بخشنامه حداقل الزامات مدیریت ریسک اعتباری در مؤسسات اعتباری مصوب 1402/05/31

بخشنامه حداقل الزامات مدیریت ریسک اعتباری در مؤسسات اعتباری مشتمل بر 13 ماده و یک تبصره مصوب 1402/05/31 بانک مرکزی

شناسنامه بخشنامه حداقل الزامات مدیریت ریسک اعتباری:

تاریخ ابلاغ: 1402/05/31

مرجع تصویب: بانک مرکزی

تاریخ تصویب: 1402/05/31

بیشتر بخوانید:

مجموعه مقررات مرتبط با بخشنامه حداقل الزامات مدیریت ریسک اعتباری در مؤسسات اعتباری (مقررات تاسیس و فعالیت بانکها)

بانکداری در نظریات مشورتی

موضوعات بانکی در آراء وحدت رویه قضایی

موضوعات پولی و بانکی در آراء دیوان عدالت اداری

متن بخشنامه حداقل الزامات مدیریت ریسک اعتباری:

در اجرای بند (ب) ماده (11) «قانون پولی و بانکی کشور»، بند (2) ماده (2) «قانون عملیات بانکی بدون ربا (بهره)»، مفاد «آیین نامه نظام سنجش اعتبار» مصوب جلسه مورخ 1398/03/29 هیأت محترم وزیران و تبصره (2) ماده (48) آیین نامه پیشگیری از انباشت مطالبات غیرجاری مصوب مورخ 1397/12/28 ستاد هماهنگی مبارزه با مفاسد اقتصادی، به منظور تسهیل گردش مؤثر و کارآمد وجوه و اعتبارات اعطایی توسط مؤسسه اعتباری جهت نیل به ایجاد و حفظ ثبات و سلامت مالی شبکه بانکی کشور، «حداقل الزامات مدیریت ریسک اعتباری در مؤسسات اعتباری» که از این پس به اختصار «الزامات» نامیده می شود، به شرح زیر تدوین می گردد.

ماده 1 - در این الزامات عبارات زیر در معانی مشروح ارایه شده به کار می روند:

1- بانک مرکزی: بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران؛

2- مؤسسه اعتباری: بانک یا مؤسسه اعتباری غیربانکی که به موجب قانون و یا با مجوز بانک مرکزی تأسیس شده و تحت نظارت آن بانک قرار دارد؛

3- امتیاز اعتباری، اهلیت اعتباری، گزارش اعتباری و شرکت اعتبار سنجی: اصطلاحات موضوع آیین نامه نظام سنجش اعتبار موضوع تصویب نامه شماره 39151 /ت55296هـ مورخ 1398/04/04 هیأت محترم وزیران؛

4- اعتبار: هر نوع پرداخت یا تعهد به پرداخت وجوه توسط مؤسسه اعتباری در قالب اعطای تسهیلات، ایجاد تعهدات و سایر موارد، به مشتری در قبال تعهد وی به بازپرداخت وجوه مذکور.

5 - اعتبار مشکل دار: اعتباری که به دلایلی نظیر تغییر در وضعیت مالی مشتری و فعالیت های اقتصادی وی، بازپرداخت آن به تأخیر افتاده یا احتمال نکول آن وجود دارد.

6- نکول: عدم ایفای به موقع تمام یا قسمتی از تعهدات ناشی از دریافت اعتبار، توسط مشتری به دلایلی نظیر عدم تمایل و عدم توانایی مالی.

7- ریسک اعتباری: احتمال وقوع زیان حاصل از نکول مشتری در بازپرداخت اعتبار.

8- ریسک تمرکز اعتباری: ریسک اعتباری ناشی از تمرکز اعتبار در حوزه هایی نظیر مشتریان، بخش های اقتصادی و مناطق جغرافیایی.

9 - مدیریت ریسک اعتباری: فرآیند شناسایی، اندازه گیری، پایش، کنترل و گزارش گری ریسک اعتباری.

10- اعتبارسنجی: فرآیند تعیین امتیاز اعتباری اشخاص با استفاده از الگوهای کمی و کیفی.

11- رتبه اعتباری: شاخصی است که توسط مؤسسات رتبه بندی اعتباری با استفاده از اطلاعات کمی و کیفی و بر اساس یک روش مشخص، به منظور تعیین احتمال ایفای به موقع تعهدات اشخاص محاسبه می شود.

12- رتبه اعتباری داخلی: شاخص حاصل از سیستم رتبه بندی اعتباری داخلی که بیانگر امتیاز حاصل از ارزیابی اهلیت اعتباری مشتری می باشد.

13- اصلاح 1402/05/31 ـ نسبت مطالبات غیرجاری: حاصل تقسیم مجموع مطالبات غیرجاری اعم از ریالی و ارزی به مجموع مطالبات اعم از ریالی و ارزی؛

14- اصلاح 1402/05/31 ـ نسبت مطالبات غیرجاری ریالی: حاصل تقسیم مجموع مطالبات غیرجاری ریالی به مجموع مطالبات ریالی؛

15- اصلاح 1402/05/31 ـ نسبت مطالبات غیرجاری خالص: حاصل تقسیم مجموع خالص مطالبات غیرجاری اعم از ریالی و ارزی (پس از کسر ذخایر مطالبات) به مجموع مطالبات اعم از ریالی و ارزی

ماده 2 - هیأت مدیره مؤسسه اعتباری موظف است در راستای مدیریت مؤثر ریسک اعتباری و ارزیابی جامع ریسک مؤسسه اعتباری، چارچوب مدیریت ریسک اعتباری را با توجه به ماهیت، اندازه و پیچیدگی فعالیت مؤسسه اعتباری ایجاد نماید. چارچوب مذکور باید حداقل شامل موارد زیر باشد:

1- راهبرد و خط مشی ریسک اعتباری؛

2- نقش ها و مسؤلیت های هیأت مدیره، هیأت عامل و سایر کارکنان مرتبط با امور اعتباری؛

3- سیستم اطلاعات مدیریت و فرآیندهای گزارشگری؛

4- فرآیند اعطا و مدیریت اعتبار؛

5- رویه های ارزیابی اعتباری؛

6- نظام ها و رویه ها برای شناسایی، پذیرش، اندازه گیری، پایش و کنترل ریسک اعتباری؛

ماده 3 - هیأت عامل موظف است به منظور مدیریت ریسک اعتباری حداقل اقدامات زیر را انجام دهد:

1- ایجاد شیوه های عملیاتی در چارچوب سیاست های اعتباری و فرآیند اعطا و مدیریت اعتبار مصوب هیأت مدیره؛

2- ایجاد واحد اجرایی مدیریت ریسک اعتباری در چارچوب ساختار سازمانی مصوب هیأت مدیره؛

3- بازبینی وضعیت اعتباری مشتری و ارایه پیشنهاد مبنی بر تغییر حدود اعتباری متناسب با وضعیت اعتباری وی؛

4- اجرا و عملیاتی کردن برنامه آزمون بحران؛

5- ایجاد سیستم اطلاعات مدیریت برای اطمینان از گزارشگری به موقع، صحیح و حاوی اطلاعات کافی در خصوص ریسک اعتباری.

ماده 4 - هیأت عامل مؤسسه اعتباری موظف است بر مبنای رویه ها و خط مشی های اعتباری، سیستم اطلاعات مدیریت شامل سیستم گزارشگری که دربردارنده خطوط گزارشگری است را به نحوی ایجاد نماید که حداقل اطلاعات در خصوص موارد زیر، در اسرع وقت به سطوح مناسب مدیریت و کمیته ریسک گزارش شود:

1- انحرافات از رویه های اعطای اعتبار و حدود اعتباری؛

2- ترکیب و کیفیت سبدهای اعتباری؛

3- ریسک تمرکز اعتباری؛

4- مطالبات غیرجاری؛

5- کیفیت و ارزش وثایق؛

ماده 5 - اصلاح 1402/05/31 ـ مؤسسه اعتباری موظف است پیش از اعطای هرگونه اعتبار نسبت بـه استعلام گزارش اعتباری از شرکت های اعتبارسنجی اقدام نماید. در مورد اعتبارات بالای 1.000 میلیارد ریال، علاوه بر أخذ گزارش اعتباری از شرکت های اعتبارسنجی، أخذ رتبه اعتباری از مؤسسات رتبه بندی اعتباری، موضوع بند (21) ماده (1) قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران مصوب سال 1384، الزامی است.

تبصره - بانک مرکزی می تواند در صورت لزوم حد مقرر در این ماده را با توجه به سطح عمومی قیمت ها تعدیل نماید.

