سند ستاد توسعه فناوری و کاربرد هوش مصنوعی مصوب ۱۴۰۴/۰۲/۲۴

سند ستاد توسعه فناوری و کاربرد هوش مصنوعی مشتمل بر 5 ماده مصوب ۱۴۰۴/۰۲/۲۴ هیات وزیران

تاریخ ابلاغ: ۱۴۰۴/۰۲/۳۱

مرجع تصویب: هیات وزیران

تاریخ تصویب: ۱۴۰۴/۰۲/۲۴ 

بیشتر بخوانید:

هیات وزیران در جلسه 1404/2/24 بـه پیشنهاد معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان رئیس جمهور و بـه استناد اصل یکصد و سی و هشتم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، سند ستاد توسعه فناوری و کاربرد هوش مصنوعی را بـه شرح زیر تصویب کرد:

مقدمه

نقش فناوری های نوظهور در ارتقای جایگاه کشور در صحنه جهانی و تقویت مزیت رقابتی آن در حوزه های گوناگون غیرقابل انکار است. فناوری هوش مصنوعی بـه عنوان یک فناوری نوظهور که توانایی تغییر معادلات رقابت در عرصه جهانی را دارد، در دهه اخیر بـه یکی از حوزه های اولویت دار کشورهای پیشرو در سیاستگذاری علم، فناوری و نوآوری تبدیل شده است. این فناوری تحول آفرین از یکسو فرصتی برای کاهش شکاف فناورانه، نوآورانه و ارتقای توانمندی های دانشی و فناورانه کشورها محسوب شده و از سوی دیگر می تواند تهدیدی برای عقب افتادگی کشورهایی که فعالانه در این عرصه فعالیت نداشته باشند تلقی گردد.

با توجه بـه تأثیر غیرقابل انکار این فناوری در بخش های مختلف اقتصادی، صنعتی و اجتماعی، هر یک از دستگاه های اجرایی مسئول برنامه های ویژه ای برای بکارگیری و توسعه این فناوری خواهند بود. در صورت عدم برنامه ریزی متمرکز، این مسئله می تواند بـه موازی کاری و هدر رفت منابع کشور در این حوزه منجر شود. این دو موضوع یعنی اهمیت دستیابی بـه لایه های عمیق فناوری هوش مصنوعی و ایجاد انسجام سیاستی در کشور، ضرورت وجود ستادی فرادستگاهی جهت سیاستگذاری، هماهنگی، ارتقای حکمرانی و توسعه کاربرد های هوش مصنوعی را نشان می دهد.

ماده 1 - چشم انداز

به منظور دستیابی بـه جایگاه اول اقتصادی، علمی و فناوری در سطح منطقه آسیای جنوب غربی و (10) کشور برتر دنیا در حوزه هوش مصنوعی با تأکید برگسترش فعالیت کسب و کارهای مرتبط، توسعه سرمایه گذاری در این حوزه، افزایش سهم تولید محصولات و خدمات مبتنی برهوش مصنوعی در تولید ناخالص داخلی و توسعه صادرات آن، ستاد توسعه فناوری و کاربرد هوش مصنوعی که در این سند بـه اختصار «ستاد» نامیده می شود، تشکیل می گردد.

ماده 2 - مأموریت

ستاد در تعامل با کلیه دستگاه های اجرایی ذی ربط و نیز بخش خصوصی، بـه عنوان یک نهاد هماهنگ کننده، تسهیل گر و حمایت کننده، از تمام ظرفیت های کشور برای ارتقای بنیان های دانشی، توسعه سرمایه انسانی، تجهیز زیرساخت های مورد نیاز، رفع موانع فعالیت کسب و کارهای مرتبط، تشویق و تسهیل نوآوری و خلق ارزش افزوده و توسعه کاربست هوش مصنوعی در کشور بهره می گیرد.

ستاد در راستای ارتقای جایگاه جهانی کشور در حوزه هوش مصنوعی، نسبت بـه توسعه همکارهای بین المللی در سطوح مختلف علمی، فناورانه، نوآوری و خلق ارزش افزوده، تسهیل جذب سرمایه گذاری خارجی و توسعه و تشویق صادرات محصولات مربوطه اقدام می نماید.

ماده 3 - اهداف کلان ستاد

1 - توسعه کاربست فناوری هوش مصنوعی بـه ویژه در حوزه فناوری های راهبردی و حل مسائل اولویت دار.

2 - ارتقای فرایندهای تولید، نگهداری، امنیت و تاب آوری داده و تسهیل دسترسی و تبادل داده ها و کلان داده ها.

3 - توسعه زیرساخت های پردازشی و فنی و زمینه سازی برای اشتراک گذاری و تجمیع ظرفیت های پراکنده پردازشی.

4 - ارتقای سطح دانش، توانمندی و مهارت های تخصصی سرمایه انسانی و تسهیل فرایندهای جذب، بکارگیری و آموزش.

5 - تسهیل و حمایت از فعالیت کسب و کارهای دانش بنیان و افزایش سهم بازار محصولات و خدمات حوزه هوش مصنوعی و تشویق صادرات و سرمایه گذاری خارجی در این حوزه.

6 - فرهنگ سازی و ارتقای سواد عمومی و زمینه سازی برای استفاده مسئولانه و ایمن از فناوری هوش مصنوعی.

7 - پایش و زمینه سازی برای تحقق شاخص های مورد تأکید در سند ملی هوش مصنوعی جمهوری اسلامی ایران مصوب 1403 (مصوبه جلسه 483 شورای معین شورای عالی انقلاب فرهنگی).

ماده 4 - راهبردها و اقدامات ستاد

4 – 1 - ارتقای دسترسی بـه داده و تبادل داده ها

4 – 1 – 1 - کمک بـه ایجاد بستری مناسب جهت دسترسی بـه داده های دولتی و عمومی مورد نیاز برای آموزش، آزمون و توسعه محصولات و خدمات حوزه هوش مصنوعی مبتنی بر تقاضای شرکت ها و سکو (پلتفرم) های مرتبط و تدوین و پیشنهاد ضوابط بکارگیری داده های دولتی، عمومی و خصوصی توسط شرکت های فعال در حوزه هوش مصنوعی.

4 – 1 – 2 - کمک بـه راه اندازی بازارگاه ملی هوش مصنوعی با هدف عرضه داده های بخش عمومی برای استفاده کسب و کارهای هوش مصنوعی و کمک بـه عرضه محصولات و ابزارهای تأیید شده هوش مصنوعی جهت استفاده در دستگاه های اجرایی.

4 – 1– 3 - تدوین و تصویب برنامه توسعه زیرساخت های پایه هوش مصنوعی بـه منظور تولید، نگهداری، امنیت و تاب آوری داده و کلان داده بـه ویژه سخت افزارهای تخصصی هوش مصنوعی.

4 – 1 – 4 - کمک بـه تدوین ضوابط مربوط بـه امنیت داده های شخصی و حفظ حریم خصوصی.

4 – 2 - توسعه زیرساخت های پردازشی و فنی

4 - 2 – 1 - انجام اقدامات زیر با رویکرد جذب سرمایه بخش خصوصی:

1 - تسهیل پایش و اعلام ظرفیت و نیازمندی های کشور در حوزه پردازشی هوش مصنوعی

2 - تدوین دستورالعمل حمایت و نحوه اشتراک گذاری و تجمیع ظرفیت های پراکنده پردازشی در کشور.

3 - فراهم نمودن زمینه جذب و حمایت از سرمایه گذاری بخش خصوصی در زمینه تأمین تجهیزات پردازشی مورد نیاز کشور.

4 - تدوین و تصویب دستورالعمل نحوه اعطای یارانه خدمات پردازشی در طرح های راهبردی با اولویت ملی برای محققین، پژوهشگران، شرکت های دانش بنیان و واحدهای فناور.

4 – 2 – 2 - تسهیل تأمین تجهیزات، پردازنده ها و سخت افزارهای اختصاصی هوش مصنوعی که امکان تولید آن در کشور وجود ندارد.

4 - 3 - ارتقای توان و مهارت سرمایه انسانی

4 –3 – 1 - پیشنهاد ایجاد رشته های تخصصی مورد نیاز در زمینه هوش مصنوعی و فراهم نمودن زمینه جذب دانشجویان در این رشته ها بـه ویژه در دوره تحصیلات تکمیلی بـه مراجع ذی صلاح.

4 – 3 – 2 - فراهم نمودن زمینه جذب، تعامل و بکارگیری دانش آموختگان ایرانی خارج از کشور در حوزه هوش مصنوعی.

4 – 3 – 3 - فراهم نمودن زمینه شناسایی و بـه اشتراک گذاری زیرساخت های آزمایشگاهی مرتبط با هوش مصنوعی و تسهیل استفاده از ظرفیت آنها برای محققین، پژوهشگران و شرکت های دانش بنیان و فناور.

4 – 3 – 4 - کمک بـه برگزاری دوره های آموزشی - مهارتی تخصصی در حوزه هوش مصنوعی.

4 – 4 - افزایش سهم بازار محصولات/خدمات هوش مصنوعی

4 - 4 – 1 - حمایت از راه اندازی و تجهیز آزمایشگاه ملی مرجع در حوزه هوش مصنوعی.

4 – 4 – 2 - شناسایی فرصت ها، مزایا، نقاط ضعف و خلأهای فناورانه زیست بوم هوش مصنوعی کشور.

4 – 4 - 3 - کمک بـه اجرای طرح های ملی اولویت دار و پیشران حوزه هوش مصنوعی کشور.

4 - 4 – 4 - هماهنگی و راهبری در اعلام سالانه ظرفیت های داخلی تولید محصولات/خدمات مبتنی بر هوش مصنوعی با تأکید بر شرکت های دانش بنیان و واحدهای فناور بـه منظور جهت دهی بـه تقاضای دولتی، عمومی و خصوصی برای استفاده هر چه بیشتر از محصولات/خدمات هوش مصنوعی تولید داخل و تشویق بـه خرید از فهرست معتبر محصولات دانش بنیان داخلی.

4 – 4 – 5 - ایجاد هماهنگی و راهبری انجام اقدامات زیر بـه منظور ارتقای تعامل و شبکه ‎سازی های بین ‎المللی در حوزه هوش مصنوعی:

1 - حمایت از ایجاد و توسعه واسطه های بازرگانی خصوصی از جمله شرکت های مدیریت صادرات، مشارکت (کنسرسیوم )های صادراتی، پایگاه ها و پایانه های صادراتی و خوشه های صادرات گرا در حوزه هوش مصنوعی.

2 - حمایت از شرکت های دانش بنیان در نمایشگاه های معتـر خارجی و نیز حمایت از برگزاری نمایشگاه های داخلی در حوزه هوش مصنوعی.

3 - حمایت از صادرات محصولات دانش بنیان در حوزه هوش مصنوعی .

4 - حمایت از ایجاد مراکز و آزمایشگاه های مشترک با کشورهای هدف در زمینه هوش مصنوعی و تسهیل ارتباطات سریع و امن از طریق شبکه های مخابراتی و زیرساخت های محاسباتی پیشرفته.

4 – 4 – 6 - حمایت از طرح های مشترک میان دانشگاه های داخلی و بین المللی در حوزه تحقیق و توسعه هوش مصنوعی.

4 – 4 – 7 - تدوین استانداردهای مربوط بـه مالکیت، تولید، نگهداری، تبادل و بـه اشتراک گذاری داده و همچنین ایمنی و امنیت سیستم (سامانه)ها و خدمات حوزه هوش مصنوعی برای تصویب در مراجع ذی صلاح.

4 - 4 – 8 - کمک بـه تدوین معیارها، استانداردها، اصول کلی و شرایط عمومی قراردادهای مربوط بـه طرح(پروژه) های ملی هوش مصنوعی در قالب نظام فنی اجرایی کشور و مشارکت در طراحی طرح(پروژه) های ملی هوش مصنوعی.

4 – 4 - 9 - کمک بـه تدوین دستورالعمل ها، ضوابط و معیارهای تأیید صلاحیت پیمانکاران، ناظران و مشاوران در حوزه هوش مصنوعی و پیگیری تصویب در مراجع ذی صلاح.

4 - 5 - ارتقای پایداری و افزایش قابلیت اعتماد هوش مصنوعی در ابعاد فرهنگی، اجتماعی و امنیتی

4 – 5- 1 - حمایت از تولید محتوای رسانه ای مرتبط با معرفی ظرفیت ها و فرصت های هوش مصنوعی و ارائه آموزش های عمومی این حوزه و تبیین آثار و تبعات اجتماعی و اخلاقی هوش مصنوعی و حمایت از ترویج، فرهنگ سازی و ارتقای سواد عمومی بـه منظور گسترش استفاده صحیح از فناوری هوش مصنوعی در صنعت، دولت و جامعه متناسب با فرهنگ اسلامی - ایرانی.

4 -5 – 2 - کمک بـه طراحی برنامه های آموزشی و ترویجی مناسب در حوزه هوش مصنوعی در مدارس سراسر کشور با هدف ترویج استفاده صحیح از دستاوردها و کاربردهای حوزه هوش مصنوعی.

4 - 5 – 3 - حمایت از برگزاری رویدادها، مسابقات، همایش ها، کارگاه ها و نشست های علمی و ترویجی با هدف آگاه سازی و ارتقای سطح دانش عمومی و همچنین توانمندسازی مدیران بخش عمومی نسبت بـه اهمیت، ملزومات، کاربردها و چشم انداز آینده هوش مصنوعی.

4 - 5 - 4 - کمک بـه ایجاد محیط آزمون تنظیم گری (سندباکس) تخصصی حوزه هوش مصنوعی با هدف مدیریت، نظارت و هدایت استفاده مسئولانه و ایمن از فناوری های هوش مصنوعی بـه منظور ایجاد تعادل میان نوآوری، توسعه و ملاحظات اخلاقی و اجتماعی این فناوری.

ماده 5 - ساختار

5 – 1 - ستاد

به منظور سیاستگذاری، هماهنگی و نظارت کلان بر تحقق اهداف این سند، ستاد توسعه فناوری و کاربرد هوش مصنوعی با ترکیب زیر تشکیل و جلسات آن حداقل هر سه ماه یک بار برگزار می شود:

1 – رئیس جمهور و یا معاون اول رئیس جمهور (رئیس).

2 - معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان رئیس جمهور(دبیر).

3 - وزیر علوم، تحقیقات و فناوری.

4 - وزیر آموزش و پرورش.

5 - وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات.

6 - وزیر صنعت، معدن و تجارت.

7 - وزیر دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح.

8 - وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی.

9 - وزیر اطلاعات.

10 - وزیر جهاد کشاورزی.

11 - رئیس ستاد کل نیروهای مسلح و یا معاون وی.

12- رئیس سازمان برنامه و بودجه کشور.

13 - رئیس سازمان اداری و استخدامی کشور.

14 - رئیس سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران.

15 - دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی.

16 - دبیر شورای عالی فضای مجازی.

17 - رئیس هیئت عامل صندوق نوآوری و شکوفایی.

18 - چهار نفر از متخصصان علمی و صنعتی حوزه هوش مصنوعی بـه عنوان اعضای حقیقی که بـه پیشنهاد دبیر ستاد و با حکم رئیس ستاد از بین دانشگاهیان، فناوران، انجمن های علمی مرتبط و تشکل های صنعتی بخش خصوصی، برای مدت چهار سال تعیین می شوند.

تبصره 1 - دبیرخانه ستاد در معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان رئیس جمهور مستقر است و ساختار و پست های مورد نیاز از محل ظرفیت های این معاونت تأمین می شود.

تبصره 2 - رئیس دبیرخانه ستاد بـه پیشنهاد دبیر ستاد و با حکم معاون اول رئیس جمهور منصوب می شود و وظایف اجرایی ستاد را در چهارچوب این سند بـه عهده دارد.

تبصره 3 – جلسات ستاد با حضور بیش از نیمی از اعضا رسمیت می یابد. مصوبات این ستاد برای تمامی دستگاه های اجرایی الزام آور است.

تبصره 4 – شیوه نامه رسیدگی بـه موضوعات در ستاد با پیشنهاد دبیرخانه بـه تصویب ستاد می رسد.

تبصره 5 – دبیرخانه ستاد موظف است گزارش عملکرد ستاد را در مقاطع زمانی شش ماهه بـه هیئت وزیران ارائه نماید.

5 – 2 – وظایف دبیرخانه ستاد

5 - 2 – 1 - پیشنهاد روزآمدسازی سند بر اساس تحولات ملی و بین المللی در حوزه هوش مصنوعی جهت ارائه بـه ستاد و تصویب در هیئت وزیران.

5 - 2 – 2 - تدوین نقشه راه فعالیت های ستاد و ارائه آن بـه ستاد.

5 - 2 – 3 - تدوین برنامه های اجرایی در چهارچوب این سند.

5 – 2 – 4 - بررسی و تأیید برنامه های عملیاتی هوش مصنوعی دستگاه های اجرایی در چارچوب مصوبات ستاد و برنامه ملی توسعه هوش مصنوعی و ارزیابی و پایش عملکرد دستگاه های اجرایی.

5 -2 – 5 - تهیه، تدوین و پیشنهاد مقررات، ضوابط و لوایح مرتبط با هوش مصنوعی بـه مراجع ذی ربط و پیشنهاد اصلاح و بروزرسانی قوانین و مقررات مرتبط.

5 -2 – 6 - شناسایی رویه ها و مقررات مانع توسعه هوش مصنوعی و پیشنهاد اصلاح و رفع موانع و پیگیری آن ها در مراجع ذی صلاح.

محمدرضا عارف ـ معاون اول رئیس جمهور