تقصیر و رابطه سببیت در نظام مسئولیت مدنی
نویسنده مقاله تقصیر و رابطه سببیت در نظام مسئولیت مدنی:
سجاد شهباز قهفرخی: مربی گروه فقه و حقوق اسلامی، دانشکدۀ علوم انسانی، دانشگاه شهرکرد، شهرکرد، ایران
چکیده مقاله تقصیر و رابطه سببیت در نظام مسئولیت مدنی:
بعد از پذیرش نظریۀ تقصیر نسبی و جایگزینی آن با قاعدۀ همه یا هیچ، موضوع معیار و نحوۀ تعیین میزان تقصیر زیان‌دیده و خواندۀ دعوی در دعوی مسئولیت مدنی مبتنی بر تقصیر مطرح گردید. پرسش اصلی این است که آیا در شناسایی و تمیز میزان و نوع تقصیر بین تقصیر زیان‌دیده و تقصیر خوانده تفاوتی وجود دارد. اگر عمل واحدی از سوی هر دو طرف اتفاق افتاده باشد و سایر عناصر مؤثر یکسان باشند، صرف‌نظر از وصف زیان‌دیده یا خواندۀ دعوی بودن، آیا باید مسئولیت بین دو مرتکب به‌صورت مساوی تقسیم گردد؟ اصول اروپایی مسئولیت مدنی و تئوری غالب در حقوق کامن‌لا دیدگاه تعامل متقارن با رفتار زیان‌دیده و خوانده در تعیین میزان تقصیر هریک را پذیرفته و به‌صورت یکسان، معیار مراقبت معقول را در ارزیابی رفتار ایشان در نظر گرفته است. این دیدگاه در حقوق کامن‌لا به انحاء مختلف مورد تعدیل واقع شده و استثنائاتی بر آن وارد گردیده است. از منظر تحلیل اقتصادی و نقد اخلاقی نیز ایراداتی بر این نظریه وارد است. به نظر می‌رسد این دیدگاه، به‌رغم شهرت، انتقادات فراوانی را بی‌پاسخ گذارده است. در مسیر ترسیم تئوری مناسب جهت پاسخ‌گویی به این پرسش، تبیین و نقد نظریۀ رایج قدمی رو به جلو خواهد بود.