تحلیل مسئولیت مدنی سبب و مباشر در نظام حقوقی
مشخصات انتشار مقاله تحلیل مسئولیت مدنی سبب و مباشر در نظام حقوقی:
تحقیقات حقوقی بین المللی؛ دوره 15، شماره 55، بهار، خرداد 1401، صفحه 343-382
نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
علی بابایی: دانشجوی دکتری حقوق خصوصی،گروه حقوق، واحد بین الملل قشم، دانشگاه آزاد اسلامی، قشم، ایران.
علیرضا رجب زاده اصطهباناتی: استادیار مدعو گروه حقوق، واحد بین الملل قشم، دانشگاه آزاد اسلامی، قشم، ایران.
علیرضا مظلوم رهنی: استادیاردگروه حقوق، واحد شهر قدس، دانشگاه آزاد اسلامی، شهر قدس، ایران
چکیده مقاله تحلیل مسئولیت مدنی سبب و مباشر در نظام حقوقی:
زمینه و هدف: مسئولیت مدنی، هم در ارتباط با زیان دیده و هم در ارتباط با عامل زیان و هم در ارتباط با جامعه هدف، کارکردهایی خاص دارد. شاید بتوان اصل لزوم جبران خسارت را مهم ترین اصل حاکم بر مسئولیت مدنی دانست. موضوع تعدد اسباب اختصاص به بررسی تأثیر اسباب گوناگون در ارتباط با ضرری واحد دارد. این امر ممکن است به شکل اجتماع اسباب مذکور باشد که به نحو طولی یا عرضی منبع واحدی را مستقلاً در سبب ضمان ایجاد خسارت تشکیل می دهند و یا آنکه اسباب متعدد به صورت مستقل بوده و هر سبب محسوب گردد. شرط تحقق مسئولیت، وجود رابطه سببیت است و این بدان معنی می باشد که رابطه سببیت در کنار شروط دیگر مسئولیت قرار می گیرد؛ یعنی اگر رابطه سببیت برقرار نشود، مسئولیتی وجود نخواهد داشت.
روش: پژوهش حاضر به روش توصیفی- تحلیلی انجام شده است.
یافته ها و نتایج: در این پژوهش سعی شده است موضوع یاد شده در قوانین موضوعه ایران و فقه اسلامی و همچنین در قوانین جاریه از جمله قانون مدنی، قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۷۰ و قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲ مقایسه شود. با تغییرات به وجود آمده به موجب ماده 526 قانون مجازات اسلامی سال 1392 در حالت اجتماع سبب و مباشر اصولاً هر دو مسئول بوده، با تفاوت تأثیر میزان مداخله، مسئولیت نیز به طور نسبی خواهد بود و گرایش با عوامل مادی و عینی در حقوق ایران بیش از عوامل سرزنش پذیری و غیرمادی است. ضمان سبب مقدم در تأثیر نیز که در حالت اجتماع اسباب طولی در فقه و حقوق ایران شهرت دارد، به همان ضمان سبب و عامل اولیه در مقابل عامل مداخله گر وابسته بی شباهت نیست. مباشری که تحت تأثیر عامل اولیه به جنایت و آسیب اقدام نموده، در حقوق ایران با وصف عدم سلب اراده مسئول است.
کلیدواژه ها:
مسئولیت مدنی
اجتماع سبب و مباشر
جبران خسارت
استناد عرفی