قانون تشکیل شرکتهای سهامی زراعی مصوب 1352/02/03

قانون تشکیل شرکتهای سهامی زراعی مشتمل بر بیست و هشت ماده و ده تبصره ماده مصوب 1352/02/03 مجلس شورای ملی

شناسنامه قانون:

شماره روزنامه رسمی: 8246

تاریخ روزنامه رسمی: 1352/02/26

مرجع تصویب: مجلس شورای ملی

تاریخ تصویب: 1352/02/03

بیشتر بخوانید:

مجموعه مقررات مرتبط با قانون تشکیل شرکتهای سهامی زراعی

نظریات مشورتی مرتبط با موضوعات تولید و صنعت

مجموعه موضوعی آرای وحدت رویه قضایی 

آرای دیوان عدالت اداری مرتبط با موضوعات تولید و صنعت 

متن قانون تشکیل شرکتهای سهامی زراعی:

ماده 1 ـ به منظور فراهم نمودن موجبات افزایش درآمد سرانه کشاورزان و آشنا نمودن زارعان با اصول و شیوه های پیشرفته کشاورزی و دامداری و دامپروری و جلوگیری از خرد شدن و تقسیم اراضی مزروعی به قطعات کوچک غیر اقتصادی و افزایش میزان سطح زیر کشت کشور با استفاده از اراضی بایر و موات و مسلوب المنفعه و ترویج و توسعه فعالیتهای غیر کشاورزی و بخصوص صنایع دستی روستائی وزارت تعاون و امور روستاها بر اساس وظایف پیش بینی شده در ماده یک قانون تشکیل وزارت مذکور بتدریج در واحدهای روستائی ( هر واحد روستائی از چند قریه و یا چند قریه و مزرعه تشکیل میشود) مناطق مختلف کشور شرکتهای سهامی زراعی را تشکیل میدهد و عنداللزوم میتواند وسعت منطقه عمل شرکتهای متشکله را تغییر دهد.

تبصره – شرکت های سهامی زراعی و شرکتهای تعاونی تولید روستائی متشکل در هر یک از مناطق مختلف کشور میتوانند ضمن مشارکت با یکدیگر نسبت به تشکیل واحدهای دامداری و دامپروری بزرگ و تشکیل مجتمعهای شیر و گوشت و استقرار صنایع کشاورزی بمنظور فراهم نمودن موجبات افزایش ارزش افزوده تولیدات کشاورزی و دامی خود اقدام نمایند.

ماده 2 ـ سهامداران شرکتهای سهامی زراعی اشخاص ذیل خواهند بود:

1 ـ زارعانی که در اجرای قوانین و مقررات اصلاحات ارضی و قوانین تقسیم و فروش خالصجات مالک یا مستأجر زمین شده یا بشوند.

2 ـ خرده مالکانی که در اجرای قوانین و مقررات اصلاحات ارضی شق تقسیم را انتخاب نموده اند در صورت تمایل آنها و با موافقت وزارت تعاون و امور روستاها.

3 ـ کشاورزان و خرده مالکینی که مشمول هیچ یک از مراحل قوانین و مقررات اصلاحات ارضی نبوده و هنگام تصویب قانون اصلاحی قانون اصلاحات ارضی 1340/10/09 شخصاً و مستقیماً به امر زراعت اشتغال داشته اند.

تبصره ـ در هر یک از واحدهای روستائی سهامداران شرکتهای سهامی زراعی حق استفاده مطلق و دائم اراضی را که در اختیار دارند بشرکت واگذار مینمایند و متناسب با ارزش این حق و مقدار و موقعیت زمین مربوط و ارزش عوامل زراعتی تعدادی از سهام شرکت را که وزارت تعاون و امور روستاها بر اساس مقررات پیش بینی شده در اساسنامه این قبیل شرکتها موضوع ماده پنج این قانون تعیین مینماید دریافت خواهند نمود.

ماده 3 ـ در مناطقی که شرکت های سهامی زراعی تشکیل میشود وزارت تعاون و امور روستاها میتواند حق استفاده مطلق و دائم از اراضی موات و بایر و مسلوب المنفعه و دایر متعلق به دولت را در اختیار شرکتهای سهامی زراعی بگذارد، در این صورت وزارت مذکور به نسبت سهمی که با توجه به تبصره ماده دوم این قانون تعیین میشود در شرکت ذی سهم خواهد بود و عواید حاصل از این سهام را بمنظور کمک و تقویت شرکتهای سهامی زراعی مربوط و یا زارعانی که سهام کمتری را در اختیار دارند طبق آئین نامه ای که به تصویب شورای موضوع ماده 17 برسد اختصاص خواهد داد.

ماده 4 ـ هر گاه صاحبان اراضی مکانیزه و سایر شرکتها و واحدهای کشاورزی یک منطقه تقاضای تشکیل شرکت سهامی زراعی نمایند وزارت تعاون و امور روستاها مخیر است بعد از بررسی نسبت به تشکیل شرکت سهامی زراعی در منطقه اقدام و کمکهای فنی و مالی لازم را در حدود قوانین موضوعه و اساسنامه شرکتهای سهامی زراعی درباره آنها معمول دارد.

ماده 5 ـ شرکتهای سهامی زراعی طبق اساسنامه ای که نمونه آن بر اساس اصول بازرگانی تهیه و به پیشنهاد وزارت تعاون و امور روستاها به تصویب هیأت وزیران خواهد رسید تشکیل و اداره میشوند. این شرکتها پس از ثبت در دفتر مخصوصی که وزارت مذکور ترتیب میدهد دارای شخصیت حقوقی خواهند بود. کلیه تغییرات و اقدامات مربوط به ثبت شرکت های مذکور در این دفتر انجام میشود.

ماده 6 ـ در مناطقی که تشکیل شرکتهای سهامی زراعی اعلام میشود در صورتیکه حداقل پنجاه و یک درصد از اشخاص مذکور در ماده دوم این قانون عضویت شرکت را قبول و بقیه از امضای اوراق و اسناد و دفاتر مربوط به تشکیل شرکت امتناع نمایند، وزارت تعاون و امور روستاها به قائم مقامی مستنکفین اقدام لازم را انجام خواهد داد.

ماده 7 ـ مدیران شرکت سهامی زراعی در مورد حفظ و نگاهداری و بهره برداری از اموال و دارائی شرکت در حکم امین خواهند بود. این اشخاص و همچنین مأمورین ذیربط هر گاه در امور مربوط به شرکتها مرتکب جرم بشوند تعقیب و به حداکثر مجازاتی که در قوانین مربوط مقرر است محکوم خواهند شد. تعقیب و دادرسی در این قبیل موارد فوری و خارج از نوبت به عمل می آید.

ماده 8 ـ رسیدگی به اختلافات سهامداران و کارکنان شرکتهای سهامی زراعی با شرکت و مدیران شرکت و یا بالعکس نسبت به امر اشتغال و یا فعالیتهای کشاورزی و غیر کشاورزی در حوزه شرکت با هیأت های سه نفری منتخب وزارت تعاون و امور روستاها خواهد بود. تصمیم هیأت های مزبور قطعی و به تقاضای ذینفع مامورین ژاندارمری مکلف به اجرای آن می باشند. آئین نامه نحوه رسیدگی هیأت های فوق از طرف وزارت تعاون و امور روستاها پیشنهاد و به تصویب هیأت وزیران خواهد رسید.

ماده 9 ـ سهامداران شرکتهای سهامی زراعی میتوانند سهام خود را بدون هیچگونه محدودیتی بشرکت یا به سهامداران دیگر همان شرکت و یا فرزندان خود منتقل نمایند و در هر مورد انتقال منوط به موافقت کتبی هیأت مدیره شرکت سهامی زراعی مربوط و تأیید وزارت تعاون و امور روستاها میباشد. بهر حال هدف این خواهد بود که سهام متعلق بهر یک از سهامداران از سهام مربوط به بیست هکتار زمین آبی تحت کشت کمتر نباشد.

ماده 10 ـ در صورت فوت هر یک از سهامداران از طرف شرکت نسبت به اداره سهم متوفی اقدام و وراث به نسبت سهم الارث از عواید سهام استفاده خواهند کرد. ضمناً در صورت تقاضای وراث یا وارث شرکت سهامی زراعی میتواند طبق اساسنامه خود نسبت بخرید سهام و تأدیه بهای آن و یا انتخاب یک نفر از ورثه ( با توافق سایر وراث) به عنوان قائم مقام متوفی اقدام نماید.

