سند ملی خواندن و ترویج مطالعه مفید مصوب 1402/11/24
سند ملی خواندن و ترویج مطالعه مفید مشتمل بر 14 ماده مصوب 1402/11/24 شورای عالی انقلاب فرهنگی
شناسنامه سند ملی خواندن و ترویج مطالعه مفید:
شماره روزنامه رسمی: 23073
تاریخ روزنامه رسمی: 1403/03/23
مرجع تصویب: شورای عالی انقلاب فرهنگی
تاریخ تصویب: 1402/11/24
بیشتر بخوانید:
مقررات مرتبط با سند ملی خواندن و ترویج مطالعه مفید
مجـموعه موضوعی آرای وحدت رویه قضایی
مجموعه موضوعی آرای دیوان عدالت اداری
متن سند ملی خواندن و ترویج مطالعه مفید:
مصوبه «سند ملی خواندن و ترویج مطالعه مفید» کـه در جلسه ۸۹۶ مورخ 1402/11/24 شورای عالی انقلاب فرهنگی و بر اساس مصوبه ۴۶۱ مورخ 1402/11/17 شورای معین شورای عالی انقلاب فرهنگی (بنا بـه پیشنهاد جلسه ۸۰۲ مورخ 1402/05/10شورای فرهنگ عمومی کشور) بـه تصویب رسیده است؛ بـه شرح ذیل برای اجرا ابلاغ می گردد:
مقدمه
مرتبه والای کتاب در دستگاه معارفی اسلام و میراث کهن فرهنگ ایرانی، چنان آشنا و غیرقابل انکار است کـه تجلیات بارز آن را می توان در همه سویه های تعلیمی و تربیتی، اعتقادی، عبادی، اخلاقی، اجتماعی، سیاسی، علمی، ادبی، هنری و معرفتی، بـه وضوح دید. هیچ رسانه ای نتوانسته است جایگاه کتاب را بـه عنوان ابزار بنیادین فرهنگ ساز و تمدن آفرین کسب کند. آگاهی بخشی و دانش افزایی، بصیرت زایی و دانایی پروری، توسعه و پیشرفت و گفتمان سازی در حوزه فرهنگ عمومی، بخشی از جلوه های حضور کتاب در تاریخ و جغرافیای فکری ماست. با پشتگرمی بـه این میراث و مبتنی بر روح کلی تعالیم گرانبار اسلامی ( چنان کـه در نخستین آیه قرآن کریم، امر بـه «خواندن» شده است) و نیز بر مبنای فرهنگ دانایی خواه و «متن محور» ایرانی و آرمان های فرهنگی نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران کـه در سیره و سخنان پیشوای فقید انقلاب (ره) و رهبر معظم انقلاب (مدظله العالی) جلوه گر است، برنامه ریزی برای کتاب و کتاب خوانی، در واقع، مصداق بارز برنامه ریزی برای حفظ هویت عقیدتی و قومی و نیز برساختن سبک زندگی ایرانی ـ اسلامی است. این مهم در شرایط فعلی جهان و منطقه کـه تهاجم فرهنگی بـه عنوان بخشی از گفتمان جنگ ترکیبی نظام سلطه علیه انقلاب اسلامی، بـه دنبال تضعیف پایه های هویتی جامعه اسلامی و توقف شتاب، رشد و گسترش «انقلاب اسلامی در گام دوم، فرهنگ مقاومت در منطقه و استقلال خواهی آزادگان جهان» است، بسیار حیاتی و ضروری می نماید. «خواندن»، بـه جز اینکه وسیله تبادل دانش، ارتقاء و سودهی بـه فرهنگ و زمینه ساز تغییر و تحول اجتماعی، اقتصادی و سیاسی است، همچنین، بـه دلیل ارتباط مستقیم با توسعه تفکر فردی و تأثیرگذاری بر حوزه عمومی و غیررسمی فرهنگ، از کارآمدترین ابزارهای ایجاد نظم اجتماعی، مهارت های هوشمندی فردی و جمعی، پرورش شخصیت خلاق، ایجاد و تجدید حیات اخلاقی و دینی و مذهبی، عمق دهی بـه مفاهیم و ادراکات، معنادهی بـه معلومات، ظهور تفکر انتقادی و زیبایی شناسانه، نشاط روحی، الهام بخشی، ارتباط آفرینی و جامعه سازی نیز بـه شمار می آید.
با توجه بـه سرعت تحولات فرهنگی و اجتماعی در جهان، «ترویج خواندن» ـ کـه گستره ای فراتر از مفهوم «مطالعه» را در بر می گیرد ـ بـه عنوان یکی از راهکارهای اصلی مبارزه با بحران های فرهنگی و عامل توسعه پایدار متناسب با زیست بوم هر فرهنگ، بـه تحقق آرمان های اجتماعی و فرهنگی کشورها یاری می رساند. برنامه ریزی و طراحی سیاست گذارانه بـه منظور ترویج خواندن مفید، مستلزم تبیین الزامات و شیوه ها، بـه کارگیری هماهنگ و هدفمند امکانات عمومی و حاکمیتی، تمهید برای جلب پشتیبانی های فکری، فرهنگی، مالی، فناوری های ارتباطی و اطلاع رسانی و ترویج ضرورت مشارکت جمعی و فردی در این حوزه است.
بر این اساس، توسعه کمی و کیفی فرهنگ کتاب خوانی و ترویج و عمومی سازی خواندن مفید در میان همه گروه های اجتماعی بـه عنوان یک هنجار رهایی بخش، مستلزم تولید مواد خواندنی مناسب و مفید و از میان برداشتن موانع دسترسی آحاد مردم بـه آنها از راه هم افزایی همه دستگاه ها و سازمان های مرتبط و بـه کارگیری تمام توان کشور با ترسیم فرآیند کار و تقسیم وظایف و مطالبه و ارزیابی بهنگام عملکرد هاست. در این مسیر و در پی این ضرورت، «سند ملی خواندن و ترویج مطالعه مفید» کـه از این پس بـه اختصار «سند» نامیده می شود بـه شرح احکام و مواد آتی؛ احصاء و تبویب می گردد.
ماده ۱ ـ مفاهیم و تعاریف
۱ ـ خواندن: فرایند و زیست بوم فعال شناختی ـ مهارتی است کـه شامل رمزگشایی از نمادهای نوشتاری یا گفتاری زنجیره وار و منسجم بـه منظور استنتاج معانی از مواد خواندنی می گردد و مفاهیم و پیام ها بـه وسیله آن درک و دریافت می شود. خواننده در این فرایند، پس از کشف پیام متن و مبتنی بر آموخته های پیشین، در پی کشف معانی تازه برمی آید و از مرز انباشت اطلاعات و افزایش کمی سواد اطلاعاتی فراتر می رود.
۲ ـ خواندن مفید: خواندن مفید معطوف بـه اثر و نتیجه بوده و برون داد علمی، رفتاری، ذهنی یا روانی دارد کـه برای رشد انگیزه، ارتقاء توانایی های انتقادی و مهارتی، توسعه دانش کاربردی و نهایتاً تعالی فرد ضروری است.
۳ ـ مواد خواندنی: آثار مکتوب، منتشرشده و مناسب خواندن در یک یا چند رده در قالب های کاغذی، دیجیتال، صوت، بریل و تصویر.
۴ ـ ترویج: مجموعه فعالیت های منسجم و هدفمند ارتباطی ـ فرهنگی؛ شامل راهنمایی، مشاوره، معرفی، نقد و ... کـه مزایای یک خدمت، محصول یا رفتار را بـه آگاهی می رساند و مخاطبان هدف را تشویق بـه استفاده از آن می کند.
۵ ـ خواننده: فرد یا جمعیت خدمت گیر از کتابخانه و یا استفاده کننده از مواد خواندنی، فارغ از سن، جنس، نژاد، ملیت و علایق فرهنگی، اجتماعی و سیاسی.
۶ ـ سبک زندگی ایرانی ـ اسلامی: مهارت و هنر زندگی برآمده از فرهنگ اسلامی ـ ایرانی کـه مبتنی بر جهان بینی و دستگاه معرفتی اسلام؛ روش ها، سنت ها، آداب، عادات، رسوم و رفتارهای زیستی ایرانیان مسلمان را در سه ساحت «رابطه انسان با خود»، «رابطه انسان با خدا» و « رابطه او با مردم» تبیین می کند و هدف آن، دستیابی بـه وضع مطلوب برای نیل بـه تمدن نوین اسلامی و تحقق وضع آرمانی سبک زندگی در عصر ظهور است.
بیشتر بخوانید:
مقررات مرتبط با سند ملی خواندن و ترویج مطالعه مفید
مجـموعه موضوعی آرای وحدت رویه قضایی
مجموعه موضوعی آرای دیوان عدالت اداری
ماده ۲ ـ چشم انداز سند
ترویج خواندن آگاهانه و مفید بـه عنوان زیربنای تفکر انتقادی و خلاق کـه جامعه ایرانی ـ اسلامی طی آن، علاوه بر افزایش سواد اطلاعاتی عمومی، تخصصی و اختصاصی، در چارچوب سبک زندگی ایرانی ـ اسلامی، در بهبود زیست فرهنگی، اجتماعی و سیاسی خود مشارکت فعال، پویا و مؤثر داشته باشد.
ماده ۳ ـ هدف ها
۱ ـ دسترسی آسان و کم هزینه بـه مواد خواندنی مناسب و مفید در همه قالب ها برای همه گروه های سنی و اجتماعی.
۲ ـ کاربست و هم افزایی همه ظرفیت های حاکمیتی و غیرحاکمیتی کشور برای دسترس پذیرساختن مواد خواندنی مفید.
۳ ـ عمومی سازی فرهنگ خواندن مفید در میان ایرانیان بـه عنوان یک کنش فردی و اجتماعی.
۴ ـ برطرف کردن چالش ها و موانع پیش روی جامعه ایرانی در ارتباط با خواندن مفید با رویکرد علمی.
۵ ـ توسعه مهارت های خواندن مفید در میان ایرانیان و توانمندسازی آنان.
۶ ـ بازطراحی زنجیره خواندن در جامعه ایرانی براساس الزامات اعتقادی، نیازهای بومی و الگوهای موفق جهانی.
ماده ۴ ـ کارگروه ملی خواندن و ترویج مطالعه مفید
به منظور بررسی و پایش اجرای «سند»، کارگروهی دایمی مرکب از نمایندگان تام الاختیار (حداقل در سطح معاون دستگاه های زیر) تشکیل می گردد:
۱ ـ وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی
۲ ـ نهاد کتابخانه های عمومی کشور
۳ ـ وزارت آموزش و پرورش
۴ ـ وزارت علوم، تحقیقات و فناوری
۵ ـ سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران
۶ ـ سازمان اسناد و کتابخانه ملی
۷ ـ سازمان تبلیغات اسلامی
۸. ـ ستاد عالی نظارت بر کانون های فرهنگی و هنری مساجد کشور
۹ ـ معاونت علمی و فناوری و اقتصاد دانش بنیان ریاست جمهوری
۱۰ ـ وزارت ورزش و جوانان
۱۱ ـ ستاد کل نیروهای مسلح
۱۲ ـ مرکز مدیریت حوزه های علمیه
۱۳ ـ مرکز رسیدگی بـه امور مساجد
۱۴ ـ کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان
۱۵ ـ سازمان جهاد دانشگاهی
۱۶ ـ مجمع ناشران انقلاب اسلامی
۱۷ ـ وزارت کشور (سازمان شهرداری ها و دهیاری های کشور)
۱۸ ـ شورای سیاست گذاری ائمه جمعه
۱۹ ـ وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی
۲۰ ـ وزارت راه و شهرسازی
۲۱ ـ معاونت ریاست جمهوری در امور زنان و خانواده.
تبصره ۱ ـ بـه پیشنهاد جانشین رئیس کارگروه و با تصویب کارگروه، یک نفر از اعضای انجمن علمی در حوزه علم اطلاعات و دانش شناسی و نیز دو نفر از فعالان دغدغه مند، آگاه و انقلابی در حوزه نشر و ترویج خواندن بـه عنوان عضو کمیته دعوت خواهند شد.
تبصره ۲ ـ سایر دستگاه ها و سازمان ها، برحسب مباحث مطرح در کارگروه (بدون حق رأی)، دعوت خواهند شد.
تبصره ۳ ـ کارگروه استانی مرکب از مدیران استانی زیر مجموعه دستگاه های عضو کارگروه ملی در هر استان، بـه ریاست استاندار تشکیل می شود و هر سه ماه یک بار گزارش عملکرد خود را برای کارگروه ارسال می کند.
ماده ۵ ـ ارکان کارگروه
۱ ـ ریاست کارگروه بـه عهده وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی است.
۲ ـ جانشین رئیس کارگروه، دبیرکل نهاد کتابخانه های عمومی کشور است.
۳ ـ دبیرخانه دایمی کارگروه در نهاد کتابخانه های عمومی کشور مستقر خواهد بود.
تبصره ـ دبیر کارگروه، کـه توسط جانشین رئیس کارگروه تعیین می شود، وظیفه پیگیری و اجرای مصوبات کارگروه را بر عهده دارد.
بیشتر بخوانید:
مقررات مرتبط با سند ملی خواندن و ترویج مطالعه مفید
مجـموعه موضوعی آرای وحدت رویه قضایی
مجموعه موضوعی آرای دیوان عدالت اداری
ماده ۶ ـ وظایف کارگروه
۱ ـ سیاست گذاری و تدوین برنامه های هر یک از موارد مطرح شده در مواد ۸ تا ۱۲
۲ ـ تنظیم وظایف دستگاه های مذکور در مواد ۸ تا ۱۲
۳ ـ نظارت بر اجرای مصوبات کارگروه و انجام وظایف دستگاه ها و ارجاع دستگاه های متخلف بـه مراجع ذی صلاح قانونی
۴ ـ رصد تحقق اهداف سند
ماده ۷ ـ وظایف دبیرخانه
۱ ـ برنامه ریزی و سازماندهی فعالیت ها و فرآیندهای دبیرخانه
۲ ـ پیشنهاد طرح ها و راهکارهای علمی و اجرایی مؤثر برای اجرای سند بـه ازای هر یک از دستگاه ها با توجه بـه مأموریت سازمانی آنها و پیگیری اجرای آن
۳ ـ هماهنگی میان اعضای کارگروه برای حفظ ارتباط اعضا و برگزاری منظم جلسات
۴ ـ پیگیری اجرای مصوبات و گزارش فصلی آنها بـه کارگروه
ماده 8 ـ تولید
۱ ـ معاونت علمی و فناوری و اقتصاد دانش بنیان ریاست جمهوری و وزارت علوم و تحقیقات و فناوری مکلف بـه الگوبرداری و بومی سازی فناوری های نوین سخت افزاری و نرم افزاری د ر حوزه خواندن در قالب حمایت از شرکت های دانش بنیان فعال در این حوزه هستند.
۲ ـ وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و سایر دستگاه ها و نهادهای دولتی و عمومی فعال در حوزه نشر، در راستای تولید مواد خواندنی مناسب و ساماندهی بازار نشر بـه منظور غلبه آثار تألیفی مناسب بر آثار ترجمه ای، علاوه بر نظارت نظام مند بر ترجمه آثار زبان های دیگر بـه زبان فارسی، مکلف بـه شناسایی و سفارش ترجمه آثار فاخر سایر زبان ها بـه زبان فارسی و حمایت از آنها در کشور هستند.
۳ ـ همه دستگاه های ذی ربط، بـه ویژه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، مکلف بـه اقدام در راستای تولید و توسعه مواد خواندنی برای گروه های سنی خردسال، کودک و نوجوان هستند .
۴ ـ وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات مکلف بـه رفع موانع زیرساختی، حقوقی و مالی برای «گسترش و حمایت از بازار کتاب دیجیتال» در کشور هستند.
۵ ـ نهاد کتابخانه های عمومی کشور، سازمان بهزیستی کشور و کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان مکلف بـه فراهم آوری امکانات و حمایت از تولید مواد خواندنی گویا و بریل برای نابینایان و «مواد خواندنی مناسب سازی شده» برای ناشنوایان و سالمندان هستند.
۶ ـ وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، از طریق فعال کردن فرآیندهای حمایتی و اعتبارات سالانه، مکلف بـه تدوین و ابلاغ سیاست ها و دستورالعمل های محتوایی برای تولید مواد خواندنی مبتنی بر نیاز مردم و اقتضائات جامعه و اهداف کلان کشور است.
ماده ۹ ـ عمومی سازی
۱ ـ سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران مکلف است با رویکرد اطلاع رسانی، آموزش، تبلیغ و ترویج، در تمامی شبکه های رادیویی و تلویزیونی داخلی بـه صورت هفتگی حداقل یک ساعت برنامه با موضوع خواندن، نقد و معرفی کتاب و کتابخانه های عمومی تولید و پخش کند.
۲ ـ وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی (معاونت امور هنری و سازمان سینمایی) مکلف است، بـه صورت مشخص و منطبق با برنامه مدون از جمله گسترش طرح اقتباس از آثار ادبی ، بـه ترویج خواندن در آثار سینمایی کشور اهتمام ورزد.
۳ ـ وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، وزارت آموزش و پرورش، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان و سازمان تبلیغات اسلامی مکلفند با ترویج شخصیت های ایرانی ـ اسلامی مبتنی بر فرهنگ مکتوب، بـه رشد محسوس کتاب خوانی برای گروه سنی کودک و نوجوان اهتمام ورزند و برنامه سالانه خود را بـه کارگروه ارائه کنند.
۴ ـ تمامی شهرداری های کشور مکلفند حداقل ۳ درصد از تبلیغات شهری را بـه ترویج خواندن و کتابخانه های عمومی اختصاص دهند.
۵ ـ تمامی پیام رسان های داخلی مکلفند، بـه صورت مشخص و منطبق با برنامه مدون، حداقل ۵ درصد از تولیدات سالانه خود را بـه موضوع ترویج خواندن و خدمات کتابخانه ها و معرفی کتب مفید اختصاص دهند. این پیام رسان ها در این صورت از معافیت های قانونی بهره مند خواهند شد. وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و دبیرخانه کارگروه مکلف بـه پیگیری سازوکار اجرایی آن خواهند بود.
۶ ـ مرکز مدیریت حوزه علمیه قم، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم و مرکز مدیریت حوزه های علمیه خواهران، از تمام ظرفیت خود برای ترویج خواندن، بـه ویژه در مناسبت های مذهبی و تبلیغی برای همه گروه های سنی مخصوصاً کودکان، نوجوانان و جوانان استفاده کنند.
7 ـ تمامی نشریات کثیرالانتشار یا محلی و خبرگزاری ها و سایت های خبری کـه از بودجه عمومی استفاده می کنند، مکلفند سالانه حداقل 24 محتوای 1000 کلمه ای با موضوع کتاب و کتاب خوانی، بـه تناوب زمانی، تولید و منتشر کنند کـه در این صورت از معافیت های قانونی نیز بهره مند خواهند شد. وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و دبیرخانه کارگروه مکلف بـه پیگیری ساز و کار اجرایی آن خواهند بود.
۸ ـ وزارت آموزش و پرورش مکلف بـه نهادینه سازی ترویج خواندن در مدارس از طریق تقویت کتابخانه های آموزشگاهی و گنجاندن دوره های مهارتی «مشاوره کتابدار» در آموزش ضمن خدمت معلمان است.
۹ ـ سازمان تبلیغات اسلامی و دبیرخانه ستاد عالی کانون های فرهنگی و هنری مساجد مکلفند با استفاده از ظرفیت مساجد و هیأت های مذهبی بـه صورت مشخص و منطبق با برنامه مدون، بـه ترویج خواندن و مواد خواندنی اهتمام ورزند.
۱۰ ـ سازمان اوقاف و امور خیریه مکلف است، ضمن توجه بـه موضوع ترویج خواندن در سیاست گذاری ها و برنامه های راهبردی خود، بـه صورت مشخص و منطبق با برنامه مدون، از همه امکانات تبلیغی خود بـه منظور ورود نخبگان، واقفان و خیرین بـه حوزه کتاب، خواندن و کتابخانه سازی استفاده کرده و بخشی از ظرفیت خدماتی و محیطی اش را بـه اجرای برنامه های ترویجی حوزه خواندن در کتابخانه های امامزادگان (فیزیکی و دیجیتالی) و نیز در کتابخانه های خود اختصاص دهد.
۱۱ ـ سازمان تبلیغات اسلامی (حوزه هنری) مکلف است بـه صورت مشخص و منطبق با برنامه مدون، بـه ترویج خواندن و مواد خواندنی در آثار و برنامه های خود در حوزه های کتاب، موسیقی، فیلم و هنرهای تجسمی اهتمام ورزد.
۱۲ ـ تمامی ارائه کنندگان محتوای فراگیر(فضای مجازی) کـه با نمایش مواد خواندنی مختلف، بـه ترویج خواندن می پردازند، از معافیت های قانونی بهره مند خواهند شد. وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و دبیرخانه کارگروه مکلف بـه پیگیری سازوکار اجرایی آن خواهند بود.
ماده ۱۰ ـ دسترسی
۱ ـ نهاد کتابخانه های عمومی کشور، بـه عنوان بهره بردار و پس از تأمین اعتبارات مالی مربوط، موظف بـه ایجاد و تجهیز کتابخانه های عمومی با اولویت شهرهای فاقد کتابخانه منطبق با برنامه ملی آمایش کتابخانه های عمومی کشور است؛ بـه طوری کـه سالانه حداقل ۵۰ کتابخانه عمومی استاندارد بـه شبکه کتابخانه عمومی کشور اضافه شود.
۲ ـ کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان مکلف بـه ایجاد و گسترش «خدمات کتابخانه ای» خود بـه منظور ترویج خواندن براساس برنامه مدون پنج ساله است.
۳ ـ نهاد کتابخانه های عمومی کشور و سازمان اسناد و کتابخانه ملی، با همکاری دستگاه های ذی ربط، مکلف بـه ایجاد کتابخانه عمومی دیجیتال برای دسترسی همه فارسی زبانان می باشند.
تبصره ۱ ـ وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مکلف بـه پیگیری تخصیص اعتبارات مالی مربوط است.
تبصره ۲ ـ نهاد کتابخانه های عمومی کشور موظف است چالش های قانونی و حقوقی مربوط را پیگیری کند.
۴ ـ وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، بـه منظور توزیع و دسترس پذیری عادلانه مواد خواندنی و روزآمد کردن آنها، مکلف بـه تأمین سالانه یک میلیون نسخه کتاب کاغذی، با اولویت گروه سنی کودک و نوجوان، برای کتابخانه های عمومی کشور است.
۵ ـ وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مکلف بـه تأمین سالانه پنج میلیون مجوز (لایسنس) استفاده یک ماهه کتاب دیجیتال و صوتی برای کاربران کتابخانه های عمومی است.
۶ ـ نهاد کتابخانه های عمومی کشور موظف بـه برقراری عضویت رایگان و ارائه خدمات فرهنگی کتابخانه های عمومی کاملاً رایگان برای سه دهک پایین جامعه است.
۷ ـ وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات مکلف بـه توسعه زیرساخت فروش الکترونیکی کتاب در کشور با اولویت مناطق کمتر بر خوردار و ایجاد تسهیلات فروش رایگان یا با تخفیف برای سه دهک پایین جامعه است.
۸ ـ وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، مکلف بـه وضع استانداردهای لازم برای ایجاد و ارتقاء سکوهای ایرانی ارائه کننده کتاب دیجیتال و صوتی و پیگیری اخذ مجوزهای قانونی مربوط از مراجع ذی ربط هستند.
۹ ـ همه نهادها و دستگاه های خدماتی مرتبط با موضوع، بـه ویژه نهاد کتابخانه های عمومی کشور و کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، باید بخشی از اقدامات و برنامه های سالانه خود را، براساس برنامه مدون، بـه گروه های خاص (نابینایان، ناشنوایان، سالمندان، مهاجران و ...) اختصاص دهند.
۱۰ ـ شهرداری ها مکلف بـه ایجاد راهنمایی های شهری مناسب برای دسترسی شهروندان بـه کتابخانه ها و کتابفروشی ها هستند.
۱۱ ـ وزارت راه و شهرسازی مکلف است، مبتنی بر اولویت های آمایشی، ضمن در نظر گرفتن اماکن ترویج خواندن در سیاست ها و ضوابط شهرسازی و توسعه فضاهای شهری و شهرنشینی، در فرودگاه ها، ایستگاه های راه آهن و پایانه های مسافربری، فضاهایی را بـه ترویج خواندن اختصاص دهد.
۱۲ ـ وزارت کشور با همکاری دستگاه های ذی ربط در ارائه خدمات اجتماعی مکلف است، بـه منظور افزایش توانمندی و ارتقاء سطح زندگی فرهنگی خدمت گیران بـه ویژه در مناطق محروم، طبق برنامه ای مدون و براساس اولویت های آمایشی کتابخانه های عمومی، از راه واگذاری یا طرق دیگر، فضاهایی را بـه عرضه خدمات و محصولات فرهنگی کتاب محور و ترویج خواندن اختصاص دهد.
بیشتر بخوانید:
مقررات مرتبط با سند ملی خواندن و ترویج مطالعه مفید
مجـموعه موضوعی آرای وحدت رویه قضایی
مجموعه موضوعی آرای دیوان عدالت اداری
ماده ۱۱ ـ آموزش و مشاوره
۱ ـ نهاد کتابخانه های عمومی کشور موظف بـه ارائه «خدمات مشاوره خواندن» بـه خوانندگان در تمامی کتابخانه های عمومی بـه صورت حضوری است.
۲ ـ وزارت آموزش و پرورش، ضمن الزام بـه گنجاندن «زنگ خواندن» در برنامه درسی دانش آموزان مقطع تحصیلی ابتدایی بـه منظور ارائه آموزش «مهارت های خواندن»، مکلف است در مسیر برنامه های آموزشی خود تدبیری اتخاذ کند کـه دانش آموزان همه مقاطع در طول دوران تحصیلات رسمی خود، بـه مواد خواندنی غیر درسی مراجعه کنند.
۳ ـ وزارت آموزش و پرورش مکلف است سالانه و براساس برنامه مدون، بـه پایش دانش آموزان مدارس در همه مقاطع تحصیلی برای شناسایی انواع اختلالات خواندن بپردازد و برای بهبود وضعیت دانش آموزان مبتلا بـه اختلال خواندن، اقدام لازم را بـه عمل آورد.
۴ ـ سازمان بهزیستی کشور مکلف است بخشی از فعالیت های فرهنگی و اجتماعی خود را بـه صورت مشخص و منطبق با برنامه مدون، بـه گونه ای برنامه ریزی کند کـه همه گروه های خدمت گیر آن سازمان، بـه ویژه کودکان و نوجوانان، از خدمات مربوط بـه حوزه ترویج خواندن برخوردار شوند.
ماده ۱۲ ـ پژوهش
۱ ـ وزارت علوم، تحقیقات و فناوری مکلف است، بـه منظور تحول محتوایی و نظری در چارچوب تمدن نوین ایرانی ـ اسلامی و تطابق هرچه بیشتر سرفصل های رشته علم اطلاعات و دانش شناسی با ماهیت این رشته و امکان فعالیت حرفه ای و مهارت محور فارغ التحصیلان در بازار کار، ضمن توجه بـه مفهوم «مطالعات خواندن» در برنامه ریزی های درسی خود، برای بازنویسی رشته «مدیریت کتابخانه عمومی» در مقطع کارشناسی ارشد، منطبق با نیازهای بازار کار کشور، اقدام کند.
۲ ـ شورای عالی علوم، تحقیقات و فناوری مکلف بـه هدایت پژوهش های کاربردی و نظری کشور بـه سمت موضوع خواندن و همه تقسیمات مختلف آن مانند «خواندن دیجیتال» است.
۳ ـ دستگاه های مرتبط با کارگروه «سند» و نیز همه دستگاه های ذی ربط، مکلف بـه یکپارچه سازی داده ها و سامانه های مرتبط با حوزه خواندن بـه منظور هم افزایی هستند.
۴ ـ دبیرخانه دائمی کارگروه (موضوع بند ۳ ماده ۵) از طریق مرکز رصد فرهنگی کشور مستقر در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مکلف بـه پیمایش علمی سالانه موضوع «میزان مطالعه و عادات خواندن ایرانیان» و گزارش آن بـه کارگروه است.
۵ ـ بخش های پژوهشی مستقر در دستگاه های مرتبط با کارگروه «سند» مکلفند، براساس برنامه مدون، بخشی از پژوهش های خود را بـه موضوع رصد و بررسی فرهنگ و میزان خواندن و نقد و معرفی مواد خواندنی اختصاص دهند.
ماده ۱۳ ـ ارزیابی و اصلاح
«سند» از زمان تصویب حداکثر ۵ سال اعتبار دارد و بعد از آن، براساس اقتضائات و نیازهای کشور، بـه پیشنهاد نهاد کتابخانه های عمومی کشور توسط شورای فرهنگ عمومی، ارزیابی و بازبینی و درصورت نیاز بـه اصلاح جهت تصویب بـه شورای عالی انقلاب فرهنگی پیشنهاد می گردد.
ماده 14 ـ این «سند» مشتمل بر ۱۴ ماده و ۶ تبصره، در جلسه ۸۹۶ مورخ 1402/11/24 شورای عالی انقلاب فرهنگی تصویب شد و مقررات مغایر با آن از جمله «سند نهضت مطالعه مفید» (مصوب جلسه ۶۷۳ مورخ 1389/08/04 شورای عالی انقلاب فرهنگی) و «سند ترویج فرهنگ کتاب و کتاب خوانی» (مصوب جلسه ۶۹۲ مورخ 1396/08/23 شورای فرهنگ عمومی)، نسخ خواهند شد.
سید ابراهیم رئیسی ـ رئیس جمهور و رئیس شورای عالی انقلاب فرهنگی