ماده 6 - مؤسسه اعتباری موظف است به منظور ارزیابی و تصمیم گیری نهایی برای اعطای اعتبار، یک سیستم رتبه بندی داخلی متناسب با اندازه، ماهیت و پیچیدگی فعالیت های خود ایجاد نماید. أخذ وثایق و تضامین به نحوی که تأمین کافی را برای تسهیلات و یا تعهدات ایجاد نماید باید متناسب با نتایج حاصل از سیستم رتبه بندی داخلی باشد.

ماده 7 - مؤسسه اعتباری موظف است پس از پرداخت اعتبار و در راستای اداره امور اعتباری اقداماتی نظیر کنترل و بازبینی اعتبار و حفظ، نگهداری و به روزرسانی پرونده اعتباری را انجام دهد. به منظور کنترل و بازبینی اعتبار حداقل موارد زیر باید توسط واحد کنترل و بازبینی انجام شود:

1- حصول اطمینان از به روز بودن امتیازحاصل از ارزیابی اهلیت اعتباری مشتری؛

2- بررسی صحت و کامل بودن اسناد و تأییدیه های اعتباری؛

3- حصول اطمینان از ارزیابی مجدد وثایق و کفایت آن ها؛

4- حصول اطمینان از مشخص بودن فرآیند تملیک وثایق؛

5- حصول اطمینان از مصرف اعتبارات در موضوع قرارداد از طرق مختلف نظیر نظارت حضوری بر طرح ها؛

6- پایش نحوه بازپرداخت اعتبارات؛

7- پایش اعتبارات مشکل دار؛

ماده 8 - مؤسسه اعتباری موظف است واحد وصول مطالبات را به منظور وصول مطالبات و مدیریت اعتبارات مشکل دار ایجاد نماید. این واحد باید مستقل از واحد ارزیابی و اعطای اعتبار باشد.

ماده 9 - مؤسسه اعتباری موظف است با در نظر گرفتن مواردی از قبیل احتمال نکول مشتری، تخمین زیان حادث شده با فرض نکول مشتری و میزان منابع در معرض نکول نسبت به شناسایی و اندازه گیری ریسک اعتباری اقدام نماید.

ماده 10 - مؤسسه اعتباری موظف است در کنترل ریسک اعتباری، روش های کاهش ریسک از جمله موارد زیر را مورد استفاده قرار دهد:

1- أخذ وثایق و تضامین؛

2- بیمه نمودن اعتبار؛

3- تهاتر مطالبات ناشی از اعطای اعتبار با سپرده، اموال و اسناد مشتری مطابق با ضوابط ابلاغی بانک مرکزی؛

ماده 11 - اصلاح 1402/05/31 ـ مؤسسه اعتباری موظف است نسبت مطالبات غیرجاری، نسبت مطالبات غیرجاری ریالی و نسبت مطالبات غیرجاری خالص را در هر ماه به انضمام متوسط سه ماهه نسبت مطالبات غیرجاری و نسبت مطالبات غیرجاری ریالی، در پایان هر فصل به بانک مرکزی گزارش نماید.

تبصره - اصلاح 1402/05/31 ـ در صورتی که متوسط سه ماهه نسبت مطالبات غیرجاری بیش از 8 درصد و متوسط سه ماهه نسبت مطالبات غیرجاری ریالی بیش از 5 درصد باشد، مؤسسه اعتباری موظف است، علل وقوع آن و برنامه خود جهت کاهش نسبت های مزبور را به بانک مرکزی ارایه نماید.

ماده 12 - تخطی از احکام این دستورالعمل موجب اعمال مجازات های مقرر در ماده (44) قانون پولی و بانکی کشور، ماده (14) قانون برنامه ششم توسعه کشور و سایر قوانین و مقررات ذی ربط می شود.

ماده 13 - ضوابط اجرایی ناظر بر مفاد این دستورالعمل توسط بانک مرکزی تدوین و به شبکه بانکی کشور ابلاغ می شود.

حداقل الزامات مدیریت ریسک اعتباری در مؤسسات اعتباری» که مشتمل بر 13 ماده و یک تبصره در پانزدهمین جلسه مورخ 1400/03/29 هیأت عامل بانک مرکزی به تصویب رسیده بود، مجدداً در بیست و پنجمین جلسه مورخ 1402/05/31 هیأت عامل بانک مرکزی با الحاق یک تبصره به آن، مشتمل بر 13 ماده و 2 تبصره به تصویب رسید و از تاریخ ابلاغ لازم الاجراء می باشد.