ماده 11 ـ شرکتهای سهامی زراعی که با عضویت گروه های مندرج در ماده 2 این قانون تشکیل شده و می شوند تا ده سال از پرداخت هر گونه مالیات و عوارض و حق الثبت و هزینه ها و وجوهی که طبق قوانین سایر شرکت ها متعهد به پرداخت آن هستند معاف می باشند.

تبصره ـ خرده مالکان مذکور در بند 3 ماده 2 این قانون که با عضویت در شرکتهای سهامی زراعی عوایدی را تحصیل نمایند در صورتیکه میزان مالکیت هر یک از آنها بیش از حداکثر مقدار زمینی باشد که در اختیار یک خانواده زارع مقیم ده محل وقوع ملک آنها باشد از لحاظ پرداخت مالیات و عوارض مشمول قوانین و مقررات مربوط میباشند.

ماده 12 ـ چنانچه زارعان سهام دار اقساط بدهی خود از بابت بهای اراضی را که طبق قوانین و مقررات اصلاحات ارضی به آنها منتقل یا اجاره داده شده بموقع پرداخت ننمایند بدهی آنها وسیله شرکت سهامی زراعی مربوط پرداخت و بحساب آنها منظور خواهد شد.

ماده 1 ـ وزارت تعاون و امور روستاها با اعطاء وام و همچنین کمک های مالی و فنی بلاعوض و پرداخت هزینه های بنیادی شرکت های سهامی زراعی را در اجرای وظایفی که به عهده دارند حمایت مینماید. بودجه و اعتبارات لازم برای اجرای این منظور از محل اعتبارات عمرانی و یا جاری دولت تأمین خواهد شد.

تبصره ـ میزان بهره وام های پرداختی به شرکتهای سهامی زراعی حداکثر معادل میزان بهره وام های پرداختی به شرکتهای تعاونی روستائی خواهد بود.

ماده 14 ـ در کلیه اقدامات و برنامه هائی که وزارتخانه ها و سازمانها و بنگاه ها و شرکتهای دولتی در مورد عمران روستائی و برنامه های آبادانی و آبیاری و بهبود وضع محصول و خرید فرآورده های کشاورزی و امثال آن اجرا مینمایند حوزه عمل شرکتهای سهامی زراعی حق تقدم خواهند داشت.

ماده 15 ـ به وزارت تعاون و امور روستاها اجازه داده میشود که با تصویب هیأت وزیران سازمانها و مؤسسات لازم برای تأمین خدمات فنی و تجاری مورد نیاز شرکتهای سهامی زراعی و تعاونیهای تولید روستائی را تأسیس نماید. در صورتیکه این سازمانها و مؤسسات به صورت بازرگانی اداره شوند اساسنامه مربوط همچنین اصلاحات احتمالی بعدی آن وسیله وزارت تعاون و امور روستاها تهیه و پس از تصویب کمیسیونهای تعاون و امور روستاها و دارائی و استخدام مجلسین به مورد اجرا گذاشته خواهد شد.

ماده 16 ـ سهامداران شرکتهای سهامی زراعی چنانچه به تبعیت از برنامه فعالیتهای شرکتهای سهامی زراعی مربوط وظایف محول بخود را انجام ندهند، به پیشنهاد هیأت مدیره شرکت و تأیید وزارت تعاون و امور روستاها از عضویت شرکت سهامی زراعی اخراج و سهام آنها برابر آئین نامه ای که به پیشنهاد وزارت تعاون و امور روستاها به تصویب هیأت وزیران خواهد رسید خریداری و در مقابل دریافت بها به صورت نقد یا اقساطی در درجه اول به سایر سهامداران داوطلب شرکتهای سهامی زراعی که دارای سهام کمتری میباشند و در درجه دوم به شرکتهای سهامی زراعی مربوط واگذار خواهد شد.

