نظام آمادگی و رزمایش دستگاه های اجرایی در برابر تهدیدات مصوب 1402/06/08

نظام آمادگی و رزمایش دستگاه های اجرایی در برابر تهدیدات مشتمل بر چهارده ماده و شصت و سه بند و چهار تبصره مصوب 1402/06/08 کمیته دائمی پدافند غیر عامل کشور

شناسنامه نظام آمادگی و رزمایش دستگاه های اجرایی در برابر تهدیدات:

شماره روزنامه رسمی: 22935/1754

تاریخ روزنامه رسمی: 1402/08/01

شماره ابلاغ: 160/01/2926

تاریخ ابلاغ: 1402/08/01

مرجع تصویب: کمیته دائمی پدافند غیر عامل کشور

تاریخ تصویب: 1402/06/08 

بیشتر بخوانید:

مجموعه مقررات مرتبط با نظام آمادگی و رزمایش دستگاه های اجرایی در برابر تهدیدات (مقررات پدافند)

موضوعات امنیتی، نظامی و انتظامی در آرای وحدت رویه قضایی

موضوعات امنیتی، نظامی و انتظامی در آرای دیوان عدالت 

موضوعات نظامی، امنیتی و انتظامی در نظریات مشورتی

مقررات مرجع:

تبصره ۱ قانون تشکیل سازمان پدافند غیرعامل کشور مصوب 1402/06/12: کارگروه (کمیته)‌ دائمی پدافند غیرعامل کشور بـه ریاست رئیس ستاد کل نیروهای مسلح، بالاترین مرجع تصمیم گیری در حوزه پدافند غیرعامل کشور است کـه تصمیمات آن با ابلاغ رئیس کارگروه مزبور برای همه دستگاههای لشکری، کشوری، بخش دولتی و عمومی غیردولتی لازم الاجراست و مستنکفان علاوه بر جبران خسارت وارد شده، بـه مجازات موضوع ماده (576) کتاب پنجم قانون مجازات اسلامی (تعزیرات و مجازات های بازدارنده) مصوب 1375/03/02 محکوم می شوند و چنانچه خساراتی وارد نشده باشد، برابر قانون رسیدگی بـه تخلفات اداری مصوب 1372/09/07 با مستنکف رفتار خواهد شد. تصویب و اجرای این قانون نافی وظایف و اختیارات قانونی دستگاههای دیگر از جمله وزارت اطلاعات و سازمان اطلاعات سپاه پاسداران انقلاب اسلامی نمی باشد و در صورت بروز تزاحم، تصمیم کارگروه دائمی پدافند غیرعامل ملاک عمل خواهد بود.

ماده ۸ اساسنامه سازمان پدافند غیرعامل کشور:

کمیته دائمی: کمیته دائمی متشکل از رئیس ستاد کل بـه عنوان رئیس، رئیس سازمان پدافند غیرعامل بـه عنوان دبیر و حضور وزرای کشور، دفاع، و معاون برنامه ‌ریزی و نظارت راهبردی ریاست جمهوری و رئیس کمیسیون امنیت ملی مجلس شورای اسلامی و یکی از معاونین ستاد کل نیروهای مسلح تشکیل می‌ شود و مصوبات آن با ابلاغ دبیر کمیته دائمی در کلیه دستگاه‌ های اجرایی لازم ‌الاجراء می ‌باشد.

متن نظام آمادگی و رزمایش دستگاه های اجرایی در برابر تهدیدات:

با صلوات بر محمد و آل محمد و احترام با بـه استناد تبصره ۱ قانون تشکیل سازمان پدافند غیرعامل کشور مصوب 1402/06/12 مجلس شورای اسلامی و ماده ۸ اساسنامه سازمان پدافند غیرعامل کشور مصوب مقام معظم هفتاد و هفتمین جلسه کارگروه (کمیته دائمی پدافند غیرعامل کشور در تاریخ 1402/06/28 تشکیل گردید و در جهت تسری الزامات قانون فوق الذکر پیشنهاد آن سازمان مبنی بر ابلاغ مجدد نظام آمادگی و رزمایش دستگاههای اجرایی در برابر تهدیدات - مصوبـه شماره 160/01/2088 مورخ 1399/07/05 را بررسی و بـه شرح زیر تصویب نمود:

مقدمه

با توجه بـه مجموعه تهدیداتی کـه کشور را احاطه نموده و دامنه آن متناسب با تغییر ماهیت جنگ ها از مستقیم بـه نیابتی در حال افزایش است، لزوم افزایش آمادگی و پایداری ملی و دفاع همه جانبـه در برابر تهدیدات دشمن بیش از پیش نمایان می گردد؛ درک چنین شرایطی نیازمند آن است کـه افراد کلیدی هر دستگاه یا سازمان از نظر ذهنی بتوانند بـه واقعیت پیامدهای ناشی از تهدیدات، نزدیک شده و با تحلیل و ارزیابی شرایط حاکم بر صحنه، ضمن اتخاذ تصمیمات لازم و بـه موقع از اجرایی شدن آن اطمینان حاصل نمایند.

بـه منظور ارزیابی میزان اثربخشی و کارآیی برنامه آمادگی، پاسخ و مقابله دستگاه اجرایی و جامعه در شرایط جنگ، ضروری است با برنامه ریزی، آموزش، تمرین و برگزاری رزمایش های تخصصی با بهره گیری از تجربیات داخلی و خارجی این سطح آمادگی ها را ارتقاء داده و سطح آسیب پذیری کشور را بـه حداقل رساند؛ از این رو اجرای رزمایش های پدافند غیر عامل با بهره گیری از استانداردها، آموزش و ابتکارات تخصصی و مدیریتی و تجارب حاصله از رزمایش های گذشته می تواند باعث افزایش توانمندی، آمادگی و مقابله هوشمندانه کشور در برابر انواع تهدیدات گردد.

در این نظام نامه با هدف ارتقاء سطح آمادگی و قدرت پاسخگویی دستگاه های اجرایی کشور در شرایط بحرانی، ایجاد درک مشترک برای مسئولین از وضعیت های غیرعادی، افزایش سرعت عمل و قدرت پاسخگویی بـه حوادث و سوانح و تمرین مدیریت و فرماندهی شرایط اضطراری مورد انتظار است.

ماده ۱ - تعاریف و اختصارات

1) سازمان: سازمان پدافند غیرعامل کشور

۲) کمیته دائمی: کارگروه (کمیته) دائمی پدافند غیرعامل کشور

3) آمادگی: مجموعه تدابیر و اقداماتی است کـه ظرفیت جامعه، زیرساخت و دستگاه های اجرایی مسئول را برای پاسخ موثر بـه حوادث و سوانح ناشی از تهدیدات سایبری، شیمیایی، زیستی، پرتوی و نظامی افزایش می دهد بطوری کـه خسارات انسانی و مادی ناشی از آن را بـه حداقل می رساند.

4) رزمایش: تمرین میدانی (با بکارگیری تجهیزات) یا ستادی (دورمیزی) است کـه بر اساس سناریوهای احتمالی شبیه سازی و با روش های گوناگون اجرا می گردد و باعث کشف آسیب پذیری و ارتقاء آمادگی های دستگاهی و انفرادی و ارزیابی کارآیی اقدامات برای مقابله با تهدیدات می شود.

5) سطوح رزمایش

5 – 1 - رزمایش فراملی: رزمایشی کـه بصورت مشترک بین دو یا چند کشور بر اساس توافق نامه ها با پیمان های بین المللی و منطقه ای برای ارزیابی آمادگی و مهارت های راهبردی و ارتقاء هماهنگی با دیگر کشورها انجام می شود.

5 – 2 - رزمایش ملی: سطحی از رزمایش است کـه برای ارزیابی و ارتقاء سطح آمادگی و مهارت های راهبردی و عملیاتی بین چندین دستگاه و چند استان در موضوعات مشترک برای مقابله با حوادث و تهدیدات اجرا می گردد.

5 – 3 - رزمایش منطقه ای: سطحی از رزمایش است کـه برای ارزیابی و ارتقاء سطح آمادگی و مهارت های راهبردی، عملیاتی و تاکتیکی در حداکثر 5 استان در موضوعات مشترک برای مقابله با حوادث و تهدیدات اجرا می گردد.

5 – 4 - رزمایش استانی: سطحی از رزمایش است کـه برای ارزیابی و ارتقاء سطح آمادگی و مهارت های راهبردی، عملیاتی و تاکتیکی در یک استان در موضوعات مختلف برای مقابله با حوادث و تهدیدات اجرا می گردد.

5 - 5 - رزمایش محلی: سطحی از رزمایش است کـه برای ارزیابی و ارتقاء سطح آمادگی و مهارتهای عملیاتی و تاکتیکی یک شهرستان در موضوعات مختلف برای مقابله با حوادث و تهدیدات اجرا می گردد.

5 - 6- رزمایش دستگاهی: سطحی از رزمایش است کـه برای ارزیابی و ارتقاء سطح آمادگی و مهارت های راهبردی و عملیاتی در یک دستگاه برای مقابله با حوادث و تهدیدات اجرا می گردد.

۶) انواع رزمایش

6 – 1 - رزمایش ستادی (دورمیزی): در این رزمایش، هر یک از شرکت کنندگان در محیط ستادی و بدون استفاده از تجهیزات، کارکردهای مربوط بـه نقش خود را در شرایط اضطراری با فرض وقوع حادثه و یا تهدید تمرین کرده و بـه مدیر رزمایش پاسخ می دهند.

6 - 2- رزمایش شبیه سازی (بازی جنگ): نوعی از رزمایش و تمرین است کـه با استفاده از تجهیزات، نرم افزارها یا جعبـه شنی برنامه رزمایش واحدها و اقدامات و مراحل و تاکتیک ها و اقدامات خودی و دشمن بررسی و تمرین می شود.

6 - 3 - رزمایش میدانی: رزمایشی کـه برای بررسی مهارت های میدانی افراد و ارزیابی میزان آمادگی سازمانی و تجهیزاتی و هماهنگی و همکاری بین بخشی در صحنه عملیات انجام می شود، در این رزمایش، نیروها وارد تمرینی می شوند کـه شبیه حادثه واقعی است.

6 - 4 - رزمایش کنترل شده: نوعی از رزمایش است کـه وظایف، نقش ها و اقدامات از قبل طراحی و بر اساس زمان بندی و تنظیم اجرا می گردد و تغییر در برنامه یا وضعیت های رزمایش انجام نمی شود.

6 – 5 - رزمایش آزاد: نوعی از رزمایش است کـه اقدامات بر اساس وضعیت های مختلفی کـه تیم هدایت کننده اعلام می نماید انجام می شود، در این نوع رزمایش، تیم هدایت کننده آزادی عمل داشته و نتایج عملکرد سازمان یا زیرساخت در وضعیت های متعدد ارزیابی می گردد.

7) حوزه های رزمایش پدافند غیرعامل

7 - 1 - رزمایش پدافند زیستی: رزمایش هایی کـه برای بررسی، ارزیابی و ارتقاء توانایی های پدافند زیستی در برابر حوادث و تهدیدات زیستی و آزمون اثربخشی اقدامات و برنامه ها در زیرساخت ها، دستگاه های اجرایی با استان ها بصورت میدانی یا ستادی، شبیه سازی، کنترل شده یا آزاد انجام می شود.

7 – 2 - رزمایش پدافند شیمیایی: رزمایش هایی کـه برای بررسی، ارزیابی و ارتقاء توانایی های پدافند شیمیایی در برابر حوادث و تهدیدات شیمیایی و آزمون اثربخشی اقدامات و برنامه ها در زیرساخت ها، دستگاه های اجرایی یا استان ها بصورت میدانی یا ستادی، شبیه سازی، کنترل شده یا آزاد انجام می شود.

7 – 3 - رزمایش پدافند پرتوی: رزمایش هایی کـه برای بررسی، ارزیابی و ارتقاء توانایی های پدافند پرتوی در برابر حوادث و تهدیدات هسته ای و پرتوی و آزمون اثربخشی اقدامات و برنامه ها در زیرساخت ها، دستگاه های اجرایی یا استان ها بصورت میدانی یا ستادی شبیه سازی کنترل شده یا آزاد انجام می شود.

7 – 4 - رزمایش پدافند سایبری: رزمایش هایی کـه برای بررسی ارزیابی و ارتقاء توانایی های پدافند سایبری در برابر حوادث و تهدیدات سایبری و آزمون اثربخشی اقدامات و برنامه ها در زیرساخت ها دستگاه های اجرایی یا استان ها بصورت میدانی یا ستادی، شبیه سازی، کنترل شده یا آزاد انجام می شود.

7 – 5 - رزمایش پدافند ترکیبی (نظامی): رزمایش هایی کـه با فرض وقوع بسته ای از تهدیدات نظامی (محدود یا گسترده، تروریستی، خرابکارانه) سایبری، شیمیایی، زیستی و پرتوی، طرح ریزی گردیده و بصورت میدانی یا ستادی، شبیه سازی، کنترل شده یا آزاد انجام می شود.

8) رزمایش مشترک: تمرینی است کـه برای بررسی، ارزیابی و ارتقاء سطح آمادگی و مهارت های تکنیکی و تاکتیکی بین دو یا چند دستگاه اجرایی و یا بصورت مشترک بین بخش های کشوری و لشکری در راستای دستیابی بـه توان مشترک مقابله پاسخ بـه تهدیدات طراحی و اجرا می گردد.

9) تهدید: هر عنصر یا وضعیتی کـه پیش شرط وقوع یک حادثه یا رویداد ناگوار باشد و موجودیت منافع ،امنیت ملی یا

ارزش های حیاتی کشور را بـه خطر اندازد تهدید محسوب می گردد.

10) پاسخ (واکنش): مجموعه فعالیت ها و اقدامات طرح ریزی شده از قبیل؛ هشدار سریع، تخلیه، جستجو، نجات و امداد، تامین امنیت و نظیر آن است کـه بـه منظور پیشگیری، مقابله و کنترل پیامدهای حادثه آغاز شده و متناسب با ویژگی های هر بحران اجرا می شود.

۱۱) تهدیدات ترکیبی: بـه تهدیداتی کـه ترکیبی از دو یا چند تهدید از حوزه های مختلف تهدیدات نظامی، زیستی، پرتوی

شیمیایی، سایبری و فناورانه و سایر حوزه ها بـه صورت همزمان باشد اطلاق می گردد.

12) سناریو: سناریو تصویری از آینده ممکن و محتمل است، سناریو ابزاری برای تحلیل سیاست ها و شناخت شرایط، تهدیدات، فرصت ها، نقاط ضعف و قوت و نیازمندی هاست، برنامه ریزی در سطوح مختلف از کارکردهای موثر سناریوهاست.

۱۳) تاب آوری: بـه توانایی یک نظام، جامعه، دستگاه اجرایی و یا زیرساخت در معرض مخاطرات، برای ایستادگی، تحمل، سازگاری و حفظ کار کرد، تطبیق و برگشت پذیری در برابر حوادث و تهدیدات گفته می شود.

۱۴) دستگاه اجرایی: وفق ماده ۵ قانون مدیریت خدمات کشوری، کلیه وزارتخانه ها، مؤسسات دولتی، مؤسسات یا نهادهای عمومی غیردولتی، شرکت های دولتی و کلیه دستگاه هایی کـه شمول قانون بر آنها مستلزم تصریح و یا ذکر نام است از قبیل شرکت ملی نفت ایران، سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران، بانک مرکزی، بانک ها و بیمه های دولتی، دستگاه های اجرایی نامیده می شوند.

ماده ۲ – اسناد بالادستی

۱) رهنمودها ،احکام منویات و تدابیر مقام معظم رهبری (مدظله العالی)

۲) سیاست های کلی نظام در موضوع پدافند غیرعامل ابلاغی مقام معظم رهبری (مد ظله العالی)

3)قانون تشکیل سازمان پدافند غیرعامل کشور

۴) قانون احکام دائمی برنامه های توسعه کشور

5) قانون برنامه پنج ساله ششم توسعه جمهوری اسلامی ایران

6)اساسنامه سازمان پدافند غیرعامل کشور

7) سند تقسیم کار ستاد کل نیروهای مسلح و قرارگاه مرکزی خاتم الانبیاء (ص) برای شرایط جنگ (بخش پدافند غیرعامل)

ماده ۳ - دامنه شمول

دستگاه های اجرایی موضوع ماده ۵ قانون مدیریت خدمات کشوری نیروهای مسلح و آحاد مردم مشمول این نظام نامه می باشند.

ماده ۴ - هدف

ارزیابی آمادگی دستگاه های اجرایی موضوع ماده ۳ این نظام نامه در برابر حوادث، تهدیدات و اقدامات خصمانه دشمن در راستای ارتقاء پایداری، تاب آوری و تداوم کارکردهای ضروری کشور و صیانت از مردم با تاکید بر اجرای رزمایش های پدافند غیرعامل

ماده ۵ - منظور

۱) ارتقای آمادگی های سازمانی، مدیریتی، تجهیزاتی، نیروی انسانی و برنامه ای در تمام ابعاد (بخشی، گروهی، موضوعی)

2) الزام دستگاه های اجرایی مشمول این نظام نامه بـه تدوین طرح های پاسخ بـه تهدیدات و حوادث

۳) شناسایی آسیب پذیری ها و نقاط ضعف و اقدام برای رفع آنها با اصلاح و بروزرسانی طرح ها و دستورالعمل های آمادگی

۴) ارزیابی میزان اثربخشی و کارآیی برنامه آمادگی مقابله دستگاه های اجرایی برای شرایط بحران ناشی از جنگ

ماده ۶ - تهدیدات محتمل

در این نظام نامه، تهدیدات زیر در چارچوب اساسنامه سازمان بعنوان تهدیدات پایه معرفی می شوند؛

الف ) تهدیدات شیمیایی

ب ) تهدیدات پرتوی

ج ) تهدیدات زیستی

د ) تهدیدات سایبری الکترونیک و الکترومغناطیس

ه ) تهدیدات نظامی و امنیتی

و ) تهدیدات ترکیبی

ماده ۷- چرخه آمادگی

گام های چرخه آمادگی عبارتند از؛

۱) طراحی: شامل تهیه طرح های آمادگی اعم از؛طرح های پاسخ بـه حوادث و تهدیدات، طرح های تداوم کارکردهای ضروری طرح های تاب آوری و حفظ پایداری، طرح حفاظت از زیرساخت، طرح صیانت از مردم و مدیریت افکار عمومی و سایر

۲) سازماندهی: سازماندهی ساختارها، ظرفیت ها، نیروی انسانی، تجهیزات در دستگاه های اجرایی برابر طرح مصوب و تقسیم وظایف انجام شده،

۳) آموزش: آموزش عمومی، تخصصی و دستگاهی برابر مفاد طرح شامل: نقش ها و وظایف، راهبرد و تاکتیک مقابله، تجهیزات تخصصی و هماهنگی های لازم بـه عناصر و ساختارهای مشارکت کننده در طرح

۴) تجهیز: تامین تجهیزات عمومی و تخصصی لازم برای اجرا در طرح های مقابله و تداوم کارکرد و حصول اطمینان از آماده بکار بودن تجهیزات

5) تمرین: کاربرد راهبردها و تاکتیک ها، تجهیزات و ابزار و تکرار نقش ها و وظایف (گروهی و انفرادی) تا کسب مهارت و افزایش سرعت عمل

6) رزمایش (اجرا): تمرین میدانی ( با بکارگیری تجهیزات) با ستادی (دورمیزی) طرح های پاسخ و تداوم کارکرد در

مقیاس های گروهی، بخشی یا موضوعی کـه در انواع مختلف و سطوح متفاوت با الزامات ضروری آن انجام می شود

7)ارزیابی و مستندسازی: با سازماندهی تیم های تخصصی ارزیاب و بازبینه (چک لیست) های لازم مبتنی بر اهداف آمادگی نسبت بـه کشف اشکالات، ضعف ها و نواقص و تجربیات و نقاط قوت اقدام نموده و ضمن مستندسازی نسبت بـه برطرف نمودن اشکالات و نواقص در قالب برنامه های اجرایی دستگاه اقدام می شود.

8) بازخورد و اصلاح: اشکالات، نواقص و ضعف های کشف شده در ارزیابی ها پس از برگزاری جلسات خبرگی نقد و بررسی در قالب اصلاح برنامه (اصلاح طرح، بازنگری وظایف و نقش ها، ارتقاء راهبردها، تکمیل آموزش ها، اصلاح تاکتیک ها، هماهنگی ها و ارتقاء تجهیزات) در برنامه سالانه و جاری قرار می گیرند

9) بـه روزرسانی طرح ها: طرح ها مجدداً بررسی و نسبت بـه کفایت پاسخگویی بـه تهدیدات بروزرسانی شوند، بررسی و رصد شرایط تهیه طرح شامل ظرفیت ها و قابلیت های دستگاه و تغییر در ماهیت تهدیدات در بـه روزرسانی طرح ها موثر هستند.

تبصره- در این نظام نامه بـه اجرای رزمایش های پدافند غیرعامل پرداخته شده است؛ سایر گام های آمادگی در قالب

دستور العمل های جداگانه تهیه و ابلاغ می شوند.

ماده ۸ - گام های رزمایش

گام های رزمایش کـه برای اجرای رزمایش پدافند غیرعامل لازم و ضروری هستند، عبارتند از:

۱) تهیه برنامه و تعیین اعتبارات رزمایش

۲) برآورد تهدیدات و تعیین سناریو پایه

۳) طراحی (طرح پاسخ)

4) بررسی، تائید و تصویب طرح رزمایش

۵) آموزش عمومی و تخصصی نیروهای رزمایش

6) تجهیز ابزار و تجهیزات طرح رزمایش

7) تمرین و مهارت افزایی

8) اجرای رزمایش میدانی

9) نظارت ، ارزیابی و بازخورد

10) اصلاح و تکمیل و بروزرسانی طرح ها

گام های رزمایش در پیوست (الف) تشریح شده است.

ماده ۹ - الزامات آمادگی و اجرای رزمایش

1) مدیریت و فرماندهی: رئیس دستگاه اجرایی موظف بـه رصد، کنترل، هدایت، برنامه ریزی، نظارت و ارتقاء مولفه (گام)های آمادگی و رزمایش های پدافند غیرعامل است و برنامه ی اجرا تمرین و رزمایش طرح های ،پاسخ، تداوم کارکرد، حفاظت از زیرساخت و صیانت از مردم را پیاده سازی می کند.

فرماندهی، هدایت، کنترل و ایمنی رزمایش بعهده فرمانده رزمایش است کـه توسط رئیس دستگاه اجرایی تعیین می شود، فرمانده رزمایش پاسخگوی امور رزمایش بوده و باید تدابیر، سیاست ها، خط مشی ها و اصول ایمنی رزمایش را از طریق سلسله مراتب دریافت و اجرا کند.

فرمانده صحنه توسط فرمانده رزمایش تعیین می شود و مسئول هدایت و راهبری تیم های عملیاتی رزمایش و اجرای اقدامات در صحنه است

2) سازماندهی: رئیس دستگاه اجرایی موظف است با مشارکت مسئول حراست دستگاه، فرمانده بسیج دستگاه و مسئول پدافند غیرعامل دستگاه نسبت بـه سازماندهی عملیاتی اقدام نموده، ساختار و سازمان مورد نیاز برای طرح های آمادگی را تهیه و آنها را در رزمایش های پدافند غیرعامل ارزیابی کند و از آمادگی در برابر هر نوع حادثه، اطمینان حاصل کرده و بـه مراجع ذی ربط پاسخگو باشد.

3) طرح ریزی: کلیه مراکز و دستگاه های اجرایی مشمول این نظام نامه متناسب با ماموریت خود موظف بـه تهیه و تدوین طرح های پاسخ، تداوم کار کرد، تاب آوری، حفاظت از زیرساخت، صیانت از مردم، مدیریت افکار عمومی و سایر طرح ها آیین نامه ها و دستورالعمل های مورد نیاز بوده و پس از تمرین و رزمایش، آنها را متناسب با نتایج ارزیابی و تهدیدات بروزرسانی نمایند.

۴) زیر ساخت: بمنظور ارتقاء سطح آمادگی دستگاه اجرایی لازم است زیر ساخت های فرماندهی، ارتباطات و زیربنایی اعم از اسکانف حمل و نقل، بهداشت و درمان، غذا و دارو، آب و انرژی (سوخت و برق) و سایر، برابر طرح های مصوب آمادگی پیش بینی و در دستگاه اجرایی ایجاد گردند.

5) تجهیزات: کلیه مراکز و دستگاه های اجرایی مشمول موظفند نسبت بـه تامین تجهیزات عمومی و تخصصی مورد نیاز برای اجرای طرح های مصوب آمادگی و رزمایش اقدام کرده و از آماده بکار بودن و کفایت تجهیزاتی اطمینان حاصل کنند. نیروی انسانی مشارکت کننده در رزمایش ها و تجهیزاتی کـه در طرح های رزمایش هر دستگاه و استان پیش بینی شده است توسط دستگاه مسئول اجرای رزمایش، تامین می شوند.

6) مهارت: بمنظور افزایش سطح بهره وری و کارآیی انفرادی و گروهی تیم های عملیاتی جهت پاسخ بموقع و موثر بـه تهدیدات و حوادث رئیس دستگاه اجرایی موظف است نسبت بـه ارتقاء مهارت های نیروی انسانی اقدام نماید؛ راهبردها، تاکتیک ها، وظایف، نقش های اساسی و روش های بکارگیری تجهیزات و سایر موارد مورد نیاز متناسب با هر طرح آمادگی باید در دوره های عمومی و تخصصی آموزش داده شوند کارگروه های مورد نیاز برای آن تعیین شده و آموزش های کافی تا حصول اطمینان از فراگیری انجام شود.

7) هماهنگی و ارتباطات: بمنظور هم افزایی و پاسخ سریع و مناسب و کسب موفقیت در عملیات، ضروری است برابر طرح های مصوب هماهنگی های درون و برون سازمانی صورت گرفته و بسترهای مورد نیاز پیش بینی و ایجاد گردد. دستگاه اجرایی مسئول اجرای رزمایش موظف است هماهنگی و ارتباطات لازم برای اجرای رزمایش را با سطوح بالاتر، همجوار و دستگاه های تحت کنترل و مشارکت کننده در رزمایش تامین و ایجاد نموده و از رعایت اصول ایمنی رزمایش اطمینان حاصل نماید.

8) نظارت، ارزیابی و مستندسازی: رئیس دستگاه اجرایی مسئولیت ارزیابی، تجزیه و تحلیل و کشف نواقص و اشکالات و مستندسازی رخدادها حوادث و پیامدهای آنها را بر عهده دارد و گزارش آمادگی و اجرای رزمایشهای پدافند غیرعامل در برابر تهدیدات و مخاطرات مبتنی بر طرح های پاسخ و مقابله را بـه سازمان ارائه می کند. مسئول نظارت و ارزیابی رزمایش نسبت بـه تشکیل تیم های ارزیاب و مستندساز بمنظور تحلیل، ارزیابی، بررسی و کشف اشکالات و نواقص، متناسب با اهداف رزمایش اقدام می کند

9) بودجه و اعتبارات: تامین اعتبارات مورد نیاز تهیه طرح های آمادگی و رزمایش، آموزش ها، تمرینات و اجرای رزمایش ها بعهده رئیس دستگاه اجرایی است کـه در قالب برنامه های سالانه آن دستگاه، پیش بینی و تامین می شود. اعتبارات مازاد اجرای رزمایش های بین دستگاهی کـه در سطح ملی یا منطقه ای طرح ریزی می شوند، در برنامه سالانه سازمان برآورد، پیش بینی و تامین می شود.

ماده ۱۰ – نقش ها و مسئولیت ها

مسئولیت اجرا، هدایت و راهبری، نظارت و ارزیابی و تصویب طرح های رزمایش در سطوح مختلف آن، برابر جدول زیر تعیین می گردد ؛

ماده 11 – تکالیف و وظایف

1) دستگاه های اجرایی مشمول این نظام نامه کـه دارای زیرساخت ها و مراکز ،ویژه، حیاتی، حساس، مهم و قابل حفاظت هستند بطور سالانه موظف بـه اجرای حداقل یک رزمایش تخصصی پدافند غیرعامل در هر یک از انواع ستادی (دورمیزی) و میدانی هستند.

2) استانداران و دستگاه های اجرایی استانی موظفند نسبت بـه انجام رزمایش های پدافند شیمیایی، پدافند پرتوی، پدافند زیستی و پدافند مردم محور بصورت سالانه - حداقل یکبار - برابر چرخه رزمایش و آمادگی اقدام نمایند.

3) دستگاه های اجرایی موظفند تقویم رزمایش های سالانه پدافند غیرعامل خود را بـه سازمان ارسال نمایند، رزمایش های سالانه پدافند غیرعامل در سطوح ملی و منطقه ای برای مراکز ویژه، حیاتی و حساس، پس از تصویب در کمیته دائمی جهت اجرا بـه دستگاه های اجرایی ابلاغ می گردد.

تبصره- تقویم رزمایش های سالانه پدافند غیرعامل در سایر سطوح و مراکز توسط سازمان تصویب و ابلاغ می گردد.

4) سازمان ضمن ارزیابی، هدایت و کنترل رزمایش های پدافند غیرعامل در کشور، گزارشی از میزان آمادگی دستگاه های اجرایی در برابر تهدیدات و تعیین نقاط ضعف و قوت آنها بصورت توبـه ای بـه کمیته دائمی ستاد کل نیروهای مسلح و شورای عالی امنیت ملی ارسال کرده و برنامه ی اجرایی رفع اشکالات و نواقص را بـه دستگاه اجرایی ذی ربط ارائه نماید. گزارش میزان آمادگی استان ها و شهرستان ها و دستگاه های اجرایی مستقر در آنها، بـه روسای کمیته پدافند غیرعامل استان و دستگاه اجرایی نیز ارائه می گردد.

5) سازمان موظف است دستورالعمل ها و ضوابط اجرایی رزمایش های پدافند غیرعامل در انواع و سطوح مختلف و شیوه نامه طراحی و سناریونویسی رزمایش های تخصصی پدافند غیرعامل را تدوین و ابلاغ کند.

6) سازمان موظف است با همکاری دستگاه های اجرایی ملی و استانی، رزمایش فراملی در زیرساخت های مشترک با کشورهای همسایه را طرح ریزی نماید؛ رزمایش های فراملی در قالب همکاری های مشترک آمادگی و مقابله با تهدیدات و حوادث شیمیایی، پرتوی، میکروبی و زیستی در چارچوب سیاست های دفاعی با تصویب شورای عالی امنیت ملی و نظارت کمیته دائمی، توسط سازمان هدایت، طرح ریزی، آموزش و ارزیابی می گردد.

تبصره- وزارت امور خارجه موظف است نسبت بـه ایجاد هماهنگی با کشورهای مشارکت کننده اقدام نموده و همکاری و

مشارکت لازم را با سازمان در اجرای رزمایش های فراملی بـه انجام رساند.

7) وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح - سازمان پژوهش های نوین دفاعی (سپند)- بعنوان مرکز اقدام و عمل کلی قرارگاه های تخصصی پدافند غیرعامل (پدافند پرتوی، پدافند شیمیایی، پدافند زیستی) موظف است از توانمندی ها و ظرفیت های تولید تجهیزات و لوازم مورد نیاز متناسب با طرح های آمادگی و رزمایش، پشتیبانی و حمایت نماید.

8) وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی موظف بـه ارتقاء آمادگی زیرساخت های بهداشتی و درمانی کشور و افزایش توانمندی و تاب آوری شبکـه تجهیزاتی و نیروی انسانی برای مقابله و پاسخ در چارچوب طرح های مصوب آمادگی و رزمایش، متناسب با انواع تهدیدات و مخاطرات شیمیایی، زیستی و پرتوی می باشد.

9) وزارت جهاد کشاورزی موظف بـه ارزیابی زیرساخت های رصد و پایش تهدیدات حوزه ماموریت خود، ارتقاء آمادگی تجهیزاتی و نیروی انسانی، افزایش پایداری و تداوم کارکردهای اساسی در چارچوب طرح های مقابله و پاسخ، تداوم کارکرد، حفاظت از زیرساخت، صیانت از مردم و سایر طرح ها در حوزه های غذا، دام و نباتات با اجرای رزمایش های تخصصی پدافند غیرعامل می باشد.

10) وزارت راه و شهرسازی موظف بـه ایجاد زیرساخت ها و تجهیزات لازم در حوزه های حمل و نقل، هواشناسی و مانند آن بمنظور ارتقاء آمادگی ها در اجرای رزمایش های پدافند غیرعامل حوزه های پرتوی، شیمیایی، زیستی و نظامی در طرح های پاسخ و تداوم کارکرد قرارگاه های تخصصی می باشد.

۱۱) سازمان بسیج مستضعفین موظف است نسبت بـه سازماندهی ساختارهای پدافند شیمیایی، زیستی، پرتوی، مردم محور و تامین تجهیزات لازم در سازمان بسیج اقدام کند و ظرفیت های نیروی بسیج در دستگاه های اجرایی و سایر اقشار را در چارچوب طرح های آمادگی و رزمایش پدافند غیرعامل سازماندهی و آموزش داده و در رزمایش ها بصورت فعال شرکت نماید.

12) نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران (ناجا) موظف است با ایجاد زیرساخت های لازم و تامین تجهیزات مورد نیاز، آمادگی های کافی برای مقابله با تهدیدات و مخاطرات شیمیایی، پرتوی و زیستی در چارچوب طرح های آمادگی و پاسخ ایجاد نموده و با آموزش ها و تمرینات لازم و تخصصی در رزمایش های پدافند غیرعامل مشارکت و همکاری نماید.

13) سازمان صدا و سیما و مراکز استانی تابعه، ضمن ارتقاء آمادگی های درون سازمانی در برابر تهدیدات، مسئول آگاهی بخشی، اطلاع رسانی و اجرای آموزش های عمومی مورد نیاز و مناسب برای اجرای رزمایش در جامعه مخاطب پیرامون محیط رزمایش هستند.

راه اندازی رادیو رزمایش جهت آموزش محدود پدافند غیرعامل در حوزه های تخصصی (شیمیایی، پرتوی و زیستی) و توجیه افکار عمومی در اجرای رزمایش ها ضرورت داشته و مورد تاکید است.

۱۴) استانداران موظفند در چارچوب برنامه های امنیتی - دفاعی استان نسبت بـه سازماندهی قرارگاه های استانی پدافند شیمیایی، پرتوی، زیستی، سایبری و مردم محور و تهیه طرح های پاسخ، تداوم کارکردها، حفاظت از زیرساخت ها، صیانت از مردم و برنامه های آمادگی و رزمایش استانی اقدام نمایند.

وزارت کشور مسئول سیاست گذاری امنیتی، هدایت و پشتیبانی استان ها در اجرای رزمایش ها بوده و هماهنگی بین استان ها در رزمایش های ملی و منطقه ای را ایجاد نماید.

15) دستگاه های اجرایی و نهادهای عمومی موظفند در حوزه وظایف و ماموریت های قانونی خود، نسبت بـه ارتقاء آمادگی درون سازمانی با اجرای طرح های پاسخ، تداوم کار کردها، حفاظت از زیرساخت ها و صیانت از مردم در چارچوب دستور العمل های سازمان عمل نمایند و با طرح ریزی و برنامه ریزی سالانه، رزمایش های پدافند غیرعامل را اجرا کرده و نسبت بـه اصلاح و رفع اشکالات و نواقص کشف شده از رزمایش ها در قالب برنامه های جاری و سالانه اقدام و گزارش اجرای آن را بـه سازمان ارائه کنند.

16) دستگاه های اجرایی موظفند هرگونه قصور و کوتاهی در مصون سازی و ایجاد آمادگی و مقابله با تهدیدات و انجام رزمایش های پدافند غیرعامل در قالب این نظام نامه در زیرساخت ها و مراکز حیاتی و حساس و مهم کـه احتمال وقوع مخاطرات امنیتی در آن وجود دارد بـه سازمان پدافند غیرعامل گزارش نمایند.

17) سازمان پدافند غیرعامل مکلف است بعنوان راهبر، هادی و ناظر اجرای مقررات و ضوابط پدافند غیرعامل گزارش تخلفات صورت گرفته را بـه مراجع قضایی ذی ربط اعلام نماید.

۱۸) قوه قضاییه هرگونه کوتاهی در انجام اقدامات ایجاد و حفظ آمادگی دستگاه ها کـه منجر بـه ایجاد مخاطرات امنیتی می گردد، بـه تشخیص سازمان پیگیری قضایی نموده و وفق مقررات و قوانین امنیتی و دفاعی اقدام کند.

تبصره- وفق تبصره 1 قانون تشکیل سازمان مستنکفان علاوه بر جبران خسارت وارد شده، بـه مجازات موضوع ماده (576) کتاب پنجم قانون مجازات اسلامی (تعزیرات و مجازاتهای بازدارنده) مصوب 1375/03/02 محکوم می شوند و چنانچه خسارتی وارد نشده باشد برابر قانون رسیدگی بـه تخلفات اداری مصوب 1372/09/07 با مستنکف رفتار خواهد شد.

19) سازمان بازرسی کل کشور اجرای برنامه رزمایش سالانه دستگاه های اجرایی را در برنامه های

پیوست گام های رزمایش

گام اول /برنامه رزمایش:

در این مرحله ضرورت اجرای رزمایش براساس تهدیدات محتمل بـه مرجع تصویب کننده اجرای رزمایش اعلام و اجرای رزمایش در برنامه های آتی دستگاه پیش بینی و اعتبارات لازم برای آن منظور می گردد.

گام دوم/ سناریو:

در این مرحله سناریو بر اساس محتمل ترین تهدیدات، تدوین و جهت بررسی و تصویب بـه مبادی مربوطه ارسال می گردد.

گام سوم /طراحی:

تعیین اهداف اجرای رزمایش، شناخت محیط رزمایش از قبیل، وسعت، اقلیم، جمعیت و تحلیل سایر ویژگی های موثر بر رزمایش احصاء نقاط قوت و ضعف، فرماندهی صحنه، هماهنگی با دستگاه های محلی و مواردی از این قبیل باید در طراحی رزمایش رعایت و لحاظ شوند.

گام چهارم / تصویب :

طرح رزمایش نیازمند تائید از طرف مراجع ذی صلاح بوده و اجرای گام های بعدی رزمایش منوط بـه تصویب طرح رزمایش می باشد.

گام پنجم / آموزش :

آموزش مسئولین و کارکنان، آموزش کارگروه های تخصصی و تیم های عملیاتی، آموزش نخبگان جامعه و مردم و آگاهی بخشی و اطلاع رسانی مناسب و بـه هنگام، گام پنجم از اجرای رزمایش است کـه باید بصورت دقیق و منظم با برنامه ریزی همسو و هماهنگ با طرح کلی رزمایش پیاده سازی و اجرا گردد؛ برگزاری کارگاه های آموزشی - توجیهی طرح و سناریوی رزمایش و تهیه پیوست های تخصصی مربوط بـه رزمایش برای تمام بازیگران اصلی و حتی افرادی کـه بصورت غیرمستقیم با رزمایش ارتباط دارند بخشی از فعالیت های مربوط بـه این بخش است.

گام ششم/ تجهیز:

در این مرحله با برآورد و تامین اعتبارات تخصصی نسبت بـه سازماندهی تیم ها و کارگروه های تخصصی بـه ادوات و تجهیزات مورد نیاز اجرای رزمایش اقدام می شود و زیر ساخت هایی کـه در طرح رزمایش مورد ارزیابی قرار می گیرند مجهز شده و از آمادگی تجهیزات و نگهداری مناسب و اصولی ادوات و تاسیسات اطمینان حاصل می شود. نظارت مستمر بر تعمیرات و نگهداری تجهیزات پیش از اجرای رزمایش بسیار اهمیت دارد.

گام هفتم/ تمرین :

آشنایی مسئولین، کارکنان، سازمان های مشارکت کننده، مردم و کارگروه ها با نقش خود در رزمایش نیازمند تمرین و تکرار است تمرینات بخشی کارگروه ها در حوزه فعالیت اختصاصی و تکرار وظایف افراد بازیگر و دارای نقش، اجرای رزمایش را مطلوب تر و اثر بخش تر خواهد کرد افزایش سرعت عمل، حفظ خونسردی و دقت نظر در تصمیم گیری ها در حین رزمایش نتیجه تمرین و تکرار است.

گام هشتم/ رزمایش میدانی :

رزمایش می بایست بر اساس طرح ابلاغی در تاریخ مشخص و با حضور همه تیم های مشارکت کننده اجرا گردد.

گام نهم /نظارت ارزیابی و بازخورد:

ارزیابی و نظارت بر رزمایش با هدف شناسایی نقاط ضعف و آسیب پذیری ها، برآورد نیازها و تشخیص میزان کمبودها و خلاء های کارکردی صورت می گیرد و توصیه می شود بمنظور احصاء نتایج واقع گرایانه و شناسایی دقیق تر کاستی ها، گروه داوران از سازمان هایی مستقل و آشنا با ماموریت و عملکرد زیرساختی کـه رزمایش در آن اجرا می شود انتخاب گردند. جلسه تحلیل و ارزیابی رزمایش برای همه مدیران اجرایی و دست اندرکاران اجرای رزمایش بلافاصله پس از پایان رزمایش برگزار می شود.

گام دهم/ اصلاح و تکمیل :

پس از انجام مراحل ارزیابی، پیشنهاداتی برای اصلاح اقدامات، دستورالعمل ها و فرایندها در راستای ارتقاء پایداری سازمان، تداوم کارکردهای مرکز، مصون سازی و کاهش آسیب پذیری و تسهیل مدیریت بحران ها ارائه می گردد کـه سازمان مجری رزمایش باید تا برگزاری رزمایش بعدی بـه رفع نواقص و معایب و اجرایی نمودن پیشنهادات ارائه شده مبادرت نماید. بازرسی برنامه ریزی شده سالانه درج نموده و نتایج آن را بـه سازمان و کمیته دائمی گزارش نماید.

۲۰) رزمایش های مشترک در قالب برنامه سالانه رزمایش های پدافند غیرعامل کشور با پیشنهاد سازمان یا دستگاه های اجرایی بـه تصویب رئیس ستاد کل نیروهای مسلح و کمیته دائمی می رسد و با هماهنگی کامل فیما بین حوزه های لشکری و کشوری اجرا می شوند.

ماده ۱۲ - سازمان با همکاری دستگاه های اجرایی ذی ربط، اسناد تفصیلی، دستورالعمل ها و طرح های عملیاتی مورد نیاز برای پیاده سازی سایر گام های آمادگی این نظام را تهیه و بـه دستگاه های اجرایی ابلاغ می نماید.

ماده ۱۳ - سازمان مسئول نظارت بر حسن اجرای این نظام نامه بوده و هر نوع اصلاح و بازنگری برای آن با پیشنهاد

سازمان بـه تصویب کمیته دائمی می رسد.

ماده ۱۴ - این تصویب نامه در چهارده ماده و شصت و سه بند و چهار تبصره در هفتاد و هفتمین جلسه کارگروه (کمیته دائمی بـه تاریخ بیست و هشتم شهریورماه سال یکـه زار و چهارصد و دو هجری شمسی بـه تصویب رسید.

نظام آمادگی و رزمایش دستگاه های اجرایی در برابر تهدیدات مشتمل بر چهارده ماده و شصت و سه بند و چهار تبصره کـه در تاریخ 1402/06/28 در هفتاد و هفتمین جلسه کارگروه (کمیته) دائمی پدافند غیرعامل کشور بـه تصویب رسید، بـه استناد تبصره 1 قانون تشکیل سازمان پدافند غیرعامل کشور مصوب 1402/06/12 مجلس شورای اسلامی و ماده 8 اساسنامه سازمان پدافند غیرعامل کشور مصوب مقام معظم رهبری (مد ظله العالی) جهت اجرا ابلاغ می گردد.

رئیس ستاد کل نیروهای مسلح و کارگروه (کمیته) دائمی پدافند غیر عامل کشور ـ سرلشکر پاسدار محمد باقری