دستورالعمل طبقه بندی دارایی های موسسات اعتباری مصوب 1385/10/09
دستورالعمل طبقه بندی دارایی های موسسات اعتباری در ۶ ماده و ٤ تبصره مصوب 1385/10/09 شورای پول و اعتبار
شناسنامه دستورالعمل طبقه بندی دارایی های موسسات اعتباری:
مرجع تصویب: شورای پول و اعتبار
تاریخ تصویب: ۱۳۸۵/۱۰/0۹
بیشتر بخوانید:
مجموعه مقررات مرتبط با دستورالعمل طبقه بندی دارایی های موسسات اعتباری (مقررات تاسیس و فعالیت بانکها)
موضوعات بانکی در آراء وحدت رویه قضایی
موضوعات پولی و بانکی در آراء دیوان عدالت اداری
متن دستورالعمل طبقه بندی دارایی های موسسات اعتباری:
این دستورالعمل به منظور دستیابی به تعریف روشن و شفافی از طبقه بندی تسهیلات اعطایی در بانک ها و موسسات اعتباری تهیه گردیده است:
ماده ۱ ـ تعاریف: در این دستورالعمل اصطلاحات و عبارات به کار رفته به شرح ذیل تعریف می گردند.
۱ ـ ۱) تسهیلات: تسهیلات (اعم از ریالی و ارزی) شامل خالص تسهیلات اعطایی به اشخاص (به استثناء سرمایه گذاری مستقیم و مشارکت حقوقی)، تسهیلات اعطایی بین بانکی بدهی مشتریان در حساب بدهکاران موقت تسهیلات از محل حساب ذخیره ارزی بدهکاران بابت اعتبارات اسنادی پرداخت شده بدهکاران بابت ضمانت نامه های پرداخت شده، بدهکاران بابت اعتبارات اسنادی و بروات ارزی مدت دار پیش پرداخت بابت خرید اموال معاملات اموال خریداری شده بابت عقود کالای معاملات سلف کار در جریان جعاله و خرید دین اسناد و بروات خریداری شده می باشد.
تبصره: منظور از خالص تسهیلات مانده تسهیلات اعطا شده پس از کسر سود سال های آینده تسهیلات، حساب وجوه دریافتی مضاربه و حساب مشترک مشارکت مدنی می باشد.
۱ ـ ۲) موسسه اعتباری: شامل کلیه بانکها اعم از دولتی و غیر دولتی، موسسات اعتباری غیربانکی و عنداللزوم تعاونی های اعتبار، صندوق های قرض الحسنه و شرکت های لیزینگ و سایر تشکل های اعتباری است کـه با مجوز بانک مرکزی و یا تحت نظارت بانک مرکزی فعالیت می کنند.
۱ ـ ۳) مشتری: شامل کلیه اشخاص حقیقی و حقوقی است کـه از موسسه اعتباری تسهیلات دریافت نموده و یا بر اثر یک رویداد، قرارداد و یا معامله با موسسه اعتباری تعهدی مبنی بر خروج مبالغی توسط موسسه اعتباری در قبال آنان پذیرفته شده است و احتمال پرداخت مبلغی توسط موسسه اعتباری مذکور در آینده وجود داشته باشد.
۱ ـ ۴) تسهیلات با اهمیت: از نظر این دستورالعمل در مواردی کـه مجموع تسهیلات هر ذی نفع واحد از (1/20000) مجموع مانده تسهیلات سال مالی قبل موسسه اعتباری تجاوز نماید تسهیلات با اهمیت تلقی می شود.
ماده ۲ ـ طبقه بندی دارایی ها: تسهیلات براساس این دستورالعمل با توجه به کیفیت آنها به ٤ دسته به شرح زیر طبقه بندی می گردند. کیفیت هر فقره تسهیلات بر اساس ۳ پارامتر زمان، وضعیت مالی مشتری و صنعت یا رشته فعالیت مربوط ارزیابی می شوند. بررسی عملکرد و وضعیت مالی مشتری براساس اطلاعات مالی مشتری از جمله صورت های مالی حسابرسی شده ،رتبه بندی مشتری، صنعت یا رشته فعالیت ذی ربط کیفی بوده و سطح بالایی از اطلاعات کارشناسی را می طلبد و لازم است کمیته هایی در سطح هر موسسه اعتباری ضمن هماهنگی با بانک مرکزی این وظیفه را به عهده گرفته و با توجه به اطلاعات موجود تسهیلات با اهمیت را از این منظر مورد سنجش قرار دهند.
۲ ـ ۱) طبقه جاری
الف: پرداخت اصل و سود تسهیلات و یا بازپرداخت اقساط در سررسید صورت گرفته و یا حداکثر از سررسید آن ۲ ماه گذشته است.
ب: مشتری از وضعیت مالی مطلوب برخوردار است به نحوی کـه تجزیه و تحلیل شاخص های مالی از قبیل سودآوری و نقدینگی حاکی از آن است کـه وی در بازپرداخت اصل و سود تسهیلات خود با مشکل مواجه نخواهد شد.
ج: چشم انداز صنعت یا رشته فعالیت مربوط مطلوب است و بازار محصولات و خدمات این صنعت یا رشته فعالیت از ثبات لازم برخوردار است.
۲ ـ ۲) طبقه سررسید گذشته
الف: از تاریخ سررسید اصل و سود تسهیلات و یا تاریخ قطع پرداخت اقساط بیش از ۲ ماه گذشته است، ولی تاخیر در بازپرداخت هنوز از ٦ ماه تجاوز ننموده است در این صورت فقط مبلغ سررسید شده تسهیلات به این طبقه منتقل می شود.
ب: شاخص های مالی مشتری از قبیل سودآوری و نقدینگی حاکی از وضعیت مالی مناسب است. لیکن تجزیه و تحلیل عملکرد و وضعیت مالی احتمال تاخیر در بازپرداخت تسهیلات مشتری را در آینده نشان می دهد.
ج: صنعت یا رشته فعالیت مربوط از وضعیت رشد محدود و بازار نسبتاً پایداری برخوردار است.
تبصره: در صورت محقق شدن هر یک از شرطهای ب و ج کل مانده تسهیلات ذی ربط به این سرفصل منتقل می شود.
۲ ـ ۳) طبقه معوق
الف: اصل و سود تسهیلاتی کـه بیش از ۶ ماه و کمتر از ۱۸ ماه از تاریخ سررسید و یا از تاریخ قطع پرداخت اقساط سپری شده است و مشتری هنوز اقدامی برای بازپرداخت مطالبات موسسه اعتباری ننموده است. در این صورت مانده سررسید شده تسهیلات به این طبقه منتقل می شود.
ب: وضعیت مالی مشتری بر اساس شاخصهای تعیین کننده در موقعیت مناسبی قرار ندارد و تجزیه و تحلیل موقعیت مالی وی حاکی از آن است کـه مشتری احتمالاً قادر به ایفای بخشی از تعهدات خود در زمان مقرر نمی باشد.
ج: شد فعالیت مربوط با محدودیت جدی و رکود مواجه است و بازار محصولات آن محدود و بی ثبات است.
تبصره: در صورت محقق شدن هر یک از شرطهای ب و ج کل مانده تسهیلات ذی ربط به این سرفصل منتقل می شود.
بیشتر بخوانید:
مجموعه مقررات مرتبط با دستورالعمل طبقه بندی دارایی های موسسات اعتباری (مقررات تاسیس و فعالیت بانکها)
موضوعات بانکی در آراء وحدت رویه قضایی
موضوعات پولی و بانکی در آراء دیوان عدالت اداری
۲ ـ ۴) طبقه مشکوک الوصول
الف: تمامی اصل و سود تسهیلاتی کـه بیش از ۱۸ ماه از سررسید و یا از تاریخ قطع پرداخت اقساط آنها سپری شده است و مشتری هنوز اقدام به بازپرداخت بدهی خود ننموده است.
ب: شاخص های مالی مشتری از قبیل سودآوری و نقدینگی حاکی از وضعیت مالی نامطلوب مشتری است و تجزیه و تحلیل عملکرد وضعیت مالی وی حاکی از احتمال عدم ایفای تمامی تعهدات مشتری می باشد.
۲ ـ ۵) ملاک طبقه بندی دارایی ها در طبقه های سررسید گذشته معوق و یا مشکوک الوصول ضعیف ترین شاخص ارزیابی اشاره شده در آن طبقه میباشد. به عبارت دیگر در صورتی کـه هر فقره از تسهیلات ضعیف ترین شاخص ارزیابی کننده یکی از طبقه ها را احراز نماید آن شاخص به تنهایی ملاک طبقه بندی می باشد و سایر شاخص های مربوط به طبقه های بالاتر در نظر گرفته نمی شود. به عنوان مثال چنانچه تسهیلاتی براساس شاخصهای ارزیابی مندرج در بندهای "الف" و "ج" (شاخص زمان و شاخص رشد صنعت و وضعیت بازار) در طبقه سررسید گذشته قابل طبقه بندی ،باشد لیکن از لحاظ شاخص وضعیت مالی نامطلوب ارزیابی شود چنین تسهیلاتی در طبقه مشکوک الوصول طبقه بندی می شود.
۲ ـ ۶) در صورتی کـه مطالبات موسسه اعتباری از محل "بدهکاران بابت اعتبارات اسنادی پرداخت شده" و "بدهکاران بابت ضمانت نامه های پرداخت شده" حداکثر ظرف مدت ۲ ماه به حیطه وصول در نیاید مطالبات مذکور به طبقه مشکوک الوصول منتقل می گردد.
۲ ـ ۷) آن بخش از مطالبات موسسه اعتباری کـه صرف نظر از تاریخ سررسید به دلایل متقن از قبیل ورشکستگی و یا علل دیگر قابل وصول نباشد، با تصویب مدیریت موسسه اعتباری به عنوان مطالبات سوخت شده تلقی و از حساب ها خارج می شود. اما اگر به هر دلیل مقرر گردید مانده تسهیلات مذکور در حساب موسسات اعتباری باقی بماند ضروری است مانده مذکور در طبقه مشکوک الوصول منظور گردد.
تبصره ـ دستورالعمل نحوه انتقال مطالبات به سرفصل سوخت شده توسط بانک مرکزی تهیه و به تصویب شورای پول و اعتبار خواهد رسید.
۲ ـ ۸) صرف نظر از این کـه دارایی مورد نظر در کدام یک از طبقات مندرج در این دستورالعمل طبقه بندی شده است لازم است، موسسه اعتباری پیگیری های اجرایی و حقوقی خود را براساس صرفه و صلاح خود برای وصول مطالبات موسسه به عمل آورد.
ماده ۳ ـ تسهیلات مورد امهال: تسهیلات فوق در یکی از طبقات ۲ ـ ۲ و یا ۳ ـ ۲ طبقه بندی می شوند. کلیه تسهیلات امهال شده براساس مصوبات هیات دولت در طبقه ۳ ـ ۲ طبقه بندی میشود و سایر تسهیلات امهال شده نیز با توجه به شرایط تعیین کننده طبقات ۲ ـ ۲ و یا ۳ ـ ۲ در یکی از این طبقات قرار خواهند گرفت. در صورت بهبود وضعیت اعتباری مشتری و ایفای تعهدات در زمان مقرر و احراز شرایط هر یک از طبقات بالاتر، این تسهیلات میتواند به این طبقات منتقل شود.(در خصوص طبقه بندی تسهیلات امهالی (تسهیلات مورد امهال) مفاد دستورالعمل اجرایی نحوه امهال مطالبات مؤسسات اعتباری مصوب شورای پول و اعتبار ابلاغی طی بخشنامه شماره ۹۸/۲۱۲۶۸۱ مورخ ۱۳۹۸/۰۶/۲۶ و اصلاحات پس از آن ملاک عمل می باشد)
ماده ۴ ـ مطالبات از دولت: تسهیلاتی کـه بازپرداخت آن به موجب قانون توسط دولت تضمین گردیده و یا اجازه تضمین آن توسط دولت در قانون پیش بینی شده و تضمین مربوط توسط سازمان مدیریت و برنامه ریزی صادر شده است. این گونه تسهیلات همانند سایر تسهیلات موسسات اعتباری مشمول این دستورالعمل می باشند.
ماده ۵ ـ دوره های زمانی بازنگری کیفیت داراییها موسسات اعتباری مکلفند ترتیبی اتخاذ نمایند که:
الف: تسهیلات اعطایی را براساس ردیف های الف بندهای فرعی ۱ ـ ۲ الی ٤ ـ ٢ ماده ۲ عامل زمان بلافاصله بعد از گذشت زمان مقرر در طبقه مربوط انعکاس دهند.
ب: کمیته های موضوع ماده ۲ این دستورالعمل مکلفند ضمن هماهنگی با بانک مرکزی در اجرای ردیف های "ب" و "ج" بندهای همان ماده، تسهیلات با اهمیت را در پایان هر ۳ ماه براساس شاخص های مندرج در ردیف های فوق الذکر ارزیابی و در طبقات مرتبط منعکس نمایند.
ماده ۶ ـ نحوه طبقه بندی تسهیلات متعدد مربوط به یک مشتری: در مورد مشتریانی کـه بیش از یک فقره تسهیلات از موسسات اعتباری دریافت کرده باشند، در صورتی کـه معادل ریالی بیش از ٤٠ درصد از تسهیلات آنان به طبقه مشکوک الوصول منتقل شود طبقه مذکور ملاک تعیین طبقه کلیه تسهیلات آن مشتری می باشد.
این دستورالعمل در ۶ ماده و ٤ تبصره در یک هزار و هفتاد و چهارمین جلسه مورخ ۱۳۸۵/۱۰/0۹ شورای پول و اعتبار به تصویب رسید و جایگزین دستورالعمل اجرایی نحوه شناسایی و ثبت مطالبات سررسید گذشته و معوق بانک ها مصوب نهصد و هفتاد و سومین جلسه مورخ ۱۳۸۰/۱۱/۲۱ گردید.