قانون نظام جامع آموزش و تربیت فنی، حرفه ای و مهارتی مصوب 1396/08/24
قانون نظام جامع آموزش و تربیت فنی، حرفه ای و مهارتی مشتمل بر یازده ماده و هفت تبصره مصوب 1396/08/24 مجلس شورای اسلامی
شناسنامه قانون نظام جامع آموزش و تربیت فنی، حرفه ای و مهارتی:
شماره روزنامه رسمی: 21199
تاریخ روزنامه رسمی: 1396/09/29
شماره ابلاغ: 118335
تاریخ ابلاغ: 1396/09/25
مرجع تصویب: مجلس شورای اسلامی
تاریخ تصویب: 1396/08/24
بیشتر بخوانید:
نظریات مشورتی مرتبط با موضوعات آموزش و پژوهش
مجموعه موضوعی آرای وحدت رویه قضایی
آرای دیوان عدالت اداری مرتبط با آموزش و پژوهش
متن قانون نظام جامع آموزش و تربیت فنی، حرفه ای و مهارتی:
ماده ۱ ـ در اجرای بندهای (۱) و (۲) سیاست های کلی اشتغال و بندهای (د) و (هـ) ماده (۲۱) قانون برنامه پنجساله پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران مصوب 1389/10/15 و با توجه بـه سیاست های کلان و اسناد بالادستی بـه منظور گسترش شایستگی حرفه ای، ارتقای جایگاه آموزش و تربیت فنی، حرفه ای و مهارتی، کاهش فاصله سطح شایستگی نیروی کار کشور با سطح استاندارد جهانی، هماهنگی در سیاستگذاری کلان، مدیریت در برنامه ریزی آموزش های فنی، حرفه ای و مهارتی و تربیت نیروی کار شایسته، نظام آموزش و تربیت فنی وحرفه ای و مهارتی کـه در این قانون « نظام » نامیده می شود و چهارچوب صلاحیت حرفه ای ملی برای تحقق اهداف زیر ایجاد می شود:
۱ ـ ترویج و تقویت فرهنگ کار، تولید، کارآفرینی و اخلاق حرفه ای مبتنی بر ارزشهای اسلامی و ملی
۲ ـ آموزش و تربیت نیروی انسانی متخصص، ماهر و کارآمد متناسب با نیازهای بازار کار فعلی و آتی و ارتقای توان کارآفرینی
۳ ـ افزایش نقش آموزش و تربیت فنی، حرفه ای و مهارتی در توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی و ایجاد هماهنگی و تعامل بین این نظام با سایر نظام های آموزشی و اقتصادی
۴ ـ کمک بـه تولید ثروت و کاهش فقر در جامعه از طریق توانمندسازی نیروی کار و کمک بـه افزایش اشتغال، خوداشتغالی و کاهش بیکاری
۵ ـ ارتقای کیفیت آموزش و تربیت فنی، حرفه ای و مهارتی مبتنی بر چهارچوب صلاحیت حرفه ای ملی و کاهش فاصله میان سطح شایستگی های مورد نیاز فعلی و آتی بازار کار و شایستگی شاغلان در کشور
۶ ـ فراهم سازی زمینه یادگیری مادام العمر افراد جامعه جهت دست یابی بـه عدالت آموزشی در حوزه شغل و حرفه
۷ ـ بـه کارگیری سودمندی های اجتماعی و فرهنگی آموزش های فنی و حرفه ای در راستای تعالی جمعیت با ایجاد سازگاری میان نظامهای تربیتی و آموزش های عمومی و فنی و حرفه ای
۸ ـ افزایش سهم سرمایه انسانی از طریق آموزش، مهارت، خلاقیت، کارآفرینی و تجربه در سهم بری عادلانه در زنجیره تولید تا مصرف
۹ ـ توانمند سازی نیروی کار در راستای محور قرار دادن رشد بهره وری در اقتصاد
۱۰ ـ فعال سازی سرمایه های انسانی بـه منظور توسعه کارآفرینی
تبصره ـ دولت مکلف است تمهیدات لازم جهت آموزش و تربیت افراد جهت کسب شایستگی های نوآوری و کارآفرینی در این نظام را در راستای تحقق اهداف مذکور در بندهای (1) و (2) سیاست های کلی اشتغال و بندهای (1) و (5) سیاست های کلی اقتصاد مقاومتی، ظرف مدت شش ماه از تاریخ لازم الاجراء شدن این قانون تهیه و تصویب کند.
