آیین نامه ماده 96 قانون دیوان عدالت اداری 1392 مصوب 1393/11/04

مجموعه مقررات مرتبط با آیین نامه ماده 96 قانون دیوان عدالت اداری 1392

مقررات مرجع:

ماده 96 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری، مصوب 1392: اداره جلسات هیات عمومی و هیات های تخصصی، وفق این قانون، مطابق آیین نامه ای است کـه ظرف سه ماه از تاریخ لازم الاجرا شدن این قانون، بـه تصویب رییس قوه قضاییه می رسد.

متن آیین نامه ماده 96 قانون دیوان عدالت اداری 1392:

در اجرای ماده ۹۶ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری، مصوب 1392 "آیین نامه اداره جلسات هیات های تخصصی و هیات عمومی دیوان عدالت اداری" بـه شرح مواد آتی است.

فصل اول: اصطلاحات

ماده ۱ـ اصطلاحات بـه کار رفته در این آیین نامه بـه شرح آتی است:

الف ـ قانون: قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری، مصوب ۱۳۹۲.

ب ـ رییس دیوان: رییس دیوان عدالت اداری.

ج ـ معاون قضایی دیوان: معاون قضایی دیوان عدالت اداری در امور هیات عمومی.

د ـ هیات عمومی: هیات عمومی دیوان عدالت اداری، موضوع ماده ۸ قانون.

هـ ـ هیات یا هیات های تخصصی: هیات یا هیات های تخصصی، موضوع ماده ۸۴ قانون.

و ـ مدیرکل یا اداره کل هیات ها: مدیرکل یا اداره کل هیات های تخصصی دیوان عدالت اداری.

ز ـ مدیرکل یا اداره کل هیات عمومی: مدیرکل یا اداره کل هیات عمومی دیوان عدالت اداری.

فصل دوم ـ هیات های تخصصی

ترکیب و ساختار

بیشتر بخوانید:

مجموعه مقررات مرتبط با آیین نامه ماده 96 قانون دیوان عدالت اداری 1392

ماده ۲ـ هر یک از هیات های تخصصی، مرکب از حداقل پانزده نفر از قضات دیوان عدالت اداری است کـه بـه موجب ابلاغ رییس دیوان و با در نظر گرفتن تخصص و تجربه، بـه عضویت در این هیات ها تعیین می شوند. رییس دیوان می تواند حسب ضرورت، تعداد اعضای هیات ها و نیز عناوین و تعداد آن ها را افزایش دهد.

ماده ۳ـ عضویت در هر یک از هیات های تخصصی براساس تمایل و اولویت اعلامی توسط قضات خواهد بود و در صورت تکمیل حداقل نصاب قانونی از جهت تعداد اعضای لازم جهت تشکیل هر یک از هیات ها، بنا بـه تشخیص رییس دیوان و براساس اولویت اعلامی و همچنین تجربه و تخصص آنان در یکی از هیات ها منصوب می شوند.

ماده 4 ـ اصلاح بواسطه مصوبه 1403/03/27 رئیس قوه قضائیه ـ هر هیأت تخصصی دارای رئیس، نایب رئیس و دبیر و منشی خواهد بود که رئیس دیوان آن ها را برای مدت یک سال تعیین می نماید و تمدید آن برای دوره های بعد نیز بلامانع خواهد بود. رئیس دیوان در جریان انتخاب رئیس، نایب رئیس و دبیر هیأت تخصصی می تواند به طرق مقتضی با اعضای هیأت تخصصی مشورت کند. مدیریت جلسات و نیز رعایت ترتیب مذاکرات به شرح مقررات این فصل بر عهده رئیس و در غیاب وی با نایب رئیس هیأت تخصصی می باشد.

ماده ۵ ـ اصلاح بواسطه مصوبه 1403/03/27 رئیس قوه قضائیه ـ تنظیم گزارش جلسات و تصمیمات هیأت تخصصی بر عهده دبیر هیأت مذکور است و تنظیم و تدوین پیش نویس آراء و نظریات هیأت با رئیس یا یکی از اعضای اکثریت با انتخاب رئیس هیأت خواهد بود. تصمیمات هیأت های تخصصی، اعم از رأی به رد شکایت یا نظریات صادره در هر مورد باید در فرم مربوط صورتجلسه و توسط قضات عضو هیأت تخصصی که در جلسه حضور دارند، امضا شود. متن نهایی آراء و نظریات هیأت تخصصی حسب مورد به امضای رئیس یا نایب رئیس می رسد.

ماده ۶ ـ منشی یکی از کارکنان اداری بوده و زیر نظر اداره کل هیات ها انجام وظیفه می کند.

ترتیب تشکیل جلسات هیات تخصصی و رای گیری

ماده ۷ـ ارجاع پرونده بـه هیات های تخصصی بـه عهده رییس دیوان یا معاون قضایی دیوان خواهد بود.

ماده ۸ ـ جلسات هیات های تخصصی هر هفته یکبار برگزار می شود. در صورت ضرورت، تشکیل جلسات فوق العاده بنا بـه تشخیص رییس هیات و یا درخواست مدیرکل هیات ها و تصویب رییس هیات، امکان پذیر خواهد بود.

تبصره ـ بـه تشخیص رییس دیوان، جلسات هیات های تخصصی خارج از وقت اداری برگزار خواهد شد.

ماده ۹ـ پس از وصول پرونده بـه هیات تخصصی، رییس هیات پرونده را جهت تهیه گزارش، بـه یکی از اعضاء ارجاع می کند. عضو مرجوع الیه موظف است حداکثر ظرف یکماه گزارش آن را تهیه و بـه رییس تسلیم نماید تا بـه نوبت در دستور کار هیات قرار گیرد.

تبصره ـ چنانچه عضو هیات تخصصی بـه هر دلیل نتواند ظرف مدت مقرر گزارش پرونده را تهیه و تسلیم نماید، مکلف است علت آن را در جلسه هیات بـه اطلاع اعضای هیات برساند. رییس هیات در این خصوص تصمیم لازم را اتخاذ خواهد کرد.

ماده ۱۰ـ منشی هیات تخصصی حسب نظر رییس هیات مذکور، گزارش های واصله را بـه ترتیب وصول در دستور کار قرار می دهد. این گزارش ها پس از تایید رییس و در غیاب وی، نایب رییس، حداقل سه روز قبل از تاریخ برگزاری جلسه از طریق سامانه الکترونیکی هیات های تخصصی جهت مطالعه در دسترس اعضاء قرار می گیرد.

ماده ۱۱ـ در مواردی کـه بـه موجب قوانین موجود از جمله قانون تشکیل سازمان بازرسی کل کشور و ذیل ماده ۳۷ قانون و نیز مواردی کـه بـه تشخیص رییس دیوان رسیدگی بـه شکایت در هیات عمومی بـه صورت خارج از نوبت انجام می شود، رسیدگی خارج از نوبت شامل کلیه مراحل خواهد بود.

ماده ۱۲ـ حضور اعضاء در جلسات هیات الزامی است و در صورت عذر باید مراتب در اسرع وقت ممکن و حداکثر یک روز قبل از تشکیل جلسه بـه طریق مقتضی بـه اداره کل هیات ها اعلام شود.

مدیرکل هیات ها موظف است غیبت غیر موجه و تاخیر بیش از سه جلسه هر یک از اعضاء را جهت اقدام و تصمیم مقتضی بـه اطلاع رییس دیوان یا معاون قضایی دیوان برساند.

ماده ۱۳ـ جلسات هیات تخصصی با حضور دو سوم اعضاء رسمیت یافته و رسیدگی بـه موضوع تا زمان اعلام کفایت مذاکرات ادامه می یابد. رییس و همچنین هر یک از اعضاء می تواند کفایت مذاکرات را پیشنهاد نماید کـه در این صورت، براساس رای اکثریت قضات حاضر اتخاذ تصمیم خواهد شد. اعضای حاضر موظفند در رای گیری شرکت نمایند.

ماده ۱۴ ـ اصلاح بواسطه مصوبه 1403/03/27 رئیس قوه قضائیه ـ چنانچه رئیس دیوان معاون قضایی در امور هیأت عمومی و هیأت های تخصصی، رئیس هیأت تخصصی و یا اکثریت اعضای هیأت تخصصی، حضور یک یا هر دو طرف شکایت و یا نمایندگان آنان یا کارشناسان ذیربط و یا سایر قضات دیوان را در جلسه هیأت تخصصی ضروری تشخیص دهند، به دستور رئیس یا نایب رئیس هیأت و با تعیین وقت از آنان جهت شرکت در جلسه و ادای توضیح دعوت می شود.

تبصره ـ پس از استماع اظهارات مدعوین، رای گیری در خصوص موضوع مورد شکایت صرفا با حضور قضات عضو همان هیات بـه عمل می آید.

ترتیب رسیدگی بـه درخواست ابطال مصوبات در هیات های تخصصی

بیشتر بخوانید:

مجموعه مقررات مرتبط با آیین نامه ماده 96 قانون دیوان عدالت اداری 1392

ماده ۱۵ـ در مورد درخواست ابطال آیین نامه ها و سایر نظامات و مقررات موضوع ماده۱۲ قانون، پس از قرائت شکایت شاکی و مستندات آن و همچنین پاسخ کتبی دستگاه طرف شکایت و در صورت لزوم استماع توضیحات و اظهارات طرفین یا نمایندگان قانونی آنان و نیز کارشناسان ذی ربط، بـه طریق زیر اقدام خواهد شد:

الف ـ چنانچه نظر اکثریت مطلق اعضای حاضر در جلسه هیات تخصصی بر ورود شکایت و ابطال مصوبه موضوع شکایت باشد، پرونده همراه با نظریه هیات مذکور جهت طرح در هیات عمومی دیوان، بـه اداره کل هیات عمومی ارسال می شود.

ب ـ در صورتی کـه نظر سه چهارم اعضای حاضر بر رد شکایت باشد، هیات تخصصی رای بـه رد شکایت صادر و از طریق اداره کل هیات ها با بهره گیری از امکانات پایگاه اطلاع رسانی دیوان بـه اطلاع رییس دیوان و قضات دیوان عدالت اداری می رسد تا چنانچه بـه آن معترض باشند ظرف بیست روز از تاریخ صدور رای، اعتراض خود را با ذکر دلایل و مبانی مربوط، بـه هیات تخصصی ذی ربط اعلام کنند. هیات تخصصی نیز موظف است ضمن اظهارنظر، پرونده را از طریق اداره کل مذکور جهت اتخاذ تصمیم بـه هیات عمومی ارسال نماید.

ج ـ چنانچه نظر اکثریت کمتر از سه چهارم اعضاء بر رد شکایت باشد پرونده بـه همراه نظریه جهت طرح در هیات عمومی بـه اداره کل هیات عمومی ارسال می شود.

د ـ چنانچه اکثریت هیات تخصصی، موضوع شکایت را مشمول صلاحیت های هیات عمومی دیوان بـه شرح ماده ۱۲ قانون تشخیص ندهد، پرونده همراه نظریه جهت طرح در هیات عمومی بـه اداره کل هیات عمومی ارسال می شود. در این صورت، هرگاه هیات عمومی موضوع را در صلاحیت خود و قابل طرح تشخیص دهد، پرونده در اجرای ماده ۸۴ قانون جهت اقدام لازم بـه هیات تخصصی مربوط اعاده و در صورت تایید نظریه هیات تخصصی، پرونده جهت اتخاذ تصمیم مقتضی بـه نظر رییس دیوان می رسد.

هـ ـ چنانچه هیات تخصصی هر یک از مصوبات موضوع شکایت یا بخش هایی از یک یا چند مصوبه را مغایر با قانون و قابل ابطال تشخیص و در خصوص بعضی دیگر نظر بـه ردّ شکایت داشته باشد، ابتدا نسبت بـه مواردی کـه بـه عدم مغایرت آنها با قانون اعتقاد دارد مبادرت بـه صدور رای مبنی بر رد شکایت می کند. چنانچه در مهلت مقرر قانونی، اعتراضی نسبت بـه این رای واصل شود، ضمن اعلام نظر در خصوص مواردی کـه بـه ورود شکایت اعتقاد دارد، پرونده را با همان کلاسه اولیه، بـه پیوست دادنامه صادر شده و نظریه، تواما جهت طرح در هیات عمومی و صدور رای، بـه اداره کل هیات عمومی ارسال می کند.

و ـ اصلاح بواسطه مصوبه 1403/03/27 رئیس قوه قضائیه ـ در صورتی که مصوبه ای به لحاظ مغایرت با موازین شرعی برای رسیدگی مطرح باشد، موضوع به ترتیب زیر جهت اظهارنظر به شورای نگهبان ارسال می شود:

1- در صورتی که مصوبه صرفاً از حیث شرعی مورد شکایت قرار گرفته باشد، به شرح بند (1) ماده (87) قانون دیوان عدالت اداری اصلاحی مصوب 1402 عمل می شود.

2- در صورتی که مصوبه ای به لحاظ مغایرت با موازین شرع و سایر جهات برای رسیدگی مطرح باشد، به شرح بند (2) ماده (87) قانون دیوان عدالت اداری اصلاحی مصوب 1402 اقدام می شود. در مواردی که مقرره مورد اعتراض به جهت ادعای مغایرت با قانون و یا خروج از حدود اختیارات مورد رسیدگی قرار می گیرد، چنانچه سه چهارم اعضای هیات تخصصی قائل به رد شکایت باشند و یا هیات عمومی مقرره مورد اعتراض را ابطال نکند و یا در فرض ابطال مقرره مورد اعتراض، اثر ابطال را به زمان تصویب مقرره تسری ندهد، در این حالات تصمیم و نظر اعضاء هیات تخصصی و یا هیات عمومی، همراه با اسناد و مدارک پرونده با رعایت ترتیبات مذکور در جزء 1 این بند به شورای نگهبان ارسال می گردد و نظری که مطابق ترتیبات مقرر از سوی فقهای شورای نگهبان صادر می شود، ملاک عمل دیوان قرار می گیرد. در این موارد چنانچه مصوبه از سوی فقهای شورای نگهبان مغایر شرع اعلام شود، هیات عمومی مطابق نظر فقهای شورای نگهبان بلافاصله نسبت به ابطال مصوبه اقدام می کند.

چنانچه فقهای شورای نگهبان مقرره مورد اعتراض را خلاف موازین شرع تشخیص ندهد، در مواردی که نظر سه چهارم اعضاء هیات تخصصی بر رد شکایت از بعد قانونی و حدود اختیارات صادر شده باشد، همان هیات تخصصی از بعد شرعی مطابق نظر فقهی شورای نگهبان انشاء رای می کند و در مواردی که هیات عمومی مصوبه را از بعد قانونی و حدود اختیارات ابطال نکرده باشد و یا در فرض ابطال، اثر آن را به زمان تصویب مقرره تسری نداده باشد، نظر فقهای شورای نگهبان بر عدم مغایرت مقرره مورد اعتراض با شرع، توسط هیات عمومی انشاء می شود.

ز ـ الحاق بواسطه مصوبه 1403/03/27 رئیس قوه قضائیه ـ در مواردی که ضمن تقدیم دادخواست ابطال مصوبات موضوع ماده (12) قانون دیوان عدالت اداری، تقاضای صدور دستور موقت شده باشد، رسیدگی و اتخاذ تصمیم پس از طرح درخواست در هیأت تخصصی و کسب نظر اعضا با رعایت ماده (36) قانون دیوان عدالت اداری اصلاحی مصوب 1402 صورت می گیرد.

تبصره ۱ـ در هر یک از موارد مذکور، نظر اقلیت هیات های تخصصی ذیل نظر اکثریت درج می گردد.

تبصره ۲ـ در مواردی کـه نظر هیات تخصصی مبنی بر انطباق موضوع با مصادیق مندرج در ماده ۸۵ قانون باشد، مراتب طی گزارشی از طریق اداره کل هیات ها بـه اطلاع رییس دیوان می رسد تا قرار مقتضی صادر شود.

ماده ۱۶ـ در مواردی کـه رییس دیوان از صدور آرای متعارض و یا مشابه مطلع گردد و پس از بررسی، موضوع را مشمول مواد ۸۹ و ۹۰ قانون تشخیص دهد، می تواند آن را جهت رسیدگی و اظهارنظر بـه یکی از هیات های تخصصی ارجاع نماید و پس از اظهارنظر هیات مذکور موضوع در هیات عمومی مطرح می شود و نظریه هیات تخصصی برای هیات عمومی جنبه مشورتی خواهد داشت.

تبصره ـ اصلاح بواسطه مصوبه 1403/03/27 رئیس قوه قضائیه ـ در اجرای ماده (91) قانون دیوان عدالت اداری اصلاحی مصوب 1402 چنانچه رئیس قوه قضاییه با رئیس دیوان یا بیست نفر از اعضای هیأت عمومی، هر یک از آرای هیأت عمومی یا آرای قطعی هیأت های تخصصی را اشتباه یا مغایر قانون تشخیص دهند، به ترتیب ماده فوق عمل خواهد شد.

فصل سوم ـ هیات عمومی

بیشتر بخوانید:

مجموعه مقررات مرتبط با آیین نامه ماده 96 قانون دیوان عدالت اداری 1392

ساختار هیات عمومی

ماده ۱۷ ـ اصلاح بواسطه مصوبه 1403/03/27 رئیس قوه قضائیه ـ هیأت‌عمومی با شرکت حداقل دوسوم کلیه قضات دیوان به ریاست رییس دیوان و یا معاون قضایی دیوان تشکیل می‌شود. مشاوران و کارشناسان موضوع ماده (۷) قانون می‌توانند با دعوت رییس دیوان یا معاون قضائی دیوان بدون داشتن حق رأی، در جلسات هیأت‌عمومی شرکت کنند و در صورت لزوم نظرات کارشناسی خود را ارائه نمایند. هیأت‌عمومی دارای یک منشی از کارکنان اداری خواهد بود که زیر نظر اداره کل هیأت‌عمومی انجام وظیفه می‌کند.

تبصره ـ الحاق بواسطه مصوبه 1403/03/27 رئیس قوه قضائیه ـ قضات دارای حق رأی، مکلف به اعلام رأی خود می باشند و در صورت عدم مشارکت در رأی گیری، رأی هیأت عمومی مبتنی بر رأی اکثریت رأی دهندگان صادر می شود.

ماده ۱۸ـ حضور طرفین شکایت یا نمایندگان یا وکلا و کارشناسان آنان بـه تشخیص رییس دیوان یا معاون قضایی دیوان یا اکثریت قضات بلامانع است. اشخاص مذکور از طریق اداره کل هیات عمومی دعوت می شوند.

تبصره ۱ـ رؤسای هیات های تخصصی یا مدیرکل هیات عمومی نیز می توانند پیشنهاد دعوت از طرفین را بـه رییس دیوان بدهند. این دعوت پس از موافقت رییس دیوان یا معاون قضایی دیوان انجام خواهد شد.

تبصره ۲ـ معاونت آموزش، پژوهش و پیشگیری می تواند با موافقت رییس دیوان، از استادان دانشگاه، دانشجویان، کارشناسان و قضات شاغل در سایر مراجع قضایی جهت حضور در جلسات هیات عمومی برای اهداف آموزشی یا پژوهشی دعوت نماید. در صورت موافقت، مراتب جهت هماهنگی های لازم بـه معاون قضایی دیوان اعلام می شود.

ماده ۱۹ ـ اصلاح بواسطه مصوبه 1403/03/27 رئیس قوه قضائیه ـ اداره جلسه و رعایت ترتیب مذاکرات، حفظ نظم و نظارت بر حسن اجرای مقررات این آیین نامه بر عهده رئیس جلسه خواهد بود و وی می تواند در راستای انجام وظایف مذکور و اداره مناسب جلسه در هر مورد که تشخیص می دهد و بدون این که موافق یا مخالف محسوب شود، تذکرات لازم را ارائه داده و در مذاکرات وارد شود.

تبصره ۱ـ هر یک از قضات حاضر می توانند نسبت بـه نحوه اداره جلسه و رعایت مقررات این آیین نامه بـه صورت خارج از نوبت تذکر دهد. چنانچه رییس جلسه تذکر را وارد بداند بـه آن ترتیب اثر می دهد.

تبصره ۲ـ جلسات هیات عمومی با تلاوت آیاتی از کلام ا... مجید آغاز می شود و رییس جلسه می تواند حداکثر بـه مدت ۲۰ دقیقه مطالب لازم را مطرح نماید.

ماده ۲۰ ـ اصلاح بواسطه مصوبه 1403/03/27 رئیس قوه قضائیه ـ در صورت تشخیص رئیس جلسه، دستور کار هیأت عمومی توسط یکی از قضات و یا یکی از کارکنان اداری دیوان قرائت می شود.

نحوه تشکیل جلسات هیات عمومی

بیشتر بخوانید:

مجموعه مقررات مرتبط با آیین نامه ماده 96 قانون دیوان عدالت اداری 1392

ماده ۲۱ـ جلسات هیات عمومی هر هفته یکبار برگزار می شود. در صورت ضرورت، با اعلام قبلی رییس دیوان یا معاون قضایی دیوان، برگزاری جلسه فوق العاده بلامانع است. همچنین، جلسات هیات عمومی بـه تشخیص رییس دیوان می تواند خارج از وقت اداری برگزار شود.

تبصره ـ حداکثر مدت برگزاری هر جلسه هیات عمومی عادی یا فوق العاده، چهار ساعت متوالی یا با تنفس می باشد، مگر آنکه رییس دیوان یا معاون قضایی دیوان بنا بـه ضرورت ترتیب دیگری اتخاذ نماید.

ماده ۲۲ـ دستور جلسات هیات عمومی بـه ترتیب وصول پرونده ها از طریق اداره کل هیات ها و با رعایت موضوعات مطروحه از قبیل ابطال، ایجاد رویه و وحدت رویه و همچنین اولویت پرونده های مربوط بـه موضوع تخصصی، حداقل ظرف ۴۸ ساعت قبل از تشکیل جلسه، از طریق سامانه مربوط بـه هیات عمومی در اختیار قضات و در صورت لزوم بـه تشخیص رییس دیوان، در اختیار مشاوران موضوع ماده (۷) قانون قرار می گیرد.

تبصره ـ در موارد ضروری، رییس دیوان می تواند اولویت دستور هیات عمومی را تعیین نماید.

ماده ۲۳ـ آمار تعداد حاضرین در جلسه بـه طریق مقتضی (از طریق رایانه یا غیر آن) بـه رؤیت رییس جلسه می رسد.

ماده ۲۴ـ رای گیری بـه طریق مقتضی (از طریق رایانه یا غیر آن) انجام و در هر حال، علنی خواهد بود.

ماده ۲۵ـ قبل از طرح پرونده در هیات عمومی، رییس دیوان می تواند نظر کتبی مشاوران دیوان در خصوص موضوع مطروحه را اخذ و آن را در اختیار قضات حاضر در جلسه هیات عمومی قرار دهد.

ماده ۲۶ـ بـه هنگام رسیدگی بـه هر یک از دستور جلسات هیات عمومی، اعضای هیات جهت اظهارنظر ثبت نام می کنند و در صورت وجود نظر مخالف، بـه ترتیب حداکثر دو نفر موافق و مخالف هر یک حداکثر بـه مدت ۵ دقیقه صحبت می کنند. پس از اظهارنظر، چنانچه کفایت مذاکرات از جانب یکی از اعضاء یا رییس دیوان پیشنهاد گردد راجع بـه کفایت مذاکرات رای گیری می شود و اگر اکثریت بـه کفایت مذاکرات رای دهند نسبت بـه اصل موضوع رای گیری می شود. چنانچه اکثریت اعضای هیات عمومی با کفایت مذاکرات موافقت نکردند، حداکثر دو نفر موافق و دو نفر مخالف دیگر نیز راجع بـه موضوع اظهارنظر می نمایند. سپس نسبت بـه اصل موضوع رای گیری می شود.

تبصره ۱ـ چنانچه در رابطه با دستور جلسه مخالفی وجود نداشته باشد، رییس هیات تخصصی مربوط یا یکی از اعضای آن بـه پیشنهاد رییس حداکثر بـه مدت ۵ دقیقه راجع بـه موضوع توضیح می دهد و سپس رای گیری بـه عمل می آید.

تبصره ۲ـ چنانچه بـه نظر یک یا چند تن از اعضای جلسه دستور جلسه دارای ابهام بوده یا نیاز بـه تکمیل داشته باشد، ابتدا یکی از اعضاء راجع بـه ابهام یا نقص موجود توضیح می دهد. در صورت تایید اکثریت اعضاء پرونده جهت تکمیل و یا رفع ابهام بـه هیات تخصصی مربوط اعاده می گردد.

ماده ۲۷ـ اظهارنظرها باید در چارچوب دستور جلسه باشد و برخورد و رفتار حاضرین نباید موجب قطع کلام ناطق یا اخلال در نظم جلسه شود. در صورت عدم رعایت مفاد این ماده رییس جلسه تذکر لازم را خواهد داد.

ماده ۲۸ـ چنانچه در جریان رسیدگی بـه یک پرونده، رییس جلسه حضور طرفین دعوا، نمایندگان آنها یا کارشناسان یا اشخاص دیگری را جهت ادای توضیح ضروری تشخیص دهد، در صورت موافقت اکثریت اعضای حاضر، پرونده از دستور خارج خواهد شد و مدیر کل هیات عمومی موظف است از اشخاص مزبور جهت شرکت در جلسه هیات عمومی دعوت بـه عمل آورد.

تبصره ـ پس از قرائت رای یا نظریه هیات تخصصی، هر گاه اشخاص موضوع ماده فوق در هیات عمومی حضور داشته باشند، توضیح لازم را ارائه و بـه سوالات مطروحه پاسخ خواهند داد.

ماده ۲۹ـ در صورت حضور طرفین دعوا یا نمایندگان و کارشناسان آنان در جلسات هیات عمومی، اظهارنظر ماهوی اعضای هیات و همچنین رای گیری، در غیاب مدعوین و بدون حضور آنان صورت می گیرد، مگر آنکه رییس جلسه حضور آنان را بلامانع تشخیص دهد.

ماده ۳۰ـ هیات عمومی دیوان با شرکت حداقل دوسوم قضات دیوان بـه ریاست رییس دیوان و یا معاون قضایی وی تشکیل می شود و ملاک صدور رای، نظر اکثریت اعضای حاضر است. در موارد ابطال مصوبه، اصل تعارض آراء، تشابه آراء و نیز کفایت مذاکرات کـه براساس آری یا نه رای گیری بـه عمل می آید.

رسیدگی بـه درخواست ابطال مصوبات

بیشتر بخوانید:

مجموعه مقررات مرتبط با آیین نامه ماده 96 قانون دیوان عدالت اداری 1392

ماده ۳۱ ـ اصلاح بواسطه مصوبه 1403/03/27 رئیس قوه قضائیه ـ در هر پرونده مربوط به دادخواست ابطال مقررات موضوع بند (1) ماده (12) قانون دیوان عدالت اداری، رئیس یا نایب رئیس هیأت تخصصی یا یکی از اعضای هیأت تخصصی به انتخاب رئیس هیأت تخصصی گزارشی از پرونده را که حاوی خلاصه ای از اظهارات و دلایل شاکی و مشتکی عنه است، به اعضای هیأت عمومی ارائه می دهد در صورت لزوم و به تشخیص رئیس جلسه، متن دادخواست ابطال و پاسخ کتبی دستگاه طرف شکایت نیز قرائت خواهد شد. در موارد مربوط به اعمال سایر صلاحیت های هیأت عمومی نیز رئیس یا نایب رئیس هیأت تخصصی یا یکی از اعضای هیأت تخصصی به انتخاب رئیس هیأت تخصصی گزارشی از پرونده را به هیأت عمومی ارائه می نماید.

ماده ۳۲ـ چنانچه دستور جلسه هیات عمومی، اعتراض بـه رای هیات تخصصی موضوع بند (ب) ماده ۸۴ قانون باشد ابتدا، رای هیات تخصصی و سپس متن اعتراض قرائت می شود.

ماده ۳۳ـ در مواردی کـه درخواست ابطال مصوبه ای در هیات تخصصی بـه لحاظ مغایرت با شرع مورد رسیدگی قرارگرفته و هیات تخصصی نیز بـه استناد نظر فقهای شورای نگهبان شکایت را رد کرده باشد، این شکایت مشمول اعتراض موضوع بند ب ماده ۸۴ قانون نخواهد بود.

ماده ۳۴ـ در مواردی کـه اعمال ماده ۱۳ قانون مبنی بر تسری اثر ابطال مصوبه بـه زمان تصویب در دستور کار هیات عمومی قرار دارد، پس از قرائت گزارش هیات تخصصی مربوط و استماع نظرات موافقین و مخالفین، رای گیری بـه عمل می آید.

ماده ۳۵ـ چنانچه درخواست ابطال مصوبه متضمن درخواست تسری ابطال بـه زمان تصویب آن بـه شرح ماده ۱۳ قانون بوده، لکن هیات عمومی در جلسه رسیدگی بـه اصل موضوع نسبت بـه این درخواست اتخاذ تصمیم نکرده باشد، بـه محض اطلاع، موضوع از طریق اداره کل هیات عمومی در اولین جلسه هیات عمومی طرح و نسبت بـه این قسمت از درخواست نیز اتخاذ تصمیم بـه عمل خواهد آمد. در فرضی کـه درخواست مزبور پس از اتمام جلسه رسیدگی هیات عمومی و بطور جداگانه واصل شود موضوع خارج از نوبت و بدون نیاز بـه تبادل لایحه بـه هیات تخصصی مربوط ارجاع تا در اولین جلسه هیات تخصصی مورد رسیدگی قرار گرفته و نتیجه بلافاصله بـه اداره کل هیات عمومی اعلام می شود. این نظریه در نخستین جلسه هیات عمومی طرح و مورد رسیدگی قرار می گیرد.

رسیدگی به درخواست صدور رای وحدت رویه و رای ایجاد رویه

بیشتر بخوانید:

مجموعه مقررات مرتبط با آیین نامه ماده 96 قانون دیوان عدالت اداری 1392

ماده ۳۶ ـ اصلاح بواسطه مصوبه 1403/03/27 رئیس قوه قضائیه ـ در موارد صدور رأی وحدت رویه یا ایجاد رویه موضوع مواد ۸۹ و ۹۰، ابتدا منشی جلسه حسب مورد گزارش هیأت تخصصی و عنداللزوم متن آراء را قرائت می‌کند و رییس هیأت تخصصی مربوط یا نایب رییس و یا یکی از اعضاء به تشخیص رییس هیأت تخصصی درخصوص گزارش و همچنین نظر اکثریت و اقلیت هیأت تخصصی توضیحات لازم را ارائه می‌نماید. سپس، موافقین و مخالفین به ترتیب مذکور در ماده ۲۶ این آیین‌نامه اظهارنظر می‌کنند.

تبصره ـ در صورتی کـه قضات صادر کننده آرای موضوع دستور جلسه هیات عمومی، در جلسه حضور داشته باشند هر یک از آنان می توانند قبل از اعلام نظر توسط موافقین و مخالفین تعارض یا تشابه آراء، در مورد رای خود و مبانی آن بـه مدت ۵ دقیقه توضیح دهند.

ماده ۳۷ـ در مورد تعارض یا تشابه آرای اعلامی موضوع مواد ۸۹ و ۹۰ قانون، رییس دیوان می تواند قبل از اخذ رای هیات عمومی، درخواست خود در خصوص موارد مذکور را استرداد نماید.

در صورتی کـه رای گیری بـه عمل آمده لکن رای مربوط هنوز انشاء نشده باشد موضوع بـه طریق پیش بینی شده در ماده ۹۱ قانون قابل طرح و رسیدگی مجدد در هیات عمومی خواهد بود.

ماده ۳۸ـ پس از رای اکثریت اعضای حاضر هیات بـه اصل تعارض، هر یک از قضات حاضر می توانند با رعایت ماده ۲۶ این آیین نامه نسبت بـه هر یک از آرای صادر شده از لحاظ مبانی و مستندات و انطباق با قوانین و مقررات مربوط اظهارنظر کنند. سپس در مورد تشخیص رای صحیح اخذ رای خواهد شد. ملاک در این خصوص رای اکثریت نسبی حاضرین است.

ماده ۳۹ـ در مورد درخواست صدور رای ایجاد رویه، پس از اظهار نظر موافقین و مخالفین با رعایت ماده ۲۶ این آیین نامه و اعلام کفایت مذاکرات، نسبت بـه ایجاد رویه رای گیری خواهد شد.

ماده ۴۰ـ در صورت درخواست اعمال ماده ۹۱ قانون، پس از قرائت گزارش هیات تخصصی کـه حاوی نظر رییس قوه قضاییه یا رییس دیوان است و همچنین قرائت رای یا آرای مورد بحث، با رعایت مواد ۲۶ و ۳۰ این آیین نامه رای گیری بـه عمل می آید.

ماده ۴۱ـ چنانچه بلافاصله پس از رای گیری بـه هر دلیل، رای ماخوذه بـه نظر رییس جلسه مخدوش تشخیص داده شود، مجددا رای گیری بـه عمل خواهد آمد.

ماده ۴۲ـ در اجرای ماده ۹۷ قانون، رییس جلسه می تواند پس از اخذ رای در خصوص هر پرونده، یکی از قضات حاضر را بـه منظور تنظیم و نگارش رای تعیین نماید. انشاء رای بـه عهده رییس دیوان یا یکی از اعضاء اکثریت هیات بـه انتخاب رییس دیوان است.

ماده ۴۳ـ مشروح مذاکرات هیات عمومی بـه صورت صوتی و تصویری یا بـه هر نحو مقتضی دیگر ضبط و نگهداری می گردد.

ماده ۴۴ـ این آیین نامه در ۴۴ ماده و ۱۶ تبصره در تاریخ 1393/11/04 بـه تصویب رییس قوه قضاییه رسید.

بیشتر بخوانید: