سند توسعه مطبوعات مصوب 1384/05/09
سند توسعه مطبوعات مصوب 1384/05/09 هیات وزیران
شناسنامه سند توسعه مطبوعات:
شماره ابلاغ: 27066/ت33588هـ
تاریخ ابلاغ: 1384/05/11
مرجع تصویب: هیات وزیران
تاریخ تصویب: 1384/05/09
بیشتر بخوانید:
مقررات مرتبط با سند توسعه مطبوعات (مقررات کتاب و مطبوعات)
مجمـوعه موضوعی آرای وحدت رویه قضایی
مجموعه موضوعی آرای دیوان عدالت اداری
متن سند توسعه مطبوعات:
هیأت وزیران در جلسه مورخ 1384/05/09 بنا بـه پیشنهاد شماره 8940/1 مورخ 1384/04/31 وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بـه استناد اصل یکصد و سی و هشتم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران تصویب نمود: سند توسعه مطبوعات بـه شرح پیوست تعیین می شود.
محمدرضا عارف - معاون اول رییس جمهور
کلیات برنامه توسعه مطبوعات
مقدمه کشور ما ایران، از یک سو با رشد سریع و جوانی جمعیت، گسترش شهرنشینی و سواد، ارتقاء تحصیلات عالیه، تغییر ساخت و کارکردهای خانواده و مهاجرت در سطح داخل و خارج مواجه بوده است. و از سوی دیگر روند کاهش منابع مالی و اقتصادی دولت توان کنترل بازار تولید و مبادله کالاهای فرهنگی را بسیار محدود کرده است.
در عرصه بین المللی نیز تحولاتی چون انقلاب ارتباطات، انفجار اطلاعات، تجاری و جهانی شدن فرهنگ، اهمیت یافتن اوقات فراغت و افکار عمومی، افزایش روندهای گرایش بـه دمکراسی، مطرح شدن الگوهای توسعه انسانی و پایدار و بلوک بندی های جدید را ملاحظه می کنیم. مجموعه این عوامل و روندها موجب پدید آمدن تغییرات قابل ملاحظه ای در صحنه فرهنگ و ارتباطات شده است.
افزایش جمعیت با سواد و بخصوص جمعیت برخوردار از تحصیلات دانشگاهی، موجب افزایش شدید تقاضا برای محصولات فرهنگی و نیز شکل گیری سلیقه ها و « ذائقه » های بسیار متنوع در این حوزه شده است جوانی جمعیت کشور، بـه طور روز افزون بر دامنه این تنوع خواهی می افزاید. رشد تولید و مصرف محصولات عامه پسند فرهنگی مهمترین نشانه و شاخص این روند است. در کنار این تقاضای فزاینده برای انواع محصولات فرهنگی، انقلاب ارتباطات و رشد تکنولوژی اطلاعات دسترسی بـه انواع محصولات فرهنگی خارجی را ممکن کرده است.
طبیعی است کـه در چنین فضایی، مطبوعات نقش برجسته ای در گسترش و آموزش گفتارهای منطقی و اصولی در مورد مسائل سیاسی و اجتماعی و تحرک سیاسی داشته و از طریق آشنا کردن افراد با حقوق و مسؤولیت های اجتماعی و فراهم آوردن زمینه های مناسب برای برخورد و تضارب آرا و عقاید و عرضه نوآوری ها زمینه توسعه سیاسی را نیز فراهم می آورند.
در سال های اخیر مطبوعات کشور علاوه بر رشد کمی، رشد کیفی را نیز تجربه کرده اند. تکثرگرایی و افزایش اعتماد مردم، فاصله گرفتن از نظام رسانه ای تک صدایی و حرکت بـه سمت نظام مسؤولیت اجتماعی، افزایش دامنه و برد اطلاع رسانی، محدود شدن دامنه موضوعات ممنوعه، پرداختن بـه مسائل و موضوعات مورد علاقه جامعه، افزایش کیفیت انتقادی مطبوعات و ایفای وظایف نظارتی، گشودن نگرشی جدید در طرح موضوعات جامعه، مهمترین شاخصه های مؤید رشد کیفی مطبوعات در این دوره بوده است.
با این وجود، متأسفانه بـه دلیل منازعات سیاسی در جامعه و برخی تندروی ها و در پی تغییرات صورت گرفته در قانون مطبوعات سال 1364 حرکت توسعه ای مطبوعات وارد مرحله تازه ای شد. توقیف پی در پی نزدیک بـه 50 نشریه پر تیراژ و پرخواننده بدون برگزاری دادگاه و برای مدت طولانی با استناد بـه قوانین غیر مطبوعاتی، یعنی « قانون اقدامات تأمینی و تربیتی »، توقیف نشریات پیش از انتشار، بازداشت تعدادی از روزنامه نگاران و افزایش امر و نهی بـه مطبوعات سبب شد کـه از طراوت و نشاط فعالیت های مطبوعاتی و نیز شمارگان مطبوعات و بـه ویژه روزنامه ها کاسته شود و روند افزایش تعداد و تیراژ روزنامه ها کـه شرایط مساعدی برای ارتقاء سطح توسعه مطبوعات ایران و حرکت بـه سوی استاندارد جهانی یونسکو در مورد انتشار حداقل ده نسخه برای هر صد نفر جمعیت را فراهم ساخته بود و برای نخستین بار تحقق بیش از یک سوم این استاندارد (5/3 میلیون نسخه روزنامه) را امکان پذیر ساخته بود، متوقف گردد.
به رغم چنین فضایی شاخص های رشد نشان می دهد کـه وضعیت مطبوعات در ایران امروز با همه ناملایمات و فشار هایی کـه بـه طور آشکار و غیر آشکار دامن گیر آن شده است در نشاط رو بـه پیشرفت قرار دارد و دوران گذار را طی می کند.
برنامه پیوست، چشم انداز موقعیت مطبوعات در کشور، شاخص های توسعه، چالش های موجود در عرصه مطبوعات و جایگاه معاونت امور مطبوعاتی و اطلاع رسانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و طرح ها و برنامه های این معاونت را مورد دقت قرار می دهد.
رسالت رسالت معاونت امور مطبوعاتی و تبلیغاتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سیاستگذاری و هدایت قانونمند، همچنین حمایت از مطبوعات و نظارت بر فعالیت آزادانه و مسؤولانه آنها تقویت استقلال اقتصادی و خوداتکایی مطبوعات، کمک بـه ارتقاء دانش حرفه ای و فنی و معیارهای اخلاقی مطبوعات، تأمین استقلال حرفه ای و امنیت شغلی روزنامه نگاران بـه منظور توسعه آگاهی و دانایی در جامعه و دسترسی آزادانه عموم شهروندان بـه اطلاعات و دانش است.
چشم انداز
1. نظارت بر مطبوعات با مشارکت انجمن ها و نهادهای صنفی و حرفه ای بـه ویژه شورای عالی رسانه ها
2. حمایت از مطبوعات با مشارکت انجمن ها و نهادهای صنفی، حرفه ای و مدنی
3. تقویت فضای تعامل سالم میان مطبوعات و مسؤولان
4. تثبیت شرایط فعالیت آزادانه مطبوعات
5. انتشار نشریات بر اساس نظام اعلام نامه یا نظام ثبت نام و بدون ضرورت اخذ مجوز
تبصره بدیهی است این موضوع از حیث احتمال تعارض با قوانین کنونی نیازمند چاره جویی و بررسی کارشناسانه است.
6. کمک بـه ارتقاء معیارهای علمی ـ حرفه ای و فنی درتولید مطبوعات
7. تقویت پایبندی بـه اخلاق حرفه ای د رمیان روزنامه نگاران و اصحاب مطبوعات
8. دسترسی گروه های مختلف سنی، اقلیت های قومی و زبانی، احزاب و گروه های سیاسی و نهادهای مدنی قانونی، بخش خصوصی و زنان بـه نشریات و انتشار نشریات از سوی آنها
9. توسعه مطبوعات محلی
10. تقویت جایگاه نشریات مستقل، آزاد و کثرت گرا
11. کمک بـه مطبوعات برای دستیابی بـه استقلال اقتصادی و نهادینه شدن فعالیت مطبوعاتی بـه عنوان یک فعالیت فرهنگی ـ اقتصادی
12. ایجاد انگیزه در بخش خصوصی برای سرمایه گذاری در فعالیت های مطبوعاتی
13. دستیابی بـه توزیع بهینه و روزآمد مطبوعات
14. کمک بـه آموزش و ارتقاء کیفی نیروی شاغل در فعالیت های مطبوعاتی
15. کمک بـه ارتقاء معیشتی نیروی شاغل در فعالیت های مطبوعاتی
16. تأمین امنیت شغلی روزنامه نگاران و ارتقای شأن اجتماعی حرفه روزنامه نگاری
17. توجه بـه آینده پژوهی و ضرورت پژوهش در مسائل و معضلات مطبوعات و فعالیت های مطبوعاتی کشور
18. کمک بـه تبیین و شفاف سازی نقش مطبوعات در توسعه کشور
19. دفاع از حقوق مطبوعات در صورت نقض احتمالی آن از سوی مدیریت اجتماعی و دفاع از حقوق شهروندان در صورت نقض احتمالی آن از سوی مطبوعات
20. تحقق کامل قانون اساسی و قوانین دیگر در ارتباط با حوزه فعالیت مطبوعات
اهداف مهم ترین اهداف این برنامه بـه شرح زیر است:
1. کاهش تصدی گری دولت در بخش مطبوعات
2. گسترش آزادی بیان و مطبوعات و حراست از آن و نیز توسعه حق دسترسی آزادانه روزنامه نگاران و عموم شهروندان بـه اطلاعات، اخبار و آگاهی ها
3. تأمین استقلال حرفه ای و امنیت شغلی روزنامه نگاران، ارتقاء کیفی و کمی سطح نیروی انسانی شاغل در فعالیت های مطبوعاتی
4. تقویت و ارتقاء معیارهای اخلاق حرفه ای و ایجاد نظام های خود تنظیمی در میان مطبوعات و روزنامه نگاران
5. فراهم کردن زیرساخت های فنی و سخت افزاری برای تولید و توزیع بهینه مطبوعات
6. غلبه بر توسعه نیافتگی تاریخی مطبوعات کشور
7. ارتقای جایگاه مطبوعات ایران در محیط بین المللی
8. تقویت اعتماد دولت ـ ملت (در بخش مطبوعات) و از میان برداشتن شکاف های موجود
9. افزایش شمارگان مطبوعات و تقویت اعتماد عمومی بـه مطبوعات
10. تنظیم و نهادینه کردن رابطه دو سویه میان مطبوعات و نهادهای حاکمیت از طریق گفتگوی مستمر و همکاری متقابل براساس منافع ملی
11. بهره گیری از تجربه نهادهای حقوقی عرفی و سازمانهای نظام دهنده صنفی در حل و فصل مشکلات مطبوعات و تخلفات احتمالی آنها
12. تقویت پایبندی عملی بـه صداقت خبری، انصاف، حرمت گذاری، احترام و ادب انسانی، داوری عالمانه و دیگر معیارهای اخلاقی
سیاست ها معاونت امور و اطلاع رسانی بـه سیاست گذاری، حمایت، هدایت و نظارت قانونمند بر مطبوعات اقدام می کند و برنامه های مرتبط با آن در سطح کشور براساس قوانین، سیاست ها و ساز و کارهای زیر توسط ادارات کل این معاونت و ادارات کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان ها اجرا خواهد شد:
1. قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران
2. قانون مطبوعات و آیین نامه اجرایی آن
3. نهاد هیأت نظارت بر مطبوعات
4. نظام حقوقی جامع رسانه ها (درصورت تصویب)
5. میثاق اصول اخلاقی حرفه روزنامه نگاری
6. پیمان دسته جمعی کار میان روزنامه نگاران و مدیران مطبوعات
7. شورای عالی رسانه ها (در صورت تصویب)
8. برنامه چهارم توسعه کشور و سند چشم انداز بیست ساله
9. وظایف و مأموریت های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و معاونت امور مطبوعاتی و اطلاع رسانی
حوزه های تأثیر حوزه تأثیر مطبوعات بسیار گسترده و متنوع است و تقریباً تمامی جامعه (مخاطبان، مدیران، روزنامه نگاران، مؤسسات مطبوعاتی، چاپخانه ها، زیرساخت ها، دولت و محیط بین المللی) را شامل می شود.
1. مخاطبان مردم، مخاطبان اصلی و واقعی مطبوعات کشور هستند و با هر گرایش و موقعیت باید از نشریات مورد علاقه خود بهره مند شوند. از همین رو توسعه مطبوعات مستقل و متکثر در همه انواع آن (اجتماعی، سیاسی، ورزشی، اقتصادی، دینی، فرهنگی، خانواده، زنان و کودکان) و در سطح های محلی، ملی، منطقه ای و بین المللی برای پاسخگویی بـه نیازهای گوناگون مخاطبان، امری ضروری است.
2. روزنامه نگاران این حوزه، تمامی خبرنگاران، گزارشگران، مصاحبه گران، مقاله نویسان، طنزنویسان، ویراستاری، ایده پردازان، طراحان و کاریکاتوریست ها، عکاسان، دبیران هنری و مدیران تحریریه های مطبوعات و خبرگزاری ها و سامانه های خبری اینترنتی، در رده های خبرنگار کارآموز، خبرنگار، دبیر سرویس، ویراستار، معاون سردبیر و سردبیر را شامل می شود. توسعه مطبوعات، توسعه نیروی انسانی بخش مطبوعات و افزایش کیفیت کار آن ها، امنیت شغلی روزنامه نگاران و در نتیجه شکل گیری سنت حرفه ای مطبوعات را بـه دنبال خواهد داشت و از زهگذز آن روزنامه نگاران توانایی رقابت در عرصه بین المللی را خواهند یافت.
3. مؤسسات مطبوعاتی مقصود از مؤسسه مطبوعاتی هر نهادی است کـه بـه تهیه، تولید، پردازش، ویرایش، انتشار خبر، گزارش، مصاحبه، نقد، تفسیر، مقاله، عکس، طرح، کاریکاتور، متن و ترجمه آنها پیرامون موضوعات روز جامعه و یا جریانات فکری مربوط بـه آنها در سطوح محلی، ملی و بین المللی بـه شکل اوراق چاپی یا صفحات اینترنتی می پردازد. مؤسسات مطبوعاتی، مؤسسات خدمات اجتماعی اند کـه با مؤسسات تجاری و اقتصادی تفاوت دارند. رونق فعالیت مؤسسه های مطبوعاتی و تبدیل آنان بـه نهادهای پویا، خود بسنده و سودآور، بـه نهادینه شدن مناسبات حرفه ای روزنامه نگاری و توسعه مطبوعات مساعدت جدی خواهد کرد.
4. تشکل های حرفه ای و صنفی روزنامه نگاری منظور تشکل هایی هستند کـه توسط روزنامه نگاران، مدیران نشریات، عکاسان مطبوعاتی و مانند آنها را راه اندازی شده و در حوزه مطبوعات و اطلاع رسانی اثرگذار هستند. بدیهی است کـه موفقیت برنامه های توسعه مطبوعات و اطلاع رسانی با حمایت و همراهی آنها میسر خواهد بود.
5. تولید کاغذ، چاپخانه، توزیع و بخش فنی مطبوعات توسعه مطبوعات نیازمند و مسبوق بـه توسعه همه بخش های فنی مربوط بـه مطبوعات خواهد بود. بخش های تولید کاغذ، امکانات فنی چاپ و توزیع مطبوعات با پشتوانه بخش خصوصی رشد خواهد کرد و بـه طور کلی عرصه زیر ساخت ها شکوفا خواهد شد.
6. مدیران و سیاستگذاران مطبوعات مدیران و سیاستگذاران مطبوعات با چشم انداز بیشترین بهره مندی معنوی و مادی تمامی افراد جامعه و مطبوعات از فعالیت نهادهای مطبوعاتی و نیز بر پایه توافق حداقلی احزاب، گروه ها و مقامات عالیه کشور درباره نقش و کارکرد مطبوعات در توسعه اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و سیاسی کشور، برنامه ریزی خواهند کرد. برنامه ها قائم بـه افراد و گروهها نبوده و با جابه جایی افراد تغییر نخواهد کرد.
7. محیط بین المللی با توسعه مطبوعات آزاد و مسؤول در کشور، اعتماد بین المللی بـه فضای فرهنگی کشور و زمینه برای مفاهم رسانه ای بین المللی تقویت خواهد شد، منابع خبری داخلی بیش از پیش مورد استناد رسانه ها و مراجع بین المللی قرار خواهد گرفت و از حجم اخبار کذب و شایعه ها پیرامون کشورمان کاسته خواهد شد. ایجاد چنین فضایی بـه اعاده اعتبار مجموعه رسانه های داخلی کمک و مخاطبان را از مراجعه بـه رسانه های غیربومی بی نیاز خواهد کرد. همچنین بـه اتکای وضعیت جدید می توان در مجامع علمی ـ فرهنگی بین المللی با قوت برهانی بیشتر و بهتر از وضعیت توسعه یافته مطبوعات در داخل دفاع کرد و آن را بـه عنوان یک سرمشق واقعی برای کشورهای دیگر ارائه کرد.
8. دولت دولت بـه عنوان سیاستگذار و برنامه ریز توسعه مطبوعات، خبرگزاری ها و جریان آزاد اطلاع رسانی عمل می کند و تغییر و تحول آن بر چگونگی اجرای برنامه ها اثر خواهد گذاشت.
تهدیدات و مخاطرات بخش مطبوعات بـه دلیل پیچیدگی آن با مخاطرات و تهدیدات زیادی روبه روست کـه مهم ترین آنها را می توان بـه شرح زیر بر شمرد:
1. در حوزه حمایت - اختصاص بخش عمده اوقات و توانمندی های مدیران بـه توزیع یارانه ها و کمک های اداری و درگیری در کارهای خدماتی و کارپردازی - احتمال ظهور فساد اداری - اعمال فشار سیاسی دائمی بر مدیران در مورد توزیع یارانه ها و کمک ها - ظهور تقاضای تصنعی برای دریافت مجوز انتشار نشریه بـه منظور بهره مند شدن از یارانه ها
2. در حوزه نظام مطبوعاتی - درگیری ذهنی دائمی مدیران بخش در مشاجرات سیاسی و جدل های مطبوعاتی - عدم امکان برنامه ریزی بلندمدت توسط مطبوعات - نرسیدن بـه یک توافق حداقلی در مورد وظایف و رسالت های مطبوعات در سطح حاکمیت، گروه ها و جناح ها - رواج خود سانسوری - فقدان نظام جامع رسانه های تصویب شده
3 - در حوزه اخلاق
- عدم شکل گیری هویت صنفی واحد در میان مطبوعات
- بروز جنجال و مشاجرات دائمی بین مطبوعات و عدم تحمل یکدیگر
- غلبه سیاست زدگی بر کار حرفه ای و نتیجتاً ضعف یا زوال اخلاق مطبوعاتی (و انسانی)
- خطر بروز فساد مالی و اخلاقی و عدول از وظایف حرفه ای در میان روزنامه نگاران
- فقدان میثاق اصول اخلاقی حرفه روزنامه نگاری تصویب شده
4. در حوزه توسعه ای - توسعه نیافتگی امکانات سرمایه ای مطبوعات
- ضعف حرفه ای مطبوعات
- کمبود نیروی انسانی متخصص و حرفه ای
- عدم توانایی رقابت روزنامه نگاران ایرانی در عرصه بین المللی
- پایین بودن تیراژ، بـه ویژه بـه سبب عدم انطباق محتویات نشریات با نیازها و خواست های خوانندگان
5. در حوزه محتوا و جامعه
- گرایش مطبوعات بـه موضوعات جنجالی برای کسب تیراژ
- مشخص نشدن مخاطبان خاص مطبوعات و نشریات
- توجه ویژه بـه موضوعات سیاسی و کم توجهی بـه دیگر موضوعات مبتلا بـه جامعه
- عدم توجه کافی بـه لزوم طرح و شرح همزمان دیدگاههای مختلف و مخالف یکدیگر در خصوص موضوعات مطرح شده و بـه چالش کشیده شده
6. در حوزه زیر بنایی
- عدم تکافوی تولید داخلی کاغذ روزنامه و نیاز ارزی برای واردات
- وابستگی کارخانه های تولید کاغذ و نشریات بـه یارانه های دولتی - شکل نگرفتن نظام اشتراک مطبوعات (آبونمان)
- اتلاف منابع همچون کاغذ، چاپ، نیروی انسانی بـه علت عرضه نامناسب نشریات و زیاد بودن نسخ برگشتی
- عدم انتشار بـه موقع برخی نشریات
- عدم امکان دسترسی بـه موقع و آسان شهروندان بـه مطبوعات
- فرسودگی ماشین ها و خدمات چاپ و لیتوگرافی
- توسعه نیافتگی سیستم توزیع
- سنگین بودن هزینه توزیع
7. در حوزه انتشار نشریه
- متراکم شدن تقاضاهای پاسخ داده نشده برای اعطای مجوز انتشار نشریه
- مشخص نبودن ضوابط عینی صلاحیت یا عدم صلاحیت داوطلبان دریافت مجوز انتشار نشریه
- رشد و گسترش بیش از حد نشریات دولتی در رقابت با بخش خصوصی
- رقابت روزنامه نگاری الکترونیک با روزنامه نگاری سنتی
8. در حوزه مخاطب
- افزایش انتظارات گروهها و اقشار مختلف و عدم پاسخگویی بـه این نیازها
- خطر تبدیل شدن مخاطبان نشریات بـه فراگیران منفعل
- سیاسی شدن گرایش های فرهنگی
9. در حوزه سیاست
- ضعف ساختار سیاسی در فهم سریع تحولات و فناوری های اطلاعات و ارتباطات و مقاومت در برابر آن
- امکان تک صدایی شدن مطبوعات و محروم ماندن حاکمیت از نقد و نظارت همگانی
- وجود شکاف سیاست های مطبوعاتی یا وجود برخی سیاست های نا نوشته
10. در حوزه حقوق - توسعه نیافتگی حقوق مطبوعات - ارائه قرائت ها و تفسیرهای تنگ نظرانه از قوانین موجود
- تأکید بر نظام تأمینی و پیش گیری (صدور مجوز و...) در مقررات موجود و عدم توجه بـه کارآمدی نظام تنبیهی و تعقیبی برای جرائم مطبوعاتی
- فقدان مقررات و قوانین جامع و روزآمد برای دست اندرکاران مطبوعات
- توسعه نیافتگی حقوق مالکیت معنوی
فرصت ها و توانایی ها با نگاه اجمالی بـه عوامل داخلی و خارجی اثرگذار بر وضعیت مطبوعات و سایر رسانه های جمعی و همچنین با توجه بـه تحولات پدید آمده در عرصه مطبوعات طی دهه اخیر مهم ترین فرصت ها و توانایی ها در قلمرو مطبوعات را می توان بـه شرح زیر فهرست کرد:
1. گرایش رو بـه رشد اشتغال بـه امور مطبوعات و رسانه ها در بین نسل جوان و خلاق
2. شکل گیری رقابت رسانه ای بین مطبوعات
3. مطالبه دانایی و گردش آزاد اطلاعات بـه عنوان یک خواسته اساسی در جامعه
4. وجود گفتمان های سیاسی متکثر
5. گسترش طیف تولیدکنندگان و دست اندرکاران حوزه مطبوعات
6. افزایش تنوع در مطبوعات و افزایش قدرت انتخاب مخاطبان
7. شکل گیری هویت صنفی و تعامل با مطبوعات
8. پی گیری مطالبات مشترک حرفه ای توسط روزنامه نگاران
9. شکل گیری انجمن ها و نهادهای صنفی و حرفه ای مطبوعات و روزنامه نگاران
10. ایفای نقش ارتباطی مطبوعات در بحران های سیاسی
11. افزایش دسترسی همگانی بـه اطلاعات
12. ارتقای سطح مطالبات اجتماعی در حوزه مطبوعات و آزادی بیان
13. فاصله گیری مطبوعات از نظام هنجاری اقتدارگرا و حرکت بـه سمت نظام هنجاری مسئولیت اجتماعی
14. افزایش نسبی گرایش عمومی بـه مطالعه مطبوعات
15. ارتقاء و انباشت تجربه طولانی کار مطبوعاتی در حافظه و ذهنیت اهالی مطبوعات
محورهای اجرایی بیشتر اهداف و سیاست های مطرح شده در این سند با حمایت و پی گیری سطوح عالی تصمیم گیری فرهنگی، رسانه ای و مطبوعاتی در حاکمیت و همچنین توجه ویژه بخش اجرایی حوزه طی سال های اجرای برنامه چهارم توسعه فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی قابل حصور است. اما در زیر بـه موادی اشاره می شود کـه علاوه بر توجه بخش، نیازمند توجه ویژه ای در سطح حاکمیت و تصمیم گیری عالی نظام است.
در عین حال بـه نظر می رسد پیش نیاز هرگونه توجه ویژه در سطح تصمیم گیری عالی نظام در حوزه مطبوعات، رسیدن بـه توافق و اجماع حداقلی مقامات عالی رتبه نظام، جناح ها و احزاب سیاسی و دستگاه های اجرایی و نظارتی درباره نقش، جایگاه و کارکرد مطبوعات در توسعه کشور است.
1. تدوین نظام حقوقی جامع رسانه ها برای تدوین نظام حقوقی جامع رسانه ها، ضروری است کـه ابتدا توسط سه گروه استادان و متخصصان ارتباط جمعی، روزنامه نگاران و دست اندرکاران اجرایی در خصوص چارچوب بایسته این حوزه توافق هایی صورت گیرد و سپس گروهی از طرف هر سه حوزه مسئول تدوین نظام مذکور شود. این نظام باید رویکرد یکپارچه و منسجم نسبت بـه تمامی رسانه ها داشته باشد.
تبصره نظام حقوقی جامع رسانه ها با بهره گیری از گفتگوها و بررسی های کارسشناسانه ای کـه در نشست های متعدد با اساتید و متخصصان روزناه نگاران و نمایندگان رئیس جمهوری صورت گرفته، تدوین شده است.
2. تشکیل شورای عالی رسانه ها به منطور کمک بـه برخورداری هرچه بیشتر همگان از حق دسترسی بـه اطلاعات و در جهت حمایت و حراست از آزادی و استقلال مطبوعات، اعتلاء و ارتقای استاندارد ها و معیارهای تخصصی کار و فعالیت روزنامه نگاری، تأمین و تضمین مسؤولیت اجتماعی روزنامه نگاران و احترام آنان بـه اصول اخلاقی این حرفه لازم است شورای عالی رسانه ها تشکیل شود.
تبصره تدوین نظام جامع رسانه ها و تشکیل شورای عالی رسانه ها تا آنجا کـه بـه تفاهم و توافق اعضای جامعه مطبوعاتی نیاز دارد، از سوی خود آنها بـه عنوان میثاق اصول اخلاقی حرفه روزنامه نگاری و پیمان دسته جمعی کار روزنامه نگاری تأیید و امضاء می شود و در آنجا کـه بـه حوزه های تقنینی و قضایی مربوط است، از طریق تعامل قانونی و منطقی با حوزه های مذکور تأیید و تصویب خواهد شد.
3. آزادسازی انتشار نشریات در چارچوب قانون مطبوعات، کـه ذیل نظام جامع رسانه ها تدوین خواهد شد، باید شیوه ضرورت اخذ امتیاز برای انتشار نشریه لغو و بـه جای آن شیوه اعلام نامه یا ثبت نام بـه رسمیت شناخته شود. افراد باید بتواند آزادانه بـه انتشار نشریه مبادرت کنند. بدیهی است شیوه های کنترل و نظارت فعلی جای خود را بـه کنترل های حرفه ای، صنفی و اخلاقی و سیاست های خود تنظیمی خواهد داد ودولت هدایت و نظارت کلان و عالیه را بر عهده خواهد گرفت. در حقیقت دولت از این پس بیشتر سیاستگذار خواهد بود تا متصدی انجام امور
4. استقلال اقتصادی نشریات و تبدیل آن ها بـه بنگاه اقتصادی استقلال اقتصادی نشریات منوط بـه تغییر جهت نظام اعطای یارانه بـه سمت تأمین و تجهیز زیرساخت های توزیع و تولید مطبوعات است. بر این اساس پرداخت یارانه بـه صورت کنونی آن بـه طور کامل قطع شده، یارانه مورد نظر صرف بستر سازی توسعه مطبوعات خواهد شد. در واقع بـه این ترتیب هر نشریه ای کـه شایستگی و توانایی واقعی داشته باشد خواهد توانست بـه انتشار ادامه دهد.
5. حمایت از صنایع مرتبط با مطبوعات دولت با جهت دادن کمک های خود بـه سمت زیر ساخت های مطبوعات و اتخاذ سیاست های تشویقی، مشکل کمبود تولید کاغذ درداخل را حل خواهد کرد، چاپخانه های مطبوعات را روزآمد خواهد کرد، صنایع نوین اطلاعاتی و ارتباطی را گسترش خواهد داد و دسترسی و بهره مندی از آن را برای مطبوعات و دیگر رسانه ها روزآمد و ارزان خواهد ساخت.
6. کاهش تصدی گری دولت و سپردن امور و فعالیت های اصلی بـه دست صنف کاهش تصدی گری دولت در حوزه مطبوعات علاوه بر قانون، نیازمند سیاستگذاری شورای عالی انقلاب فرهنگی است. دولت می تواند با تهیه و تدوین برنامه های جامع این موضوع را با ارائه راهکارهای نظارتی لازم در شورای عالی انقلاب فرهنگی مطرح سازد و موافقت آن شورا را کسب کند.
7. توسعه انتشار نشریات الکترونیک برای پیشبرد جریان آزاد اطلاع رسانی و توسعه حق دسترسی بـه اطلاعات و معرفت ها، دولت کمک بـه توسعه انتشار نشریات الکترونیک و دیگر نسخه های اینترنتی مطبوعات، خبرگزاری های غیردولتی و پایگاه های اطلاع رسانی را بطور همه جانبه دنبال خواهد کرد و زمینه های گسترش آنها را فراهم می سازد.
8. ساماندهی نظام توزیع برای بهبود و روزآمد سازی وضعیت توزیع نشریات، تأسیس سرویس ویژه پست مطبوعات در ساختار شرکت پست جمهوری اسلامی دنبال خواهد شد و متعاقباً بخشی از یارانه های مطبوعات بسوی مصرف کنندگان (در نظر گرفتن تعرفه ویژه برای پست و حمل بار مطبوعاتی توسط هواپیما و...) هدایت خواهد شد.