احوال شخصیه جمعیتهای کاتولیک ایران مصوب 1382/04/19

متن مصوبه احوال شخصیه جمعیتهای کاتولیک ایران:

مقررات عمومی

ماده ۱ ـ قوانین عمده مذهبی و هویت راجع بـه مسیحیانی کـه همیشه از طرف مقامات کشوری ایران رسماً شناخته و رعایت می شده اند و قوانین مربوط بـه وضعیت حقوق و صلاحیت جمعیت های کاتولیکی و وضعیت مذهبی و حقوقی افراد مسیحی کاتولیک در ذیل شرح داده می شود:

ماده ۲ ـ جمعیت های کاتولیکی ایران بشرح زیر می باشد:

1 ـ جمعیت دارای آداب رامنی

2 ـ جمعیت دارای آداب کلدانی

3 ـ جمعیت دارای آداب لاتینی

ماده ۳ ـ از نظر کلیسا هر شخصی کـه غسل تعمید کرده باشد واجد حقوق و تکالیف می باشد. هر کسی با تولد و یا با الحاق جزء جمعیتهای مذکور در ماده ۲ محسوب می گردد.

ماده 4 ـ هر یک از جمعیتهای مذهبی مذکور در ماده ۲ دارای شخصیت حقوقی مستقل و با سلسله مراتب سازمان مخصوص بـه خود می باشد، این شخصیت حقوقی همیشه از طرف دولت و کلیسا برای آنها شناخته شده است این جمعیت ها با وجود شخصیت مجزی کلا جزء کلیسای کاتولیک محسوب می شوند کـه رئیس آن پاپ می باشد و با کلیسا یک واحد قانونی غیرقابل تقسیم تشکیل می دهند.

ماده ۵ ـ در کلیه موضوعات کـه جزء صلاحیت این جمعیت های مذهبی بود و این قانون متن خاصی برای آنها پیش بینی نکرده است مقررات حقوقی مذهبی مسیحی و حقوق مدنی ایران کـه با قانون مذهبی تعارض نداشته باشد اجراء می گردد.

ماده ۶ ـ مفهوم عبارت این قانون و کلیه متن بخوبی این معنی را نشان می دهد در صورت ابهام برای تفسیر و فهم این قانون قصد قانونگذار را باید در نظر گرفت و چون این افکار از قوانین عمومی کلیسای کاتولیک سرچشمه گرفته است مطابق روح این قوانین باید تفسیر گردد و در مواردی کـه از قوانین و آداب جمعیت های مذهبی کلیسای کاتولیک شرقی الهام گرفته اند مطابق روحیه آن قوانین و آداب تفسیر خواهند شد.

1 ـ سلسله مراتب و صلاحیت

ماده ۱ ـ انتخاب و تعیین روسای مذهبی، روسای جمعیت ها مانند پاتریارش (پاتریارش یا پاتریارک ـ Patriarch ـ کاردینال با اسقف اعظمی کـه مسئولیت چند حوزه کلیسایی دارانده یک آیین واحد را عهده دار می باشد) و کشیش ها و همچنین انتخاب روسای مذهبی و مصادره امور کلیسا از صلاحیت انحصاری و حقوقی و خاص کلیسا می باشد.

ماده ۲ ـ اداره کردن امور کلیسا با تطبیق و اجرای صحیح قوانین مذهبی و قوانین مربوط بـه احوال شخصی بر عهده هیراک (هیراک (Hierarche) بـه معنای رئیس) یا رئیس مذهبی می باشد.

ماده ۳ ـ امور زیر از صلاحیت خاص و انحصاری مقامات مذهبی می باشد:

1 ـ تهیه و تنظیم قوانین مذهبی

2 ـ قضاوت نسبت بـه متخلف از قوانین مذهبی بنابراین تشکیل دادگاه های مذهبی ـ تعیین مواردی کـه مربوط بـه مسائل مذهبی می گردد و موارد قضایی حقوقی و کیفری مربوط بـه اشخاص کـه در امتیاز رسیدگی دادگاه های مذهبی بهره ور می باشد.

3 ـ تحمیل کیفرهای مذهبی بـه تابعین خود

ماده ۴ ـ جمعیت های مذهبی ارمنی و کلدانی نسبت بـه موضوعات مواد نامه موتور پروپریو (موتور پروپریو Aotu proprio ـ عبارتی است بـه زبان لاتین منصوب بـه بخشنامه ای از سوس پاپ اعظم صادر می گردد.) مورخ ۲ ژوئن ۱۹۵۷ و جمعیت لاتینی تابع قانون مذهب مسیحی می باشد.

ماده ۵ ـ صلاحیت سلسله مراتب مذهبی کاتولیکی فقط شامل موضوعات مذهبی و معنوی نیست بلکه مانند سابق چنانکه از قانون حاضر نیز فهمیده می شود شامل موضوعات مختلط میباشد.

ماده ۶ ـ سازمان مذهبی و کلیسایی جمعیت های مذهبی و فعالیت آنها مطابق قوانین مذهبی بر عهده مقامات کلیسا می باشد.

ماده ۷ ـ مقام قضایی می تواند هر موقع کـه مقتضی بداند برای اجرای تصمیمات و احکام صادره مطابق قوانین مذهبی مراجعه بـه مقامات کشوری بکنند.

ماده ۸ ـ مقامات مذهبی صلاحیتدار در محل های مقدس مانند کلیسا، معبد، قبرستان، خانه های وابسته: امور مذهبی او همیشه آزادانه رسیدگی بـه امور قضاوت می کنند. قوای لشکری و پلیس نمی توانند بدون اجازه مقامات صلاحیتدار کلیسا نمی توانند وارد این محل های مذهبی شوند.

۲ ـ ازدواج

ماده ۹ ـ آثار نامزدی کـه شرعا منعقد شده باشد و جبران زیان در حال فسخ و مبالغی کـه باید پرداخته شود از صلاحیت مقامات مذهبی می باشد.

ماده ۱۰ ـ مسائل زیر نیز از صلاحیت مقامات مذهبی می باشد:

الف ـ ازدواج کـه در کلیسای کاتولیک منعقد شده باشد

ب ـ شرایط و تعهدات ناشیه از آن

ج ـ اعتبار و بطلان و فسخ آن

د ـ جدایی بین زوجین

ماده ۱۱ ـ مسائل زیر از صلاحیت مقامات مذهبی می باشند:

الف ـ نتایج جدایی زوجین مانند موضوع اموال و البسه و مهر و نفقه غذایی

ب ـ تعیین مبلغی کـه باید یکی از زوجین در صورت صدور حکم بطلان ازدواج با انحلال آن بپردازد.

ماده ۱۲ ـ ازدواج بین زوجین کـه یکی از آنها کاتولیک و دیگری غیر کاتولیک باشد و ازدواج منعقده بین دو کاتولیک در خارج از کلیسای کاتولیک باطل می باشد چنین ازدواجی در صورتی اعتبار پیدا می کند کـه تشریفات آن مطابق مقررات مذهبی صورت گیرد، تجدید تشریفات مذهبی در مقابل هر یک از مقامات مذهبی دیگر هیچ اعتباری ندارد و زوجین تابع مقرراتی می باشند کـه آن ازدواج در کلیسای کاتولیک منعقد شده است.

ماده ۱۳ ـ ازدواج در جمعیت ارامنه و کلدانی تابع تشریفات مذهبی ازدواج کلیسای شرقی مقرر در اموتوپروپریو مورخ ۲۲ فوریه ۱۹۴۹ و در جمعیت لاتینی ازدواج تابع قانون و حقوق مذهبی لاتین می باشد.

ماده ۱۴ ـ موضوعات فرزندی، اعلام شناسایی طفل و آثار آن، فرزند خواندگی، ولایت قهری پدر حضانت اطفال و تربیت آنها از صلاحیت مقامات مذهبی می باشد.

ماده ۱۵ ـ موضوعات قیمومت صغار، انتخاب قیم، تغییر و عزل، و رسیدگی بـه حساب قیمومت از صلاحیت مقامات مذهبی می باشد.

بیشتر بخوانید:

ماده ۱۶ ـ مقامات مذهبی صلاحیتدار باید اسناد مربوط بـه تولد، ازدواج و وفات را مطابق قانون و یا برحسب، تقاضای اشخاص ذینفع باید در دفاتر اسناد رسمی ثبت و بـه ادارات کشوری صلاحیتدار وقوع آنها را ابلاغ کنند.

ماده ۱۷ ـ در کلیه دعاوی زناشویی مطابق قواعد مقرر در آئین دادرسی رفتار می شود.

۳ ـ اموال

ماده ۱۸ ـ کلیسای کاتولیک و مقر پاپ حق طبیعی و مطلق و با استقلال برای تملک اموال منقول و غیرمنقول با وسایل قانونی دارند بنابراین می توانند مالک باشند و اموال خود را در اجرای منظور و مقاصد اداره کنند. پاتریارشها و ارکیدیوسزها و دیوسزها (پاتریارشها و ارکیدیوسزها و دیوسزها: بـه ترتیب منسوب بـه حوزه و مقرپاتریارک، حوزه و خلیفه گری اسقف اعظم و اسقف می باشند. این شخصیت های حقوقی مدارک مربوط بـه شخصیت قانونی خود را بـه مقامات کشوری ابلاغ می کنند.) و مجامع مذهبی و کلیه اشخاص حقوقی کـه شخصیت حقوقی آنها بموجب قانون و با دستورات مقامات مذهبی صلاحیتدار شناخته شده است از همین قانون استفاده می کنند.

ماده ۱۹ ـ جمعیت های ارمنی و کلدانی مطابق قواعد موتر پروپریو مورخ ۹ فوریه ۱۹۵۳ و جمعیت لاتین مطابق حقوق مسیحی ـ می توانند تحصیل اموال کرده و آنها را اداره کنند ـ قواعد مدنی نیز باید رعایت شود.

ماده ۲۰ ـ مقام مذهبی صلاحیتدار می تواند از تابعین خود حقوقی برای سرویس های مذهبی و نیز برای دوام و بقای روحانیون و مقاصد دیگر مذهبی وضع و وصول کند..

ماده ۲۱ ـ در صورت انحلال و از بین رفتن یک شخص حقوقی مذهبی اموال بـه شخص حقوقی مذهبی مافوق او می رسد ولی همیشه نیت موسسین و بیمه کنندگان اموال و حقوق قانونی و قوانین مخصوصی کـه شخص حقوقی منحله تابع آن بوده است باید رعایت گردد.

ماده ۲۲ ـ مقام مذهبی می تواند کلیسا و معابد محل های مذهبی و مساکن برای روحانیون و مدارس ـ بیمارستان و پرورشگاه ایتام و قبرستان بسازند در موارد مذکور فوق باید مقررات عمومی قانون مدنی راجع بـه طریقه ساختمان و بهداشت رعایت گردد.

ماده ۲۳ ـ مقام مذهبی صلاحیتدار کـه مطابق قواعد مذهبی تاسیسات نیکوکاری با داشتن حق مالکیت اموال برای ادامه کار خود ایجاد کند.

4 ـ امتیازات اشخاص

ماده ۲۴ ـ اعضای روحانیت بطور کلی اعم از سمینار مدرسه و دانشکده کشیشی) و اعضای تازه وارد مادام کـه بکار خود اشتغال دارند از خدمت نظام وظیفه معاف هستند.

ماده ۲۵ ـ اعضای روحانیت و مردان و زنانی کـه حرفه آنها اشتغال مامور مذهبی می باشد در محاکم مذهبی محاکمه می شوند.

5 ـ آموزش

ماده ۲۶ ـ کلیسای کاتولیک می تواند بـه آموزش و تعلیم تابعین خود بپردازد و برای اینکار مدارس از هر درجه افتتاح کرده معلمین استخدام کرده و آنها را تغییر دهد و عزل کند و شاگردان را از مدارس اخراج کند و کتب تدریسی انتخاب کند.

ماده ۲۷ ـ مدارس باید برنامه خود را با برنامه وزرات فرهنگ از نظر مواد تدریسی و تنظیم امتحانات تطبیق داده ولی برای برنامه مذهبی و برای آموزش در سمینار ها و تشکیلات مذهبی و آنچه کـه بـه حقایق کاتولیکی و اخلاقی ارتباط دارد آزادی عمل دارند.

ماده ۲۸ ـ مقامات مذهبی می توانند نوشته های لازم برای آموزش مذهبی و کاتولیکی طبع کرده و نشر دهند.

۶ ـ دادگاه های مذهبی

ماده ۲۹ ـ مقامات مذهبی می توانند برای موضوعات جزء صلاحیت خود دادگاه های مرحله اول و دادگاه های پژوهشی تاسیس کنند و نیز می توانند حقوقی برای هزینه دادگاه ها دریافت دارند.

بیشتر بخوانید:

ماده ۳۰ ـ علاوه بر دادگاه های متشکله برای امور مذهبی دادگاه های دیگری برای موضوعات مختلط مذکور در ماده ۵ (دادگاه های رسیدگی بـه اموال شخصی) نیز تشکیل می یابد.

ماده ۳۱ ـ جمعیت های مذهبی ایران از حیث آئین دادرسی قوانین زیر را باید رعایت کنند:

الف) آئین دادرسی کلیسای شرقی کـه بوسیله موتور پروپریو ۶ ژانویه ۱۹۵۰ منتشر شده است. جمعیت لاتینی از قانون و حقوق مذهبی تبعیت می کند

ب) دستورات مقام پاپ نسبت بـه بعضی موضوعات در صورت احتیاج

ج) قواعد حقوقی ایرانی راجع بـه صلاحیت جمعیت های کاتولیکی

ماده ۳۲ ـ احکام و قرارهای قابل اجراء صادره در خارج از ایران بوسیله محاکم حقوقی و مذهبی نسبت بـه موضوعاتی کـه در صلاحیت مذهبی کاتولیکی ایران می باشد فقط پس از تنفیذ از طرف مقامات مذهبی صلاحیتدار ایران قابل اجراء هستند.

ماده ۳۳ ـ مقام مذهبی می تواند برای موضوعاتی کـه در صلاحیت او هستند در صورت فوریت از وزارت کشور تقاضا کند کـه مانع از مسافرت خوانده دعوی بشود برای اینکار باید دلایل تقاضای خود را رعایت قوانین عمومی کشور ذکر کند.

ماده 34 ـ دادگاه های مذهبی در موضوعات جزء صلاحیت خودشان می توانند در صورت لزوم برای تشریفات ابلاغ و دستور جلب بـه مقامات پلیس قضایی مراجعه کنند.

ماده 35 ـ احکام و قرارهای صادره از دادگاه های مذهبی کـه قطعی و قابل اجراء هستند بوسیله اوامر اجرایی مقرر در آئین دادرسی مدنی اجرا می شوند، مقامات قضایی مذهبی نمی توانند اجرای این احکام و قرارها را با احکام و قرارهای مشابه آنها متوقف سازند.

ماده ۳۶ ـ هر موقع کـه در دادگاه های عادی ایراداتی مطرح شود کـه مربوط بـه احوال شخصیه باشد و بـه موجب قانون حاضر در صلاحیت دادگاه های مذهبی باشد مطالعه موضوع معلق می شود و برای طرفی کـه باید دلیل اقامه کند مهلت کافی داده می شود تا از مقام صلاحیتدار راجع بـه ایراد تصمیمی اتخاذ شود.

7 ـ وصیت

ماده ۳۷ ـ هر کس بـه سن ۱۸ تمام رسید و عدم صلاحیت وصیت کردن او اعلام نشده باشد می تواند اموال خود را بوسیله وصیت ببخشد اشخاص زیر صلاحیت وصیت کردن ندارند:

الف) کسانیکه بـه سن ۱۸ سال تمام نرسیده اند، جزء استثناعاتی کـه در حقوق مذهبی پیش بینی شده است.

ب) محجورین بـه علت بیماری دماغی.

راجع بـه اعضای روحانی و کسانی کـه حرفه آنها اشتغال بـه امور مذهبی می باشد مقام مذهبی مطابق قانون مذهبی صلاحیت وصیت کردن آنها را تعیین می کند.ماده ۳۸ ـ مقامات مذهبی صلاحیت تصدیق صحت وصیت نامه افراد کاتولیک و اعضای روحانی و یا کسانی کـه حرفه آنها اشتغال بـه امور مذهبی باشد مطابق قانون مذهبی دارند بـه علاوه نسبت بـه اعتبار وصیت نامه و لزوم اجرای آن تصمیم می گیرد.

ماده 39 ـ در امور ارثیه بین مرد و زن هیچ فرقی نیست.

ماده ۴۰ ـ وصیت نامه ممکن است بوسیله سند رسمی بـه شکل علنی یا محرمانه و یا دست نویسی با رعایت مقررات قانونی صورت گیرد.

ماده ۴۱ ـ نزدیک ترین وارث اولاد و اولاد اولاد می باشد، اولاد راساً و مستقلاً ارث می برند، اولاد اولاد کـه مورث آنها قبلاً فوت کرده است بـه جانشینی او آمده و سهم فرزند متوفی بین آنان تقسیم می شود.

ماده ۴۲ ـ وراث متونایی کـه دارای اولاد نباشد پدر و مادر او می باشند کـه هر کدام راسا ارث می برند. اولاد پدر یا مادری کـه درگذشته اند بجای پدر و مادر آمده و سهم الارث او را بین خود تقسیم می کنند در صورت نبودن وارث در یک طبقه وراث طبقه بعدی ارث می برند.

ماده 43 ـ وراث متوفایی کـه دارای اولاد و پدر و مادر نمی باشند اجداد می باشند کـه در هر درجه راساً ارث می برند. در صورت فوت جد پدری یا جد مادری سهم الارث جد بـه وارث همان کلاله می رسد در صورت فوت اجداد یک کلاله بدون گذاشتن وارث تمام ماترک بـه وراث کلاله دیگری می رسد.

ماده 44 ـ زوج یا زوجه می تواند در صورتی کـه زوجه با زوج متوفی دارای اولاد و یا اولاد اولاد باشد حق انتفاع نصف ملک و یا مالکیت یک چهارم ماترک را مطالبه کند. زوجه با زوج با بودن پدر و مادر متوفی و یا اعقاب آنها بـه یک ربع مالکیت و یا سه چهارم حق انتفاع ذی حق است، با بودن اجداد و یا اخلاف آنها بـه نصف مالکیت و یا نصف حق انتفاع ذیحق است و در صورت نبودن اجداد یا اخلاف آنها بـه تمامی ماترک ذی حق است.

بیشتر بخوانید:

ماده ۴۵ ـ فرزند خوانده و اولاد او نسبت بـه کسی کـه او را بـه فرزندی قبول کرده است همان حق وراثت اولاد قانونی را دارد ولی فرزند خواندگی حق وراثت بـه پدرخوانده و وراث او نسبت بـه اموال فرزندخوانده نمی دهد.

ماده ۴۶ ـ برای اولاد قانونی، پدر و مادر، برادر و خواهر و زوج یا زوجه قانون سهمی و یا حقوقی تعیین کرده است کـه نمی توان تغییر داد، اطفالی کـه بعد از ازدواج از طرف زوج شناخته شده اند مانند اطفال قانونی ارث می برند.

ماده ۴۷ ـ کسی کـه بعد از فوت خود اولاد و یا اولاد اولاد، پدر، مادر برادر خواهر یا زوج و زوجه از خود باقی می گذارد می تواند آنچه زیاده بر سهم محفوظ قانونی است بـه دیگری ببخشد، در غیر از این مورد می تواند تمام اموال خود را ببخشد..

ماده ۴۸ ـ سهم محفوظ قانونی بـه طریق زیر تعیین می شود:

الف ـ برای یکی از اولاد یا اولاد اولاد سه چهارم ماترک

ب ـ برای پدر یا مادر نصف

ج ـ برای هر یک از برادر با خواهر یک ربع

د ـ برای زوج یا زوجه کلیه حق او از ماترک بـه عنوان مالکیت موقعی کـه تنها وارث باشد ولی موقعی کـه همراه با وراث قانونی باشد نصف این حق در صورتی کـه وارث واجد باشد

ماده 49 ـ زوج یا زوجه می تواند بوسیله وصیت نامه حق انتفاع تمام سهم اولاد و اولاد اولاد را بـه زوجه با زوج تملیک کند این حق انتفاع بجای حق ارث قانونی زوجه با زوج است کـه همراه با اولادهای مشترک ارث می برد در صورتی کـه زوج یا زوجه ازدواج دیگری بکند حق انتفاع او بـه نصف تقلیل می یابد.

ماده ۵۰ ـ اموالی کـه متوفی در زمان حیات خود بـه دیگری واگذار نکرده است جز در مورد ماده ۴۸ قانون بـه وراث قانونی او می رسد.

ماده ۵۱ ـ اموال متعلق بـه کشیشی کـه بدون وصیت نامه درگذشته است و یا اموالی کـه بـه دیگران با وصیت نامه نبخشیده باشد بـه کلیسا داده می شود بـه استثنای اموالی کـه مالکیت شخصی آنها محرز گردد کـه در این صورت ماده ۴۴ قانون درباره آنها اعمال می شود. اموال شخص مذهبی کـه بدون وصیت نامه درگذشته است و یا اموالی کـه تملیک بـه غیر نکرده است بـه تشکیلات مذهبی داده می شود ولی سهم محفوظ قانونی باقی می ماند.

ماده ۵۲ ـ اشخاص زیر نمی توانند بوسیله وصیت نامه بـه هیچ وجه ارث ببرن:د

الف ـ شخصی کـه با اراده و یا برخلاف قانون مورث را بـه قتل رسانده و یا باعث قتل او شده است.

ب ـ شخصی کـه با تقلب، تهدید و یا بـه عنف باعث و یا مانع وصیت و یا لغو وصیت نامه گردیده است.

ج ـ کسی کـه با اراده و یا بطور غیرقانونی وصیتی را از بین برده و یا خراب کرده است در موقعیتی کـه شخص وصیت کننده نتوانسته هیچ اقدامی بکند.

عدم لیاقت یا عدم اهلیت های فوق در صورتی کـه وصیت کننده شخص محروم را ببخشد از بین می رود این عدم اهلیت فقط شامل شخص محروم از ارث می شود بطوریکه اولاد و اولاد اولاد او عیناً مانند اینکه شخص محروم از ارث قبلاً درگذشته باشد از متوفی ارث می برد.ماده ۵۳ ـ وصیت کننده می توانند بموجب وصیت نامه قسمتی از مال خود را بـه دیگری تملیک کند بدون آنکه او را وارث قرار دهد.

ماده ۵۴ ـ مال مورد وصیت باید در وضعیت و شرایطی کـه در روز افتتاح است بـه شخص استفاده کننده از وصیت داده شود.

ماده 55 ـ وصیتی کـه اجرای آن ممکن نباشد و یا وصیتی کـه بـه شخص مدیون بـه ما ترک می باشد شده باشد ممکن است بـه همان نسبت تقلیل داده شود.

ماده ۵۶ ـ برای ارث بردن وارث باید در موقع افتتاح ارث زنده باشد و اهلیت داشته باشد. حقوق وارثی کـه پس از افتتاح ارث فوت کند بـه مورثه خود او می رسد.

ماده ۵۷ ـ طفل از موقع وجود نطفه ارث می برد مشروط بر اینکه زنده بدنیا بیاید.

ماده ۵۸ ـ تملیک اموال بوسیله وصیت کننده بـه نفع روح معتبر است و از سوی وارث لازم الاجرا است.

ماده ۵۹ ـ تملیک بـه نفع کلیسا و یا امور خیریه معتبر است در صورتی کـه اشخاص حقوقی کـه بـه نفع آنها تملیک شده است تعیین نشده باشد وصیت بـه نفع کلیسا و یا امور خیریه محل اقامت وصیت کننده تلقی می شود.

ماده ۶۰ ـ رئیس مذهبی هر محل صلاحیت نظارت و اجرای مقررات و مواد ۵۵ و ۵۹ را دارد.

بیشتر بخوانید: