آیین نامه صدور انواع گواهینامه رانندگی مصوب 1390/11/09

آیین نامه صدور انواع گواهینامه رانندگی مشتمل بر 29 ماده مصوب 1390/11/09 هیأت وزیران

شناسنامه آیین نامه صدور انواع گواهینامه رانندگی:

شماره روزنامه رسمی: 19513

تاریخ روزنامه رسمی: 1390/12/09

شماره ابلاغ: 239698/ت41794هـ

تاریخ ابلاغ: 1390/12/06

مرجع تصویب: هیأت وزیران

تاریخ تصویب: 1390/11/09 

بیشتر بخوانید:

مجموعه مقررات مرتبط با آیین نامه صدور انواع گواهینامه رانندگی (مقررات راهنمایی و رانندگی)

موضوعات امنیتی، نظامی و انتظامی در آرای وحدت رویه قضایی

موضوعات امنیتی، نظامی و انتظامی در آرای دیوان عدالت 

موضوعات نظامی، امنیتی و انتظامی در نظریات مشورتی

متن آیین نامه صدور انواع گواهینامه رانندگی:

هیات وزیران در جلسه مورخ 1390/11/09 بنا بـه پیشنهاد وزارت کشور و بـه استناد اصل یکصد و سی و هشتم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران آیین نامه صدور انواع گواهینامه های رانندگی را بـه شرح زیر تصویب نمود:

ماده 1 ـ هر کس بخواهد با هر نوع وسیله نقلیه موتوری زمینی رانندگی نماید باید گواهینامه رانندگی متناسب با آن وسیله را دارا باشد.

تبصره ـ گواهینامه رانندگی برای انواع وسایل نقلیه موتوری و غیر موتوری زمینی حسب شرایط بر اساس تشخیص و اعلام راهنمایی و رانندگی صادر می شود.

ماده 2 ـ انواع گواهینامه های رانندگی با شرایط زیر توسط راهنمایی و رانندگی صادر می شود:

الف ـ اصلاح 1402/09/15 ـ شرایط شرکت در آزمایش ها و صدور گواهینامه انواع موتورسیکلت:

ـ موتور سیکلت های (الف ـ م) و (الف ـ ۱):

‏۱ ـ داشتن حداقل سن شانزده سال.‏

‏۲ ـ ارائه گواهی سلامت جسمی و روانی از مراجع صلاحیت دار پزشکی.‏

‏۳ ـ ارائه گواهی طی آموزش عملی از آموزشگاه ها یا مراکز مجاز ‏آموزش رانندگی.‏

‏۴ ـ قبول شدن در آزمون های نظری آیین نامه و مهارت عملی رانندگی با موتورسیکلت متناظر.‏

ـ موتورسیکلت (الف ـ ۲):

۱ ـ داشتن حداقل سن هجده سال تمام.

‏۲ ـ ارائه گواهی سلامت جسمی و روانی از مراجع صلاحیت دار پزشکی.‏

‏۳ ـ ارائه گواهی طی آموزش عملی از آموزشگاه ها یا مراکز مجاز ‏آموزش رانندگی.‏

‏۴ ـ قبول شدن در آزمون های نظری آیین نامه و مهارت عملی رانندگی با موتورسیکلت متناظر.‏

ـ موتورسیکلت (الف) (سایر موتورسیکلت ها):

۱ ـ داشتن حداقل سن بیست و یک سال تمام.

۲ ـ سپری شدن حداقل دو سال تمام از تاریخ دریافت گواهینامه رانندگی (الف ـ ۲).

‏۳ ـ ارائه گواهی سلامت جسمی و روانی از مراجع صلاحیت دار پزشکی.‏

‏۴ ـ ارائه گواهی طی آموزش عملی از آموزشگاه ها یا مراکز مجاز ‏آموزش رانندگی.‏

‏۵ ـ قبول شدن در آزمون های نظری آیین نامه و مهارت عملی رانندگی با موتورسیکلت متناظر.‏

تبصره ـ افراد دارای سن بیست و چهار سال تمام و بالاتر، از شرط سابقه دریافت گواهینامه رانندگی (الف ـ ۲) معافند.

ب ـ شرایط شرکت در آزمایش ها و صدور گواهینامه پایه سوم (برای رانندگی با وسایل نقلیه موتوری با حداکثر مجموع وزن و ظرفیت بار3/5 تن یا حمل حداکثر نه نفر سرنشین با احتساب راننده):

1. داشتن حداقل هجده سال تمام.

2. ارایه گواهی سلامت جسمی و روانی از مراجع صلاحیتدار پزشکی.

3 ـ ارایه گواهی طی دوره های آموزش کاربری با وسیله نقلیه مورد تقاضا از آموزشگاهها یا مراکز

مجاز آموزش رانندگی.

4 ـ قبول شدن در آزمون های نظری آیین نامه و مهارت عملی رانندگی با وسیله نقلیه مربوط.

تبصره 1 ـ در گواهینامه های ویژه، نوع وسیله نقلیه ای کـه دارنده می تواند با آن کار و رانندگی نماید قید می شود.

تبصره ۲ ـ الحاق 1402/09/15 ـ متقاضیان انواع گواهینامه های رانندگی (به استثنای متقاضیان گواهینامه پایه یکم) کـه دارای یکی دیگر از انواع پایه های گواهینامه های رانندگی می باشند، از شرط شرکت در آزمون نظری آیین نامه معافند.

ماده 3 ـ مدت اعتبار انواع گواهینامه رانندگی ده سال است و پس از پایان اعتبار آن و در صورت احراز سلامت جسمی و روانی، برای دوره های ده ساله تجدید می شود. افرادی کـه سن آنها بیش از هفتاد سال تمام باشد، مکلفند هر پنج سال یک بار جهت احراز سلامت جسمی و روانی و در صورت لزوم، تعویض گواهینامه متناسب با شرایط جسمی و روانی خود بـه راهنمایی و رانندگی مراجعه نمایند.

ماده 4 ـ اصلاح 1402/09/15 ـ گواهینامه های (الف ـ م) و (الف ـ ۱) فقط ویژه تردد معابر درون شهری بوده و دارندگان گواهینامه های رانندگی موتورسیکلت و پایه سوم در اولین مرحله صدور در سال اول مکلف بـه رعایت محدودیتها و شرایط ویژه ای می باشند کـه در صورت رعایت آنها و رعایت مقررات این آیین نامه گواهینامه رانندگی آنان تا سقف مندرج در ماده 3 معتبر خواهد بود.

تبصره ـ شرایط و ضوابط مربوط بـه محدودیتهای رانندگی در سال اول صدور گواهینامه های موتورسیکلت و پایه سوم بـه موجب دستورالعملی خواهد بود کـه ظرف سه ماه پس از ابلاغ این آیین نامه، توسط نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران تهیه و بـه تأیید وزیر کشور خواهد رسید.

ماده 5 ـ راهنمایی و رانندگی می تواند در صورت لزوم، آزمایش مجدد مقررات راهنمایی و رانندگی و مهارت عملی را پیش از صدور گواهینامه از درخواست کنندگان بـه عمل آورد.

ماده 6 ـ مراجع انجام معاینات پزشکی و همچنین ضوابط احراز سلامت جسمی و روانی درخواست کنندکان و هر گونه تغییر در آن بـه پیشنهاد وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی توسط کارگروهی متشکل از نمایندگان وزارتخانه های کشور، راه و شهرسازی و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و راهنمایی و رانندگی تعیین می شود.

ماده 7 ـ آزمون آیین نامه و مقررات راهنمایی و رانندگی بـه صورت نوشتاری یا رایانه ای انجام می گیرد. در موارد خاص، راهنمایی و رانندگی می تواند آزمونهای نظری را بـه صورت شنیداری انجام دهد.

ماده 8 ـ مکان آزمون ها و نوع وسیله نقلیه برای احراز مهارت عملی رانندگی کـه متناسب با نوع گواهینامه رانندگی درخواستی متقاضیان است توسط راهنمایی و رانندگی تعیین می شود.

ماده 9 ـ گواهینامه مجاز برای رانندگی با وسایل نقلیه خاص باید با توجه بـه اتاق و شاسی وسیله نقلیه و متناسب با نوع گواهینامه مربوط در جدول انواع گواهینامه ها موضوع ماده 13 این آیین نامه، باشد.

ماده 10 ـ منسوخ 1402/09/15 ـ دارنده گواهینامه موتورسیکلت پس از سه سال از اخذ گواهینامه و رسیدن بـه سن بیست و سه سال تمام می تواند با موتورسیکلت های با حجم موتور بیش از دویست سی سی نیز رانندگی نمایند.

تبصره _ الحاق 1398/06/20_ نحوه استفاده از موتورسیکلت های با حجم موتور بیش از دویست سی سی در امور عملیاتی و مأموریتی توسط کارکنان پایور و پیمانی نیروهای مسلح مطابق ضوابطی است کـه توسط نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران ابلاغ می شود.

ماده 10_ اصلاح 1398/06/20 و 1402/09/15_ دارندگان گواهینامه هر پایه بـه استثنای گواهینامه های ویژه و موتورسیکلت می توانند با هر نوع وسایل نقلیه در نظر گرفته شده برای پایه قبل، رانندگی نمایند.

تبصره _ الحاق 1398/06/20_ رانندگی دارندگان گواهینامه پایه سوم با وسایل نقلیه سواری در حوزه حمل و نقل عمومی در صورت سپری شدن دو سال از اخذ گواهینامه رانندگی پایه سوم و داشتن حداقل سن 23 سال تمام بلامانع است.

ماده 11 ـ اصلاح 1402/09/15 ـ برای رانندگی با وسایل نقلیه دارای جرثقیل، دارا بودن گواهینامه متناسب با نوع و کاربری وسیله نقلیه در جدول انواع گواهینامه ها موضوع ماده 13 این آیین نامه، الزامی است.

ماده 12 ـ اصلاح 1402/09/15 و 1402/09/15 ـ گواهینامه هایی کـه بر اساس مقررات قبلی صادر شده اند بـه شرح و مطابق جدول زیر معادل سازی می شوند:

1 ـ الف ـ پایه یک گروه « پ » و « ت » معادل پایه یکم

2 ـ پایه دوم و (ب ـ 2) معادل پایه دوم

3 ـ (ب ـ 1) معادل پایه سوم

4 ـ موتورسیکلت با رعایت ماده (10) این آیین نامه، معادل موتورسیکلت

جدول طبقه بندی انواع گواهینامه های رانندگی

ماده 13 ـ اصلاح 1402/09/15 ـ وضعیت ظاهری درخواست کننده گواهینامه، از جهت وجود نقص عضو، با گواهی سلامت جسمی و روانی صادر شده از مراکز مجاز پزشکی بـه وسیله افسران کارشناس راهنمایی و رانندگی تطبیق داده می شود و در صورت وجود مغایرت، موضوع بـه کمیسیون پزشکی نیروی انتظامی ارجاع می شود.

تبصره ـ الحاق 1402/09/15 ـ بـه منظور تطابق گواهینامه متناسب با هر موتورسیکلت، نوع گواهینامه مورد نیاز بر اساس گواهی تأیید نوع صادره از سازمان ملی استاندارد ایران، در کارت وسیله نقلیه توسط راهنمایی و رانندگی درج خواهد شد. وزارت صنعت، معدن و تجارت، شرکت های سازنده موتورسیکلت را بـه درج گروه موتورسیکلت در سند صادره، بر اساس گواهی تأیید نوع صادره از سازمان ملی استاندارد ایران، ملزم می نماید.

ماده 14 ـ اصلاح 1402/09/15 ـ درخواست کننده هر نوع گواهینامه رانندگی باید مدارکی را کـه از طرف راهنمایی و رانندگی اعلام می شود بـه مراجع آگهی شده ارایه نماید.

ماده 15 ـ اصلاح 1402/09/15 ـ مندرجات گواهینامه رانندگی شامل جدول انواع گواهینامه، پایه گواهینامه رانندگی، شناسه اطلاعات دارنده، مدت اعتبار، مشخصات راننده (کد ملی)، نام واحد صادر کننده، امضای مقام صادر کننده، شماره و تاریخ صدور، عکس درخواست کننده، مهر واحد صدور و سایر مشخصات مرتبط با نوع گواهینامه حسب تشخیص راهنمایی و رانندگی می باشد.

ماده 16 ـ اصلاح 1402/09/15 ـ هر گاه درخواست کننده گواهینامه رانندگی در آزمایش های مربوط موفق شود، گواهینامه رانندگی وی پس از رؤیت مدارک لازم صادر و بـه او تسلیم خواهد شد. دارنده گواهینامه موظف است ظرف یک ماه پیش از پایان مهلت مقرر، برای تجدید، تمدید مدت اعتبار یا تعویض آن بـه گواهینامه معادل بـه راهنمایی و رانندگی مراجعه نماید. راهنمایی و رانندگی هنگام تجدید، تمدید یا تعویض گواهینامه، ضمن دریافت گواهی سلامت جسمی و روانی از درخواست کننده، می تواند آزمونهای لازم را از وی بـه عمل آورد. مأموران راهنمایی و رانندگی و پلیس راه موظفند هنگام بررسی گواهینامه رانندگان در صورتی کـه تاریخ اعتبار آن سپری شده باشد، گواهینامه رانندگی را با ارایه رسید اخذ و پس از اعمال قانون، گواهینامه یاد شده را برای تمدید یا تجدید بـه اداره مربوط ارسال نمایند. دارنده گواهینامه موظف است ظرف یک ماه با مراجعه بـه واحد مربوط برای دریافت گواهینامه رانندگی جدید اقدام نماید.

تبصره 1 ـ دستورالعمل نحوه زمان بندی و ضوابط چگونگی انجام آزمونها تجدید، تمدید اعتبار و تجدید آزمون در صورت مردود شدن درخواست کننده توسط راهنمایی و رانندگی تهیه می شود.

تبصره 2 ـ دریافت هر گونه خدمات مربوط بـه گواهینامه رانندگی منوط بـه ارایه مفاصا حساب تخلفات رانندگی فرد متقاضی می باشد.

ماده 17 ـ اصلاح 1402/09/15 ـ در صورتی کـه دارنده یک نوع گواهینامه بخواهد برای دریافت نوع دیگر گواهینامه اقدام نماید، موظف است در آزمون های مربوط شرکت کند. پس از قبول شدن، چنانچه گواهینامه قبلی پیش نیاز دریافت گواهینامه مورد درخواست باشد، گواهینامه قبلی از درخواست کننده اخذ و گواهینامه جدید صادر و بـه وی تحویل می شود.

ماده 18 ـ اصلاح 1402/09/15 ـ رانندگی با هر نوع تاکسی و وسایل نقلیه عمومی در شهرها و وسایل نقلیه عمومی جاده ای، علاوه بر گواهینامه رانندگی متناسب، حسب مورد نیازمند داشتن مجوز از شهرداری و یا دفترچه کار یا برگ صادر شده از سوی وزارت راه و شهرسازی می باشد.

ماده 19 ـ اصلاح 1402/09/15 ـ در صورتی کـه گواهینامه رانندگی مفقود شود یا از بین برود، دارنده آن می تواند درخواست صدور المثنی نماید، پس از احراز درستی ادعای درخواست کننده و سپری شدن حداکثر دو ماه از زمان اعلام، گواهینامه المثنی صادر و بـه وی تسلیم می شود.

ماده 20 ـ اصلاح 1402/09/15 ـ در صورت فقدان گواهینامه در اثر حوادثی از قبیل آتش سوزی، سیل و زلزله با ارایه گواهی از مراجع ذی صلاح، گواهی موقت رانندگی برای مدت انتظار صادر می شود.

ماده 21 ـ اصلاح 1402/09/15 ـ دارندگان گواهینامه های معتبر خارجی (اعم از ایرانیان یا خارجیان) می توانند تا شش ماه پس از ورود، در ایران رانندگی نمایند. در صورت تمایل بـه ادامه رانندگی در ایران باید نسبت بـه تبدیل گواهینامه خارجی خود بـه گواهینامه ایرانی اقدام نمایند.

ماده 22 ـ اصلاح 1402/09/15 ـ تبدیل گواهینامه های رانندگی معتبر صادر شده از کشورهای خارجی کـه گواهینامه صادر شده از ایران در قلمرو سرزمینی آنان برای رانندگی معتبر محسوب می شود، با رؤیت ترجمه و اصل گواهینامه خارجی و سایر مدارک لازم و احراز سلامت جسمی و روانی درخواست کننده صورت می پذیرد. در موارد دیگر تبدیل گواهینامه های رانندگی با تأیید وزارتخانه های کشور و امور خارجه صورت می پذیرد.

ماده 23 ـ اصلاح 1402/09/15 ـ ماموران سیاسی و کنسولی و اعضای سازمانهای بین المللی می توانند برای تبدیل گواهینامه های خود مدارک مندرج در ماده (23) این آیین نامه را حسب مورد از طریق وزارتخانه های امور خارجه و کشور بـه راهنمایی و رانندگی ارسال نمایند.

ماده 24 ـ اصلاح 1402/09/15 ـ صدور گواهینامه مجدد برای کسانی کـه گواهینامه رانندگی آنان توقیف شده باشد امکان پذیر نیست و در صورت صادر شدن و تحویل از درجه اعتبار ساقط می باشد و بـه وسیله راهنمایی و رانندگی اخذ و ابطال خواهد شد.

ماده 25 ـ اصلاح 1402/09/15 ـ ـ راهنمایی و رانندگی موظف است در صورتی کـه گواهینامه رانندگی اشتباه یا ناقص صادر شده باشد از دارنده آن اخذ و پس از رفع اشتباه و نقص، گواهینامه صحیح صادر کند و بـه وی تحویل دهد.

ماده 26 ـ اصلاح 1402/09/15 ـ ـ هر گاه دارنده گواهینامه یکی از شرایط پزشکی موضوع ماده 6 این آیین نامه را از دست بدهد، موظف است ظرف یک ماه بـه راهنمایی و رانندگی مراجعه نماید. راهنمایی و رانندگی دارنده گواهینامه را برای انجام معاینات و آزمایشهای ضروری پزشکی بـه مراکز پزشکی مجاز معرفی می نماید. در صورت احراز عدم وجود شرایط و صلاحیت رانندگی توسط مراکز یاد شده، گواهینامه از وی اخذ و ابطال می شود. در صورت تقاضا، حسب مقررات گواهینامه متناسب با شرایط جسمانی وی تعیین و پس از صدور بـه وی تسلیم می شود.

تبصره ـ در صورت کشف نقص عضو مؤثر از سوی مأموران راهنمایی و رانندگی و عدم قید آن در گواهینامه رانندگی، گواهینامه رانندگی اخذ می شود و تا زمان بررسی های پزشکی و اعلام امکان صدور گواهینامه مجدد، دارنده گواهینامه حق رانندگی ندارد.

ماده 27 ـ اصلاح 1402/09/15 ـ در صورت ارتکاب و تعدد تخلفات مهم و پرخطر رانندگی، بر اساس قانون رسیدگی بـه تخلفات رانندگی مصوب 1389 با راننده متخلف رفتار خواهد شد.

ماده 28 ـ اصلاح 1402/09/15 ـ نحوه، شرایط و تعیین مسئول صدور گواهینامه راهبران انواع وسایل حمل و نقل ریلی شهری و حومه، برابر دستورالعملی خواهد بود کـه بـه تصویب شورای عالی هماهنگی ترافیک شهرهای کشور می رسد.

ماده 29 ـ اصلاح 1402/09/15 ـ بـه منظور تحقق دولت الکترونیک، تمام فرآیند ثبت نام متقاضیان انواع گواهینامه های رانندگی شامل ثبت درخواست، احراز هویت، بررسی صلاحیت ها و شرایط اخذ گواهینامه رانندگی، پرداخت هزینه های مرتبط با صدور گواهینامه رانندگی در چهارچوب مقررات، معاینات پزشکی، دریافت گواهی آموزشی، سپری کردن آزمون های نظری و عملی، نظارت بر آموزش و فعالیت مربیان و آموزشگاه های رانندگی و صدور انواع گواهینامه با ایجاد پرونده الکترونیکی و از طریق سامانه یکپارچه خدمات صدور انواع گواهینامه بـه صورت برخط توسط راهنمایی و رانندگی انجام خواهد شد.

معاون اول رئیس جمهور، محمدرضا رحیمی