&#x642;&#x627;&#x646;&#x648;&#x646; &#x646;&#x641;&#x62A; &#x645;&#x635;&#x648;&#x628; 1366/07/09

آرای دیوان عدالت اداری مرتبط با موضوعات تولید و صنعت

متن قانون نفت:

ماده 1 ـ اصلاح 1390/03/22 ـ اصطلاحات این قانون در معانی مشروح ذیل بـه کار می رود:

1 ـ نفت: هیدورکربورهایی کـه بـه صورت نفت خام، میعانات گازی، گاز طبیعی، قیر طبیعی، پلمه سنگهای نفتی و ماسه های آغشته بـه نفت بـه حالت طبیعی یافت شده و یا طی عملیات بالادستی بـه دست می آید.

2 ـ گاز طبیعی: هیدروکربورهایی کـه در سازندهای گازی مستقل، گنبدهای گازی و یا محلول در نفت در شرایط متعارف بـه حالت گاز موجود است و یا طی عملیات بالادستی همراه با نفت خام بـه دست آید.

3 ـ منابع نفتی: هر یک از منابع و یا مخازن زیرزمینی یا روزمینی در تقسیمات داخل سرزمین، آبهای داخلی، ساحلی، فلات قاره و بین المللی مجاور مرزهای کشور و آبهای آزاد بین المللی کـه احتمال وجود نفت در آن است و مشخصات فنی و مختصات جغرافیایی آن توسط وزارت نفت مشخص می گردد.

4 ـ عملیات بالادستی نفت: کلیه مطالعات، فعالیتها و اقدامات مربوط بـه اکتشاف، حفاری، استخراج، بهره برداری و صیانت از منابع نفتی، انتقال، ذخیره سازی و صادرات آن مانند پی جویی، نقشه برداری، زمین شناسی، ژئوفیزیک، ژئوشیمی، حفر و خدمات فنی چاه ها، تزریق گاز، آب، هوا و یا هر فعالیتی کـه منجر بـه برداشت بهینه و حداکثری از منابع نفتی گردد و نیز احداث و توسعه تاسیسات و صنایع وابسته، تحدید حدود، حفاظت و حراست آنها برای عملیات تولید و قابل عرضه کردن نفت در حد جداسازی اولیه، صادرات، استفاده و یا عرضه برای عملیات پایین دستی را شامل شود. مواردی نظیر مدیریت و نظارت بر تامین کالاها و مواد صنعتی، آموزش و تامین نیروی انسانی، ایجاد و حفظ شرایط ایمنی، بهداشت و محیط زیست و انجام کلیه فعالیتهای لازم جهت ایجاد، ارتقاء و انتقال فناوری برای پشتیبانی عملیات فوق جزء عملیات بالادستی محسوب می شود.

5 ـ عملیات پایین دستی نفت: بـه کلیه مطالعات، فعالیتها و اقدامات مربوط بـه عملیات تصفیه و پالایش در تاسیسات پالایشی جهت تولید فرآورده های نفتی و استفاده از آنها برای تولید محصولات پتروشیمیایی و انتقال، ذخیره سازی، توزیع، فروش داخلی، صادرات و واردات فرآورده های نفتی و محصولات پتروشیمیایی اطلاق می شود. مواردی نظیر تامین کالاها و مواد صنعتی، آموزش و تامین نیروی انسانی، ایجاد و حفظ شرایط ایمنی، بهداشت و محیط زیست و انجام کلیه فعالیتهای لازم جهت ایجاد، ارتقاء و انتقال فناوری برای پشتیبانی عملیات فوق جزء عملیات پایین دستی محسوب می شود.

6 ـ واحد عملیاتی: هر واحد، سازمان، مؤسسه یا شرکتی کـه عملیات بالادستی یا پایین دستی نفت را بـه صورت اصلی، فرعی، تخصصی، عمومی و خدمات جنبی نفتی بر اساس قوانین و مقررات مربوط عهده دار است.

بیشتر بخوانید:

آرای دیوان عدالت اداری مرتبط با موضوعات تولید و صنعت

7 ـ تولید صیانت شده از منابع نفت: کلیه عملیاتی کـه منجر بـه برداشت بهینه و حداکثری ارزش اقتصادی تولید از منابع نفتی کشور در طول عمر منابع مذکور می شود و باعث جلوگیری از اتلاف ذخایر در چرخه تولید نفت بر اساس سیاستهای مصوب می گردد.

8 ـ فرآورده های نفتی: کلیه محصولاتی کـه در تاسیسات فرآوری و پالایش نفت بـه دست می آید و می تواند بـه طور مستقیم مصرف و یا در سایر واحدهای عملیاتی و پتروشیمیایی بـه محصول نهائی تبدیل شود.

9 ـ محصولات پتروشیمیایی: کلیه محصولاتی کـه در تاسیسات پتروشیمیایی از نفت و فرآورده های نفتی بـه دست می آید و می تواند بـه طور مستقیم مصرف و یا برای تولید محصول نهائی در عملیات استفاده شود.

10 ـ محصولات نهائی: محصولاتی کـه پس از تولید، امکان تولید محصول دیگری از آنها نیست و بـه طور مستقیم قابلیت مصرف دارند.

11 ـ انتقال نفت: کلیه اقدامات و عملیاتی کـه برای ارسال نفت استخراج شده یا استحصال شده از منابع نفتی بـه تاسیسات پالایشی و پتروشیمیایی و پایانه های صادراتی انجام می گیرد. این تعریف، ارسال نفت از مبادی وارداتی بـه تاسیسات پالایشی و پتروشیمیایی را نیز شامل می گردد.

12 ـ انتقال فرآورده های نفتی: کلیه اقدامات و عملیاتی کـه برای ارسال فرآورده های نفتی از تاسیسات پالایشی، مبادی وارداتی و انبارهای اصلی و تدارکاتی، مبادی توزیع، تاسیسات پتروشیمیایی و یا پایانه های صادراتی انجام می گیرد.

13 ـ خطوط لوله: کلیه خطوط انتقال منابع نفتی بـه تاسیسات پالایشی و پتروشیمیایی و یا مبادی صادرات و واردات و همچنین خطوط انتقال فرآورده های نفتی و محصولات پتروشیمیایی بـه انبارهای اصلی و مبادی توزیع داخلی و پایانه های صادراتی کـه از طریق لوله انجام می شود.

14 ـ تجارت نفت، فرآورده های نفتی و محصولات پتروشیمیایی: بـه اقدامات و عملیات بازاریابی، قیمت گذاری و عقد قرارداد خرید و فروش، صادرات و واردات، انتقال (ترانزیت)، مبادله و معاوضه نفت، فرآورده های نفتی و محصولات پتروشیمیایی اطلاق می شود.

بیشتر بخوانید:

آرای دیوان عدالت اداری مرتبط با موضوعات تولید و صنعت

15 ـ ذخیره سازی نفت و فرآورده های نفتی: کلیه اقدامات و عملیات مربوط بـه ذخیره سازی و بازآوری نفت، فرآورده های نفتی و محصولات پتروشیمیایی در مخازن سطحی فلزی، بتنی، زیرزمینی اعم از مغاره های سنگی و نمکی و مخازن تخلیه شده نفت و معادن متروکه است کـه جهت تحویل بـه پایانه های صادراتی، تامین خوراک واحدهای پالایشی و پتروشیمیایی بـه منظور جلوگیری از توقف فعالیت واحدهای عملیاتی، همسان نمودن و افزایش کیفیت نفت و فرآورده های نفتی و ایجاد توازن بین تولید و مصرف انجام می شود.

16 ـ قرارداد نفتی: توافق دو یا چند جانبه بین وزارت نفت یا هر یک از شرکتهای اصلی تابعه آن یا هر واحد عملیاتی با یک یا چند واحد عملیاتی یا اشخاص حقیقی یا حقوقی در داخل یا خارج از کشور کـه بر اساس قوانین موضوعه، انجام تمام یا قسمتی از عملیات بالادستی و پایین دستی و یا تجارت نفت، فرآورده های نفتی و محصولات پتروشیمیایی، مورد تعهد قرار می گیرد.

17 ـ امور حاکمیتی صنعت نفت: اعمال حق حاکمیت و مالکیت عمومی از طرف جمهوری اسلامی ایران بر منابع نفتی و سیاستگذاری، برنامه ریزی، هدایت و راهبری و نظارت عالیه بر اقدامات اجرائی در صنعت نفت و پتروشیمی اعم از عملیات بالادستی و پایین دستی است.

18 ـ شرکتهای اصلی تابعه وزارت نفت: شرکتهای ملی نفت، گاز، پتروشیمی و پالایش و پخش فرآورده های نفتی ایران کـه تابع وزارت نفت می باشند.

19 ـ شرکتهای فرعی تابعه وزارت نفت: شرکتهایی کـه بیش از پنجاه درصد (50%) سهام آنها متعلق بـه شرکتهای اصلی تابعه وزارت نفت است.

بیشتر بخوانید: آیین نامه ماده 1 قانون نفت با موضوع تفکیک وظایف وزارت صنایع و وزارت نفت در ارتباط با صنایع پتروشیمی شامل 4 ماده و 5 تبصره مصوب 1367/01/24

ماده 2 ـ اصلاح 1390/03/22 ـ کلیه منابع نفتی جزء انفال و ثروت های عمومی است. اعمال حق حاکمیت و مالکیت عمومی بر منابع مذکور بـه نمایندگی از طرف حکومت اسلامی بر عهده وزارت نفت است.

