قانون مواد خوردنی و آشامیدنی و آرایشی و بهداشتی مصوب 1346/04/22
قانون مواد خوردنی و آشامیدنی و آرایشی و بهداشتی مشتمل بر هجده ماده و شش تبصره مصوب 1346/04/22 مجلس شورای ملی
شناسنامه قانون مواد خوردنی و آشامیدنی و آرایشی و بهداشتی:
شماره روزنامه رسمی: 6553
تاریخ روزنامه رسمی: 1346/05/26
شماره ابلاغ: 7976
تاریخ ابلاغ: 1346/05/12
مرجع تصویب: مجلس شورای ملی
تاریخ تصویب: 1346/04/22
بیشتر بخوانید:
مجموعه مقررات مرتبط با آئین نامه ماده 8 و 9 قانون مواد خوردنی و آشامیدنی و آرایشی و بهداشتی
نظریات مشورتی مرتبط با موضوعات بهداشت و درمان
آرای وحدت رویه قضایی مرتبط با موضوعات بهداشت و درمان
آرای دیوان عدالت اداری مرتبط با موضوعات بهداشت و درمان
قانون تعزیرات حکومتی امور بهداشتی و درمانی مصوب ۱۳۶۷/۱۲/۲۳
متن قانون مواد خوردنی و آشامیدنی و آرایشی و بهداشتی:
ماده 1 ـ اصلاح 1353 ـ مرتکب هر یک از اعمال زیر در مواد خوردنی و آشامیدنی و آرایشی و بهداشتی بمجازاتهای مقرر در این قانون محکوم خواهد شد:
1 ـ عرضه یا فروش جنسی بجای جنس دیگر.
2 ـ مخلوط کردن مواد خارجی بجنس بمنظور سوء استفاده.
3 ـ عدم رعایت استاندارد یا فرمول ثبت شده در مواردیکه تعیین فرمول و رعایت آن و همچنین تعیین استاندارد و رعایت آن الزامی باشد.
4 ـ فروش و عرضه جنس فاسد و یا فروش و عرضه جنسی کـه موعد مصرف آن گذشته باشد.
5 ـ بکار بردن رنگها و اسانس ها و سایر مواد اضافی غیر مجاز در مواد خوردنی یا آشامیدنی یا آرایشی یا بهداشتی و یا لوازم بازی کودکان.
6 ـ ساختن مواد تقلبی خوردنی و آشامیدنی و آرایشی و بهداشتی.
ماده 2 ـ اصلاح 1353 ـ ارتکاب هر یک از اعمال مذکور در ماده یک حسب مورد مستوجب یکی از مجازات های زیر خواهد بود:
1 ـ در مواردی کـه مواد مذکور در ماده یک بدست مصرف کننده نرسیده یا اینکه مصرف آن موجب بیماری یا آسیبی نگردد مجازات مرتکب سه ماه تا یکسال حبس جنحه ای خواهد بود کـه در هر حال سازنده یا تهیه کننده یا مخلوط کننده مواد تقلبی به حبس جنایی درجه 2 از دو تا پنج سال محکوم خواهد شد.
2 ـ در صورتیکه مصرف مواد مذکور موجب بیماری مصرف کننده یا آسیبی گردد کـه معالجه آن کمتر از یکماه باشد مجازات مرتکب شش ماه تا دو سال حبس جنحه ای خواهد بود و هر گاه مدت معالجه بیشتر از یکماه باشد مجازات مرتکب یکسال تا سه سال حبس جنحه ای است و در هر دو مورد سازنده یا تهیه کننده یا مخلوط کننده مواد تقلبی به حبس جنایی درجه یک از سه سال تا ده سال محکوم خواهد شد.
3 ـ در صورتیکه مصرف مواد مذکور موجب نقض یکی از اعضای مصرف کننده گردد مجازات مرتکب با توجه به میزان نقض سه تا دهسال حبس جنایی درجه یک است و در این مورد سازنده یا تهیه کننده یا مخلوط کننده مواد تقلبی به حبس جنایی درجه یک از پنجسال تا پانزده سال محکوم می شود.
4 ـ در صورتیکه مصرف مواد بهداشتی یا آرایشی موجب نقص زیبایی یا کراهت منظر شود مجازات مرتکب با توجه به میزان نقض یا کراهت یک تا سه سال حبس جنحه ای خواهد بود و در این مورد سازنده یا تهیه کننده یا مخلوط کننده آن با مواد خارجی به حبس جنایی درجه دو از دو سال تا ده سال محکوم خواهد شد.
تبصره ـ منسوخ 1353 ـ در مورد بندهای 2 و 3 و 4 و 5 این ماده مرتکب علاوه بر کیفر حبس به پرداخت غرامت از پنج هزار تا یک صد هزار ریال و محرومیت از اشتغال به کسب یا کار مربوط به مواد خوردنی یا آشامیدنی یا آرایشی یا بهداشتی از یک سال تا سه سال محکوم خواهد شد.
ماده 3 ـ در صورتی کـه مصرف مواد خوردنی و آشامیدنی و آرایشی و بهداشتی منجر به فوت مصرف کننده گردد مجازات سازنده یا تهیه کننده یا مخلوط کننده اعدام است و در سایر موارد مذکور در ماده یک در صورتیکه منجر به فوت شود مجازات مرتکب سه سال تا پانزده سال حبس جنایی درجه یک است.
تبصره 1 ـ الحاق 1353 ـ مرتکب هر یک از جرائم مذکور در این ماده و ماده 2 این قانون علاوه بر کیفر مقرر جز در مورد اعدام به پرداخت جزای نقدی از بیست هزار ریال تا پانصد هزار ریال و محرومیت از اشتغال به کسب یا کار مربوط به مواد خوردنی یا آشامیدنی یا آرایشی یا بهداشتی از یک تا سه سال محکوم خواهد شد.
تبصره 2 ـ الحاق 1353 ـ در تمام موارد مذکور در این قانون هر گاه معلوم شود کـه مواد تقلبی با علم و اطلاع مدیر یا صاحب مؤسسه یا کارگاه ساخت یا تهیه یا با مواد خارجی مخلوط شده است اشخاص مذکور به همان مجازاتی کـه برای مباشر عمل مقرر است محکوم خواهند شد.
ماده 4 ـ در هر مورد کـه در مواد خوردنی و آشامیدنی و آرایشی و بهداشتی مواد سمی به حد غیر مجاز باشد دادگاه مرتکب را بر حسب مورد به حداکثر مجازات های مذکور در ماده 2 محکوم خواهد نمود.
ماده 5 ـ رقابت مکارانه در مورد مواد موضوع این قانون از طرف هر کس مشمول بند الف ماده 244 قانون کیفر عمومی خواهد بود.
ماده 6 ـ هر گاه در نتیجه بی احتیاطی یا بی مبالاتی یا عدم مهارت تهیه کننده یا سازنده یا فروشنده یا عرضه کننده یا هر یک از عاملین آنها مواد خوردنی و آشامیدنی و آرایشی و بهداشتی به صورتی درآید کـه مصرف آن موجب بیماری یا آسیبی گردد کـه معالجه آن کمتر از یکماه باشد مجازات اشخاص مذکور بر حسب مورد دو ماه تا شش ماه حبس تادیبی خواهد بود و در صورتیکه مدت معالجه زائد بر یکماه باشد مرتکب به حداکثر مجازات حبس مذکور در این ماده و تادیه غرامت از پنج هزار تا پنجاه هزار ریال محکوم می شود.
ماده 7 ـ از تاریخ تصویب این قانون تاسیس هر گونه کارخانه یا کارگاه تهیه مواد خوردنی و آشامیدنی و آرایشی و بهداشتی منوط به تحصیل پروانه از وزارت بهداری و در مورد کارخانه ها پروانه تاسیس نیز از وزارت اقتصاد است شرایط صدور پروانه و طرز کار و تولید و بهره برداری و اداره مؤسسات مزبور در آیین نامه ایکه وسیله وزارت بهداری تهیه می شود تعیین خواهد گردید.
تبصره ـ مسئولیت فنی کارخانه های مواد خوردنی ـ آشامیدنی ـ آرایشی و بهداشتی به عهده افرادی خواهد بود کـه در فنون پزشکی ـ داروسازی ـ دامپزشکی ـ رشته های تغذیه ـ شیمی و علوم تجربی دارای درجه تحصیلی دانشگاهی از لیسانس ببالا باشند و با توجه برشته های مربوط (مواد خوردنی ـ آشامیدنی ـ آرایشی و بهداشتی) درجه تحصیلی رشته تخصص و میزان تجربه لازم برای مسئولیت فنی مؤسسات فوق الذکر کـه به موجب آیین نامه ای کـه بوسیله وزارت بهداری تهیه می شود تعیین خواهد شد.
ماده 8 ـ وزارت بهداری جهت صدور پروانه ساخت هر نوع فرآورده کـه در کارخانجات تهیه میشود مبلغ پنج هزار ریال و جهت صدور پروانه ساخت هر نوع فرآورده هایی کـه در کارگاههای مشمول این قانون تهیه میشود مبلغ پانصد ریال دریافت خواهد داشت کـه منحصراً به مصرف تاسیس و توسعه و تکمیل آزمایشگاه های مواد غذایی خواهد رسید.
تبصره 1 ـ کارگاه هایی کـه فرآورده های خود را با علامت و بسته بندی مشخص به صورت بازرگانی عرضه میکنند مشمول این قانون خواهند بود.
تبصره 2 ـ منسوخ 1399/08/05 ـ هر یک از آزمایشگاههای ذی صلاحیت وابسته به وزارت بهداری مجازند از اشخاص حقیقی یا حقوقی کـه تقاضای آزمایش مواد یا محصولات خود را مینماید به موجب تعرفه ای کـه از طرف وزارت بهداری پیشنهاد و به تصویب کمیسیون های دارایی مجلسین خواهد رسید حق آزمایش دریافت نمایند.
درآمدهای حاصل از اجرای این ماده در حسابی در خزانه داری کل متمرکز شده و در هر یک از مؤسسات به مصرف توسعه و تکمیل همان مؤسسه خواهد رسید.
تبصره 3 ـ فهرست کارخانجات و کارگاه های مشمول این قانون از طرف وزارت بهداری تهیه و پس از تصویب کمیسیون های بهداری مجلسین آگهی خواهد شد.
ماده 9 ـ تهیه کنندگان و سازندگان و واردکنندگان مواد خوردنی و آشامیدنی و بهداشتی و آرایشی کـه نوع مؤسسات آنها در آگهی وزارت بهداری قید خواهد شد و در تاریخ تصویب این قانون و آیین نامه های اجرایی آن مشغول بکار هستند مکلفند ظرف شش ماه از تاریخ انتشار آگهی تقاضای پروانه بهداشتی از وزارت بهداری بنمایند به تقاضاهای رسیده در کمیسیونی فنی مرکب از سه نفر از اشخاص صلاحیت دار به تعیین وزارت بهداری رسیدگی و ظرف شش ماه تصمیم کمیسیون بر رد یا قبول تقاضاها صادر خواهد شد. هر گاه در موعد مقرر تقاضای صدور پروانه نشود و یا کمیسیون تقاضای صاحب مؤسسه را رد نماید به دستور دادستان مؤسسه موقتاً تعطیل خواهد گردید.
از دستور مزبور تا ده روز پس از ابلاغ میتوان به دادگاه شهرستان شکایت نمود و دادگاه خارج از نوبت به شکایت رسیدگی کرده و رای می دهد رای مزبور قطعی است.
تبصره ـ آیین نامه های اجرایی مواد 8 و 9 به وسیله وزارت بهداری تهیه و پس از تصویب کمیسیون های بهداری مجلسین به مورد اجراء گذارده خواهد شد.
بیشتر بخوانید: آیین نامه اجرایی ماده 8 و ماده 9 قانون مواد خوردنی و آشامیدنی و آرایشی و بهداشتی مصوب 1347/03/25
ماده 10 ـ رد تقاضای صدور پروانه مانع از آن نیست کـه صاحب مؤسسه با رعایت مقررات ماده 7 مجدداً تقاضای صدور پروانه بهداشتی و ساختن بنماید.
ماده 11 ـ در مؤسسات داخلی کـه نوع آنها از طرف وزارت بهداری معین و صورت آن منتشر می گردد صاحبان آنها مکلفند طبق دستور وزارت بهداری مشخصات لازم را در مورد هر نوع فرآورده به خط فارسی خوانا روی بسته بندی یا ظرف محتوی جنس قید نمایند در مواردیکه فرمول محصول یا مواد ترکیبی طبق تقاضای سازنده فرمول بایستی محفوظ بماند باید فرمول محصول را قبلاً به وزارت بهداری تسلیم و شماره پروانه آن را روی بسته بندی ذکر نماید. متخلفین از مقررات این ماده به پرداخت غرامت از پنج هزار تا بیست هزار ریال محکوم خواهند شد.
ماده 12 ـ وزارت بهداری مکلف است فهرست رنگها و اسانس ها و سایر مواد مجاز قابل افزودن به مواد خوردنی یا آشامیدنی یا آرایشی یا بهداشتی و همچنین نوع جنس ظرف مورد استفاده در صنایع مواد خوردنی یا آشامیدنی و یا رنگهای مورد مصرف در اسباب بازی را آگهی نماید.
افزودن موادی کـه در آگهی ذکر نشده باشد بمواد خوردنی و آشامیدنی و آرایشی و بهداشتی و اسباب بازی بدون اجازه وزارت بهداری و همچنین بکار بردن مواد سمی به صورت و میزان غیر مجاز در سفید کردن و پاک کردن و شفاف کردن یا رنگ آمیزی ظروف غذایی یا پوشش و بسته بندی مواد خوردنی و آشامیدنی و آرایشی و بهداشتی ممنوع است و مجازات سازندگان یا تهیه کنندگان مواد موضوع این ماده در صورتی کـه مستلزم مجازات شدیدتری نباشد حبس تادیبی از سه ماه تا یک سال خواهد بود.
ماده 13 ـ اصلاح 1399/11/08 و 1403/03/20 ـ تخلف از مقررات بهداشتی نظیر عدم رعایت بهداشت فردی، وضع ساختمانی، وسایل کار ممنوع است و مستوجب مجازات می باشد. مقررات بهداشتی مربوط به مراکز تهیه و تولید، نگهداری، توزیع، فروش و حمل و نقل مواد خوردنی، آشامیدنی، آرایشی و بهداشتی و اماکن عمومی در آیین نامه اجرایی این ماده تعیین خواهد شد. تخلف از مقررات مذکور مستوجب مجازاتهای بازدارنده از 2.000.000 تا 33.000.000 ریال جریمه نقدی به ازای هر مورد نقض مقررات بهداشتی خواهد بود. میزان مجازاتهای یاد شده بر اساس نرخ تورم (هر سه سال یک بار) بنا به اعلام بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران و تایید هیات وزیران قابل افزایش است.
مامورینی کـه از طرف وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی برای نظارت بهداشتی اماکن و مراکز موضوع این ماده تعیین می شوند مکلفند متخلفین از مقررات بهداشتی را با ذکر موارد تخلف با تنظیم گزارشی به مسئول بهداشت محل معرفی نمایند. مسئول بهداشت محل در صورت تایید گزارش به صاحب مرکز و یا مسئولین مربوطه اخطار می نماید تا نسبت به رفع نواقص بهداشتی در مهلت تعیین شده اقدام کند در صورت عدم رفع موارد تخلف، دستور تعطیل محل و مهر و موم و یا لاک و مهر آنرا صادر می نماید و پس از برطرف شدن نواقص و تایید مسئول بهداشت محل از واحد مربوطه رفع تعطیل و فک مهر و موم خواهد شد. در تمام موارد مذکور پرونده جهت رسیدگی به دادگاه صالحه ارجاع می گردد.
مقررات بهداشتی، وظایف و مسئولیتهای مسئول بهداشت محل و مامورین نظارت مدت زمان های لازم برای رفع نواقص بهداشتی و سایر امور مربوطه در اجرای این ماده واحده در آیین نامه اجرایی این قانون مشخص خواهد شد. (مصوب 1399: 600.000 تا 10.000.000)
ماده 14 ـ کلیه مواد تقلبی یا فاسد یا موادی کـه مدت مصرف آنها منقضی شده باشد بلافاصله پس از کشف توقیف میشود هر گاه وزارت بهداری یا مؤسسات مسئول دیگر گواهی نمایند کـه مواد مکشوفه برای برخی از مصارف انسانی یا حیوانی یا صنعتی قابل استفاده است ولی نگاهداری آنها امکان ندارد مواد مکشوفه به دستور دادستان شهرستان با اطلاع صاحب کالا و با حضور نماینده دادستان شهرستان بفروش میرسد و وجوه حاصل تا ختم دادرسی و صدور حکم قطعی در صندوق دادگستری تودیع خواهد شد و هر گاه گواهی شود کـه مواد مکشوفه قابلیت مصرف انسانی یا حیوانی یا صنعتی ندارد فوراً به دستور دادستان معدوم میشود. در کلیه موارد فوق و همچنین در مورد اسباب و ابزار و آلات جرم دادگاه طبق ماده 5 قانون مجازات عمومی تعیین تکلیف می نماید و اگر قبلاً بفروش رسیده باشد در مورد وجوه حاصل از فروش نیز تعیین تکلیف خواهد کرد. درآمد حاصل از اجرای این ماده به مصرف تاسیس و توسعه و تکمیل آزمایشگاه های تحقیق و کنترل مواد غذایی خواهد رسید.
ماده 15 ـ کسانیکه مواد مذکور در ماده 14 را خریداری مینمایند باید منحصراً برای مصارفی کـه از طرف وزارت بهداری یا مؤسسات مسئول دیگر تعیین گردیده معامله نمایند یا بکار برند والا بر حسب مورد به مجازاتهای مذکور در این قانون محکوم خواهند شد.
ماده 16 ـ از تاریخ تصویب این قانون ترخیص مواد غذایی یا بهداشتی یا آرایشی از گمرک بهر شکل و کیفیت بمنظور بازرگانی یا تبلیغاتی با رعایت مقررات عمومی علاوه بر دارا بودن گواهی بهداشتی و قابلیت مصرف از کشور مبدا مستلزم تحصیل پروانه ورود از وزارت بهداری است و وارد کننده نیز مکلف است برای تحصیلی پروانه مزبور فرمول مواد و همچنین موادی کـه برای نگاهداری به آنها اضافه شده به وزارت بهداری تسلیم نماید.
ماده 17 ـ کلیه جرائم مندرج در این قانون از جرائم عمومی محسوب است.
ماده 18 ـ دولت مامور اجرای این قانون است.
قانون بالا مشتمل بر هجده ماده و شش تبصره کـه در تاریخ روز دوشنبه نوزدهم تیر ماه 1346 به تصویب مجلس سنا رسیده بود در جلسه روز پنجشنبه بیست و دوم تیر ماه یک هزار و سیصد و چهل و شش شمسی مورد تصویب مجلس شورای ملی قرار گرفت.
رییس مجلس شورای ملی ـ مهندس عبدالله ریاضی