کـه شیب متوسط بیش از ۵ درصد دارند باید دارای راه های خروج اضطراری در پیچ ها باشند تا راننده در صورت عمل نکردن ترمز دامپ تراک، بتواند با هدایت ماشین بـه آنها، کامیون را بـه شکل ایمن متوقف کند.

ماده ۲۱۶ ـ تمام کامیون ها در معدن باید دارای چراغ جلو و چراغ خطر در عقب باشند و بلندی صدای سیستم هشداردهنده صوتی آنها بیشتر از بلندی صدای معمول در معدن باشد.

ماده ۲۱۷ ـ دود خروجی از اگزوز کامیون های با موتور احتراق داخلی باید از محلی دور از محل استقرار راننده خارج شود.

ماده ۲۱۸ ـ خودروهای سواری کـه وارد محدوده تردد دامپ تراک ها می شوند باید در روز مجهز بـه پرچم و در شب دارای چراغ روشن گردان باشند کـه در میدان دید رانندگان دامپ تراک ها قرار داشته باشد.

فصل ششم ـ حفاری استخراجی و اکتشافی

ماده ۲۱۹ ـ در حفاری ها و معادن سطحی، شیب موقت دیواره ها و شیب نهایی آنها با توجه بـه خصوصیات مکانیکی سنگ ها باید بـه گونه ای تعیین شود کـه خطر ریزش و شکست نداشته باشند.

ماده 220 ـ در دیواره های پرشیب یا ریزشی معادن سطحی باید نسبت بـه ایجاد پله اطمینان با عرض مناسب اقدام شود.

ماده ۲۲۱ ـ در معادنی کـه از دستگاه سیم برش الماسه استفاده می شود، بـه منظور جلوگیری از پرتاب سگمنت (دندانه های الماسه روی سیم برش) و یا صدمات ناشی از شلاق زدن سیم پاره شده، لازم است در مسیر سیم برش پوشش حفاظتی مناسب بکار گرفته شود.

ماده 222 ـ نحوه استفاده از سیم برش باید بـه گونه ای باشد کـه احتمال پاره شدن آن در هنگام برش وجود نداشته باشد.

ماده ۲۲۳ ـ زمین اطراف محل کار باید قبل از انجام عملیات برش با دقت تسطیح و کلیه گوشه های تیز و ناصاف کـه با سیم برش در تماس خواهند بود، حذف شوند. همچنین اطراف مسیر گردش سیم برش باید کاملاً از سنگ ریزه و سایر مواد معدنی پاک شود.

ماده ۲۲۴ ـ اتصال سیم برش های مختلف و استفاده از دانه های سگمنت متفاوت از نظر اندازه و وزن ممنوع است.

ماده ۲۲۵ ـ جداکردن و واژگونی بلوک سنگ بریده شده از جبهه کار با استفاده از تیغه بولدوزر یا جام لودر و نظایر آن ممنوع است.

ماده ۲۲۶ ـ در هنگام برش، جدا کردن و جابجایی بلوک های سنگ، استقرار ماشین آلات و افراد در پایین دست بلوک سنگ ممنوع است.

ماده ۲۲۷ ـ سنگ های استخراجی (کوپ ها) باید بـه طور منظم و روی بزرگترین سطح مقطع قرار گیرند تا از سقوط آنها جلوگیری شود.

ماده ۲۲۸ ـ در حفر ترانشه برای اکتشاف و نمونه‎ برداری باید تمهیدات لازم برای پیشگیری از ریزش دیواره صورت پذیرد. در ترانشه ها و چاهک هایی کـه بـه عمق بیش از 1/5 متر هستند باید برای بالا و پایین رفتن از نردبان استفاده شود.

ماده ۲۲۹ ـ در ترانشه و چاهک هایی کـه خطر انباشتگی گاز وجود دارد ورود و کار افراد باید پس از تهویه و اطمینان از بیخطر بودن آن محل ها انجام شود.

ماده ۲۳۰ ـ عملیات تسطیح و پاکسازی جبهه کار در هنگام کار دستگاه حفاری تنها با اجازه مسئول فنی معدن مجاز است.

ماده ۲۳۱ ـ دهانه های حفاری قائم و شیب دار کـه خطر سقوط افراد در آنها وجود دارد باید بـه نحو ایمن مسدود شوند.

ماده ۲۳۲ ـ در جبهه کارهای معادن سطحی و زیرزمینی، بـه ویژه پس از آتشباری، لازم است کلیه قسمت های سست شده (لقی ها) در جبهه کار و دیواره ها و سقف ها با دقت لقگیری شده و یا بـه طور مطمئنی از ریزش آنها جلوگیری به عمل آید. ورود کارگران و شروع بـه کار آنان در محل باید پس از لقگیری بـه طور مطمئن انجام شود.

ماده ۲۳۳ ـ حفاری های متروکه و کارگاه هایی کـه استخراج آنها تمام شده است باید بـه نحوی مسدود شوند کـه از ورود افراد بـه آنها جلوگیری شود و اختلالی در تهویه معدن به وجود نیاید.

ماده ۲۳۴ ـ در مورد فضای حفاری شده در عملیات استخراج زیرزمینی باید امکان ‎نشست‎ سطح زمین و احتمال خطرات را در بیرون و یا درون معدن پیش‎ بینی کرده و با تدابیری نظیر پر‎ کردن محل استخراج و یا کنترل نشست سطح زمین و یا مانند آن از بروز خطر جلوگیری ‎کرد.

ماده ۲۳۵ ـ شکست ها و ریزش های پله ها و دیواره ها در معادن سطحی باید بـه طور مستمر بررسی و کنترل شوند.

فصل هفتم ـ نگهداری

ماده 236 ـ شبکه های حفاری های زیرزمینی با توجه بـه پایداری سنگ ها و تغییر شکل آنها باید بـه طور دایم از نظر کنترل جابجایی طبقات در معدن و نگهداری سقف و دیواره ها بررسی و در صورت لزوم بـه وسایل نگهداری مناسب تجهیز گردند.

ماده ۲۳۷ ـ حفاری های زیرزمینی باید منطبق بر طرح و مشخصات فنی نگهداری کـه بـه تایید مسئول فنی رسیده است، اجرا شوند.

ماده ۲۳۸ ـ کلیه‎ وسایل نگهداری نصب ‎شده در معدن باید دارای مقاومت و استحکام لازم باشند.

ماده ۲۳۹ ـ در موقع نصب، تعویض و یا تعمیر وسایل نگهداری باید اقدامات احتیاطی لازم برای جلوگیری از ریزش به عمل آید.

ماده ۲۴۰ ـ در نصب وسایل نگهداری رعایت اصول کلی ذیل الزامی است

الف) وسیله نگهداری بعد از حفاری باید بلافاصله پس از اتمام لق گیری سینه کار نصب شود.

ب) بین وسیله نگهداری و سنگ های اطراف باید تماس بـه خوبی برقرار شود.

ج) از نظر تغییر شکل پذیری بین سنگ و نگهداری باید هماهنگی وجود داشته باشد (وسیله نگهداری نه خیلی صلب و نه خیلی شکل پذیر باشد).

د) از تخریب ناشی از هوازدگی سنگ ها باید جلوگیری شود.

هـ) از باز و بسته کردن و نصب مکرر وسایل نگهداری باید اجتناب نمود.

و) سیستم نگهداری باید با مقطع حفاری و تغییر شرایط توده سنگ قابل تطبیق باشد.

ز) سنگ های اطراف وسیله نگهداری باید هر چه کمتر دستکاری شوند.

ماده ۲۴۱ ـ استفاده از سیستم نگه داری موقت بـه عنوان سیستم نگه داری دائم ممنوع است.

ماده ۲۴۲ ـ اتصال چوب بست ها باید بطور صحیح انجام گیرد بـه طریقی کـه در محل اتصال سرلا بـه ستون فاصله ای وجود نداشته باشد.

ماده ۲۴۳ ـ در صورت سستی کف تونل یا کارگاه باید نسبت بـه نصب تکیهگاه های مناسب برای تمامی ستون ها اقدام شود.

ماده ۲۴۴ ـ در صورت ریزش سقف و ایجاد حفره، ابتدا باید در اسرع وقت وسایل نگهداری موقت برای جلوگیری از ریزش بیشتر در آن محل نصب شود و سپس نسبت بـه نصب وسایل نگهداری دائمی اقدام گردد.

ماده ۲۴۵ ـ سرپرست هر قسمت موظف است در هر نوبت کار حداقل یک بار سقف، دیوارها، راهروها و وسایل نگهداری جبهه کار قسمت مربوطه را کاملاً بازدید و در صورت مشاهده عیب و نقص فوراً نسبت بـه رفع آن اقدام نماید. همچنین در پایان هر نوبت کاری قبل از حصول اطمینان از استحکام کارگاه نباید محل کار را ترک کند.

ماده ۲۴۶ ـ بازیابی وسایل نگهداری لازم است با استفاده از وسایل و تجهیزات مناسب مانند تیفور صورت پذیرد و کارگران در حین بازیابی باید در محلی مطمئن مستقر شوند. این کار باید تحت نظارت مسئول ایمنی یا مامورین ایمنی انجام شود.

ماده ۲۴۷ ـ وسایل نگهداری چاه ها و همچنین کارگاه ها و حفریاتی کـه بـه طور مداوم فعال نیستند باید در فواصل زمانی کـه توسط مسئول ایمنی معدن تعیین می شود مورد بازدید و کنترل قرار گیرند.

ماده ۲۴۸ ـ ستون های چوبی نگهداری باید از پوست و گره تمیز شده و استفاده از چوب های با قطر کم، مقطع نامناسب و یا معیوب بـه عنوان ستون یا جزئی از آن ممنوع است.

ماده ۲۴۹ ـ بخش های آسیب دیده سیستم نگهداری باید بلافاصله با رعایت اصول ایمنی تعویض و یا تقویت شوند.

ماده ۲۵۰ ـ برداشتن بیش از دو قاب چوبی و یا فلزی در هنگام تعویض وسایل نگهداری یا تعریض تونل ها در یک زمان ممنوع است و قبل از برداشت هر قاب نگهداری باید قاب های طرفین آن بـه اندازه کافی تقویت شوند.

بیشتر بخوانید:

مقررات مرتبط با آیین نامه ایمنی در معادن مصوب 1391/11/03 (مقررات کار)

ماده ۲۵۱ ـ تعویض وسایل نگهداری در محل تقاطع حفاری ها باید طبق مشخصات فنی مربوطه کـه بـه تایید سرپرست معدن رسیده است انجام شود.

ماده ۲۵۲ ـ وسایل نگهداری باید با قیود و بست ها بـه نگهداری های مجاور همبند و ثابت شوند.

ماده ۲۵۳ ـ سیستم نگهداری در لایه های شیب دار باید بـه گونه ای نصب شود کـه حداکثر قابلیت نگهداری را با توجه بـه شیب لایه یا جابجایی احتمالی دارا باشد.

ماده ۲۵۴ ـ حداقل طول پیچ سنگ برای کنترل سقف نباید از ۱ متر کمتر باشد.

ماده ۲۵۵ ـ پیچ سنگ های مکانیکی باید حداکثر تا ۵۰ درصد نقطه تسلیم یا ظرفیت تکیه گاه شان تحت کشش قرار گیرند.

ماده ۲۵۶ ـ در نصب قاب های کشویی رعایت نکات ذیل الزامی است

الف) قطعات در هر اتصال باید کاملاً موازی و در تماس با یکدیگر باشند.

ب) در هر اتصال حداقل ۴۰ سانتیمتر از هر قطعه روی یکدیگر قرار گیرند.

ج) وضعیت اتصال ها باید مرتباً بررسی و کنترل شوند.

ماده ۲۵۷ ـ تمامی ستون های یک قاب باید در سطح عمود بر سقف نصب شوند.

ماده ۲۵۸ ـ بین ستون ها بعد از پایه گذاری باید لارده گذاری شود. طول لاردها باید کمی بیش از فاصله دو چوب بست باشد و پشت لارده ها باید با سنگ لاشه پر شوند.

ماده ۲۵۹ ـ نگهداری های قدرتی باید در اسرع وقت بعد از ایجاد یک برش در ضخامت ماده معدنی پیشروی کنند بـه نحوی کـه فضای استخراج شده، حداقل زمان بدون نگهداری باقی بماند.

ماده ۲۶۰ ـ سیستم کاری در روش جبهه کار طولانی مکانیزه باید بـه گونه ای باشد کـه احتمال درگیری افراد با ماشین آلات وجود نداشته باشد.

فصل هشتم ـ مواد منفجره و آتشباری

الف) الزامات عمومی

ماده ۲۶۱ ـ آتشبار باید دوره آموزشی لازم را گذرانده و صلاحیت وی توسط سازمان های ذیصلاح تایید شود.

ماده ۲۶۲ ـ هر آتشبار باید دفتر مخصوصی جهت ثبت مقدار مواد منفجره دریافتی و مصرفی داشته باشد. پس از اتمام هر دفتر، آتشبار باید آن را بـه سرپرست معدن تحویل داده و حداقل تا شش ‎ماه نگهداری شود.

ماده ۲۶۳ ـ بکار بردن باروت در معادن زیرزمینی ممنوع است.

ماده ۲۶۴ ـ قراردادن ماده منفجره در مجاورت برف، یخ و آتش ممنوع است.

ماده ۲۶۵ ـ بکار بردن مواد منفجره یخ زده یا فاسد ممنوع است.

ماده ۲۶۶ ـ بکار بردن فتیله ای کـه حتی یک بار رطوبت بـه آن نفوذ کرده و یا تحت تاثیر حرارت و برودت قرار گرفته و یا بـه نحو دیگری مشخصات فنی خود را از دست داده باشد، ممنوع است.

ماده ۲۶۷ ـ پیدا شدن یا مفقود شدن مواد منفجره و دستگاه آتش کن در داخل یا خارج معدن باید فوراً بـه سرپرست معدن گزارش شود.

ماده ۲۶۸ ـ آتشباری فقط با خرجگذاری در چال مجاز بوده و استفاده از مواد منفجره در خارج از چال ممنوع است.

ماده ۲۶۹ ـ قبل از استفاده از هر صندوق بـه منظور اطمینان از سالم بودن فتیله و همچنین آگاهی از سرعت اشتعال آن باید از آن نمونه برداری و آزمایش شود.

ماده ۲۷۰ ـ امحاء مواد منفجره فاسد باید منحصراً توسط مسئولین ذیربط و با رعایت اصول ایمنی مربوط بـه مخاطرات و آلودگی ناشی از عملیات امحاء انجام شود.

ماده ۲۷۱ ـ کلیه مواد منفجره در معادن باید بر اساس تاریخ و مطابق دستورالعمل کارخانه سازنده، نگهداری و مصرف شوند.

ب) انبار مواد منفجره

ماده ۲۷۲ ـ جایگاه موقت فتیله و چاشنی باید مجزا از جایگاه موقت سایر مواد منفجره بوده و فاصله بین آنها کمتر از ۱۵ متر نباشد. این جایگاه نباید در جاهای سرد و مرطوب، پر رفت و آمد و در معرض بروز آتش سوزی و انفجار باشد. در و قفل و بست این جایگاه ها باید کاملاً محکم بوده و بر روی در ورودی تابلوی اخباری با عبارت «مواد منفجره» با خط خوانا نصب شود.

ماده ۲۷۳ ـ آن مقدار از مواد منفجره پیشبینی شده برای مصرف روزانه کـه بـه مصرف نرسیده است یا مواد منفجرهای کـه بـه علت نقص در عملیات انفجاری باقی مانده است باید فقط در جایگاه موقت نگهداری شود.

ماده ۲۷۴ ـ آتشبار نباید با همراه داشتن مواد منفجره بـه جایگاه موقت چاشنی و همچنین با همراه داشتن چاشنی بـه جایگاه موقت مواد منفجره وارد شود.

ماده ۲۷۵ ـ داخل انبار مواد منفجره و همچنین محوطه اطراف آن تا فاصله ۵۰ متری باید از وجود کلیه مواد سریع الاحتراق مانند مواد نفتی، تکه های پارچه، کاغذ، خار، بته و نظایر آن پاکیزه نگهداری شود.

ماده ۲۷۶ ـ مقدار مواد منفجره ورودی و خروجی از انبار باید با ذکر دقیق زمان در دفتر مخصوص ثبت شود.

ماده ۲۷۷ ـ در انبار مواد منفجره باید نکات ذیل رعایت شود

الف) صندوق حاوی مواد منفجره طوری قرار داده ‎شود کـه فشنگ ها بـه صورت قائم قرار نگیرد.

ب) صندوق مواد منفجره و چاشنی در داخل انبار باز نشود.

ج) صندوق مواد منفجره و چاشنی باید بـه آرامی جابجا گردد و از پرتاب کردن و یا لغزاندن آن خودداری شود.

د) با کفش میخ دار نباید وارد انبار مواد منفجره و چاشنی شد.

هـ) صندوق های محتوی مواد منفجره و چاشنی باید طوری روی هم چیده شوند کـه ارتفاع آنها از ۲ متر یا ۵ صندوق در هر ردیف بیشتر نبوده و بین هر دو ردیف فضای کافی برای تهویه مناسب وجود داشته باشد. ضمناً حداقل فاصله ردیف صندوق ها با دیوار نباید از ۳۰ سانتیمتر کمتر باشد. همچنین صندوق های زیرین باید روی الوارهای مناسب چیده ‎شوند.

و) انبار باید مطابق آیین نامه پیشگیری و مبارزه با آتشسوزی در کارگاه ها مصوب شورای عا لی حفاظت فنی بـه وسایل پیشگیری از آتش سوزی مناسب مجهز شود.

ماده ۲۷۸ ـ در انبار مواد منفجره باید بـه طرف بیرون باز شود.

ماده ۲۷۹ ـ نشت کارتن های دینامیت باید با آب داغ تمیز شود.

ماده ۲۸۰ ـ راهروهای انبار مواد منفجره باید با علایم اخباری شبرنگ مشخص شود.

ماده ۲۸۱ ـ حمل و استفاده از کبریت، فندک و هرگونه وسایل ایجادکننده شعله و همچنین وسایل الکترونیکی و برقی در انبار مواد منفجره ممنوع است.

ماده ۲۸۲ ـ در انبارهای مواد منفجره فقط باید از چراغ ایمنی برای روشنایی استفاده گردد و از بکار بردن هر نوع چراغ دیگر و سیم کشی برق خودداری شود.

ماده ۲۸۳ ـ نصب دماسنج کـه حداقل و حداکثر درجه حرارت را در داخل انبار نشان دهد، برای کنترل درجه حرارت ضروری می باشد.

ماده ۲۸۴ ـ درجه حرارت انبار مواد منفجره باید بین ۱۰ تا ۳۰ درجه سانتی گراد باشد.

ماده ۲۸۵ ـ انباردار مواد منفجره باید دارای صلاحیت کافی بوده و صلاحیت وی بـه تایید سازمان های ذی صلاح رسیده باشد.

ماده ۲۸۶ ـ ورود اشخاص غیرمجاز بـه انبار ممنوع است.

ماده ۲۸۷ ـ آتشبار باید مواد منفجره و چاشنی پیشبینی شده مصرف روزانه را با تسلیم رسید فقط در مقابل در انبار دریافت نماید. ورود وی و سایر افراد بـه استثناء متصدی انبار بـه انبارهای مواد منفجره ممنوع است.

ماده ۲۸۸ ـ باز کردن صندوق محتوی مواد منفجره باید حداقل در فاصله ۵۰ متری از انبار و با وسایل مخصوص انجام شود.

ماده ۲۸۹ ـ مواد منفجره باید بعد از اتمام عملیات چالزنی برای خرج گذاری بـه سر چال های حفاری شده آورده شوند.

ماده ۲۹۰ ـ حداقل محل چال زدن تا محل قرار گرفتن مواد منفجره نباید کمتر از ۱۰۰ متر باشد.

ج) حمل و نقل مواد منفجره

ماده ۲۹۱ ـ حمل و نقل مواد منفجره بـه معدن باید طبق آیین نامه ارایه شده از سوی سازمان ذیصلاح انجام شود.

ماده ۲۹۲ ـ حمل مواد منفجره بـه مقدار مورد احتیاج باید در کیسه برزنتی یا جعبه مخصوصی کـه بدین منظور ساخته شده صورت گیرد. کیسه ها یا جعبه ها باید دارای بست و قفل بوده و کلید آن در اختیار آتشبار باشد. حداکثر ظرفیت هر کیسه ۱۵ کیلوگرم و حداکثر ظرفیت هر صندوق ۲۵ کیلوگرم است. حمل بیش از یک کیسه یا یک صندوق بـه وسیله یک نفر ممنوع است.

ماده ۲۹۳ ـ مواد منفجره پودری یا مایع باید توسط وسایل نقلیه مخصوص حمل شود.

ماده ۲۹۴ ـ قرار دادن چاشنی همراه با ماده منفجره اصلی در یک کیسه یا یک صندوق یا یک وسیله نقلیه ممنوع است.

ماده ۲۹۵ ـ قراردادن لوازم و اشیاء متفرقه درون کیسه برزنتی یا جعبه محتوی مواد منفجره ممنوع است.

ماده ۲۹۶ ـ در صورت حمل مواد منفجره بـه وسیله لوکوموتیو در داخل معدن، قطار مربوطه باید دارای واگن مخصوص بوده و روی آن علایم خطر نصب شود. رعایت نکات ذیل نیز در این مورد الزامی است ـ

الف) حمل چاشنی بـه وسیله واگن حامل مواد منفجره ممنوع است.

ب) بـه غیر از راننده و آتشبار و کمک ‎آتشبار، استفاده سایر افراد از قطار حمل‎ مواد منفجره ممنوع است.

ج) قطار حامل مواد منفجره باید حداقل ۸۰ متر با قطارهای نفربر فاصله مکانی داشته باشد.

د) هر گونه حمل و نقل در داخل معدن تا فاصله ۱۰۰ متری از واگن حاوی مواد منفجره ممنوع است.

ماده ۲۹۷ ـ هنگام حمل مواد منفجره با وسایل حمل و نقل در چاه های معدنی نباید اشخاص دیگری غیر از آتشبار و کمک او از وسایل حمل و نقل حامل مواد منفجره استفاده نمایند. متصدی بالابر چاه باید قبلاً ماموران پذیرگاهی را کـه محموله در آنجا تخلیه می شود، مطلع نماید.

ماده ۲۹۸ ـ حمل و نقل مواد منفجره در زمان رعد و برق ممنوع است. د) عملیات آتشباری

ماده ۲۹۹ ـ عملیات آتشباری در معدن باید بـه وسیله آتشبار کـه از طرف سرپرست معدن بـه این سمت گمارده شـده است انجام گیرد و مسئولیت انجام عملیات آتشباری بـه عهده وی می باشد.

تبصره ـ استفاده از یک نفر کمک آتشبار در معادن زغال و زیر زمینی الزامی است.

بیشتر بخوانید:

مقررات مرتبط با آیین نامه ایمنی در معادن مصوب 1391/11/03 (مقررات کار)

ماده ۳۰۰ ـ عملیات آتشباری باید پس از اتمام عملیات حفاری و تخلیه جبهه کار از کلیه تجهیزات و مواد قابل اشتعال و دور کردن افراد غیرمجاز از محل انجام شود.

ماده ۳۰۱ ـ حمل مواد منفجره بـه محلی کـه کارگران هنوز مشغول چال‎زنی هستند ممنوع است.

ماده ۳۰۲ ـ عملیات آتشباری باید بـه گونه ای طراحی و اجرا شود کـه از پرتاب سنگ بـه خارج از محدوده عملیاتی پیشگیری شود.

ماده ۳۰۳ ـ آتشبار نباید غیر از وسایلی کـه سرپرست معدن اجازه استفاده از آن را داده است از وسایل دیگری برای انجام عملیات استفاده نماید.

ماده ۳۰۴ ـ آتشباری باید طبق طرح مصوب مورد تایید مسئول فنی معدن شامل نقشه قرارگیری چال ها در جبهه کار، نوع مواد منفجره و چاشنی، عمق، شیب و مقدار مواد منفجره و طریقه خرجگذاری هر چال، شماره تاخیر چاشنی ها یا ترتیب انفجار چال ها، طریقه بستن مدار و سایر مشخصات مورد نیاز برای آتشباری با نظارت مسئول ایمنی انجام گیرد.

ماده ۳۰۵ ـ چاشنی گذاری فشنگ ها باید فقط در محل آتشباری بلافاصله قبل از خرجگذاری صورت گیرد.

ماده ۳۰۶ ـ در نزدیکی جبهه کار باید محل مطمئنی کـه در معرض ریزش سنگ نباشد برای چاشنی گذاری انتخاب شود.

ماده ۳۰۷ ـ آتشبار مجاز است فقط تعداد چالی را کـه می تواند در یک مرحله منفجر نماید و یا ماشین آتش کن توانایی انفجار آن را دارد خرجگذاری نماید.

ماده ۳۰۸ ـ قبل از خرجگذاری و تا لحظه انفجار تا ۳۰ متری محل آتشباری، نباید هوای فشرده آزادانه جریان داشته باشد.

ماده ۳۰۹ ـ چنانچه دو جبهه کار بـه فاصله کمتر از ۱۰ متر از یکدیگر قرار گرفته باشند، آتشباری هم زمان آن دو جبهه کار ممنوع است.

ماده ۳۱۰ ـ آتشبار باید قبل از خرجگذاری، چال را کاملاً تمیز نماید و از آماده بودن چال برای فشنگ گذاری مطمئن شود.

ماده ۳۱۱ ـ سنبه مورد استفاده برای خرجگذاری باید چوبی، مقاوم و کاملاً راست و صاف باشد. بکار بردن سنبه های فلزی ممنوع است.

ماده ۳۱۲ ـ اتصال چاشنی بـه فتیله اطمینان باید منحصراً توسط انبردست مخصوص انجام‎ گیرد.

ماده ۳۱۳ ـ طول فتیله اطمینان باید بـه اندازه ای باشد کـه آتشبار بتواند پس از آتش کردن، خود را بـه محل امنی برساند و در هر صورت طول این فتیله نباید از یک متر کمتر و مقداری از فتیله کـه از چال بیرون می ماند نباید از ۲۰ سانتیمتر کمتر باشد.

ماده ۳۱۴ ـ انفجار بیش از ۱۰ چال در یک نوبت آتشباری با فتیله اطمینان در معادن زیرزمینی ممنوع است.

ماده ۳۱۵ ـ گره زدن یا تا کردن فتیله اطمینان ممنوع است.

ماده ۳۱۶ ـ آتشبار باید طرف دیگر فتیله اطمینان را کـه بـه چاشنی متصل می شود، به‎ صورت عمودی و طرفی را کـه برای آتش کردن در نظر گرفته می شود بـه صورت مورب قطع کند.

ماده ۳۱۷ ـ در آتشباری با چاشنی باید چاشنی ابتدا در فشنگ ماده منفجره و سپس در داخل چال قرار داده شود. در هر حال باید حداقل یک فشنگ فعال خرجگذاری شود.

ماده ۳۱۸ ـ خالی کردن چال خرجگذاری شده بـه هر علت ممنوع است.

ماده ۳۱۹ ـ فشنگ چاشنیدار باید بـه آرامی و بدون وارد کردن هر گونه فشار در داخل چال قرار داده شود.

ماده ۳۲۰ ـ اتصال چاشنی بـه فتیله باید با رعایت فاصله لازم از فشنگ انجام شود و سپس چاشنی در داخل فشنگ ماده منفجره قرار گیرد.

ماده ۳۲۱ ـ در کلیه چال هایی کـه در یک نوبت آتشباری می شوند باید از یک نوع چاشنی الکتریکی (ساخت یک کارخانه) استفاده شود.

ماده ۳۲۲ ـ مدار انفجار قبل از اتصال کابل هدایت برق بـه دستگاه آتش کن باید توسط اهم متر وی‍ژه آتشباری آزمایش شود و سیم های اصلی هدایت برق پس از حصول اطمینان از صحت مدار بـه دستگاه آتش کن متصل شوند.

ماده ۳۲۳ ـ کنترل مدار آتشباری الکتریکی فقط باید با اهم متر وی‍‍ژه آتشباری انجام شود.

ماده ۳۲۴ ـ اتصال کابل هدایت برق بـه سیم چاشنی ها و همچنین بـه دستگاه آتش کن منحصراً باید توسط آتشبار و پس از اتمام خرجگذاری و آزمایش مدار و دور شدن کلیه افراد از جبهه کار انجام گیرد.

ماده ۳۲۵ ـ پس از خرجگذاری باید چال ها را بـه طور معین و با موادی کـه طبق طرح تعیین شده است مسدود نمود.

ماده ۳۲۶ ـ زمان و محل عملیات آتشباری باید با اطلاع مسئول فنی معدن و مسئول ایمنی باشد.

ماده ۳۲۷ ـ سرپرست معدن مکلف است نسبت بـه شناسایی و مسدود نمودن حریم ناشی از آتشباری اقدام نماید.

ماده ۳۲۸ ـ کارفرما مکلف است آتشبار را بـه وسایل حفاظت فردی ضد الکتریسیته ساکن مجهز کند.

ماده ۳۲۹ ـ آتشبار موظف است هنگام عملیات آتشباری، اقدامات ذیل را به عمل آورد

الف) از برقراری تهویه در جبهه کارهای زیرزمینی اطمینان حاصل نماید.

ب) دستگاه آتش کن برقی را قبل از هر نوبت عملیات آتشباری آزمایش و نتیجه را در دفتر مخصوص ثبت نماید.

ج) قبل از جابجایی چاشنی ها یا مداربندی نسبت بـه تخلیه الکتریسیته ساکن بدن خود اقدام نماید.

د) قبل از آتشباری از ورود اشخاص بـه محل عملیات جلوگیری نماید.

هـ) ۱۵ دقیقه قبل از شروع انفجار با کشیدن آژیر منقطع کـه بلندی صدای آن بـه گونه ای است کـه در تمام نقاط متاثر از آتشباری در معدن شنیده می شود شروع عملیات آتشباری را بـه سایرین اطلاع دهد و ۵ دقیقه قبل از شروع لحظه انفجار، آژیر منقطع بـه آژیر ممتد تبدیل شود.

و) بعد از همه محل کار را ترک کند.

ماده ۳۳۰ ـ در صورتی کـه آتشبار جهت حفاظت از پناهگاه خاصی در آتشباری زیرزمینی استفاده میکند، فاصله پناهگاه تا محل آتشباری باید حداقل ۸۰ متر باشد. در معادن زیرزمینی در صورت نبودن پناهگاه فاصله آتشبار از محل آتشباری در تونل های مستقیم باید حداقل ۲۰۰ متر باشد.

ماده ۳۳۱ ـ آتشبار باید پس از حصول اطمینان از انفجار کلیه چال ها و سپری شدن مدت کافی (حداقل ۱۵ دقیقه) محل را بازدید و در صورتی کـه خطری از نظر گازهای سمی و مضر وجود نداشته باشد و کارگاه را ایمن تشخیص دهد اجازه ادامه کار را بدهد. میزان گازهای سمی ناشی از آتشباری نباید از 0/008 درصد حجمی در هوای محل آتشباری بیشتر باشد.

ماده ۳۳۲ ـ برای از بین ‎بردن خطر ناشی از چال آتش نشده باید بر اساس دستورالعمل شرکت سازنده مواد منفجره و یا رعایت مراتب ذیل عمل شود

الف) در معادن زیرزمینی کـه از چال زن دستی یا جامبودریل برای حفاری استفاده می شود بـه ترتیب از نقطه ای بـه فاصله حداقل ۴۰ یا ۶۵ سانتیمتر از دهانه چال آتش نگرفته و بـه موازات آن، چال جدیدی حفر و پس از خرج گذاری آن را آتش نمود. این چال بـه هیج وجه نباید وارد حریم های مذکور شود.

ب) در معادن سطحی از نقطه ای بـه فاصله حداقل ۱۵۰ سانتیمتر از دهانه چال آتش نگرفته و بـه موازات آن، چال جدیدی حفر و پس از خرجگذاری آن را آتش نمود. این چال بـه هیج وجه نباید وارد حریم ۱۵۰ سانتی متری چال آتش نشده شود.

ج) بارگیری سنگ های حاصل از انفجار اخیر باید با حضور آتشبار انجام گیرد تا در صورتی کـه فشنگ های منفجر نشدهای باقی مانده باشد بـه جایگاه موقت نگهداری مواد منفجره تحویل شود.

د) ورود سایرین بـه این محدوده تا خاتمه کلیه عملیات ممنوع است.

ماده ۳۳۳ ـ چنانچه هنگام لقگیری و بارگیری بـه وجود چال منفجر نشده پی برده شود و یا احتمال چال منفجر نشده وجود داشته باشد باید بلافاصله کار متوقف و کلیه افراد محل را ترک نموده و مراتب بـه اطلاع سرپرست معدن رسانده شود.

ماده ۳۳۴ ـ اقدامات لازم برای از بین ‎بردن چال منفجر نشده، فقط با نظارت مستقیم آتشبار مجاز است.

ماده ۳۳۵ ـ چنانچه آتشبار نتواند برای از بین بردن چال منفجر نشده اقدام کند، لازم است بلافاصله سرپرست معدن را در جریان امر قرار دهد.

ماده ۳۳۶ ـ آتشبار نباید چال های خرجگذاری شده را رها نموده و قبل از آتشباری آنها بـه کار دیگری مشغول شود.

ماده ۳۳۷ ـ کلیه چال های خرجگذاری شده باید در یک نوبت منفجر شوند.

ماده ۳۳۸ ـ اگر یک یا چند فشنگ چاشنی گذاری شده مورد استفاده قرار نگیرد، آتشبار موظف است بلافاصله و قبل از آتش کردن چال ها، چاشنی این فشنگ ها را خارج کرده و آنها را بـه جایگاه موقت نگهداری مواد منفجره منتقل نماید.

ماده ۳۳۹ ـ چاشنی گذاری در چال ها در شرایطی کـه احتمال رعد و برق وجود دارد ممنوع است.

ماده ۳۴۰ ـ در زمان اتصال چاشنی ها بـه همدیگر تا شعاع ۳۰ متری از محل، حمل و استفاده از وسایل الکترونیکی و کلیه وسایل پخش امواج الکترومغناطیسی مثل گوشی تلفن همراه و بی سیم ممنوع است.

ماده ۳۴۱ ـ برای منفجر کردن مواد منفجره بـه روش الکتریکی نباید از سیم های بدون روپوش استفاده کرد. استفاده از برق شبکه معدن برای انفجار چاشنی ممنوع است.

ماده ۳۴۲ ـ شبکه الکتریکی انفجار باید دو خطه باشد و در محل اتصال، سیم ها محکم بـه یکدیگر متصل شوند.

ماده ۳۴۳ ـ سیم های مدار انفجار تحت هیچ شرایطی نباید با سیم های شبکه برق معدن تماس پیداکنند.

ماده ۳۴۴ ـ با هم بندکردن اجزاء و اتصالات سیستم هوای فشرده و پیشبینی سیستم اتصال بـه زمین باید از خطر تجمع الکتریسیته ساکن در زمان خرجگذاری نیترات آمونیوم با هوای فشرده پیشگیری کرد.

ح) مقررات ویژه آتشباری در معادن زغال سنگ

ماده ۳۴۵ ـ در معادن دارای گاز زغال یا گرد زغال فقط باید از مواد منفجره مجاز (ضدگاز زغال) برای آتشباری در جبهه کارهای زغالدار استفاده شود.

ماده ۳۴۶ ـ قبل از خرجگذاری آتشبار باید هوای اطراف جبهه کار را تا شعاع ۳۰ متری آزمایش نماید تا در صورتی کـه میزان گاز زغال از یک درصد تجاوز کند از خرجگذاری خودداری نموده و مراتب را بـه سرپرست معدن اطلاع دهد.

ماده ۳۴۷ ـ در معادن دارای گاز زغال یا گرد زغال منحصراً باید از دستگاه های آتش کن مخصوص این معادن استفاده شود.

ماده ۳۴۸ ـ در محلی کـه آتشباری انجام می شود باید وسایل اطفای حریق مناسب موجود باشد.

ماده ۳۴۹ ـ استفاده از هوای فشرده برای تمیز کردن چال های آتشباری ممنوع است.

ماده ۳۵۰ ـ اطراف محل آتشباری باید با اسپری آب، مرطوب و با پودرسنگ پوشیده شده باشد تا از انفجار گرد زغال جلوگیری شود.

بیشتر بخوانید:

مقررات مرتبط با آیین نامه ایمنی در معادن مصوب 1391/11/03 (مقررات کار)

ماده ۳۵۱ ـ استفاده از فتیله های معمولی و انفجاری در معادنی کـه در آنها گاز زغال یا گرد زغال وجود دارد، ممنوع است و آتشباری باید فقط با چاشنی الکتریکی ایمن و سیم های روپوش دار صورت گیرد.

ماده ۳۵۲ ـ آتشباری در مواردی کـه میزان گاز زغال در محل انفجار بیش از یک درصد باشد یا خطر سرایت انفجار بـه محل های متروکه، حفاری ها و شکستگی های گازدار وجود دارد ممنوع است.

ماده ۳۵۳ ـ چال ها باید پس از خرجگذاری با مواد غیر قابل اشتعال و غیر سیلیسی مسدود شوند.

فصل نهم ـ تهویه معدن

الف) الزامات عمومی

ماده ۳۵۴ ـ تمام قسمت های درونی معدن، غیر از قسمت هایی کـه مسدود گردیده، باید بـه وسیله گردش منظم هوای سالم تهویه شود، بـه طوری کـه جریان هوا محسوس باشد. هوای معدن باید از نظر گرما و رطوبت قابل تحمل بوده و همواره مقدار گرد و غبار و گازهای مضر آن کمتر یا برابر حد مجاز باشد.

ماده ۳۵۵ ـ کار کردن در محل هایی کـه هوای آن کمتر از 19٪ اکسیژن داشته و یا تشعشع مواد رادیواکتیو آن از ۳۰۰ میکروکوری در لیتر تجاوز نماید و یا میزان گازهای مضر بیش از حد مجاز باشد، ممنوع است.

ماده ۳۵۶ ـ میزان گازهای مضر در هوای معدن نباید از مقادیر حدود تماس شغلی عوامل بیماری زا تجاوز کند.

ماده ۳۵۷ ـ سرپرست معدن یا مسئول ایمنی باید مسئولین اندازهگیری، فواصل زمانی اندازهگیری و دستگاه های مناسب برای اندازهگیری مشخصات هوای معدن را تعیین نموده و ترتیبی اتخاذ نماید تا مشخصات هوای معدن با درج تاریخ و ساعت در دفتر مخصوص تهویه ثبت شود. این دفتر تا شش ماه پس از پر شدن نیز باید نگهداری شود. مشخصات هوای معدن، علاوه بر ثبت در دفتر مخصوص تهویه باید روی تابلوهایی کـه بـه این منظور اختصاص داده شده و در محل ورودی معدن و پذیرگاه های طبقات و یا محل های اندازهگیری نصب میگردد، ثبت شود.

ماده ۳۵۸ ـ دستگاه های گازسنج و اندازهگیری مشخصات هوا باید بـه طور متناوب طبق دستورالعمل کارخانه سازنده یا دستورالعملی کـه بـه تایید مسئول ایمنی یا مسئول فنی معدن رسیده است توسط افراد آموزش دیده مورد بازدید و کنترل قرار گیرد.

ب) عملیات تهویه

ماده ۳۵۹ ـ مشخصات هوا در هر معدن زیر زمینی باید با برقراری جریان تهویه مناسب در قسمت های مختلف در شرایط مجاز نگهداری شود.

ماده ۳۶۰ ـ معادن زیرزمینی باید دارای نقشه های تهویه (که بـه تایید مسئول فنی و مسئول ایمنی معدن رسیده است) باشند. محاسبات و نقشه های تهویه باید حداقل هر شش ماه یک بار و همچنین هنگام تغییر در شبکه حفاری های معدن تجدید شوند. در نقشه های تهویه لازم است شبکه تهویه معدن، مشخصات مسیرهای تهویه، مشخصات بادبزن های اصلی و فرعی، جهت های جریان هوا، مقدار هوا، مقاومت و افت فشار هر شاخه و کل معدن، محل های درهای تهویه و سایر خصوصیات تهویه نشان داده شود. نسخه ‎هایی از نقشه تهویه و همچنین نقشه رفع سوانح باید نزد سرپرست معدن، مسئول فنی، مسئول ایمنی، مسئول نجات، مسئول تهویه و سایر مسئولین مربوطه موجود بوده و بعلاوه در دفتر معدن نیز نصب شده باشد.

ماده ۳۶۱ ـ راهروهای مخصوص گردش هوا باید مرتباً بازدید شده و همیشه تمیز و بدون مانع بوده و در صورت ریزش فوراً تعمیر شود.

ماده ۳۶۲ ـ در مواقعی کـه تهویه معدن زیرزمینی بـه روش طبیعی انجام می شود باید ترتیبی اتخاذ شود تا در تمامی فصول، از اخلال در تهویه مؤثر معدن جلوگیری شود.

ماده ۳۶۳ ـ در مواردی کـه تهویه طبیعی کافی نباشد باید از وسایل تهویه مصنوعی استفاده شود. گردش هوایی کـه توسط این وسایل ایجاد می شود تا آنجا کـه ممکن است باید با گردش طبیعی هوا مطابقت داشته باشد.

ماده ۳۶۴ ـ بادبزن های اصلی تهویه باید در محفظه غیرقابل اشتعال نصب و با راهرو مخصوص غیرقابل اشتعال بـه بادبزن بـه چاه یا تونل اصلی تهویه متصل شوند. دهانه چاه یا تونل اصلی باید با هوابندهای مؤثر مسدود شده و در مواقع لزوم تعویض جهت جریان هوا امکانپذیر باشد.

ماده ۳۶۵ ـ بادبزن های اصلی تهویه معدن باید دارای امکانات ذیل باشد

الف) بادبزن یدکی برای پشتیبانی مواقعی کـه بادبزن اصلی از کار می افتد.

ب) منبع جایگزین برای تامین نیروی مورد نیاز بادبزن.

ج) نشانگر خودکار فشار تهویه.

د) مجهز بـه وسیله ای باشد کـه توقف بادبزن‎ را اعلام نماید.

ماده ۳۶۶ ـ دیواری کـه برای نصب در تهویه ساخته می شود باید از اطراف در داخل سنگ های تونل فرو رفته و کاملاً محکم و نفوذناپذیر باشد. محل عبور افراد باید از محل عبور وسایل نقلیه مجزا گردد. بلندترین نقطه وسیله نقلیه تا بالای چارچوب در باید حداقل ۵۰ سانتیمتر و از پهلوها حداقل ۲۵ سانتیمتر فاصله داشته باشد.

ماده ۳۶۷ ـ استفاده از پرده تهویه بـه جای در تهویه ممنوع است.

ماده ۳۶۸ ـ حداقل ۲ در برای راهروهایی کـه بـه نصب در تهویه نیاز دارند و ۲ یا ۳ در برای راهروهای پر عبور و مرور باید نصب شود. فاصله نصب درهای متوالی از یکدیگر در راهروهای باربری باید از طول یک قطار بزرگتر و در سایر راهروها حداقل ۵ متر باشد. بـه هنگام عبور و مرور همواره باید حداقل یکی از درهای متوالی بسته باشند.

ماده ۳۶۹ ـ چنانچه راهروهای ورودی و خروجی اصلی تهویه نزدیک بـه هم باشند دیوارها و درهای بین آن دو باید طوری ساخته شوند کـه در مواقع انفجار یا آتش سوزی بـه آسانی خراب نشوند.

ماده ۳۷۰ ـ درزگیری و کیپ کردن در محل تقاطع راههوایی اصلی و راه هوایی خروجی هوا باید بـه شکلی صورت پذیرد کـه بـه آسانی حتی در مواقعی نظیر انفجار و آتشسوزی خراب نشود.

ماده ۳۷۱ ـ راه های متروکه باید بـه ترتیبی مسدود شوند کـه کارگران نتوانند از آنها عبور نمایند و در عین حال خللی در تهویه به وجود نیاورند.

ماده ۳۷۲ ـ هنگامی کـه در جریان تهویه عادی قسمتی از معدن، خللی حاصل شود کار در آن قسمت باید تا برقراری مجدد تهویه تعطیل گردد. شروع مجدد کار مشروط بـه اجازه سرپرست معدن است.

ماده ۳۷۳ ـ هرگونه تغییر در سیستم تهویه معدن فقط با ‎دستور سرپرست معدن مجاز است.

ماده ۳۷۴ ـ تعمیرات و تغییر کلی در تهویه اصلی معدن باید هنگامی صورت گیرد کـه کلیه کارکنان معدن بـه استثنای افرادی کـه انجام تعمیرات بـه عهده آنها است از درون معدن خارج شده باشند.

ماده ۳۷۵ ـ رساندن جریان هوای تازه بـه جبهه کارها از مسیری کـه در آن ریزش یا تخریب اتفاق افتاده ممنوع است.

ماده ۳۷۶ ـ حداقل سرعت مجاز هوا 25/ 0 متر بر ثانیه است و حداکثر سرعت مجاز در قسمت های مختلف معدن بـه شرح زیر میباشد ـ

LA چاه تهویه (بدون تجهیزات) سرعت دلخواه ۲ كانال تهویه و چاه تهویه بزرگ (با تجهیزات) ۱۵ متر بر ثانیه ۳ چاه باربری ۱۰ متر بر ثانیه ۴ حفاری های اصلی، چاه نفر رو و تونل میان بر و چاه مورب ۸ متر بر ثانیه ۵ برای حفاری های معدنی در امتداد لایه زغال سنگ و یا سنگ ۶ متر بر ثانیه ۶ كارگاه استخراج ۴ متر بر ثانیه ماده ۳۷۷ ـ حداکثر هوای مورد نیاز برای هر جبهه کار و برای کل معدن در محاسبات تهویه همواره بر اساس نوبت‎ کاری کـه حداکثر تعداد کارگران در آن مشغول بـه کار هستند باید محاسبه شود. میزان هوای مورد نیاز برای هر فرد در محاسبات حداقل باید ۶ مترمکعب در دقیقه فرض شود.

ماده ۳۷۸ ـ نصب تور سیمی در مقابل پروانه بادبزن الزامی است و بکار انداختن بادبزن بدون حفاظ ممنوع است.

ماده ۳۷۹ ـ بادبزن های موضعی باید بـه طریقی نصب شوند کـه هوای تازه را بـه جبهه کار برسانند. ظرفیت هوادهی بادبزن محلی نباید از ۷۰ درصد هوایی کـه از طریق تهویه عمومی معدن بـه محل نصب آن میرسد، بیشتر باشد. هر گاه چند بادبزن محلی بـه صورت موازی در یک محل نصب شده باشند، جمع هوادهی مجموع بادبزن ها باید حداکثر ۷۰ درصد مقدار هوایی باشد کـه از طریق تهویه عمومی بـه محل نصب بادبزن ها میرسد.

ماده ۳۸۰ ـ حداکثر فاصله دهانه لوله تهویه تا جبهه کار باید در معادن فاقد گاز ۱۲ متر و در معادن گازدار ۸ متر باشد.

ماده ۳۸۱ ـ ایستگاه های اندازه گیری مقدار هوا باید در مناطق اصلی ورودی و خروجی هوا و در قسمت هایی کـه مسیر آن مستقیم و کیفیت نگهداری آن مناسب است ایجاد شود . همچنین باید تابلوهایی شامل اطلاعات (تاریخ و ساعت اندازه گیری، سطح مقطع عرضی گذر هوا، مقدار واقعی و محاسب های هوا و سرعت جریان هوا) در آن مناطق نصب شود.

ج) مقررات ویژه تهویه معادن زغال سنگ (معادن گازدار و گرد زغالدار)

ماده ۳۸۲ ـ در تمامی معادن زغال سنگ علاوه بر لازم الاجرا بودن کلیه مقررات تهویه؛ اجرای مقررات ویژه تهویه معادن زغال سنگ ضروری است.

ماده ۳۸۳ ـ حد مجاز گاز زغال در قسمت های مختلف معدن باید بـه شرح ذیل باشد

الف) در مسیر هوای برگشتی از هر جبهه کار کمتر از ۱ درصد.

ب) در مسیر هوای خروجی از شبکه معدن کمتر از 0/75 درصد.

ج) در مسیر هوای تازه برای تهویه هر جبهه کار کمتر از 0/5 درصد.

د) در محل های تعمیراتی، متروکه و ریزشی و در مدت کوتاه کمتر از ۲ درصد.

هـ) میزان گاز زغال در هیچ زمان و هیچ قسمتی از معدن نباید بیش از 2/5 درصد باشد.

ماده ۳۸۴ ـ نصب سیستم مانیتورینگ هوای معدن و سنجش خودکار گاز زغال در لایه های زغال سنگ طبقه سه و چهار الزامی است.

ماده ۳۸۵ ـ حسگرهای تشخیص گاز زغال باید در نزدیکی سینه کارها و در تاج تونل ها و هر چه نزدیکتر بـه سقف نصب شوند.

ماده ۳۸۶ ـ مسئولین پیشروی و استخراج در همه معادن زغال سنگ باید مجهز بـه دستگاه گازسنج باشند و میزان گاز زغال را در شروع و پایان نوبت کاری اندازه گیری نموده و بـه سرپرست معدن گزارش نمایند.

ماده ۳۸۷ ـ دستگاه های استخراج مکانیزه زغال سنگ باید مجهز بـه حسگرهای تشخیص گاز زغال بطور پیوسته باشند و در صورت افزایش گاز زغال، بیش از 1/25درصد آن را بـه طور خودکار خاموش کنند.

ماده ۳۸۸ ـ استفاده از هوای فشرده بـه منظور تهویه در مناطقی کـه گاز زغال با غلظت بالای ۲ درصد وجود دارد ممنوع است.

ماده ۳۸۹ ـ بادبزن های تهویه بـه هیچ عنوان در فاصله بین نوبت های کاری یا زمان تعطیلات نباید خاموش شوند و تنها در زمان تعمیرات، تعویض و یا وصل قطعات کانال تهویه و با دستور کتبی مسئول فنی معدن و با پیش بینی تمهیدات دیگری برای تهویه، می توانند خاموش شوند.

ماده ۳۹۰ ـ کانال های تهویه باید از استحکام کافی برای جلوگیری از تاخوردگی و خم شدن بیش از حد برخوردار باشند و با بست های مناسب بـه سقف نصب شوند.

ماده ۳۹۱ ـ تهویه بـه روش طبیعی در معادن زغال سنگ، معادن گازدار و معادن گرد زغال دار ممنوع است.

ماده ۳۹۲ ـ مسئولان اندازهگیری گاز موظف هستند قبل از شروع هر نوبت کاری در محل کار حاضر شده و کارگاه ها و محل های مشکوک را بازدید نموده و درصد گاز زغال را بـه وسیله دستگاه گازسنج اندازهگیری نمایند.

ماده ۳۹۳ ـ محل ها و فواصل زمانی اندازهگیری توسط سرپرست معدن تعیین می شود. در هر حال حداقل تعداد دفعات اندازهگیری گاز در محل های فاقد گازسنج خودکار ثابت باید بـه قرار ذیل باشد ـ

الف) هوای برگشتی از هر جبهه کار فعال، در معادن طبقه ۱ و ۲ دوبار در هر نوبت کاری و در معادن طبقه ۳ و ۴ و معادن خطرناک از نظر پرتاب ناگهانی، سه بار در هر نوبت کاری.

ب) هوای برگشتی از هر جبهه کار غیرفعال، جایگاه ماشین آلات (مثل وینچ و غیره) و هوای خروجی معدن یک بار در روز.

ماده ۳۹۴ ـ علاوه بر اندازهگیری های منظم جاری، تمام کارکنان نظارت فنی (مسئولین ایمنی، مهندسین و تکنسین ها) باید ضمن تجهیز بـه وسایل گازسنجی و گذراندن دوره آموزشی مربوطه، موظف هستند تا هنگام بازدید از جبهه کارها، درصد گاز را اندازه‎ گیری نمایند.

ماده ۳۹۵ ـ درصد گاز تا فاصله حداقل ۲۰ متری دستگاه های الکتریکی باید بعد از هر توقف بادبزن و پس از رفع اشکال در امر تهویه و عادی شدن آن اندازهگیری شود و در صورت مجاز بودن مجدداً راهاندازی شوند.

ماده ۳۹۶ ـ اگر درصد گاز در محلی بیش از حد مجاز باشد باید بلافاصله جریان برق قطع، کار تعطیل و کارگران را از محل خارج کرد. شروع مجدد کار پس از انجام تهویه کافی و رسیدن درصد گاز بـه حد مجاز امکان پذیر است.

ماده ۳۹۷ ـ انجام هر نوع عملی کـه ایجاد جرقه یا شعله نماید در معادن دارای گاز زغال یا گرد زغال ممنوع است و کلیه تجهیزات و دستگاه ها باید ضد جرقه باشند.

ماده ۳۹۸ ـ قسمت هایی کـه بهره برداری آنها بـه پایان رسیده یا موقتاً تعطیل شده و یا مورد استفاده قرار نمی گیرند باید مانند سایر قسمت ها بـه خوبی تهویه شوند و یا بـه وسیله مصالح مناسب بـه طور نفوذ ناپذیر کاملاً مسدود گردند.

ماده ۳۹۹ ـ در معادن گازدار چنانچه رساندن درصد گاز بـه حد مجاز با دستگاه های تهویه دشوار باشد باید قبل از استخراج، عمل گاززدایی (دگازاژ) از لایه مورد نظر و لایه های مجاور به عمل آید.

بیشتر بخوانید:

مقررات مرتبط با آیین نامه ایمنی در معادن مصوب 1391/11/03 (مقررات کار)

ماده ۴۰۰ ـ در مناطقی کـه خطر مواجه با حفره های گاز یا انفجار سنگ وجود دارد باید با حفر چال های بلند در جهت پیشروی از وجود حفره های احتمالی آگاه شد و اقدامات ایمنی برای بر طرف کردن خطر تصاعد آنی و انفجار سنگ انجام گیرد.

ماده ۴۰۱ ـ در معادنی کـه احتمال خودسوزی دارند باید حداقل یک بار در هر نوبت کاری درصد دی اکسید کربن در جبهه کارها اندازهگیری شوند.

ماده ۴۰۲ ـ زغال سنگ هایی کـه هنگام استخراج گرد تولید مینمایند، باید بـه اندازه کافی با آب مرطوب شوند و هنگام استخراج و در محل های بارگیری بـه واگن نیز باید بـه آنها آب پاشیده شود.

ماده ۴۰۳ ـ در جبهه کارها و مناطقی کـه در آنها خطر انفجار گرد زغال وجود دارد باید بـه طور مرتب گرد زغال موجود روی سقف و زمین و دیوارها و وسایل نگهداری را جمعآوری و خارج نمود و بـه منظور پیشگیری از بروز انفجار باید همواره مقدار مواد سوختنی در گرد و خاک انباشته را با پاشیدن آهک یا خاک نرم و پودر سنگ یا مواد دیگر در حد کمتر از ۳۰ درصد حجمی نگه داشت.

ماده ۴۰۴ ـ در معادنی کـه در آنها خاک پاشی برای خنثی سازی گرد زغال معمول است باید نام محل و تاریخ خاک ‎پاشی و نمونه‎ برداری از مخلوط خاک و گرد زغال موجود در محل و همچنین نتایج آزمایش های مربوط بـه قابلیت اشتعال نمونه گرفته شده، در دفتر مخصوصی ثبت شود.

ماده ۴۰۵ ـ چنانچه میزان مواد سوختی در نمونه گرفته شده از ۳۰ درصد حجمی تجاوز نماید باید بلافاصله با خاک پاشی مجدد درصد آن پایین آورده شود.

فصل دهم ـ روشنایی

ماده ۴۰۶ ـ حداقل روشنایی عمومی در معادن زیرزمینی برحسب نوع منطقه بـه شرح جدول ذیل است.

منطقه حداقل روشنایی(لوكس) محدوده كف چاه ۶۰ اطراف چاه ۳۰ تعمیرگاه زیرزمینی ۵۰ راهروهای حمل و نقل ۱۰ كارگاه استخراج ۱۵ نقاط بارگیری ۲۰ محدوده ماشین‌ آلات ۲۵ راهروهای عبور افراد ۳۰ جبهه كارهای پیشروی ۲۰ ماده ۴۰۷ ـ ورود افراد بـه معادن زیرزمینی بدون چراغ انفرادی ممنوع است.

ماده ۴۰۸ ـ لامپ های روشنایی فردی باید حداقل شدت روشنایی ۱۵۰ لوکس را در فاصله ۲/۱ متری در مدت ده ساعت تامین کنند.

ماده ۴۰۹ ـ در معادن زغال سنگ باید منحصراً از چراغ باطری دار ایمنی استفاده شود.

ماده ۴۱۰ ـ چراغ های انفرادی در زمان تحویل بـه کارگران باید کاملاً سالم و آماده بـه کار باشند.

ماده ۴۱۱ ـ ساختمان چراغ باید طوری باشد کـه فقط در چراغ خانه بتوان با وسایل مخصوص آن را باز و بسته کرد.

ماده ۴۱۲ ـ استفاده از چراغ کاربیتی یا چراغ اطمینان شعله ای در معادن زیرزمینی ممنوع است.

ماده ۴۱۳ ـ ساختمان چراغ خانه نباید از مصالح قابل اشتعال ساخته شده باشد و باید خوب تهویه شود و بـه گونه ای طراحی شود تا کارکنان در مواقع خطر بتوانند محل کار را فوراً ترک نمایند.

ماده ۴۱۴ ـ استفاده از بخاری و شعله آزاد و همچنین استعمال دخانیات در چراغ خانه ممنوع است.

ماده ۴۱۵ ـ چراغ خانه باید بـه وسایل آتش نشانی از قبیل کپسول های اطفاء حریق مناسب و جعبه های مخصوص ماسه و غیره مجهز باشد.

ماده ۴۱۶ ـ تعداد چراغ های سالم انفرادی در هر چراغ خانه باید ده درصد بیشتر از تعداد کارگران زیرزمینی باشد.

ماده ۴۱۷ ـ مسئول ایمنی معدن موظف است حداقل یک بار در ماه، تمام چراغ های انفرادی را بازدید و دقیقاً کنترل نماید.

ماده ۴۱۸ ـ کارهای اکتشافی و کار در معادن سطحی در هوای تاریک و مه آلود بدون تامین روشنایی مناسب ممنوع است.

ماده ۴۱۹ ـ گریدر زنی نزدیک لبه ها و کنار دیواره های بلند در صورت عدم تامین روشنایی کافی ممنوع است.

ماده ۴۲۰ ـ در معادن سطحی کـه در نوبت های کار عصر و شب نیز فعال بوده و عملیات معدن کاری در هوای تاریک انجام می شود روشنایی کافی محوطه کاری باید تامین شود.

فصل یازدهم ـ تاسیسات برق

ماده 421 ـ اجرای آیین نامه های حفاظتی «تاسیسات الکتریکی در کارگاه ها» و «سیستم اتصال بـه زمین (ارتینگ)» مصوبات شورای عالی حفاظت فنی در کلیه معادن الزامی بوده و بـه علاوه در معادنی کـه خطر وقوع انفجار گازهای معدنی و گرد زغال وجود دارد مقررات ویژه این آیین نامه نیز لازم الاجرا است.

ماده ۴۲۲ ـ در صورت استفاده از دو رشته ریل راه آهن برای برگشت جریان برق باید در دو انتها و نیز بـه فاصله ۶۰ متر یک اتصال الکتریکی بین دو رشته بر قرار شود.

تبصره ـ اختلاف ولتاژ برق بین ریل و زمین نباید از 15 ولت تجاوز کند.

ماده ۴۲۳ ـ کابل ها باید دور از لوله های آب و هوای فشرده و گاز در محل خشک قرار گیرند. ضمناً کابل های زیرزمینی باید دارای روپوش سربی و بدون درز باشند.

ماده ۴۲۴ ـ قرار دادن و یا نزدیک کردن اشیاء (حتی اشیاء شخصی نظیر ـ انگشتر، ساعت مچی و غیره) بـه سیم های برق بـه علت خطر اتصالی یا جرقه ممنوع است.

ماده ۴۲۵ ـ شبکه های مخابراتی یا شبکه های مخصوص علامت دادن باید با شبکه برق فاصله کافی داشته باشند.

ماده ۴۲۶ ـ هر یک از پذیرگاه های داخل معدن باید بـه وسیله تلفن و یا وسایل ارتباطی دیگر بـه مرکز نیرو یا پست مرکزی ترانسفورماتور خارج معدن در ارتباط باشد.

ماده ۴۲۷ ـ تمام قسمت های شبکه موقت برق باید در آخر هر نوبت کار بـه طور مطمئن از مدار خارج شوند.

ماده ۴۲۸ ـ کلیه تعمیرات روی کابل ها باید در خارج از معدن انجام گیرد.

ماده ۴۲۹ ـ در چاه ها و تونل های خروج هوا و محل های مرطوب باید از کابل زره دار مخصوص کـه روپوش نسوز و مقاوم در برابر خوردگی دارد با رعایت پیوستگی کامل از نظر الکتریکی، اتصال مطمئن بـه سیستم اتصال بـه زمین و اتصال مطمئن در دو انتها بـه تجهیزات استفاده شود.

ماده ۴۳۰ ـ شبکه مخصوص علایم برقی باید با جریان برق با ولتاژ کمتر از ۲۵ ولت کار کند.

ماده ۴۳۱ ـ در معادن دارای گاز زغال و یا گرد زغال فقط تاسیسات ذیل را می توان بـه طور ثابت برقرار کرد

الف) کابل های زره دار در راه هایی کـه دارای وسیله نگهداری مطمئن و سالم بوده و جریان کافی هوا برقرار و میزان گاز زغال در آنها از یک درصد تجاوز نکند.

ب) سیم های ساده روپوش داری کـه در لوله های فلزی با عایق داخلی قرار داشته باشد مشروط بر آن کـه هوای کافی و منظم در اطراف لوله در جریان بوده ومیزان گاز زغال در آنها از یک درصد تجاوز نکند.

ج) دستگاه ها و موتورهایی کـه در مقابل گاز زغال بیخطر تشخیص داده شده، مشروط بر این کـه در محل استقرار آنها هوا بـه طور منظم عبور کرده و میزان گاز زغال در آنها از یک درصد تجاوز نکند.

ماده ۴۳۲ ـ هوای معدن باید طوری جریان داشته باشد کـه تمام تاسیسات برق بـه خوبی تهویه گردد.

ماده ۴۳۳ ـ متصدیان مربوط باید دستگاه های ضد انفجار برقی را حداقل روزی یکبار بازدید و بررسی کنند و هر هفته یک بار نیز متخصص برق آنها را بازدید و درصورت لزوم تعمیر نماید.

ماده ۴۳۴ ـ متصدی برق باید قبل از روشن نمودن تاسیسات برقی اطمینان حاصل نماید کـه میزان گاز از حد مجاز پایین تر است.

ماده ۴۳۵ ـ سرپرست معدن باید نقشه کامل و دقیق از تاسیسات برق را همیشه در معدن نگهداری نماید.

ماده ۴۳۶ ـ جریان برق باید در جاهایی کـه آتش سوزی رخ میدهد فوراً قطع شود.

ماده ۴۳۷ ـ کابل های برق باید از صدمات فیزیکی ناشی از سقوط سنگ، عبور و مرور، گیرکردن زیر ماشین و نظایر آن حفاظت شوند.

ماده ۴۳۸ ـ کابل های تغذیه ماشین آلات برقی متحرک مانند شاول های الکتریکی باید بوسیله پل های مناسب برای عبور وسایل نقلیه از صدمات ناشی از رفت و آمد ماشین آلات در معدن مصون باشند.

ماده ۴۳۹ ـ از لوله های انتقال آب و هوای فشرده، شیلنگ های با پوشش فلزی نباید بـه عنوان وسیله اتصال بـه زمین استفاده کرد.

فصل دوازدهم ـ آتشسوزی و انفجار

الف) الزامات عمومی

ماده ۴۴۰ ـ تمام معادن باید بـه وسایل اعلام و اطفای حریق مناسب منطبق بر آییننامه پیشگیری و مبارزه با آتشسوزی در کارگاه ها مصوب شورای عالی حفاظت فنی تجهیز شده، نگهداری و آزمایش شوند.

ماده ۴۴۱ ـ برج چاه، دیوار ساختمان های اطراف آن، دیواره چاه ها و دهانه ارتباطی آنها و کلیه تاسیسات زیرزمینی از قبیل ـ موتورخانه ها، انبارها، تعمیرگاه ها و پمپ خانه ها باید از مصالح و مواد غیرسوختنی ساخته شوند.

ماده ۴۴۲ ـ هر فردی کـه متوجه آتشسوزی شود باید سریعاً مراتب را بـه مسئولین مربوطه اطلاع دهد و اقدامات اولیه برای مهار و پیشگیری از گسترش حریق را صورت دهد.

ماده ۴۴۳ ـ در معادن زیرزمینی باید ماسک تنفسی (رسپیراتور) مناسب و چراغ ایمنی بـه تعداد کافی برای گروه آتش نشانی آماده باشد. استفاده از تجهیزات ایمنی و وسایل حفاظت فردی مناسب بر اساس آیین نامه های مربوطه مصوب شورای عالی حفاظت فنی الزامی است.

ماده ۴۴۴ ـ اگر بـه منظور اطفای حریق تمام یا قسمتی از معدن را با آب پر کرده باشند باید آزمایش های لازم از جهت وجود گاز سولفور هیدروژن به عمل آید و در صورت وجود این گاز باید اقدامات لازم انجام گیرد. تخلیه آب و شروع مجدد کار باید با حضور مسئول مربوطه انجام پذیرد.

ماده ۴۴۵ ـ نگهداری و حمل مایعات و گازها ی با نقطه اشتعال پایین در معادن زیرزمینی منوط بـه رعایت مشخصات شرکت سازنده و برگه اطلاعات ایمنی مواد (M.S.D.S) است.

ب) مقررات ویژه زغال سنگ

ماده ۴۴۶ ـ بازدیدهای مخصوص از نظر پیشگیری از آتشسوزی یا گرم شدن زغال سنگ باید قبل از هر نوبت کاری انجام گیرد.

ماده ۴۴۷ ـ در صورتی کـه از دیوار سدکننده برای مجزا کردن قسمت در حال سوختن در معادن زیرزمینی استفاده شود این دیوار باید روزانه از لحاظ نفوذ ناپذیر بودن هوا و درجه حرارت آن و همچنین هوای پشت سد، بازرسی و نتایج بازرسی ها در دفتر ثبت و هر وضع غیرعادی فوراً بـه سرپرست معدن اطلاع داده شود.

ماده ۴۴۸ ـ خراب کردن دیوار سدکننده آتش منوط بـه اطمینان از سالم بودن هوای پشت آن است. هنگام خراب کردن دیوار باید یک گروه نجات مجهز بـه دستگاه های تنفسی در نزدیکی محل مستقر و آماده باشد.

ماده ۴۴۹ ـ در معادن زغال سنگ استفاده از آتش بند برای پیشگیری از گسترش انفجار گرد زغال الزامی است. محل نصب آتش بندها باید در طرح معدن مشخص شوند.

ماده ۴۵۰ ـ نرم و خشک بودن خاک و پودرسنگ در آتش بندهای خاکی و پر بودن آب در ظرف ها در آتش بندهای آبی باید بـه طور هفتگی کنترل شود و در صورت سفت شدن یا بـه حالت خمیری در آمدن پودرسنگ، باید تعویض شوند. آخرین تاریخ تعویض خاک در آتش بندهای خاکی باید در دفتر مخصوص تهویه ثبت شود.

فصل سیزدهم ـ کمک های اولیه و نجات

ماده ۴۵۱ ـ معادن سطحی با بیش از ۱۰۰ نفر، معادن زیرزمینی غیر زغال سنگ با بیش از ۷۰ نفر و معادن زیرزمینی زغال سنگ با بیش از ۵۰ نفر کارگر در هر نوبت کاری باید از امکانات و نفرات موظف در تشکیلات امداد و نجات برخوردار باشند.

تبصره ـ در معادن با تعداد نفرات کمتر در هر نوبت کاری باید از پرسنل غیر موظف معدن کـه آموزش های لازم برای عملیات امداد و نجات در مواقع بحران را طی نموده اند، استفاده می شود.

بیشتر بخوانید: