تقابل عام و خاص در دانش اصول و کاربرد آن در حقوق موضوعه

مشخصات انتشار مقاله تقابل عام و خاص در دانش اصول و کاربرد آن در حقوق موضوعه: مجله پژوهش حقوق خصوصی - دوره 6، شماره 23 - تیر 1397 - صفحه 117-140

نویسندگان:

علیرضا صالحی / استادیار حقوق جزا و جرم شناسی دانشگاه آزاد اسلامی شیراز

چکیده:

مبحث عام و خاص یکی از موضوعات بسیار مهم و اساسی در اصول فقه و قوانین موضوعه می باشد به طوری که بسیاری از ادله شرعی و قوانین به صورت عام وضع گردیده است. و از طرفی قاعده ای مشهور وجود دارد که هیچ عامی نیست مگر این که تخصیص خورده باشد.

در خصوص اینکه آیا عام بعد از تخصیص نسبت به باقی مانده حجت می باشد یا خیر و اینکه آیا اجمال خاص به عام سرایت می­کند، آراء و نظرات اصولیین متشتت و دیدگاه های مختلفی ابراز شده است. نوشتار حاضر با مطالعه ی تطبیقی به بررسی و بازکاوی دلایل آراء یاد شده می­پردازد و در نهایت با رهیافت­های اصولی، اتقان بعضی دیدگاه ها را اثبات و راه را برای یافتن نقطه وفاق به منظور همسان سازی را هموار نموده و نتیجه می گیرد که در سرایت اجمال خاص به عام در شبهه ی مفهومیه تردید بین المتباینین تفاوتی آشکار بین عام مجموعی و عام استغراقی وجود داشته و در شبهه ی مصداقیه دلیل لبّی، عقل به عنوان یک منبع مستقل،  دارای حجیت بوده و هیچ تفاوتی با مخصصات لفظیه ندارد.