بیشتر بخوانید: آیین نامه تسهیل کسب شایستگی های نوآوری و کارآفرینی مصوب 1402/05/25
ماده ۲ ـ اصطلاحات بـه کار رفته در این قانون دارای معانی مشروح زیر می باشند:
۱ ـ آموزش و تربیت فنی، حرفه ای و مهارتی: کسب نگرشها، مهارت های عملی، فهم و دانش مرتبط با حِرَف و مشاغل بخشهای گوناگون اقتصادی و اجتماعی بـه همراه آموزش و تربیت عمومی است.
۲ ـ نظام آموزش و تربیت فنی، حرفه ای و مهارتی: مجموعه ای از اجزاء و زیرنظام ها شامل قوانین و مقررات، مدیریت و برنامه ریزی، نیروی انسانی، پژوهش و ارزشیابی است کـه بـه صورت یکپارچه اهداف این قانون را در کشور اجراء می نماید.
۳ ـ چهارچوب صلاحیت حرفه ای: چهارچوبی است کـه بر اساس شاخصهای توافق شده، صلاحیت ها، مدارک و گواهینامه ها را در سطوح و انواع مختلف بـه صورتی منسجم بـه هم ارتباط می دهد. همچنین مهارت و تجربه نیز در کنار دانش ارزشیابی می شوند. در این چهارچوب زمان و مکان یادگیری ارزش نسبتاً کمتری دارا است.
تبصره ـ منظور از شاخصهای توافق شده سطوح صلاحیت و توسعه حرفه ای ملی است کـه مورد توافق ذی نفعان اقتصادی، ارائه کنندگان آموزش های فنی و حرفه ای، کارشناسان خبره و نظام آموزشی باشد و توسط شورای عالی یا تحت نظر این نهاد تدوین خواهد شد.
۴ ـ شورای عالی آموزش و تربیت فنی، حرفه ای و مهارتی: نهادی است ملی کـه وظیفه هماهنگی در سیاست گذاری و مدیریت در برنامه ریزی نظام آموزش و تربیت فنی و حرفه ای و مهارتی کشور را برعهده دارد.
۵ ـ مرکز سنجش آموزش و تربیت فنی، حرفه ای و مهارتی و تعیین صلاحیت های حرفه ای: مرکزی است وابسته بـه شورای عالی کـه برای سنجش و ارزشیابی آموزش های موضوع این قانون و تعیین صلاحیت حرفه ای نیروی کار در سطح ملی و منطقه ای (استانی) ایجاد و تجهیز شده است.
۶ ـ جامعه هدف در آموزش و تربیت فنی، حرفه ای و مهارتی: دستگاه های حاکمیتی، مردم، بنگاه ها و مراکز تولیدی و خدماتی بخش های صنعت، خدمات، کشاورزی دولتی و غیر دولتی، اتحادیه ها، صنوف و تعاونی ها هستند، کـه از شایستگی ها و مهارت های ایجادشده ناشی از این آموزش ها بهره مند می شوند.
۷ ـ دستگاه های مجری آموزش و تربیت فنی، حرفه ای و مهارتی: تمام ارائه دهندگان دولتی، غیردولتی، تعاونی ها و بنگاههای اقتصادی در قلمرو این آموزش ها، کـه ارائه دهنده آموزش های رسمی و غیررسمی و سازمان نایافته هستند.
8 ـ آموزش و تربیت فنی و حرفه ای و مهارتی رسمی: آموزشی است کـه جهت کسب شایستگی های حرفه ای و شغلی از دوره متوسطه نظام آموزشی و بالاتر توسط وزارت آموزش و پرورش و مؤسسات آموزش عالی از قبیل دانشگاه فنی و حرفه ای، دانشگاه جامع علمی کاربردی و دانشگاه آزاد اسلامی ارائه و بـه أخذ مدرک تحصیلی و حرفه ای مربوط منجر می شود. اتمام موفقیت آمیز هر سطح بـه همراه تجارب واقعی دنیای کار مجوز ورود بـه سطح بعدی آموزش ها است.
۹ ـ آموزش و تربیت فنی و حرفه ای و مهارتی غیررسمی: آموزشی است کـه در خارج از نظام آموزشی رسمی طبق برنامه ای مشخص ارائه و بـه أخذ گواهینامه شایستگی و صلاحیت شغلی می انجامد. این آموزش ها توسط سازمان آموزش فنی و حرفه ای، دستگاه های اجرائی و بنگاه های اقتصادی ارائه می شود. نوع دیگر این آموزش ها بـه صورت فردی و سازمان نایافته جهت توسعه شایستگی ها و صلاحیت های شغلی و حرفه ای صورت می پذیرد. هر دو نوع این آموزش ها قابل ارزشیابی و همسطح سازی با آموزش های رسمی می باشد.
۱۰ ـ واحد حرفه: مجموعه ای از حرفه ها در سطح صلاحیت ملی است. حرفه نیز مجموعه ای از مشاغل است کـه شباهت معقولی از نظر کارها، دانش، مهارت و نگرش های مورد نیاز دارد.
ماده ۳ ـ آموزش و تربیت فنی، حرفه ای و مهارتی بـه صورت آموزش دولتی، غیردولتی، نیمه دولتی (تعاملی) و مشارکت بین المللی، در قالب آموزش های حضوری (مستقیم)، نیمه حضوری و مجازی اجراء می گردد. مجریان این آموزش ها توسط شورای عالی آموزش و تربیت فنی، حرفه ای و مهارتی مذکور در جزء (۱) ماده (۵) این قانون نظارت و هدایت می شوند.
ماده ۴ ـ وظایف نظام جهت تحقق اهداف بـه شرح زیر است:
۱ ـ آموزش و تربیت نیروی انسانی کارآمد مورد نیاز در بخش های مختلف کشور
۲ ـ طراحی، استقرار، بـه کارگیری، نظارت و ارزیابی چهارچوب صلاحیت های حرفه ای ملی جهت تضمین کیفیت
۳ ـ ایجاد هماهنگی در سیاست گذاری و مدیریت در برنامه ریزی فعالیت های آموزشی و تربیتی
4 ـ طراحی و تدوین استانداردهای آموزشی، ارزشیابی و شایستگی حِرَف بر اساس استاندارد ملی و بین المللی طبقه بندی حِرَف و مشاغل
۵ ـ زمینه سازی فرصت های برابر برای کسب شایستگی های حرفه ای
۶ ـ ایجاد سازوکارهای لازم جهت مشارکت بهره برداران در کلیه مراحل و فرآیند آموزشی و تربیتی
۷ ـ ایجاد هماهنگی و نظارت بر بودجه ریزی و تخصیص منابع و تسهیلات بـه دستگاه های مجری این آموزش ها
ماده ۵ ـ ارکان نظام عبارت است از:
۱ ـ شورای عالی آموزش و تربیت فنی، حرفه ای و مهارتی
۲ ـ دستگاه های مجری حاکمیتی آموزش و تربیت فنی، حرفه ای و مهارتی شامل ارائه دهندگان دولتی بـه شرح زیر:
الف) وزارت آموزش و پرورش ب) وزارت علوم، تحقیقات و فناوری ج) وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی د) وزارتخانه ها یا سازمان های دیگری کـه بر اساس قانون، وظیفه آموزش و تربیت متناسب با این نظام را برعهده دارند.
۳ ـ مجریان متصدی کارگزاری شامل ارائه دهندگان دولتی و غیردولتی بـه شرح زیر: الف) هنرستان های دوره آموزش متوسطه ب) دانشگاه های فنی و حرفه ای، علمی ـ کاربردی و مهارتی دوره آموزش عالی ج) مراکز آموزش مهارت موضوع ماده (۱۰۸) قانون کار، مراکز آموزش فنی و حرفه ای، مؤسسات کارآموزی، آموزشگاههای فنی و حرفه ای آزاد، مراکز آموزش مهارت جوار کارخانه، مراکز آموزش روستایی و جهاد کشاورزی د) بنگاه های اقتصادی، مؤسسات تولیدی و خدماتی مشمول قانون کار هـ) دانشگاه های تربیت دبیر فنی و مراکز تربیت مربی و ـ مؤسسات و واحدهای تولیدی و خدماتی کـه بـه شیوه استاد شاگردی یا شیوه های دیگر بر اساس این قانون بـه تربیت کارآموز و کارورز می پردازند.
۴ ـ انجمن های علمی حرفه ای و اتحادیه و صنوف حرفه ای و شغلی کـه بر اساس آیین نامه مصوب شورای عالی آموزش و تربیت فنی، حرفه ای و مهارتی تعیین می شوند.
تبصره ـ دستگاه های مجری آموزش و تربیت فنی، حرفه ای و مهارتی باید مقررات آموزشی خود را در چهارچوب این قانون اصلاح نمایند.
ماده 6 ـ شورای عالی آموزش و تربیت فنی، حرفه ای و مهارتی بـه ریاست معاون اول رئیس جمهور، بدون ایجاد تشکیلاتی جدید با نقش سیاستگذاری در چهارچوب اسناد بالادستی، برنامه ریزی کلان، تنظیم گری، تضمین کیفیت، طراحی و نظارت در اجرای نظام صلاحیت حرفه ای و نظارت بر آموزش و تربیت فنی، حرفه ای و مهارتی تشکیل می شود و اعضای آن بـه شرح زیر است:
1 ـ معاون اول رئیس جمهور (رئیس شورا)
2 ـ وزیر آموزش و پرورش
3 ـ وزیر علوم، تحقیقات و فناوری
4 ـ وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی
5 ـ وزیر صنعت، معدن و تجارت
6 ـ وزیر جهاد کشاورزی
7 ـ وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی
8 ـ وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی
9 ـ رئیس سازمان برنامه و بودجه کشور
10 ـ دو نفر از نمایندگان مجلس شورای اسلامی (یک نفر از کمیسیون آموزش، تحقیقات و فناوری و یک نفر از کمیسیون اجتماعی) با تصویب مجلس بـه عنوان ناظر
11 ـ رئیس اتاق تعاون ایران (بدون حق رأی)
12 ـ رئیس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران (بدون حق رأی)
13 ـ رئیس اتاق اصناف ایران (بدون حق رأی)
14 ـ سه نفر از متخصصین و صاحب نظران در آموزش و تربیت فنی، حرفه ای و مهارتی و بازار کار (بدون حق رأی)
تبصره ۱ ـ افراد موضوع بند (۱۴) بـه پیشنهاد دبیرخانه شورای عالی و تصویب اکثریت اعضای دارای حق رأی شورای عالی انتخاب و با حکم معاون اول رئیس جمهور برای مدت چهار سال منصوب می شوند. انتخاب مجدد آنان بلامانع است.
تبصره ۲ ـ دبیرخانه شورای مذکور با استفاده از نیروی انسانی و امکانات موجود در وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی مستقر و دبیر آن از میان مدیران مجرب دستگاههای اجرائی توسط معاون اول رئیس جمهور (بدون حق رأی) منصوب می شود.
تبصره ۳ ـ سایر وزرا حسب مورد بـه دعوت رئیس شورا (بدون حق رأی) حضور می یابند.
ماده ۷ ـ دولت موظف است با توجه بـه موارد زیر چهارچوب صلاحیت حرفه ای ملی را تهیه نماید و بـه تصویب هیأت وزیران برساند:
۱ ـ طراحی چهارچوب صلاحیت حرفه ای باید مبتنی بر شایستگی های حرفه ای شامل شایستگی های فنی، غیرفنی از قبیل اخلاق حرفه ای و شایستگی های عمومی باشد. شایستگی های حرفه ای باید بر اساس مجموعه ای منسجم از دانش، مهارت و نگرش مبتنی بر کارهای درون یک حرفه تدوین گردد. این طراحی باید تا بالاترین سطوح با توجه بـه نوع مشاغل و حِرَف و بر اساس نظام طبقه بندی مشاغل و حِرَف کشور انجام شود.
۲ ـ کدگذاری حِرَف و مشاغل باید بر اساس آخرین نظام بین المللی طبقه بندی مشاغل و حِرَف مصوب سال ۲۰۰۸ میلادی سازمان جهانی کار انجام گیرد.
۳ ـ توسعه حرفه ای در چهارچوب صلاحیت حرفه ای ملی باید زمینه تحرک پذیری افقی و عمودی در گروههای بزرگ شغلی را تا سطوح بالا فراهم آورد و سنجش یادگیری مادام العمر را امکان پذیر کند.
4 ـ تدوین و تصویب استاندارد های آموزش، ارزشیابی و شایستگی حرفه باید بر اساس چهارچوب صلاحیت حرفه ای ملی انجام شود.
۵ ـ مدارک و گواهینامه ها در نظام آموزش و تربیت فنی، حرفه ای و مهارتی باید مبتنی بر چهارچوب صلاحیت حرفه ای ملی اعطاء گردد.
ماده ۸ ـ سطوح صلاحیت حرفه ای ملی هشت سطح است، کـه عبارت است از:
سطح ۱ ـ سطح کارگر ساده
سطح ۲ ـ سطح کارگر ماهر
سطح ۳ ـ سطح کمک کاردان حرفه ای از قبیل کمک تکنسین
سطح ۴ ـ سطح کاردان حرفه ای از قبیل تکنسین
سطح ۵ ـ سطح کاردان ارشد حرفه ای از قبیل کمک مهندس
سطح ۶ ـ سطح کارشناس حرفه ای از قبیل مهندس حرفه ای
سطح ۷ ـ سطح کارشناس ارشد حرفه ای از قبیل مهندس ارشد حرفه ای
سطح ۸ ـ سطح دکترای حرفه ای
ماده ۹ ـ تضمین کیفیت در نظام آموزش و تربیت فنی، حرفه ای و مهارتی براساس چهارچوب صلاحیت حرفه ای ملی انجام می پذیرد. بـه منظور سنجش و تشخیص شایستگی ها و صلاحیت های حرفه ای و شغلی، مراکز ملی سنجش زیر نظر شورای عالی و با مشارکت نظامهای حرفه ای تشکیل می شود. مدارک صلاحیت حرفه ای و گواهینامه های شایستگی شغلی توسط این مرکز اعطاء می گردد.
تبصره ـ صلاحیت و شایستگی مجریان آموزش و تربیت فنی، حرفه ای و مهارتی توسط مرکز ملی سنجش تعیین می شود.
ماده ۱۰ ـ اعتبارات اجرای آن بخش از وظایف نظام، مصرح در ماده (۴) این قانون کـه مستلزم بار مالی است، از محل بودجه دستگاه های ذی ربط مجری در چهارچوب وظایف قانونی آنها تأمین می شود.
ماده ۱۱ ـ آیین نامه اجرائی این قانون ظرف مدت شش ماه از تاریخ تصویب آن توسط سازمان برنامه و بودجه کشور تهیه می شود و بـه تصویب هیأت وزیران می رسد.
قانون فوق مشتمل بر یازده ماده و هفت تبصره در جلسه علنی روز چهارشنبه مورخ بیست و چهارم آبان ماه یک هزار و سیصد و نود و شش مجلس شورای اسلامی تصویب شد و در تاریخ 1396/09/08 بـه تأیید شورای نگهبان رسید.
رئیس مجلس شورای اسلامی