ماده 17 ـ بمنظور تعیین روش کلی و تهیه برنامه کار و تصویب طرحها و پیش بینی و اختصاص اعتبارات لازم برای شرکتهای سهامی زراعی و شرکتهای تعاونی تولید روستائی ( که با اجرای قانون تعاونی نمودن تولید و یکپارچه شدن اراضی در حوزه عمل شرکتهای تعاونی روستائی تشکیل میشود) و نظارت در حسن اجرای وظایفی که در قانون تشکیل شرکتهای سهامی زراعی و اساسنامه آن برای وزارت تعاون و امور روستاها پیش بینی شده است شورائی بنام شورای امور شرکتهای سهامی زراعی و تعاونیهای تولید روستائی بریاست وزیر تعاون و امور روستاها و عضویت معاون وزارت تعاون و امور روستاها در امور شرکتهای سهامی زراعی و تعاونیهای تولید ـ رئیس سازمان ترویج و توسعه فعالیتهای غیر کشاورزی ـ مدیر عامل سازمان مرکزی تعاون روستائی ایران ـ رئیس سازمان شرکتهای سهامی زراعی و تعاونیهای تولید ـ رئیس سازمان اصلاحات ارضی ـ رئیس مرکز تحقیقات وزارت تعاون و امور روستاها ـ مدیر کل حقوقی وزارت تعاون و امور روستاها و دو نفر از کارمندان واجد صلاحیت وزارت تعاون و امور روستاها به انتخاب وزیر تعاون و امور روستا تشکیل میگردد. مصوبات و تصمیمات شورای مذکور وسیله مراجع ذیربط تابع و وابسته به وزارت تعاون و امور روستاها به مورد اجرا گذاشته خواهد شد.

تبصره ـ میزان فوق العاده شغل کارکنان شرکتهای تعاونی تولید روستائی نیز که به صورت مستمر در منطقه عمل این قبیل شرکتها انجام وظیفه مینمایند مانند میزان فوق العاده شغل کارکنان شاغل شرکتهای سهامی زراعی در واحدهای روستائی بر اساس مقررات ماده 10 اساسنامه قانونی مرکز تحقیقات وزارت تعاون و امور روستاها مصوب 1348/01/30 به وسیله شورای امور شرکتهای سهامی زراعی و تعاونیهای تولید تعیین و پرداخت خواهد شد.

ماده 18 ـ منسوخ 1400/11/10 ـ برای دهاتی که در حوزه عمل یک شرکت سهامی زراعی قرار میگیرند انجمن واحدی بنام انجمن واحد روستائی به جانشینی انجمنهای دهات تابعه شرکت مزبور برابر مقررات مربوط به انتخابات انجمنهای ده تشکیل خواهد شد. در این مورد پس از اعلام وزارت تعاون و امور روستاها وزارت کشور نسبت به انحلال انجمنهای دهات واقع در محدوده عمل شرکت سهامی زراعی و تشکیل انجمن واحد روستائی اقدام خواهد نمود.

تبصره ـ کلیه اموال و دارابی و تعهدات انجمنهای ده منحل شده طی صورتجلسه به انجمن واحد روستائی مزبور تحویل و منتقل میشود و انجمن واحد روستائی کلیه وظایف و اختیارات انجمنهای ده را بر طبق مقررات مربوط نسبت به دهات واقع در حوزه عمل شرکت سهامی زراعی انجام خواهد داد.

ماده 19 ـ در مناطق روستائی کشور که بعلت حوادثی از قبیل زلزله، سیل، انهدام یا نقصان آب، وزارت تعاون و امور روستاها بمنظور کمک به کشاورزان و عمران منطقه و بهبود امر زراعت تشکیل شرکت سهامی زراعی و یا شرکت تعاونی تولید روستائی را لازم بداند حوزه عمل شرکت را در محل و مساحتی که مناسب بداند تعیین و بلافاصله اراضی و مستحدثات و اعیانی و قنوات و چاه های آب و وسایل آبیاری موجود در آن محدوده را در تصرف و اختیار شرکت قرار خواهد داد. بهای اراضی و مستحدثات و اعیانی و قنوات و چاه های آب و وسائل آبیاری که در اختیار شرکت قرار خواهد گرفت با رعایت مقررات ماده بیستم همین قانون پرداخت می گردد. وزارت مذکور سهامداران شرکت را از زارعین و کشاورزان خود کار که ممر اعاشه آنها منحصرا از طریق کشاورزی است و در منطقه روستائی سکونت داشته اند انتخاب و محل سکونت جدید و میزان سهام هر یک را متناسب با تعداد افراد خانوار و زراعت قبلی آنان معین می نماید. در صورتی که بنا به اطلاعات دریافتی از مراجع محلی فوت اشخاص مذکور رسماً اعلام گردد، سهام به صورت کلی بنام ورثه صادر و تودیع خواهد شد و پس از صدور گواهی حصر وراثت ورثه حق استفاده از منافع سهام را خواهند داشت.

تبصره ـ وزارت تعاون و امور روستاها میتواند از مقررات فوق در مورد زارعینی که اراضی زراعتی آنان در مخازن سدهای دولتی قرار بگیرد استفاده نماید.

ماده 20 ـ اراضی و مستحدثات و اعیانی و ماشین آلات کشاورزی و قنوات و چاه های آب و وسائل آبیاری واقع در حوزه عمل شرکتهای سهامی زراعی و شرکتهای تعاونی تولید روستائی در صورتی که در تاریخ تشکیل شرکت در مالکیت یا اجاره سهامداران نباشد به وزارت تعاون و امور روستاها منتقل میگردد و متناسب با آن وزارت مذکور طبق ماده سوم این قانون در شرکت سهامی زراعی و تعاونی های تولید روستائی مربوط ذی سهم خواهد بود. ترتیب ارزیابی این قبیل اراضی و مستحدثات و اعیانی و ماشین آلات و قنوات و چاه های آب و وسائل آبیاری و نحوه پرداخت بهای آنها نقداً بر اساس بند 3 ماده 50 قانون برنامه و بودجه و ضوابطی خواهد بود که طبق آئین نامه به پیشنهاد وزارت تعاون و امور روستاها به تصویب هیأت وزیران خواهد رسید.

تبصره ـ کلیه اسناد و قراردادهائی که مانع از اجرای مواد 19 و 20 این قانون است با تشخیص و اعلام کتبی وزارت تعاون و امور روستاها فسخ شده محسوب می گردد.

ماده 21 ـ سهامداران و سایر اشخاصی که در اجرای این قانون برای تنظیم و امضاء اوراق یا اسناد و دفاتر دعوت میشوند چنانچه در موعد مقرر حضور نیابند وزارت تعاون و امور روستاها به قائم مقامی آنان اوراق یا اسناد و دفاتر مربوطه را امضاء مینماید همین ترتیب در سایر مواردی که به علل و معاذیر دیگری از قبیل مجهول المالک بودن ملک یا عدم گواهی حصر وراثت و یا معین نبودن ولی یا قیم صغار امضاء و تنظیم اسناد و دفاتر یا سایر اوراق مربوطه به شرکت متعسر باشد معمول خواهد شد. در این قبیل موارد وجوه و قبوض یا سهام تعیین شده در صندوق ثبت محل تودیع خواهد گردید تا پس از تعیین تکلیف قطعی قانونی به ذی حق تسلیم شود.

ماده 22 ـ در اجرای این قانون ادارات ثبت و دفاتر اسناد رسمی نسبت به تنظیم یا فسخ اسناد و مأمورین انتظامی در مورد تصرف یا خلع ید از محدوده مورد عمل شرکتهای سهامی زراعی و تعاونیهای تولید روستائی مکلفند دستور وزارت تعاون و امور روستاها را بلافاصله پس از اعلام به مورد اجرا گذارند.

ماده 23 ـ نسبت به اراضی بایر و مسلوب المنفعه واقع در حوزه عمل شرکتهای سهامی زراعی و تعاونیهای تولید روستائی در دهات مشمول مراحل مختلف اصلاحات ارضی طبق ماده سوم این قانون عمل خواهد شد.

ماده 24 ـ هر گاه پس از تعیین و صدور سهام اختلافی در مورد میزان سهام و تعلق آن ایجاد شود به تقاضای وزارت تعاون و امور روستاها یا اشخاص ذینفع موضوع در هیأت سه نفری مقرر در ماده 8 این قانون مطرح و طبق تصمیم هیأت اقدام خواهد شد.

ماده 25 ـ در صورتیکه مدیر عامل ـ بازرس و سایر مأموران منتخب برای خدمت در سازمان امور شرکتهای سهامی زراعی و تعاونیهای تولید روستائی از بین کارکنان سازمان مرکزی تعاون روستائی یا بانک تعاون کشاورزی انتخاب شوند بر حسب مورد حقوق و مزایای ثابت آنان از محل بودجه سازمان مرکزی تعاون روستائی و بانک تعاون کشاورزی و سایر مزایای آنها به میزان مورد تأیید شورای شرکتهای سهامی زراعی و تعاونیهای تولید روستائی (موضوع ماده 17 این قانون) از محل اعتبارات طرح مربوط پرداخت خواهد شد. مدت اشتغال این قبیل کارکنان در سازمان امور شرکتهای سهامی زراعی و تعاونیهای تولید روستائی برابر مقررات مربوط جزء سوابق خدمات آنان در سازمان مرکزی تعاون روستائی و یا بانک تعاون کشاورزی محسوب می شود.

تبصره ـ تشکیلات اداری سازمان مرکز تعاون روستائی در کشور و ترتیب و حدود ارتباط واحدها و کارکنان آن با دستگاه ها و سازمانهای اداری تابعه و وابسته به وزارت تعاون و امور روستاها همچنین نحوه واگذاری تدریجی وظایف و امکانات و اختیارات سازمان مزبور به اتحادیه های تعاونی روستائی استانها و فرمانداری کل در جهت تفویض اختیارات به مسئولان محلی و تبعیت از سیاست عدم تمرکز با تصویب وزیر تعاون و امور روستاها تعیین خواهد شد.

ماده 26 ـ مرکز تحقیقات وزارت تعاون و امور روستاها (موضوع ماده 15 قانون شرکتهای سهامی زراعی مصوب 1346/10/27 و ماده 8 قانون عمران و نوسازی روستاها و انحلال وزارت تولیدات کشاورزی و مواد مصرفی و تعیین تکلیف مؤسسات وابسته به آن) کماکان طبق اساسنامه ای که به تصویب کمیسیونهای مجلسین رسیده اداره خواهد شد. تغییرات احتمالی بعدی این اساسنامه نیز پس از تصویب کمیسیونهای نامبرده لازم الاجرا خواهد بود.

ماده 27 ـ به وزیر تعاون و امور روستاها اجازه داده میشود که انجام بررسیها و مطالعات مربوط به تنظیم بازار و بازاریابی داخلی برای محصولات اساسی کشاورزی و دامی شرکتهای سهامی زراعی و شرکتهای تعاونی روستائی و کشاورزانی را که هنوز موجبات عضویت آنها در شرکتهای تعاونی روستائی و شرکتهای تعاونی کشاورزی فراهم نشده است (موضوع ماده 8 قانون عمران و نوسازی روستاها و انحلال وزارت تولیدات کشاورزی و مواد مصرفی و تعیین تکلیف مؤسسات وابسته به آن) بهر یک از واحدهای اداری ذیصلاح وزارت مذکور محول نماید.

ماده 28 ـ کلیه اقداماتی که طبق مقررات قانون شرکتهای سهامی زراعی مصوب 1346/10/27 و قانون الحاق مواد 17 و 18 به قانون مزبور مصوب 1347/03/04 و لایحه قانونی اصلاح موادی از قانون تشکیل شرکتهای سهامی زراعی مصوب 1348/08/11 تا تاریخ ابلاغ این قانون به دولت وسیله وزارت تعاون و امور روستاها به عمل آمده کماکان به قوت خود باقی است.

تبصره ـ اصلاحات بعدی اساسنامه و آئین نامه های مذکور در این قانون پس از تصویب مراجع مربوط لازم الاجرا خواهد بود.

قانون فوق مشتمل بر بیست و هشت ماده و ده تبصره پس از تصویب مجلس شورای ملی در جلسه روز یکشنبه 1351/12/27 در جلسه روز دوشنبه سوم اردیبهشت ماه یکهزار و سیصد و پنجاه و دو شمسی به تصویب مجلس سنا رسیده است.

رئیس مجلس سنا ـ جعفر شریف امامی