بیشتر بخوانید:

آرای دیوان عدالت اداری مرتبط با موضوعات تولید و صنعت

ماده 3 ـ اصلاح 1390/03/22 ـ نظارت بر اعمال حق حاکمیت و مالکیت عمومی بر منابع نفتی بـه عهده « هیات عالی نظارت بر منابع نفتی » است کـه بـه موجب این قانون و با ترکیب زیر تشکیل می شود:

1 ـ وزیر نفت بـه عنوان دبیر هیات

2 ـ معاون برنامه ریزی و نظارت راهبردی رئیس جمهور

3 ـ وزیر امور اقتصادی و دارایی

4 ـ رئیس کل بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران

5 ـ رئیس کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی

6 ـ رئیس کمیسیون برنامه و بودجه و محاسبات مجلس شورای اسلامی

7 ـ دادستان کل کشور

8 ـ دو نفر از معاونین وزارت نفت بـه انتخاب وزیر نفت

تبصره 1 ـ الحاق 1390/03/22 ـ کلیه اعضاء هیات، حق رای دارند.

تبصره 2 ـ الحاق 1390/03/22 ـ جلسات هیات با تعداد حداقل هفت نفر از اعضاء رسمیت می یابد و حضور دادستان کل کشور و یکی از رؤسای کمیسیونهای مذکور الزامی است.

تبصره 3 ـ الحاق 1390/03/22 ـ تصمیمات این هیات با رای اکثریت مطلق حاضران، قطعی است.

ماده 4 ـ وزارت نفت برای انجام عملیات نفتی و بهره برداری در سرتاسر کشور و فلات قاره و دریاها می تواند شرکتهایی را تاسیس نماید. اساسنامه های شرکتهای نفت و گاز و پتروشیمی پس از تصویب مجلس شورای اسلامی بـه مورد اجراء گذارده خواهد شد. تصویب اساسنامه های سایر شرکتها با هیات وزیران خواهد بود.

تبصره ـ وزارت نفت مکلف است از تاریخ تصویب این قانون، اساسنامه های شرکتهای نفت، گاز و پتروشیمی را ظرف مدت یکسال جهت تصویب بـه مجلس شورای اسلامی تقدیم نماید.

ماده 5 ـ انعقاد قراردادهای مهم فی مابین وزارت نفت یا واحدهای عملیات نفتی با اشخاص حقیقی و حقوقی داخلی و خارجی و تشخیص موارد مهم تابع آئیننامه ای خواهد بود کـه با پیشنهاد وزارت نفت بـه تصویب هیات وزیران خواهد رسید. و قراردادهای منعقد فی مابین وزارت نفت با دولتها طبق اصل 77 قانون اساسی عمل می شود.

بیشتر بخوانید: آیین نامه ماده 5 قانون نفت مصوب 1366 با موضوع تشخیص قراردادهای مهم نفتی و نحوه انعقاد آنها مشتمل بر 4 ماده مصوب 1396/07/23

ماده 6 ـ کلیه سرمایه گذاری ها بر اساس بودجه واحدهای عملیات از طریق وزارت نفت پیشنهاد و پس از تصویب مجمع عمومی در بودجه کل کشور درج میشود. سرمایه گذاری خارجی در این عملیات بـه هیچ وجه مجاز نخواهد بود.

تبصره ـ در صورت استفاده از بودجه عمومی طبق مقررات عمومی دولت عمل می شود.

ماده 7 ـ اصلاح 1390/03/22 ـ وظایف هیات عالی نظارت بر منابع نفتی بـه شرح زیر است:

1 ـ نظارت بر اجرای قانون اجرای سیاستهای کلی اصل چهل و چهارم (44) قانون اساسی مصوب 1386/11/08 و اصلاح ات بعدی آن در حوزه نفت و گاز

2 ـ بررسی و ارزیابی اجرای سیاستهای راهبردی و برنامه های مصوب وزارت نفت در فرآیند صیانت از منابع نفت و گاز بـه منظور برداشت بهینه و حداکثری ارزش افزوده اقتصادی از منابع مذکور

3 ـ بررسی و ارزیابی متن، حجم مالی، تعهدات، مقدار محصول و زمان اجرای قراردادهای مهم نفت و گاز در جهت صیانت از عواید حاصل از انفال عمومی در حوزه نفت و گاز و امکان اجرای قرارداد

4 ـ تهیه گزارش سالانه و ارائه بـه مقام رهبری و مجلس شورای اسلامی

تبصره ـ الحاق 1390/03/22 ـ چگونگی تشکیل و اداره جلسات هیات عالی نظارت بر منابع نفتی بر اساس دستورالعملی است کـه حداکثر سه ماه پس از ابلاغ این قانون با پیشنهاد وزیر نفت بـه تصویب هیات وزیران می رسد.

بیشتر بخوانید:

آرای دیوان عدالت اداری مرتبط با موضوعات تولید و صنعت

ماده 8 ـ کلیه سرمایه گذاریهای ثابت صنعت نفت در داخل کشور تابع قوانین و مقررات واحد مربوطه خواهد بود و در مواردی کـه قانون خاصی وجود نداشته باشد، تابع مقررات عمومی جمهوری اسلامی ایران است. سرمایه های صرف شده کـه در اختیار واحدهای عملیات نفتی گذاشته شده یا میشود، جزء دارایی های واحد مزبور خواهد بود ولی هرگونه نقل و انتقال آنها منوط بـه اجازه وزارت نفت میباشد.

ماده 9 ـ وزارت نفت موظف است برای تامین حفاظت و حراست از منابع و تاسیسات نفتی و اموال و اسناد صنعت نفت بجای گارد صنعت نفت با هماهنگی وزارت کشور و همکاری نیروهای انتظامی واحدی بـه نام حراست تاسیس نماید. آئیننامه اجرائی آن بـه وسیله وزارتین نفت و کشور تهیه و بـه تصویب هیات وزیران خواهد رسید.

تبصره ـ هزینه تاسیس واحد حراست از محل اعتبارات گارد حفاظت صنعت نفت خواهد بود.

ماده 10 ـ وزارت نفت مکلف است نسبت بـه تربیت و تجهیز نیروی انسانی مورد نیاز و راه یابی بـه تکنولوژی پیشرفته و رشد و توسعه در رشته های مختلف صنعت نفت بـه طرق مقتضی و با هماهنگی و تبعیت از سیاستهای وزارت فرهنگ و آموزش عالی و با طرح برنامه های آموزشی و تشکیل مراکز تعلیماتی و تاسیس مجتمعهای تحقیقاتی و آزمایشگاهی بطور مستمر بکوشد و با اتخاذ تدابیر مؤثر در راه بالا بردن سطح دانش و اطلاعات علمی و عملی کارکنان و کارشناسان و ایجاد محیط مناسب برای جذب و تشویق عناصر کارآمد متعهد و متخصص اقدام نماید

ماده 11 ـ اراضی و اعیانی و هرگونه مستحدثات و آب و حقوق ارتفاقی مورد نیاز عملیات نفتی طبق اساسنامه های شرکتهای نفت و گاز و پتروشیمی کـه بـه تصویب مجلس شورای اسلامی خواهد رسید، تحصیل خواهد شد.

ماده 12 ـ الحاق 1390/03/22 ـ بـه منظور اجراء و تحقق طرحهای سرمایه گذاری و تامین هزینه های جاری صنعت نفت، درصدی از ارزش نفت خام، گاز طبیعی و میعانات گازی تولیدی کـه در قوانین بودجه سالانه کل کشور تعیین می شود، بـه وزارت نفت از طریق شرکتهای اصلی تابعه ذی ربط تخصیص می یابد تا بر اساس قوانین موضوعه هزینه شود.

ماده 13 ـ الحاق 1390/03/22 ـ بـه منظور تامین منابع امور زیربنایی کشور، درصدی از درآمدهای حاصل از صادرات نفت خام، میعانات گازی و گاز طبیعی پس از کسر ارزش گاز وارداتی تخصیص می یابد. میزان درصد و چگونگی استفاده از درآمدهای حاصله مذکور طبق قوانین برنامه و بودجه سالانه کل کشور تعیین می شود.

ماده 14 ـ الحاق 1390/03/22 ـ کلیه درآمدهای حاصل از فروش نفت خام، گاز طبیعی و میعانات گازی در چهارچوب قانون برنامه پس از کسر پرداخت های بیع متقابل، بـه طور مستقیم بـه خزانه داری کل کشور نزد بانک مرکزی واریز می شود و درصدهای مقرر در مواد 5 و (6) این قانون، طبق قوانین و مقررات مربوطه برداشت و پرداخت می گردد.

تبصره 1 ـ الحاق 1390/03/22 ـ درآمد حاصل از میعانات گازی تولیدی پس از واریز بـه حساب بانک مرکزی و کسر کسورات قانونی مربوط، با اعلام خزانه داری کل کشور بـه طور کامل بابت علی الحساب سهم مذکور در ماده 5 در اختیار وزارت نفت از طریق شرکتهای اصلی تابعه آن قرار می گیرد.

تبصره 2 ـ الحاق 1390/03/22 ـ درآمد حاصل از فروش نفت خام و میعانات گازی مازاد بر قیمتهای مندرج در قوانین بودجه سالانه کل کشور پس از کسر کسورات قانونی طبق قانون برنامه بـه حساب ذخیره ارزی نزد بانک مرکزی واریز می گردد تا بر اساس قوانین موضوعه هزینه شود.

بیشتر بخوانید: