آیین نامه داخلی هیات دولت مصوب 1368/09/08
آیین نامه داخلی هیات دولت مشتمل بر 44 ماده مصوب 1368/09/08 هیات وزیران
شناسنامه آیین نامه داخلی هیات دولت:
شماره ابلاغ: 111438/ت 882
تاریخ ابلاغ: 1368/10/03
مرجع تصویب: هیات وزیران
تاریخ تصویب: 1368/09/08
بیشتر بخوانید:
مجموعه مقررات مرتبط با آیین نامه داخلی هیات دولت (مقررات قوه مجریه)
موضوعات قوه مجریه در آراء وحدت رویه قضایی
قوه مجریه در آراء دیوان عدالت اداری
متن آیین نامه داخلی هیات دولت:
هیات وزیران طی جلسات مورخ 1368/08/24 ـ 1368/08/28 و 1368/09/08 آئین نامه داخلی هیات دولت را بـه شرح زیر تصویب نمودند:
فصل اول: ترتیب تشکیل هیات دولت و کمیسیون ها
الف: هیات دولت
ماده 1 ـ اصلاح 1379/11/26 ـ جلسه هیات دولت با حضور دو سوم اعضای صاحب رای هیات دولت رسمیت می یابد و تصمیمات با اکثریت مطلق عده حاضر معتبر خواهد بود.
ماده 2 ـ اصلاح 1388/11/04 ـ اشخاص زیر حق حضور دائم در هیات دولت را دارند:
رئیس جمهور، معاون اول رئیس جمهور، وزراء، معاون امور حقوقی رییس جمهور، معاون امور مجلس رییس جمهور، معاون اجرائی رئیس جمهور، رییس سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور، رئیس سازمان صدا و سیما، رئیس کل بانک مرکزی و دبیر هیات دولت شرکت اشخاص دیگر منوط بـه موافقت رئیس جلسه است.
ماده 3 ـ اعضاء صاحب رای دولت عبارتند از رئیس جمهور، وزراء معاون اول رئیس جمهور در زمانی کـه اداره جلسه هیات دولت بـه عهده اوست.
ماده 4 ـ اصلاح 1370 ـ ریاست جلسه هیات دولت با رئیس جمهور و با موافقت او بر عهده معاون اول رئیس جمهور است.
ماده 5 ـ کلیه تکالیف و اختیاراتی کـه در این آئین نامه بر عهده معاون اول رئیس جمهور قرار گرفته از تکالیف و اختیارات رئیس جمهور می باشد و در صورت تعیین نشدن یا حضور نداشتن معاون اول، توسط رئیس جمهور انجام خواهد پذیرفت.
ب: کمیسیون ها
ماده 6 ـ اصلاح 1400/10/15 ـ کمیسیون های دائمی هیات دولت بـه شرح زیر است:
1 ـ کمیسیون اقتصاد: متشکل از وزیران امور اقتصادی و دارایی، صنعت، معدن و تجارت، جهاد کشاورزی، تعاون، کار و رفاه اجتماعی، نیرو، راه و شهرسازی، نفت، رییس سازمان برنامه و بودجه کشور، رییس سازمان اداری و استخدامی کشور، معاون اجرایی رییس جمهور، معاون اقتصادی رییس جمهور، معاون علمی و فناوری رییس جمهور و رییس کل بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران.
2 ـ کمیسیون مدیریت امور عمومی و سرمایه انسانی: متشکل از وزیران تعاون، کار و رفاه اجتماعی، فرهنگ و ارشاد اسلامی، آموزش و پرورش، بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، کشور، رییس سازمان برنامه و بودجه کشور، رییس سازمان اداری و استخدامی کشور و رییس بنیاد شهید و امور ایثارگران.
3 ـ کمیسیون فرهنگی و اجتماعی: متشکل از وزیران علوم، تحقیقات و فناوری، آموزش و پرورش، فرهنگ و ارشاد اسلامی، تعاون، کار و رفاه اجتماعی، کشور، میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، ورزش و جوانان، بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، رییس سازمان اداری و استخدامی کشور، رییس سازمان حفاظت محیط زیست، رییس بنیاد شهید و امور ایثارگران، معاون رییس جمهور در امور زنان و خانواده و رییس سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران.
4 ـ کمیسیون زیربنایی، صنعت و محیط زیست: متشکل از وزیران جهاد کشاورزی، صنعت، معدن و تجارت، نیرو، دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح، ارتباطات و فناوری اطلاعات، راه و شهرسازی، میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، رییس سازمان برنامه و بودجه کشور، رییس سازمان حفاظت محیط زیست، رییس سازمان انرژی اتمی ایران و معاون اجرایی رییس جمهور.
5 ـ کمیسیون حقوقی و قضایی: متشکل از وزیران دادگستری، امور اقتصادی و دارایی، جهاد کشاورزی، رییس سازمان اداری و استخدامی کشور، رییس سازمان حفاظت محیط زیست، معاون حقوقی رییس جمهور، معاون امور مجلس رییس جمهور و معاون رییس جمهور در امور زنان و خانواده.
6 ـ کمیسیون سیاسی و دفاعی: متشکل از وزیران کشور، امور خارجه، دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح، اطلاعات، رییس سازمان برنامه و بودجه کشور، رییس سازمان اداری و استخدامی کشور و معاون امور مجلس رییس جمهور.
7 ـ کمیسیون علمی، فناوری و هوشمندسازی: متشکل از وزیران صنعت، معدن و تجارت، علوم، تحقیقات و فناوری، ارتباطات و فناوری اطلاعات، بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، امور اقتصادی و دارایی، آموزش و پرورش، دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح، رییس سازمان برنامه و بودجه کشور، رییس سازمان اداری و استخدامی کشور، رییس سازمان حفاظت محیط زیست، رییس سازمان انرژی اتمی ایران و معاون علمی و فناوری رییس جمهور.
تبصره ـ الحاق 1387 ـ در مواردی ضروری و یا اموری کـه مربوط بـه چند کمیسیون باشد با تصویب هیات دولت کمیسیون خاص تشکیل خواهد شد. اعضای کمیسیون خاص را هیات دولت تعیین می کند.
ماده 7 ـ هر یک از کمیسیون های دائمی و خاص دارای یک رئیس و یک نائب رئیس خواهد بود. روسای کمیسیون ها و نواب روسا را اعضای کمیسیون ها در اولین جلسه خود انتخاب می نمایند. هر کمیسیون یک دبیر خواهد داشت کـه دبیر هیات دولت وی را از میان کارشناسان آگاه بـه امور مربوط بـه کمیسیون انتخاب می نماید.
ماده 8 ـ کمیسیون های دائمی هیات دولت در صورت داشتن موضوع در دستور حداقل هفته ای یکبار و کمیسیون های خاص و کمیسیون های ویژه موضوع اصل 138 قانون اساسی حسب مورد در محل نهاد ریاست جمهوری تشکیل میگردد و با حضور دو سوم اعضاء رسمیت می یابد.
ماده 9 ـ زمان تشکیل جلسات عادی در اولین جلسه کمیسیون تعیین و بـه اطلاع اعضاء دولت خواهد رسید.
ماده 10 ـ جلسات کمیسیون های دولت بدون اطلاع لغو نمی شود. در صورت عدم حضور رئیس کمیسیون در جلسه، نائب رئیس اداره جلسه را بعهده میگیرد. در صورت غیبت رئیس و نائب رئیس، ریاست کمیسیون با مسن ترین عضو کمیسیون خواهد بود.
ماده 11 ـ لغو هر جلسه یا تشکیل جلسه فوق العاده باید در جلسه قبل مورد موافقت کمیسیون قرار گیرد و دفتر هیات دولت تا پایان هفته این امر را بـه کلیه اعضاء دولت اطلاع دهد.
تبصره ـ مواردیکه بـه تشخیص رئیس جمهور و یا معاون اول وی جلسه کمیسیون لغو می شود یا تشکیل جلسه فوق العاده کمیسیون اعلام می گردد، از مفاد این ماده مستثنی است.
ماده 12 ـ در جلسات کمیسیون های هیات وزیران، اعضاء کمیسیون موظفند شخصاً و بطور مستمر شرکت نمایند. در موارد استثنائی کـه عضو کمیسیون عذر موجه داشته باشد با موافقت رئیس کمیسیون، معاون و یا قائم مقام عضو بدون حق رای شرکت خواهد کرد.
تبصره 1 ـ حضور غیردائمی کارشناسان در جلسه بـه همراه اعضاء کمیسیون یا وزرای مدعو حسب مورد و با اطلاع قبلی بلامانع است.
تبصره 2 ـ اعضاء هیات دولت می توانند با حق رای در جلسه کمیسیون ها شرکت نمایند.
تبصره 3 ـ منسوخ 1386/09/18 ـ در مواردی کـه پیشنهاد دستگاه غیر عضو کمیسیون در جلسه کمیسیون مطرح باشد، معاون دستگاه پیشنهاد دهنده با حق رای، مجاز بـه شرکت در جلسه می باشد.
تبصره 4 ـ منسوخ 1386/09/18 ـ در جلسه کمیسیون های دو لت، باید حداقل (4) نفر از اعضای هیات دو لت شرکت نمایند.
تبصره 5 ـ الحاق 1387 ـ چهار جلسه غیبت غیرموجه وزیران در جلسات هر یک از کمیسیون های هیات وزیران موجب حذف عضویت شان از کمیسیون مربوط خواهد بود.
ماده 13 ـ موضوعاتی کـه جهت بررسی فوری بـه کمیسیون ارجاع میشود بـه ترتیب تاریخ ارجاع این نوع موضوعات و موضوعات دیگر نیز بـه ترتیب وصول در کمیسیون مطرح می شوند.
ماده 14 ـ دبیر کمیسیون با هماهنگی رئیس کمیسیون، دستور جلسه را تنظیم می کند.
تبصره 1 ـ دفتر هیات دولت باید دستور جلسه هر کمیسیون را حداقل 48 ساعت قبل از تشکیل جلسه بـه اطلاع اعضاء دولت برساند.
تبصره 2 ـ اعلام دستور جلسه و وقت هر کمیسیون بـه منزله دعوت از اعضاء کمیسیون و پیشنهاد دهندگان است. در صورتیکه پیشنهاد دهنده یا وزیری کـه موضوع بـه او مربوط می شود امکان شرکت در جلسه کمیسیون را نداشته باشد، باید حداکثر 24 ساعت قبل از تشکیل جلسه، دفتر هیات دولت را مطلع نماید، تا موضوع برای یکبار از دستور خارج و در جلسات بعد مطرح شود.
ماده 15 ـ اصلاح 1388/09/22 ـ دبیر کمیسیون موظف است برای هر یک از موضوع هائی کـه مورد بحث قرار میگیرد گزارشی شامل خلاصه مطلب، نظرات دستگاه های مورد استعلام، نظر معاون حقوقی رییس جمهور و تلفیق نظرات کارشناسی ارائه شده در کمیسیون های فرعی را (که مطابق نظر کمیسیون اصلی و بـه مسئولیت دبیر کمیسیون تشکیل شده است)، تهیه و در جلسه کمیسیون مطرح نماید.
ماده 16 ـ رئیس کمیسیون نتیجه مذاکرات را اعلام می نماید و در مورد آن رای گیری بـه عمل می آید. نظر کمیسیون همراه با امضاء موافق یا مخالف اعضای کمیسیون در صورتجلسه درج می شود. رای اکثریت اعضاء حاضر در جلسه مناط اعتبار است.
تبصره ـ در هر کمیسیون فقط وزراء، معاونان رئیس جمهور، رئیس سازمان صدا و سیما و رئیس کل بانک مرکزی دارای حق رای می باشند.
ماده 17 ـ اصلاح 1386 ـ تصمیمات کمیسیون شامل موارد تصویب، عدم تصویب یا مسکوت ماندن موضوعات باید در جلسه هیات دولت مطرح گردد و هیات وزیران درباره آن اظهار نظر کند. در مواردی کـه تصمیم کمیسیون مبنی بر انجام تکلیف توسط دستگاه یا شورا یا کمیسیون خاصی و یا ارجاع بـه نهاد دیگری باشد، تصمیم کمیسیون راساً ابلاغ شود و صرفاً نظر نهایی و قطعی کمیسیون در دستور کار هیات وزیران قرار گیرد. مواردی کـه تصویب برخی از مسائل بـه استناد اصل 138 قانون اساسی بـه کمیسیون های مرکب از چند وزیر واگذار می شود، از حکم این ماده مستثنی است. پیشنهادهایی کـه در کمیسیون رد می شود، تصمیم کمیسیون بـه دستگاه های ذی ربط اعلام و در صورتی کـه دستگاه پیشنهاد دهنده نسبت بـه نظر کمیسیون اعتراضی داشت مراتب را ظرف پانزده روز بـه معاون اول رییس جمهور اعلام می نماید تا در صورت نیاز در هیات وزیران مطرح شود.
ماده 18 ـ در مواردیکه کمیسیون ها بر اساس اصل 138 قانون اساسی مامور تصویب برخی از امور مربوط بـه دولت می شوند آراء اکثریت وزرای عضو کمیسیون جهت تصویب امور مزبور ضروری است.
فصل دوم: دفتر هیات دولت و بررسی حقوقی
الف: دفتر هیات دولت
ماده 19 ـ بـه منظور تنظیم جلسات و تهیه صورت مذاکرات و ترتیب کلیه امور مربوط بـه تشکیل جلسات هیات دولت و کمیسیون های آن و همچنین ثبت و نگهداری و ابلاغ مصوبات هیات وزیران و تصمیمات نماینده یا نمایندگان ویژه ای کـه مطابق اصل 127 تعیین می شوند و نیز مصوبات کمیسیون هائی کـه مطابق اصل 138 تشکیل می گردند، همچنین تنظیم و تدوین پیش نویس لوایح و تصویب نامه ها دفتری زیر نظر معاون اول رئیس جمهور بـه نام دفتر هیات دولت تشکیل می گردد ریاست این دفتر با دبیر هیات دولت است کـه با حکم معاون اول رئیس جمهور منصوب می شود.
ماده 20 ـ دبیر هیات دولت مسئول حسن اجرای مقررات مربوط بـه کمیسیون هاست و موظف است همه ماهه وضعیت تشکیل کمیسیون ها و موضوعاتی را کـه در دستور است و همچنین حضور و غیاب اعضاء کمیسیون را بـه رئیس جمهور و معاون اول وی گزارش نماید.
ب: بررسی حقوقی
ماده 21 ـ اصلاح 1388/09/22 ـ بـه منظور تطبیق پیشنهاد تصویب نامه ها و لوایح و ارائه مشاوره حقوقی بـه کمیسیون های دولت و نمایندگان ویژه موضوع اصل 127 قانون اساسی، کمیسیونی بـه عنوان " کمیسیون حقوقی " با مسئولیت معاون حقوقی رییس جمهور تشکیل می گردد اعضاء کمیسیون مزبور از میان حقوقدانان مجرب تعیین و با حکم معاون حقوقی رییس جمهور منصوب می شوند و هر یک از آنها مسئولیت مشاوره یکی از کمیسیون های دولت را عهده دار می باشند.
فصل سوم: نحوه رسیدگی و تصویب پیشنهاد
ماده 22 ـ موضوعاتی می توانند در جلسات کمیسیون ها و نهایتاً در هیات دولت مطرح شوند کـه منحصراً از طرف رئیس جمهور و معاونان رئیس جمهور و وزراء برای معاون اول رئیس جمهور ارسال شده باشد. این موضوعات ممکن است جنبه عادی، فوری، یا دو فوریتی داشته باشد، تشخیص نهائی امر با رئیس جمهور یا معاون اول اوست.
تبصره ـ دفتر هیات دولت موظف است فهرست موضوعات قابل طرح را هر هفته در سه بخش عادی، فوری و دو فوریتی تهیه کند و در اختیار اعضاء هیات دولت قرار دهد.
ماده 23 ـ اصلاح 1379/11/26 ـ در صورتیکه موضوع لایحه و یا تصویب نامه پیشنهادی با وظایف مستقیم دیگر وزارتخانه ها یا سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور مرتبط و یا قانوناً موکول بـه موافقت آنها بوده و یا بار مالی داشته باشد دفتر هیات دولت حسب مورد قبلاً نظر وزارتخانه یا سازمان های مذکور را کسب و همراه با موضوع مربوط در کمیسیون یا کمیسیون های ذیربط مطرح می نماید. دستگاههایی کـه بـه موجب این ماده از آنها استعلام می شود باید درباره موضوعات عادی حداکثر ظرف دو هفته و در خصوص موضوعات فوری ظرف یک هفته اعلام نظر نمایند. در مورد لوایح و تصویب نامه های اساسی و مهم کـه نیاز بـه فرصت بیشتر باشد، زمان مقرر با تائید دفتر هیات دولت بـه دو برابر افزایش می یابد. چنانچه نظریه دستگاه ها ظرف مهلت مقرر با امضاء وزیر یا معاون رئیس جمهور ارسال نشود، این امر بـه عنوان موافقت تلقی می شود و پیشنهاد برای بررسی بـه کمیسیون مربوط ارسال می گردد.
تبصره 1 ـ اصلاح 1379 ـ موضوعات دو فوریتی حداقل 48 ساعت قبل از طرح در مرجع مربوط باید بـه دفتر هیات دولت رسیده باشد.
تبصره 2 ـ الحاق 1379 ـ پیشنهادهای دارای بار مالی دستگاه های اجرایی باید توسط سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور بررسی و قبل از تقدیم لایحه بودجه سالانه کشور، جهت طرح در هیات دولت ارایه شود.
ماده 24 ـ رسیدگی بـه موضوعات برحسب نوع آن ها بـه ترتیب زیر انجام می یابد:
الف ـ موضوعات عادی پس از ملاحظه معاون اول و دستور وی، جهت ثبت و درج در فهرست بـه دفتر هیات دولت ارجاع می شود. دفتر هیات دولت، پیشنهاد را بـه منظور بررسی حقوقی در اختیار معاون حقوقی رییس جمهور قرار میدهد تا نظرات خویش را کتباً ظرف یک هفته بـه دفتر هیات دولت ارسال نماید. پیشنهاد مذکور همراه با نظر معاون حقوقی رییس جمهور بـه کمیسیون مربوط ارجاع و بـه ترتیب وصول و حداکثر ظرف 20 روز مورد رسیدگی قرار خواهد گرفت.
ب: موضوعات فوری پس از ملاحظه و دستور معاون اول در خصوص تعیین فوریت، از طریق دفتر هیات دولت همزمان، برای معاون حقوقی رییس جمهور و کمیسیون مربوط ارسال می شود. معاون حقوقی رییس جمهور، نظر خود را ظرف 48 ساعت بـه کمیسیون مربوط می فرستد و کمیسیون پس از دریافت نظر معاونت مذکور حداکثر ظرف یک هفته بـه ترتیب وصول پیشنهادها، آن ها را مورد رسیدگی قرار میدهد.
ج: موضوعات دو فوریتی پس از ملاحظه معاون اول و دستور وی مبنی بر تائید دو فوریتی بودن آن از طریق دفتر هیات دولت، حتی الامکان 24 ساعت قبل از تشکیل جلسه هیات وزیران در اختیار رئیس کمیسیون مربوط و معاون حقوقی رئیس جمهور قرار می گیرد تا بـه هنگام طرح پیشنهاد در اولین جلسه هیات وزیران، نظرات خود را مطرح نمایند.
د: پیشنهاد آنی، با تشخیص رئیس جلسه هیات دولت در هنگام تشکیل هر یک از جلسات قابل طرح است.
ماده 25 ـ نتیجه بررسی کمیسیون ها بـه ترتیب وصول بـه دفتر هیات دولت و با تفکیک نوع دو فوریتی، فوری، عادی در دستور هیات وزیران قرار می گیرد. در صورتیکه کمیسیون ها مطابق اصل 138 اجازه تصویب داشته باشند، متن مصوب از طریق معاون اول بـه تائید رئیس جمهور می رسد تا پس از تائید جهت ابلاغ بـه دفتر هیات دولت فرستاده شود.
ماده 26 ـ اعضاء هیات دولت می توانند هنگام بررسی پیشنهادشان در کمیسیون های دائمی و ویژه با حق رای حضور یابند و در مواردی کـه کمیسیون های مزبور لازم بدانند موظف بـه شرکت هستند. همچنین کمیسیون ها باید هر یک از اعضاء هیات دولت را کـه پیشنهاد یا موضوع دستور با وظایف آن ها مربوط می شود بـه کمیسیون دعوت کنند. در صورت دعوت کمیسیون و عدم حضور دعوت شدگان، مصوبه کمیسیون از لحاظ بررسی در کمیسیون قطعی تلقی می شود و پیشنهاد دهنده فقط می تواند نظرات خود را در جلسه هیات دولت مطرح نماید.
ماده 27 ـ دفتر هیات دولت، دستور جلسات هیات دولت را طبق نظر معاون اول بـه صورت هفتگی تنظیم می کند و دستور هفته بعد را حداکثر در پنجشنبه هفته قبل از آن بـه اطلاع اعضاء هیات دولت می رساند. گزارش ها و مسائلی کـه بـه نظر وزراء و معاونان رئیس جمهور لازم است در هیات وزیران طرح شود بـه اطلاع رئیس جمهور یا معاون اول میرسد تا در صورت تائید در موقع مناسب در جلسه مطرح گردد.
ماده 28 ـ توضیح گزارش کمیسیون ها در هیات دولت با رئیس کمیسیون ها یا نائب رئیس یا یکی از اعضاء کمیسیون خواهد بود. پس از توضیح، عندالاقتضاء، پیشنهاد دهنده دلایل و ضرورت تصویب پیشنهاد را بیان می کند. در مورد موضوعات عادی، پس از اظهارنظر سه موافق و سه مخالف رای گیری می شود. در صورتیکه پیشنهاد موافقی نداشته باشد، مخالفان و اگر مخالفی نداشته باشد، موافقین بنا بـه تشخیص رئیس جلسه می توانند اظهار نظر کنند. چنانچه بـه تشخیص رئیس جلسه اظهارنظر دیگر اعضاء هیات دولت نیز ضرورت داشته باشد، مذاکرات تا اعلام کفایت آن از طرف رئیس، ادامه می یابد.
فصل چهارم: تنظیم و ابلاغ مصوبات
ماده 29 ـ تصمیمات نماینده یا نمایندگان ویژه موضوع اصل 127 قانون اساسی بـه دفتر هیات دولت ارسال می شود.
تبصره ـ الحاق 1380/05/10 ـ تفویض اختیار دولت، موضوع اصل (127) قانون اساسی بـه نماینده یا نمایندگان و یژه رییس جمهور محدود بـه امور اجرایی است.
ماده 30 ـ مصوبات هیات وزیران و کمیسیون های موضوع اصل 138 قانون اساسی، در صورتیکه صرفاً حق یا تکلیف برای وزارتخانه ها، سازمان ها و موسسات دولتی و وابسته بـه دولت ایجاد نماید. ولو آنکه در روزنامه رسمی منتشر نشده باشد و یا منتشر نشود، همچنین مصوبات طبقه بندی شده (محرمانه ـ خیلی محرمانه ـ سری ـ بکلی سری) از تاریخ ابلاغ بـه وزارتخانه یا سازمان دولتی کـه مصوبه بـه عنوان و خطاب بـه آن صادر شده است، لازم الاجرا است.
تبصره ـ مصوباتی کـه علاوه بر دستگاه های اجرائی و کارکنان آن برای سایر مردم حق و تکلیف ایجاد می نماید، 15 روز پس از انتشار در روزنامه رسمی جمهوری اسلامی ایران لازم الاجرا است، مگر آنکه در خود مصوبه زمان یا کیفیت خاصی برای اجرای آن پیش بینی شده باشد.
فصل پنجم: لوایح و دفاع از آنها
ماده 31 ـ اصلاح 1388/11/04 ـ لوایح با توجه بـه ماده 88 آئین نامه داخلی مجلس شورای اسلامی بـه امضاء مشترک رئیس جمهور و وزیر یا وزراء یا روسای دستگاه های مربوط می رسد و از طریق معاون امور مجلس رییس جمهور تقدیم مجلس می گردد.
ماده 32 ـ نمایندگان دولت جهت دفاع و اظهارنظر در مورد لوایح و طرح هائی کـه مشخصاً بـه حوزه مسئولیت هر یک از اعضاء دولت ارتباط دارد، با توجه بـه آئین نامه داخلی مجلس، وزیر مربوط یا معاون پارلمانی وی و یا مسئول اجرائی یا رئیس سازمان دولتی ذیربط می باشند، کـه در هر مورد صرفاً بیانگر نظرات دولت خواهند بود. در خصوص لوایح تقدیمی دولت، هیچ یک از مقامات و نمایندگان دستگاه های اجرائی کـه هنگام بررسی لوایح در کمیسیون ها و جلسات علنی مجلس حضور می یابند مجاز بـه مخالفت با مفاد لایحه دولت نخواهد بود.
ماده 33 ـ چنانچه لایحه یا طرحی بـه چند دستگاه مربوط باشد. نمایندگان دستگاه های مذکور صرفاً در صورتیکه اظهاراتشان در جهت نظر دولت باشد می توانند با توجه بـه مقررات آئیننامه داخلی مجلس، در مورد طرح یا لایحه مربوط اظهارنظر نمایند در غیر اینصورت نماینده دستگاهی کـه با نظر دولت هماهنگی دارد بـه عنوان نماینده دولت صحبت خواهد کرد.
ماده 34 ـ اصلاح 1388/11/04 ـ معاون امور مجلس رییس جمهور طرحهای قانونی را بطور منظم بـه اطلاع رئیس جمهور، اعضاء دولت و دفتر هیات دولت خواهد رساند، تا در صورتی کـه کمیسیون مربوط دولت هر یک از طرح های مزبور را اساسی و مهم تشخیص دهد پس از بحث درباره آن گزارش کمیسیون را کـه شامل نظریه و خلاصه ای از استدلالات و نیز بار مالی طرح است در هیات دولت مطرح نماید. در این موارد نظر دولت توسط نماینده یا نمایندگان دولت بـه مجلس شورای اسلامی ارائه می شود. در مورد طرح های دو فوریتی و سه فوریتی گزارش لازم مستقیماً توسط معاون امور مجلس رییس جمهور تنظیم و جهت اتخاذ تصمیم بـه دولت ارائه خواهد شد.
تبصره 1 ـ اصلاح 1388/11/04 ـ در صورتی کـه نظرات دولت در خصوص طرح های قانونی، حداکثر تا یک روز قبل از رسیدگی در جلسه علنی مجلس اعلام نگردد، معاون امور مجلس رییس جمهور پس از هماهنگی با رییس جمهور یا معاون اول و وزیر مربوط و رؤسای دستگاه های ذی ربط، نسبت بـه اعلام نظر دولت از طریق مقتضی بـه مجلس شورای اسلامی اقدام می نماید.
تبصره 2 ـ الحاق 1376ـ هنگام بررسی طرح های قانونی در جلسه علنی مجلس، در مواردی کـه دولت یا رئیس جمهور نظر مشخصی دارند، هیچ یک از نمایندگان دولت نمی توانند بر خلاف نظر دولت یا رئیس جمهور صحبت کنند.
ماده 35 ـ اصلاح 1388/11/04 ـ هماهنگی اظهارات نمایندگان دولت در مورد طرح ها و لوایح در جلسات علنی مجلس (به نحوی کـه اظهار نظری خلاف نظر دولت صورت نگیرد) با معاون امور مجلس رییس جمهور می باشد.
ماده 36 ـ اصلاح 1388/11/04 ـ در صورتیکه بـه هر دلیل مسئول یا مسئولان ذیربط حضور نداشته باشند، نماینده دولت در دفاع و اظهار نظر نسبت بـه لوایح و طرح های مربوط، معاون امور مجلس رییس جمهور خواهد بود.
ماده 37 ـ اصلاح 1379/11/26 ـ در دفاع از لوایح برنامه ای، بودجه سالیانه و اصلاحیه و متمم بودجه، رییس سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور بـه عنوان نماینده دولت و هماهنگ کننده نظرات اعضاء دولت صحبت خواهد کرد.
ماده 38 ـ با توجه بـه ماده 56 آئین نامه داخلی مجلس شورای اسلامی تقاضای دستگاه ها برای ارجاع لایحه طبق اصل 85 قانون اساسی بـه کمیسیون های مجلس، موکول بـه تصویب هیات وزیران می باشد.
ماده 39 ـ تشخیص قید فوریت برای لوایح تقدیمی و قید اهمیت برای لوایح متضمن عهود، مقاوله نامه ها، قراردادها، موافقت نامه های بین المللی و نیز تقاضای سلب فوریت از لوایح با تصویب هیات وزیران و در موارد فوری با رئیس جمهور خواهد بود.
ماده 40 ـ استفسار از شورای نگهبان توسط دستگاه ها با هماهنگی رئیس جمهور صورت خواهد گرفت.
ماده 41 ـ اصلاح 1370 ـ تقاضای تشکیل جلسه غیرعلنی مجلس شورای اسلامی توسط هر یک از وزراء مستلزم هماهنگی قبلی با مقام ریاست جمهوری است.
فصل ششم: مصوبات و لوایح معوقه
ماده 42 ـ اصلاح 1388/11/04 ـ در صورت تغییر یا تعیین دولت جدید فهرستی از لوایح دولت قبل کـه بـه مرحله تقدیم بـه مجلس نرسیده و نیز لوایحی کـه تقدیم مجلس شورای اسلامی شده است توسط معاون امور مجلس رییس جمهور تنظیم و جهت تصمیم گیری نهائی در دولت جدید مطرح خواهد شد. در ابتدای هر دوره قانونگذاری نیز در خصوص لوایح و طرح های معوقه دوره قبل مجلس (موضوع ماده 60 آئیننامه مجلس شورای اسلامی) بـه همین ترتیب عمل خواهد شد.
ماده 43 ـ دفتر هیات دولت فهرست مصوباتی را کـه در دولت قبل یا کمیسیون های آن بـه مرحله ابلاغ نرسیده است تنظیم و جهت تصمیم گیری نهائی در دولت جدید بـه نظر معاون اول خواهد رساند.
ماده 44 ـ چنانچه ادامه سیر مراحل لازم مربوط بـه مصوبات و لوایح موضوع مواد 42 و 43 این آئین نامه بـه تصویب دولت جدید برسد، اقدامات لازم توسط مراجع مذکور در این آئین نامه معمول خواهد شد و در غیر اینصورت لایحه و تصویب نامه ای کـه بـه مرحله تقدیم با ابلاغ نرسیده است جهت بررسی مجدد بـه وزارتخانه مربوط ارجاع می گردد و لوایح تقدیمی، از مجلس پس گرفته می شود.
حسن حبیبی ـ معاون اول رئیس جمهور