آیین نامه تسهیلات و تعهدات کلان مصوب 1382/11/25

آیین نامه تسهیلات و تعهدات کلان مشتمل بر ٧ ماده و ٦ تبصره مصوب 1382/11/25 شورای پول و اعتبار

شناسنامه آیین نامه تسهیلات و تعهدات کلان:

شماره ابلاغ: مب/١٩٦٨

تاریخ ابلاغ: ١٣٨٢/١١/٢٩

مرجع تصویب: شورای پول و اعتبار

تاریخ تصویب: 1382/11/25

بیشتر بخوانید:

مجموعه مقررات مرتبط با آیین نامه تسهیلات و تعهدات کلان (مقررات پرداخت تسهیلات بانکی)

بانکداری در نظریات مشورتی

موضوعات بانکی در آراء وحدت رویه قضایی

تسهیلات بانکی در آراء دیوان عدالت اداری

متن بخشنامه ابلاغی:

با احترام، به پیوست "آیین نامه تسهیلات و تعهدات کلان" که در یک هزار و چهاردهمین جلسه مورخ 1382/11/25 (بند دو صورت جلسه) شورای پول و اعتبار به تصویب رسیده است عیناً جهت اجرا ارسال می گردد.

مقتضی است دستور فرمایند آیین نامه مذکور به کلیه واحدهای ذی ربط جهت اجرای دقیق مفاد آن ابلاغ گردد.

ضمناً در اجرای آیین نامه مذکور رعایت موارد زیر ضروری می باشد:

١ ـ آیین نامه مذکور از تاریخ این بخشنامه لازم الاجراء می باشد.

٢ – هیچ یک از تقاضاهایی که بیش از حدود مقرر در ماده ٢ آیین نامه می باشد در این بانک قابل بررسی نخواهد بود لذا خواهشمند است از ارسال این گونه تقاضاها به این بانک جدا خودداری فرمایید.

متن اصلاحی مصوب 1382/12/16:

" اعطای تسهیلات به متقاضیانی که درخواست آنها قبل از ابلاغ بند ٢ یک هزار و چهاردهمین صورت جلسه مورخ 1382/11/25 شورا به بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران رسیده است همچنان در کمیسیون اعتباری بانک مرکزی و عنداللزوم در شورای پول و اعتبار تصمیم گیری خواهد شد."

٣ ـ تقاضای مشتریان در خصوص استفاده از تسهیلات که نیاز به اخذ مجوز ماده ٢٢ قانون عملیات بانکی بدون ربا دارد همچنان توسط اداره اعتبارات این بانک بررسی میشود و دریافت این مجوز کماکان الزامی است.

٤ ـ از این تاریخ بخشنامه های ذی ربط صادره از سوی این مدیریت بشرح زیر منسوخ اعلام می گردد:

الف ـ ٤ ـ سقف تسهیلات خرید دین موضوع بخشنامه شماره مب/٨٨٦ مورخ 1381/07/09

ب ـ ٤ ـ سقف تسهیلات اعطایی به مجتمع های مسکونی توسط اشخاص حقیقی موضوع بخشنامه شماره مب/١٤٦٧ مورخ1381/10/10

ج ـ ٤ ـ ملحوظ کردن مبلغ اعتبارات اسنادی مدت دار در سقف فردی تسهیلات اعطایی موضوع بخشنامه شماره مب/١٣١٤ مورخ 1381/09/18

د ـ ٤ ـ بخشنامه شماره مب/٨٣٠ مورخ 1382/05/14 با موضوع مندرج در بند ج ـ ٤ فوق

هـ ـ ٤ ـ بخشنامه شماره مب/٢٥٦ مورخ 1380/03/28 در مورد سقف های فردی و گروهی تسهیلات اعطایی و تسهیلات کلان

و ـ ٤ ـ بندهای ٤ و ٥ آیین نامه صدور ضمانت نامه و ظهرنویسی از طرف بانک ها موضوع بخشنامه شماره ٣٥/١١٩٢ مورخ ١٣٨٢/١٠/٣

ز ـ ٤ ـ بخشنامه شماره مب/١٧٤٤ مورخ 1381/11/14 (فقط در خصوص بانک کشاورزی)

ح ـ ٤ ـ بخشنامه شماره مب/١٣٤٤ مورخ 1380/12/27 (فقط در مورد بانک های غیر دولتی)

٥ ـ اعطای تسهیلات به شرکت سرمایه گذاری آن بانک همچنان ممنوع است.

٦ ـ اعطای تسهیلات قرض الحسنه تابع ضوابط و شرایط قبلی است.

٧ ـ انواع سقف های فردی برای خرید مسکن تابع ضوابط و شرایط قبلی است.

مدیریت کل نظارت بر بانک ها و موسسات اعتباری اداره مطالعات و مقررات بانکی

متن آیین نامه تسهیلات و تعهدات کلان:

ماده ١ ـ تعاریف

١ ـ ١ ـ تسهیلات و تعهدات: از نظر این آیین نامه عبارت "تسهیلات و تعهدات" شامل اقلام ذیل است:

الف – تسهیلات: شامل اقلام دارایی های بانک یا موسسه اعتباری در بالای خط ترازنامه بوده و موارد ذیل را در بر می گیرد:

ـ تسهیلات اعطایی اعم از جاری و غیر جاری و ریالی و ارزی به اشخاص (به استثنای مشارکت حقوقی و سرمایه گذاری مستقیم)

ـ تسهیلات اعطایی بین بانکی

ـ بدهی مشتریان در حساب بدهکاران موقت

ـ بدهکاران بابت اعتبارات اسنادی پرداخت شده

ـ بدهکاران بابت ضمانت نامه های پرداخت شده

ـ تسهیلات از محل حساب ذخیره ارزی

ـ تامین مالی بلند مدت با استفاده از منابع خارجی Finance, Refinance, Usance

ـ پیش پرداخت بابت اموال خریداری شده عقود

ـ اموال خریداری شده بابت عقود

ـ کار در جریان جعاله

ـ خرید دین

ب – تعهدات: شامل اقلام زیر خط ترازنامه در مورد تعهدات ریالی و ارزی مشتریان بابت موارد ذیل است:

ـ ضمانت نامه ها و انواع اعتبارات اسنادی دیداری و مدت دار

ـ ظهرنویسی اسناد تعهدآور

ـ تضمین اوراق مشارکت صادره و تعهدات بابت مانده سهام پذیره نویسی شده

ـ تعهدات مشتریان بابت قراردادهای منعقده معاملات

ـ بروات اسنادی ارزی مدت دار پذیره نویسی شده.

تبصره ١: تسهیلات و تعهدات شامل تسهیلات اعطایی و تعهدات ایجاد شده از طریق شعب خارجی بانک ها و موسسات اعتباری کشور نیز میگردد ولی تسهیلات از محل وجوه اداره شده را در بر نمی گیرد.

تبصره ٢: در محاسبه مبلغ تسهیلات سود سالهای آینده، وجوه دریافتی مضاربه و حساب مشترک مشارکت مدنی منظور نمیشود. برای محاسبه تعهدات نیز لازم است وثائق مذکور در بند الف ماده ٢ آیین نامه صدور ضمانت نامه و ظهرنویسی از طرف بانک ها و همچنین پیش دریافت نقدی اخذ شده بابت اعتبارات اسنادی، از میزان تعهدات کسر گردد.

تبصره ٣: برای تعیین مجموع تسهیلات و تعهدات مربوط به هر ذی نفع واحد مبلغ تسهیلات با ضریب ١ و مبلغ تعهدات با اعمال ضرایب مندرج در بند ٢ ـ ٥ آیین نامه کفایت سرمایه در جمع ملحوظ می شود.

٢ ـ ١ ـ تسهیلات و تعهدات کلان: منظور از تسهیلات و تعهدات کلان، مجموع مانده تسهیلات و تعهدات مربوط به هر ذی نفع واحد می باشد که از ١٠ درصد سرمایه پایه در بانک های غیر دولتی و موسسات اعتباری و پنج درصد سرمایه پایه در بانک های دولتی تجاوز می کند.

٣ ـ ١ –ذی نفع واحد: منظور از ذی نفع واحد، اشخاص حقیقی یا حقوقی هستند که از نظر مالی و مدیریتی به نحوی با هم در ارتباط می باشند، بطوری که مشکلات مالی هریک می تواند موجبات بروز مشکلات احتمالی در بازپرداخت سایر اعضا را فراهم آورد.

موارد ذیل از جمله مصادیقی است که نشان دهنده وجود ارتباط بین دو یا چند شخص حقیقی و حقوقی است:

الف – اشخاص حقیقی و همسر و افراد تحت تکفل آنها.

ب – شرکت هایی که حداقل ٥٠ درصد سهام آنان متعلق به یک شخص حقیقی (شامل همسر و افراد تحت تکفل وی) یا شخص حقوقی است. شرکت های متعلق به شرکت های سرمایه گذاری مشمول ضوابط این بند نمی شوند.

ج – گروه شرکت هایی که بیش از ٥٠ درصد به صورت مستقیم یا غیر مستقیم در یکدیگر سهام دارند و یا اکثر اعضای هیات مدیره آنها مشترک باشد.

تبصره: بانک یا موسسه اعتباری میتواند علاوه بر موارد فوق الذکر، مصادیق دیگری را جهت شناسایی ذی نفع واحد در نظر بگیرد.

ماده ٢ – تعیین حدود:

اصلاحی مصوب 1382/12/16:  اعطای تسهیلات به متقاضیانی که درخواست آنها قبل از ابلاغ بند ٢ یک هزار و چهاردهمین صورت جلسه مورخ 1382/11/25 شورا به بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران رسیده است همچنان در کمیسیون اعتباری بانک مرکزی و عنداللزوم در شورای پول و اعتبار تصمیم گیری خواهد شد.

١ ـ ٢ ـ مبنای گزارش دهی:

١ ـ ١ ـ ٢ ـ بانک ها و موسسات اعتباری غیر دولتی موظفند تسهیلات و تعهدات مربوط به هر ذی نفع واحد را که مبلغ آن از ١٠ درصد سرمایه پایه فراتر می باشد، به عنوان تسهیلات کلان تلقی نموده و به بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران گزارش نمایند.

٢ ـ ١ ـ ٢ ـ بانک های دولتی موظفند تسهیلات و تعهدات مربوط به هر ذی نفع واحد را که مبلغ آن از ٥ درصد سرمایه پایه فراتر می باشد، به عنوان تسهیلات کلان تلقی نموده و به بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران گزارش نمایند.

٢ ـ ٢ ـ سقف فردی تسهیلات و تعهدات: حداکثر مجموع تسهیلات و تعهدات به هر ذی نفع واحد نباید از ٢٠ درصد سرمایه پایه هر بانک یا موسسه اعتباری (دولتی یا غیر دولتی) تجاوز نماید.

تبصره ١: بانک ها و موسسات اعتباری نباید به آن دسته از اشخاص حقیقی یا حقوقی که قبل از اجرای این مقررات بیش از حدود مقرر در این بند تسهیلات و تعهدات دریافت نمودهاند، مادامی که سقف های مذکور رعایت نگردیده است، تسهیلات و تعهدات جدید اعطاء نمایند.

تبصره ٢: در مواردی که تقاضای یک ذی نفع واحد بیش از سقف تعیین شده در این ماده می باشد، بانک ها و موسسات اعتباری می توانند جهت تامین نیاز مشتری با رعایت سقف فوق از روش اعطای تسهیلات به صورت مشترک (سندیکایی، کنسرسیومی و روش های مشابه) استفاده کنند.

٣ ـ ٢ ـ سقف کلی تسهیلات و تعهدات کلان هر بانک یا موسسه اعتباری:

حداکثر مجموع تسهیلات و تعهدات آلان هر بانک یا موسسه اعتباری ٨ برابر سرمایه پایه می باشد، مشروط بر این که از ٥٠ درصد آل تسهیلات و تعهدات دولتی و غیر دولتی تجاوز ننماید.

بیشتر بخوانید:

مجموعه مقررات مرتبط با آیین نامه تسهیلات و تعهدات کلان (مقررات پرداخت تسهیلات بانکی)

بانکداری در نظریات مشورتی

موضوعات بانکی در آراء وحدت رویه قضایی

تسهیلات بانکی در آراء دیوان عدالت اداری

ماده ٣ – مشارکت حقوقی و سرمایه گذاری مستقیم: در مورد شرکتهایی که بانک یا موسسه اعتباری مالک بخشی از سهام آنها می باشد قیمت تمام شده سهام نیز در سقف فردی تسهیلات و تعهدات موضوع بند ٢ ـ ٢ فوق منظور می شود.

ماده ٤– نظارت داخلی: بانک ها و موسسات اعتباری باید با تهیه یک دستورالعمل جامع داخلی، حدود مقرر در ماده ٢ را تحت نظارت مستمر قرار دهند. لازم است دستورالعمل مذکور حاوی حدود اختیارات در سطوح مختلف تصمیم گیری برای تصویب تسهیلات و تعهدات بوده و به نحوی عمل شود که حدود مقرر در ماده ٢ برای مجموع تسهیلات و تعهدات کلان همواره رعایت گردد.

ماده ٥ – ثبت و نگهداری اطلاعات: بانک ها و موسسات اعتباری، باید اطلاعات مربوط به تسهیلات و تعهدات کلان را به صورت متمرکز و روزآمد ثبت و نگهداری نمایند.

ماده ٦ – نحوه گزارش دهی: بانک مرکزی ج.ا.ا برای دریافت اطلاعات مربوط به تسهیلات و تعهدات کلان فرم هایی را تنظیم و به بانک ها ابلاغ مینماید تا بر آن اساس اطلاعات لازم از بانک ها و موسسات اعتباری اخذ گردد.

ماده ٧ – مقررات منسوخ شده: از تاریخ اجرای این آیین نامه بند ١ صورتجلسه نهصد و ششمین جلسه مورخ 1379/08/08 شورای پول و اعتبار در مورد سقف فردی تسهیلات اعطایی، بندهای ٤ و ٥ آیین نامه صدور ضمانت نامه و ظهرنویسی از طرف بانک ها موضوع بند یک صورت جلسه هشتصد و بیست و ششمین جلسه مورخ 1373/04/18 شورای پول و اعتبار، سقف فردی تسهیلات خرید دین مصوب نهصد و هشتاد و چهارمین جلسه شورای پول و اعتبار منسوخ می شوند.

این آیین نامه در ٧ ماده و ٦ تبصره در تاریخ 1382/11/25 به تصویب شورای پول و اعتبار رسید و از تاریخی که توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران ابلاغ می شود لازم الاجراء است.