آیین نامه مواد 175 و 176 قانون آیین دادرسی کیفری 1392 مصوب 1395/05/24

مجموعه مقررات مرتبط با آیین نامه مواد 175 و 176 قانون آیین دادرسی کیفری 1392

مقررات مرجع:

ماده 175 قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1392/12/04: استفاده از سامانه های (سیستم های) رایانه ای و مخابراتی، از قبیل پیام نگار (ایمیل)، ارتباط تصویری از راه دور، نمابر و تلفن، برای طرح شکایت یا دعوی، ارجاع پرونده، احضار متهم، ابلاغ اوراق قضایی و همچنین نیابت قضایی با رعایت مقررات راجع بـه دادرسی الکترونیکی بلامانع است.

تبصره ـ شرایط و چگونگی استفاده از سامانه های رایانه ای و مخابراتی موضوع این ماده بر اساس آیین نامه ای است کـه ظرف شش ماه از تاریخ لازم الاجرا شدن این قانون توسط وزیر دادگستری تهیه می شود و بـه تصویب رییس قوه قضاییه می رسد.

ماده 176 قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1392/12/04: قوه قضاییه می تواند ابلاغ اوراق قضایی را بـه بخش خصوصی واگذار کند. چگونگی اجرای این ماده بـه موجب آیین نامه ای است کـه ظرف شش ماه از تاریخ لازم الاجرا شدن این قانون توسط وزرای دادگستری و ارتباطات و فناوری اطلاعات تهیه می شود و بـه تصویب رییس قوه قضاییه می رسد.

متن آیین نامه مواد 175 و 176 قانون آیین دادرسی کیفری 1392:

در اجرای مواد 175 و 176 قانون آیین دادرسی کیفری و بنا بـه پیشنهاد وزیر دادگستری" آیین نامه نحوه استفاده از سامانه های رایانه ای یا مخابراتی" بـه شرح مواد آتی است.

فصل اول: تعاریف و کلیات

ماده 1 ـ تعاریف و اختصارات بکار رفته در این آیین نامه بـه شرح ذیل است:

الف. مرکز: مرکز آمار و فناوری اطلاعات قوه قضاییه؛

ب. سامانه رایانه ای: مجموعه ای از نرم افزارها و سخت افزارهای مرتبط کـه از طریق یک شبکه رایانه ای جهت اجرای فرایند های کار مشخصی، بـه یکدیگر متصل اند.

پ. سامانه مخابراتی: هر نوع دستگاه یا مجموعه ای از دستگاه ها برای انتقال الکترونیکی اطلاعات میان یک منبع (فرستنده، منبع نوری) و یک گیرنده یا آشکار ساز نوری از طریق یک یا چند مسیر ارتباطی بـه وسیله قرارداد هایی کـه برای گیرنده قابل فهم و تفسیر باشد.

ت. سمپ: اختصار عبارت سامانه مدیریت پرونده قضایی می باشد و سامانه ای الکترونیکی است برای مدیریت فرایند های تحقیق و رسیدگی و اجرای احکام مربوط بـه پرونده های قضایی کـه مرکز آن را طراحی و راه اندازی کرده است.

ت. سخا: اختصار عبارت سامانه خدمات الکترونیک قضایی می باشد و سامانه ای الکترونیکی است کـه بر بستر شبکه قابل دسترسی و استفاده برای طرفین دعوا، نماینده قانونی آنان، دفاتر خدمات قضایی، کارشناسان یا ضابطان قضایی جهت مدیریت و اجرای انواع خدمات قضایی از قبیل طرح شکایت یا دعوا، اعلام جرم، ارسال لوایح، ابلاغ اخطاریه و احضاریه است و مرکز آن را طراحی و راه اندازی کرده است.

ج. شبکه ملی عدالت: شبکه گسترده الکترونیکی کـه بـه قوه قضاییه اختصاص دارد.

چ. واحد قضایی یا واحدهای قضایی: کلیه مراجع قضایی و شوراهای حل اختلاف سراسر کشور؛

ح. سامانه ابلاغ: سامانه ای الکترونیکی است کـه بر بستر شبکه قابل دسترسی و استفاده برای طرفین دعوا یا نماینده قانونی آنان، دفاتر خدمات قضایی، کارشناسان، ضابطان قضایی و سایر اشخاص مرتبط جهت ابلاغ اوراق قضایی و نشر آگهی بـه صورت الکترونیکی است.

خ. حساب کاربری: عبارت است از یک نشانی الکترونیکی کـه بـه هر یک از مراجعان بـه قوه قضاییه بـه منظور دسترسی بـه سامانه ابلاغ اختصاص یافته است. این نشانی معمولاً یک شناسه کاربری و گذر واژه است.

د. سامانه ثنا: اختصار سامانه ثبت نام الکترونیکی می باشد و عبارت از سامانه ای الکترونیکی است برای ثبت نام الکترونیکی و دریافت حساب کاربری؛

ذ. پست الکترونیکی: پیام نگار یا ایمیل است و آن عبارت است از یک پست الکترونیکی کـه مراجعان بـه قوه قضاییه اعلام می کنند.

ر. پست الکترونیکی ملی قضایی: یک پست الکترونیکی داخلی است کـه مرکز برای مراجعان بـه قوه قضاییه جهت امور قضایی ایجاد می کند.

ز. ابلاغ الکترونیکی: عبارت است از ارسال الکترونیکی اوراق قضایی و آگهی ها از طریق سامانه ابلاغ؛

ژ. ابلاغنامه: برگ رسمی کـه از سوی مرجع قضایی برای ابلاغ بـه مخاطب صادر و متضمن امری مربوط بـه امور قضایی از قبیل تحقیق، دادرسی، اعتراض یا اجرای حکم است.

ماده 2 ـ مرکز موظف است بـه منظور فراهم ساختن امکان طرح شکایت یا دعوا، ارجاع پرونده، احضار متهم، ابلاغ اوراق قضایی و نیابت قضایی بـه صورت الکترونیکی، سامانه رایانه ای لازم را ایجاد نماید. واحدهای قضایی و ضابطان قضایی موظف اند در فرآیندهای تحقیق، رسیدگی و اجرای احکام از سامانه های مزبور استفاده کنند.

تبصره ـ ضابطان دادگستری موظفند اعلام جرم، دریافت دستورات قضایی و ارسال نتیجه اقدامات خود بـه واحدهای قضایی و دیگر فعالیت های مربوط را از طریق سامانه های مذکور انجام دهند.

ماده 3 ـ صورت یا محتوای الکترونیکی اسناد و اوراق قضایی، ابلاغ، ارجاع پرونده، احضار متهم، نیابت قضایی، نشر آگهی، امضا و اثر انگشت، گواهی مطابقت با اصل، تراکنش های مالی، نشانی و مانند آن، کافی و معتبر است و در کلیه مراحل تحقیق، رسیدگی و اجرا اعم از حقوقی و کیفری، نمی توان صرفاً بـه لحاظ شکل یا نحوه تبادل اطلاعات الکترونیکی از اعتبار بخشیدن بـه آثار قانونی آن خودداری کرد.

ماده 4 ـ در صورت ایجاد و فراهم بودن امکانات لازم، اقدامات الکترونیکی موضوع این آیین نامه با شرایط مقرر در سامانه رایانه ای و سامانه مخابراتی، جایگزین اقدامات غیر الکترونیکی خواهد شد. اقدامات موازی در فضای غیر الکترونیکی ممنوع است.

بیشتر بخوانید:

مجموعه مقررات مرتبط با آیین نامه مواد 175 و 176 قانون آیین دادرسی کیفری 1392

فصل دوم: طرح شکایت و دعوا

ماده 5 ـ مرکز موظف است امکان طرح شکایت و دعوا و پیگیری آن را از طریق سخا فراهم کند.

ماده 6 ـ واحدهای قضایی موظف اند مطابق این آیین نامه بـه شکایات و دعاوی مطروحه کـه از طریق سخا بـه سمپ ارسال می گردد، رسیدگی کنند. عدم رسیدگی بـه شکایات و دعاوی کـه از این طریق ارسال می گردد، استنکاف از رسیدگی محسوب می شود.

ماده 7 ـ چگونگی طرح شکایت و دعوا از طریق الکترونیکی بر اساس آیین نامه ارائه خدمات الکترونیک قضایی است.

فصل سوم: ارجاع پرونده

ماده 8 ـ مقام ارجاع، شکایت یا دادخواست ثبت شده را با رعایت تخصص و ترتیب وصول، فوراً از طریق سمپ بـه یکی از شعب ارجاع می دهد. پس از ارجاع پرونده، شماره یکتای کشوری، ردیف فرعی، شماره بایگانی و رمز پرونده، توسط سمپ ارائه خواهد شد کـه باید از طریق ابزارهای الکترونیکی مانند پیامک یا پست الکترونیکی در اختیار تقدیم کننده دادخواست یا شکایت قرار گیرد.

تبصره ـ مرکز موظف است بـه تدریج امکان ارجاع خودکار پرونده را براساس نوع و تعداد پرونده ها و موجودی شعب و تخصص قضات فراهم نماید.

بیشتر بخوانید:

مجموعه مقررات مرتبط با آیین نامه مواد 175 و 176 قانون آیین دادرسی کیفری 1392

فصل چهارم: ابلاغ الکترونیکی

ماده 9 ـ مرکز موظف است برای کلیه اصحاب دعوا، وکلا، نمایندگان قانونی، کارشناسان و دیگر اشخاص مرتبط با پرونده قضایی حساب کاربری ایجاد نماید. همچنین، مراجعان بـه قوه قضاییه نیز موظف اند جهت انجام امور قضایی خود حساب کاربری دریافت نمایند.

تبصره ـ پس از دریافت حساب کاربری از طریق سامانه ثنا در تمام مواردی کـه نیاز بـه ابلاغ باشد از این نشانی استفاده می شود.

ماده 10 ـ هر شخص جهت دریافت حساب کاربری (مستقیماً یا از طریق دفتر خدمات الکترونیک قضایی) بـه سامانه ثنا مراجعه می کند. تأیید و نهایی شدن ثبت نام، نیازمند احراز هویت است. احراز هویت می تواند از طریق دفاتر خدمات الکترونیکی قضایی یا روش های مطمئن دیگر، صورت گیرد.

تبصره 1 ـ اختصاص حساب کاربری برای اشخاص حقوقی با درخواست بالاترین مقام اجرایی با نماینده قانونی آن خواهد بود.

تبصره 2 ـ در صورتی کـه مخاطب فاقد تلفن همراه و پست الکترونیکی باشد، مرکز موظف است پست الکترونیکی ملی قضایی برای مخاطب ایجاد کند تا اطلاع رسانی ابلاغ از طریق آن انجام پذیرد.

ماده 11 ـ اشخاص ذی سمت یا مرتبط از قبیل متهم، خوانده، وثیقه گذار، کفیل، شاهد و داور موظف اند نسبت بـه ثبت نام در سامانه ثنا و دریافت حساب کاربری اقدام کنند. واحدهای قضایی قبل از هرگونه اقدام قضایی، باید ایشان را برای ثبت نام بـه دفاتر خدمات قضایی دلالت کنند و در صورت فوریت رأساً نسبت بـه ثبت نام آنان اقدام نمایند.

تبصره ـ در حوزه های قضایی کـه دفاتر خدمات الکترونیک قضایی راه اندازی نشده است، ثبت نام و ایجاد حساب کاربری توسط واحد قضایی مربوط انجام می شود.

ماده 12 ـ در صورت هر گونه تغییر اطلاعات ثبت شده در سامانه ثنا از قبیل تغییر آدرس یا نام یا تلفن همراه مانند آن، اشخاص موظف اند تغییرات ایجاد شده را بلافاصله در سامانه ثنا ثبت نمایند. در غیر این صورت مطابق ماده 79 قانون آیین دادرسی دادگاههای عمومی و انقلاب در امور مدنی اطلاعات سابق معیار ابلاغ و اقدامات قضایی خواهد بود.

ماده 13 ـ وصول الکترونیکی اوراق قضایی بـه حساب کاربری مخاطب در سامانه ابلاغ، ابلاغ محسوب می شود. رؤیت اوراق قضایی در سامانه ابلاغ، با ثبت زمان و سایر جزییات، ذخیره می شود و کلیه آثار ابلاغ واقعی بر آن مترتب می گردد. ورود بـه سامانه ابلاغ از طریق حساب کاربری و رؤیت اوراق از این طریق بـه منزله رسیده است.

تبصره 1 ـ در ابلاغ الکترونیکی، مخاطب در صورتی می تواند اظهار بی اطلاعی کند کـه ثابت نماید بـه لحاظ عدم دسترسی یا نقص در سامانه رایانه ای و سامانه مخابراتی از مفاد ابلاغ مطلع نشده است.

تبصره 2 ـ خودداری از مراجعه بـه سامانه ابلاغ، بـه منزله استنکاف از قبول اوراق قضایی موضوع ماده 70 قانون آیین دادرسی دادگاههای عمومی و انقلاب در امور مدنی محسوب می گردد.

تبصره 3 ـ در صورتی کـه دادخواست یا شکواییه بـه وسیله دفاتر خدمات الکترونیک قضایی ارسال نشده باشد، مراجعان موظف اند نسخه الکترونیکی شکواییه یا دادخواست و پیوست های آن را بـه واحد قضایی مربوط تسلیم کنند.

تبصره 4 ـ در صورتی کـه ارسال پیوست ها ابلاغیه بـه صورت الکترونیکی ممکن نباشد. امر ابلاغ بـه وسیله ابلاغنامه انجام می شود.

ماده 14 ـ مرکز موظف است، چنانچه از مخاطب شماره تلفن همراه یا پست الکترونیکی در دسترس باشد؛ ارسال اوراق قضایی بـه سامانه ابلاغ را از این طریق اطلاع رسانی نماید.

ماده 15 ـ در صورتی کـه از مخاطب شماره تلفن همراه یا پست الکترونیکی در دسترس نباشد، مفاد ابلاغیه و ارسال اوراق بـه سامانه ابلاغ، بـه وسیله ابلاغنامه مطابق مقررات قانون آیین دادرسی دادگاههای عمومی و انقلاب در امور مدنی در اقامتگاه وی ابلاغ می شود و در ابلاغنامه مقرر می گردد مخاطب موظف است جهت ثبت نام و دریافت حساب کاربری اقدام نماید و این کـه کلیه ابلاغ های بعدی از طریق سامانه ابلاغ انجام خواهد شد. در صورت ابلاغ واقعی، ابلاغ های بعدی صرفاً از طریق سامانه ابلاغ انجام می شود. در هر صورت پیوست های ابلاغنامه فقط بـه صورت الکترویکی ابلاغ می گردد.

تبصره 1 ـ چنانچه محل اقامت مخاطب خارج از حوزه قضایی مرجع صادر کننده ابلاغنامه باشد، ابلاغنامه بـه صورت الکترونیکی بـه حوزه قضایی مربوط ارسال می گردد تا حداکثر ظرف ده روز از تاریخ دریافت، نسبت بـه ابلاغ آن و اجرای مفاد تبصره 3 ماده 11 این آیین نامه اقدام شود.

تبصره 2 ـ در موارد فوق، واحد ابلاغ کننده موظف است، کیفیت و نتیجه امر ابلاغ را در سامانه ثبت و نسخه ثانی ابلاغنامه را بایگانی نماید. اطلاعاتی کـه در سامانه ابلاغ راجع بـه کیفیت و جزییات ابلاغ ثبت می شود معتبر بوده و برای مرجع قضایی کافی است.

ماده 16 ـ در صورت مجهول المکان بودن مخاطب و عدم دسترسی بـه حساب کاربری، ابلاغ اوراق قضایی از طریق آگهی در سامانه ابلاغ و یکی از روزنامه های الکترونیکی کثیر الانتشار بـه تشخیص مرکز انجام می شود و مقرر می گردد کـه مخاطب موظف است جهت ثبت نام و دریافت حساب کاربری اقدام نماید.

تبصره 1 ـ در امور کیفری چنانچه نوع اتهام با حیثیت اجتماعی متهم یا عفت عمومی منافات داشته باشد در آگهی قید نمی شود.

تبصره 2 ـ در هر مورد کـه بـه موجب قانون انتشار آگهی ضروری باشد انجام آن بـه طریق فوق کافی و معتبر است.

ماده 17 ـ در اجرای تبصره ماده 652 قانون آیین دادرسی کیفری کلیه مراجعی کـه شماره تلفن همراه، پست الکترونیک یا دورنگار و نشانی اشخاص ذی ربط در پرونده را در اختیار دارند موظف اند اطلاعات مذکور را چنانچه منع قانونی نباشد، از طریق شبکه ملی عدالت در اختیار مرکز قرار دهند.

ماده 18 ـ در موارد موضوع تبصره 1 ماده 68 قانون آیین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور مدنی، اوراق قضایی بـه حساب کاربری مراجع مندرج در تبصره 1 ماده مذکور ارسال می گردد. اشخاص یاد شده مسئول اجرای ابلاغ بوده و موظف اند ظرف ده روز از تاریخ دریافت، نتیجه ابلاغ اوراق را از طریق سامانه ابلاغ بـه مرجع قضایی اعاده نمایند.

تبصره ـ برای اجرای مفاد این ماده با هماهنگی مراجع مذکور حساب کاربری مخصوص ایجاد و از آن طریق اقدام می شود.

ماده 19 ـ در صورتی کـه محل نگهداری مخاطب بازداشتگاه یا زندان یا مؤسسات کیفری باشد، ابلاغ علاوه بر حساب کاربری مخاطب بـه حساب کاربری زندان، بازداشتگاه یا آن مؤسسات نیز ارسال می گردد. مراجع مذکور مسئول اجرای ابلاغ برابر مقررات خواهند بود و موظف اند نتیجه ابلاغ اوراق را از طریق سامانه ابلاغ بـه واحد قضایی ارسال نمایند.

تبصره 1 ـ در صورتی کـه مخاطب فاقد حساب کاربری باشد مراجع فوق الذکر موظف اند برای او حساب کاربری ایجاد کنند.

تبصره 2 ـ مراجع مذکور موظف اند با رعایت اصول امنیتی، امکان دسترسی بـه سامانه ابلاغ را برای مخاطب فراهم نماید.

ماده 20 ـ در مواردی از قبیل تبصره یک ماده 100 و تبصره 2 ماده 380 قانون آیین دادرسی کیفری کـه برای ابلاغ اوراق قضایی مقررات خاصی پیش بینی شده است مطابق همان مقررات رفتار خواهد شد.

ماده 21 ـ اداره ثبت شرکت ها موظف است با همکاری مرکز، در زمان ثبت اولیه یا تغییرات، نسبت بـه ثبت نام اشخاص حقوقی در سامانه ثنا جهت دریافت حساب کاربری اقدام نماید.

ماده 22 ـ مرکز موظف است کیفیت و جزییات ابلاغ الکترونیکی را در سامانه ابلاغ ذخیره کند و از طریق سمپ در اختیار مرجع قضایی قرار دهد.

ماده 23 ـ مرکز می تواند از ظرفیت بخش خصوصی برای سامانه ابلاغ، سامانه ثنا و اطلاع رسانی ابلاغ با تأمین هزینه از سوی مخاطبان استفاده کند. تعرفه استفاده از خدمات بخش خصوصی در این سامانه ها بـه طور سالانه بـه وسیله مرکز تعیین می گردد.

بیشتر بخوانید:

مجموعه مقررات مرتبط با آیین نامه مواد 175 و 176 قانون آیین دادرسی کیفری 1392

فصل پنجم: نیابت قضایی

ماده 24 ـ درخواست انجام نیابت از طریق سمپ بـه واحد قضایی مورد نظر ارسال می شود. مقام ارجاع پس از دریافت نیابت، با رعایت تخصص، آن را فوراً بـه یکی از شعب ارجاع می دهد. مجری نیابت موظف است در هر مرحله، اقدامات انجام شده را در سمپ، ثبت و پس از اجرای نیابت گزارش آن را از طریق سمپ برای نیابت دهنده ارسال کند.

تبصره ـ مرکز موظف است امکان مشاهده اقدامات ثبت شده را برای نیابت دهنده فراهم کند.

ماده 25 ـ در صورت فراهم بودن امکانات لازم، مقام نیابت دهنده می تواند تمام یا بخشی از موضوع نیابت را مانند تحقیق از اصحاب دعوا، اخذ شهادت شهود و نظرات کارشناسی و سایر مواردی کـه بـه موجب قانون مجاز است، از طریق ارتباط تصویری یا صوتی یا الکترونیکی از راه دور انجام دهد. درخواست این ارتباط از طریق سمپ بـه واحد قضایی ارسال و انجام آن با نظارت مرجع مجری نیابت صورت می گیرد.

تبصره ـ انجام تحقیقات از طریق ارتباط تصویری یا صوتی یا الکترونیکی از راه دور در صورت مجلس قید و انطباق اظهارات با مندرجات صورت مجلس توسط مقام قضایی و منشی تصدیق می شود.

فصل ششم: مقررات عمومی و امنیتی

ماده 26 ـ ارتباطات و اقدامات الکترونیکی موضوع این آیین نامه باید با رعایت حفظ محرمانگی و حریم خصوصی، صحت و تمامیت انجام شود.

ماده 27 ـ مرکز موظف است در ثبت نام و دسترسی بـه حساب کاربری و سامانه ابلاغ، ساز و کارهای امنیتی لازم را تأمین نماید.

ماده 28 ـ مسئولیت حفظ شناسه و رمز مربوط بـه حساب کاربری اشخاص بر عهده دارنده آن است.

ماده 29 ـ کاربران سامانه های مندرج در این آیین نامه موظف اند کلیه اطلاعات مربوط بـه پرونده های قضایی را بـه طور کامل، صحیح و بـه فوریت در سامانه های قضایی مربوط ثبت کنند.

ماده 30 ـ معاونت اول قوه قضاییه با همکاری مرکز موظف است با نظارت مستمر بر حسن اجرای این آیین نامه، عملکرد و تخلفات احتمالی را جهت اقدام مقتضی بـه مراجع ذیربط گزارش نماید.

ماده 31 ـ دولت مکلف است در اجرای ماده 567 قانون آیین دادرسی کیفری اعتبارات مورد نیاز اجرایی این آیین نامه را در ردیف مستقل در بودجه سالیانه قوه قضاییه پیش بینی و درج نماید.

ماده 32 ـ این آیین نامه در 32 ماده و 19 تبصره توسط وزیر دادگستری و با همکاری وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات تهیه و در تاریخ 1395/05/24 بـه تصویب رییس قوه قضاییه رسید.

رییس قوه قضاییه - صادق آملی لاریجانی

بیشتر بخوانید: