آیین نامه قانون ثبت اسناد و املاک مصوب 1317/08/17
آیین نامه قانون ثبت اسناد و املاک مشتمل بر 164 ماده مصوب 1317/08/17 وزیر دادگستری
شناسنامه آیین نامه قانون ثبت اسناد و املاک:
مرجع تصویب: وزیر دادگستری
تاریخ تصویب: 1317/08/17
بیشتر بخوانید:
مجموعه مقررات مرتبط با آیین نامه قانون ثبت اسناد و املاک (مقررات ثبت اسناد و املاک)
مجمـوعه موضوعی آرای وحدت رویه قضایی
مجموعه موضوعی آرای دیوان عدالت اداری
متن آیین نامه قانون ثبت اسناد و املاک:
نظر به مواد 4 و 5 و 7 و 8 و 14 و 16 و 26 و 27 و 28 قانون ثبت اسناد و املاک مورخه 26 اسفند 1310 وزارت دادگستری مقرر می دارد:
فصل اول: دفاتر ثبت اسناد و املاک
ماده 1 ـ اصلاح 1380 ـ اداره ثبت اسناد و املاک دارای دفاتر زیر خواهد بود:
1 ـ دفتر املاک
2 ـ دفتر نماینده املاک
3 ـ دفتر املاک توقیف شده
4 ـ دفتر ثبت موقوفات
5 ـ دفتر گواهی امضاء
6 ـ دفتر سپرده ها
7 ـ دفتر توزیع اظهارنامه ها
8 ـ دفتر املاک مجهول المالک
9 ـ دفتر ثبت شرکتها
10 ـ دفتر اسناد رسمی
11 ـ دفتر ثبت قنوات
12 ـ دفتر آمار و ثبت اظهارنامه
تبصره ـ اصلاح 1380 ـ دفتر املاک و دفتر ثبت قنوات در مرکز و کلیه شهرستانها یک نسخه خواهد بود و در موقع مقتضی با فراهم شدن امکانات از مندرجات دفاتر مزبور میکروفیلم و یا اسکن تهیه و به مرکز ارسال می گردد.
ماده 2 ـ کلیه دفاتر نامبرده در ماده قبل باید مجلد بوده و به استثنای دفتر توزیع اظهارنامه و دفتر املاک مجهول المالک و دفتر آمار بقیه دفاتر باید تمام صفحات آنرا در بدو امر مدعی العموم بدایت محل یا نماینده او شماره گذاشته و نمونه «امضاء» کرده و به مهر پارکه ممهور و مجموع عده صفحات را در صفحه اول و آخر دفتر با تمام حروف ذکر و قید نماید.
ماده 3 ـ اصلاح 1354 ـ برای ثبت املاک هر بخش یک دفتر املاک تخصیص و برای ثبت هر شماره مستقل مجموعاً سه صفحه و به جهت ثبت هر شماره از املاک مزروعی علاوه بر گنجایش مقدار ثبت لااقل سه صفحه سفید برای انتقالات بعدی آن منظور خواهد شد. برای نسخه دفتر املاک شهرستان ها کـه به مرکز ارسال می شود منظور نمودن سه صفحه سفید و ثبت انتقالات بعدی ضروری نخواهد بود و با اشاره به ثبت و صفحه دفتر املاک کـه در اداره باقی خواهد ماند املاک بطور مسلسل ثبت می گردد.
تبصره ـ الحاق 1380 ـ در صورتی کـه یک دفتر املاک برای یک بخش کافی نباشد بنا به پیشنهاد مدیرکل ثبت استان و تصویب سازمان ثبت اسناد و املاک کشور بخش مذکور به دو یا چند ناحیه تقسیم و برای هر ناحیه یک دفتر املاک تخصیص می یابد. در این صورت هر ناحیه به نواحی دیگر محدود و حدفاصل آنها اعم از خیابان اصلی یا آثار طبیعی در صورتجلسه ای به امضاء مدیرکل و رییس ثبت محل قید می گردد.
ماده 4 ـ اصلاح 1380 ـ دفاتر نامبرده در ماده یک مادام کـه صفحه سفید دارد مورد عمل و پس از اتمام آن مسئول دفتر باید تعداد شماره های ثبت را در آخر دفتر قید و بسته، امضاء نماید.
فصل دوم: در شماره گذاری املاک و توزیع اظهارنامه
ماده 5 ـ در موقعی کـه اداره ثبت قطعه یا بخشی را برای ثبت عمومی در نظر می گیرد باید پیش نویس آگهی ماده 9 قانون ثبت را تهیه و برای نمونه (امضاء) و انتشار به اداره کل ثبت بفرستد و در ضمن این مدت بایستی وسایل مقدمات توزیع اظهارنامه را از انتشار آگهی ماده 10 در محل و تهیه پلاک از مرکز و غیره در نظر گرفته کـه در موقع مقرر بتواند نماینده در محل حاضر شده و تاخیری در کار پلاک کوبی و توزیع اظهارنامه نشود.
ماده 6 ـ در قراء و قصبات خورده مالک قبل از شروع به عملیات ثبت عمومی لازم است نماینده عمل به وسایل مقتضی از قبیل جار و غیره مالکین را مطلع و با اطلاع کدخدا و ریش سفیدان قریه را به بخش های معینی کـه حدود طبیعی داشته باشد تقسیم و اسامی و سایر مشخصات مالک و ملک را در کتابچه یا صورت مجلس نوشته به نمونه (امضاء) کدخدا و ریش سفیدان برساند و بعد به شماره گذاری و توزیع اظهارنامه شروع کند و نماینده مامور توزیع اظهارنامه باید دقیقاً مراقبت کند کـه اظهارنامه ها با صورت مجلس فوق الذکر کاملا تطبیق نموده و در صورت مزبور کلیه قطعات با مشخصات و معروفیت آنها و اسامی مالکین کـه معرفی می شوند و حدود اربعه آن ذکر گردد و شماره و نوع املاک و اسامی مالکین در دفتر توزیع اظهارنامه نوشته شود و در روی اظهارنامه نیز کـه به مالکین و در صورت غیبت آنها به مستاجر یا کدخدای محل تسلیم و در دفتر توزیع اظهارنامه رسید داده می شود شماره ملک و مشخصات آن یادداشت و به نمونه (امضا) نماینده مربوطه برسد.
ماده 7 ـ در املاک شهری و مستغلات نیز پس از تعیین بخشی کـه مورد ثبت عمومی واقع می شود شماره گذاری و توزیع اظهارنامه طبق مواد بالا به استثنای جار و صورت مجلس کـه مخصوص املاک مزروعی خورده مالک است به عمل خواهد آمد.
ماده 8 ـ در مستغلات برای هر ملک 1 شماره و در املاک مزروعی نیز برای قراء و مزارع شش دانگی یک شماره اصلی منظور می شود و در صورتی کـه مزرعه مشتمل بر قطعات مفروز و اعیانی و غیره باشد برای هر قسمت یک شماره فرعی از همان شماره اصلی منظور خواهد شد.
ماده 9 ـ چنانچه پس از شماره گذاری املاک هر قطعه یا بخشی معلوم شود کـه ملکی از قلم افتاده، آخرین شماره آن بخش برای آن اختصاص داده می شود و اگر ملکی پس از شماره گذاری مفروزاً به قطعاتی تقسیم شد برای هر یک از قطعات شماره فرعی از همان شماره اصلی منظور خواهد شد مثلاً از شماره 5 اصلی 5/1، 5/3، 5/3
ماده 10 ـ برای سرعت جریان باید قطعات ثبت عمومی کوچک انتخاب شود.
ماده 11 ـ در مورد کاروان سرا و امثال آن کـه دارای حجرات متعدده است در صورتی کـه متعلق به یک نفر یا مشاعا متعلق به اشخاص باشد یک شماره و در صورتی کـه حجرات مالک جداگانه داشته باشد برای هر یک شماره مستقلی منظور خواهد شد.
ماده 12 ـ هر بخشی کـه به ثبت عمومی گذارده می شود قنوات آن بخش هم باید جزو سایر املاک برای ثبت عمومی منظور و آخرین نمره آن بخش به قنوات داده شود و در اظهارنامه و دفتر توزیع اظهارنامه و آگهی ها نیز شماره و اسم قنوات و مبدا و مظهر آن قید شود. هر گاه قنات از متعلقات ملک است و جداگانه مورد معامله واقع نمی شود تابع اصل ملک بوده و شماره مستقلی لازم ندارد.
ماده 13 ـ در موقع توزیع اظهارنامه در قراء مامورین عمل به وسایل مقتضی در محل رسیدگی نموده پس از تشخیص اینکه اعیانی قریه متعلق برعایا می باشد تعیین شماره فرعی نموده و از روی شماره ردیف در دفتر توزیع اظهارنامه وارد و به مالکین اعیانی اظهارنامه می دهد. به مالکین عرصه هم پس از تعیین سهام آن ها اظهارنامه توزیع می نماید سپس اظهارنامه های مالکین اعیانی و عرصه را جداگانه با اخذ حق الثبت از هر یک آن ها تنظیم و قبول می نماید در موقع تنظیم آگهی ابتداء عرصه و بعداً اعیانی به اسم مالکین آگهی می شود در صورتی کـه اختلافی بین مالکین عرصه و اعیانی پیدا شود باید بدوا به مدارک و قبالجات و بنچاق مالکین اصل مزرعه و عرصه مراجعه شود چنانچه مدارک مالکین عرصه حاکی است کـه اعیانی ها متعلق به انان بوده و رعایا مدرکی برای مالکیت خود از طرف مالک یا مالکین فعلی یا قبلی ندارند درخواست ثبت را باید از مالک عرصه و ده پذیرفته و رعایا معترض شناخته شوند و چنانچه مدارک مالکیت مالکین قراء و قصبات حکایتی از اعیانی ها ندارد یا رعایا مدارکی بر مالکیت خود دارند حق درخواست ثبت با رعایا است.
ماده 14 ـ نسبت به درخواست های ثبتی کـه قبلا شده و نسبت به اعیانی های آن کـه تشریفات این نظامنامه به عمل نیامده چنانچه در موقع تعیین حدود مالکین عرصه، اعیانی را برای رعایا گواهی نماید یا قبلا بطور کلی گواهی کرده باشند باید برای اعیانی ها شماره فرعی منظور درخواست ثبت پذیرفته آگهی نموده.
ماده 15 ـ در مورد املاکی کـه قبلا درخواست ثبت شده و تعیین حدود به عمل آمده و مالکین حق رعایا را نسبت به اعیانی با اسامی معین قید و گواهی نموده اند و آگهی هم شده است با دریافت حق الثبت و مخارج از صاحبان اعیانی و تعیین حدود آن می توان، در دفتر املاک ثبت و سند مالکیت صادر نموده.
ماده 16 ـ املاکی کـه در جریان ثبت عادی بدون قید حق اعیانی برای رعایا به ثبت رسیده و بعداً در ثبت عمومی رعایا اظهارنامه داده اند چون سابقاً ملک ثبت شده و جریان ثبت عمومی موردی نداشته این قبیل پرونده ها باید برای رای مقتضی به هیئت نظارت احاله شود.
ماده 17 ـ در مورد املاک مشاع اگر بعضی مالکین نسبت به اعیانی ها حق رعایا را گواهی کرده و بعضی گواهی نکرده اند نسبت به اعیانی از رعایا اظهارنامه پذیرفته شده و مالکین کـه حق مزبور را گواهی نکرده اند معترض شناخته می شوند.
ماده 18 ـ اصلاح 1380 ـ ملاک اخذ حق الثبت املاک قیمت منطقه بندی مذکور در ماده 64 قانون مالیات های مستقیم مصوب 1371 است. هر گاه در موقع ثبت ملک در دفتر املاک ارزش منطقه بندی تغییر کرده باشد بهاء ملک طبق قیمت منطقه بندی جدید تعیین می گردد. در نقاطی کـه قیمت منطقه بندی تعیین نشده ملک باید ارزیابی شود. اعتبار برگ ارزیابی یکسال از تاریخ تنظیم است ولو این کـه بهاء ملک طبق ارزیابی در دفتر املاک و سند مالکیت نوشته شده باشد.
تبصره 1 ـ الحاق 1380 ـ چنانچه متقاضی ثبت قبل از ثبت ملک در دفتر املاک بخواهد معامله نماید در پاسخ پرسش نامه دفاتر اسناد رسمی برای معامله باید مبلغ وصولی حق الثبت تعیین و به دفترخانه اعلام شود تا مابه التفاوت بقایای ثبتی ملک را بر اساس قیمت منطقه بندی دریافت و به حساب مربوطه واریز نماید.
تبصره 2 ـ الحاق 1380 ـ در مواردی کـه پس از ثبت و صدور سند مالکیت مالک برای گرفتن سند مالکیت به اداره ثبت مراجعه ننماید و در مقام معامله برآید طبق تبصره فوق رفتار شود.
ماده 19 ـ اصلاح 1380 ـ هر گاه نسبت به قسمتی از ملکی به نحو مشاع و یا مفروز اظهارنامه پذیرفته شده نسبت به بقیه سهام بر خلاف اظهارنامه اولی اظهارنامه پذیرفته نخواهد شد در صورت توافق مالکین مطابق آن عمل می گردد و چنانچه قبلاً اظهارنامه هم به عنوان مشاع و هم مفروز پذیرفته شده صدور سند مالکیت موکول به رفع اختلاف در دادگاه است.
ماده 20 ـ قلم خوردگی و کسر و اضافه کردن در مندرجات اظهارنامه ممنوع است و اگر توضیحی لازم باشد باید صریحا ذکر شده و به نمونه (امضاء) متصدی مربوطه (نماینده تنظیم اظهارنامه) و مستدعی ثبت برسد. تخلف از مقررات این ماده موجب مسئولیت شدید خواهد بود.
فصل سوم: در درخواست ثبت
ماده 21 ـ اظهارنامه باید به نمونه (امضاء) مستدعی ثبت یا وکیل یا جانشین قانونی او به اداره ثبت محل داده شود هر گاه دهنده اظهارنامه نتواند نمونه (امضاء) کند علامت انگشت خود را زیر اظهارنامه خواهد گذاشت و در صورتی کـه اظهارنامه توسط وکیل یا جانشین مستدعی ثبت داده شود باید وکالت نامه یا اوراق مربوطه ضمیمه شود.
ماده 22 ـ اصلاح 1380 ـ اظهارنامه شامل نکات زیر خواهد بود:
1 ـ نام و نام خانوادگی، شماره شناسنامه یا کد ملی و محل صدور آن و نام پدر و سمت دهنده اظهارنامه نسبت به ملک مورد درخواست و محل اقامت مستدعی ثبت.
2 ـ تابعیت مستدعی ثبت.
3 ـ نوع مال غیر منقولی کـه درخواست ثبت آن می شود با تعیین محل وقوع ملک (حوزه ثبتی، بخش یا روستا و شماره پلاک اعم از اصلی و فرعی)، حدود و مشخصات اجزاء و متعلقات آن و آدرس ملک (خیابان، کوچه، پلاک شهرداری) و محل اقامت متقاضی.
4 ـ بهای ملک در تاریخ درخواست ثبت طبق قیمت منطقه بندی.
5 ـ شرح حقوق عینی کـه برای اشخاص در آن ملک است با تعیین صاحبان حقوق و همچنین حقوق عینی کـه مستدعی ثبت در املاک مجاور دارد.
ماده 23 ـ دهنده اظهارنامه باید اسناد و قبالجات و بنچاق ملک و مدارک راجعه به مالکیت و تصرف خود را به اداره ثبت ارائه دهد تا رونوشت یا خلاصه آن ضمیمه اظهارنامه و در پرونده عمل بایگانی شود و اگر دلیل مالکیت منحصر به تصرف است ادله و نشانی های تصرف فعلی خود را کتبا به اداره ثبت تسلیم نماید و در هر حال درخواست کننده باید نحوه تصرف خود را کـه او را برای تقاضای ثبت مجاز می دارد معلوم کند.
ماده 24 ـ اصلاح 1380 ـ پس از ارائه مدارک از طرف متقاضی ثبت و معرفی ملک باید نقشه آن توسط نقشه بردار ثبت ترسیم و صورت مجلس مبنی بر تصرف مالکانه مستدعی ثبت وسیله نماینده و نقشه بردار تهیه شود، در اظهارنامه میزان و مقدار املاک و اراضی مورد درخواست باید به دانگ و سهم قرار داده شود اصطلاحات محل از قبیل جام و فنجان و پیمان و غیره را بر حسب تحقیقات محلی با دانگ و سهم تطبیق بنمایند.
ماده 25 ـ در هر موقع کـه اداره ثبت اجراء ثبت عمومی را در بخش معینی در نظر می گیرد باید لااقل پانزده روز قبل انتشار آگهی مقرر در ماده 10 قانون ثبت به نماینده اوقاف آن محل اطلاع دهد تا نماینده مزبور به متولیان موقوفات عام المنفعه محل اخطار کند کـه در ظرف 30 روز از تاریخ نشر اولین آگهی نامبرده در ماده 10 قانون ثبت نسبت به املاک موقوفه کـه در آن بخش واقع و تحت تصدی و تولیت آن ها می باشد درخواست ثبت نمایند.
ماده 26 ـ اظهارنامه اتباع خارجه و قنسول گری ها و سفارتخانه ها در برگ هایی کـه برای این کار تخصیص داده شده تنظیم و یک نسخه در محل بایگانی و نسخه دیگر به اداره کل ثبت فرستاده می شود تا پس از صدور اجازه به جریان ثبت اقدام گردد.
ماده 27 ـ اصلاح 1380 ـ اراضی کـه قبلاً جزء شوارع یا می دان های عمومی بوده و همچنین انهار متروکه کـه بعداً تبدیل به ملک می شود از طرف مالک یا شهرداری یا مرجع ذی ربط درخواست ثبت نسبت به آنها پذیرفته خواهد شد.
ماده 28 ـ اصلاح 1380 ـ هر اظهارنامه و صورت مجلس تحدید حدود مختص یک پلاک است. هر گاه درخواست چندین شماره در یک بخش یا قطعاتی کـه در یک قریه و مزرعه واقع است و قبلاً در یک اظهارنامه پذیرفته شده باشد در موقع تحدید حدود برای هر شماره یک صورت مجلس تحدید حدود تنظیم شود.
ماده 29 ـ تا وقتی کـه آگهی نوبتی نامبرده در ماده 11 قانون ثبت منتشر نشده اظهارنامه می توان پذیرفت.
ماده 30 ـ در صلح های محاباتی کـه برای مصالح حق فسخ قید شده درخواست ثبت از متصالح با قید حق فسخ برای مصالح پذیرفته می شود و مشمول ماده 33 قانون ثبت نیست سند مالکیت این قبیل املاک با قید حق فسخ بنام متصالح صادر و پس از سقوط حق خیار متصالح می تواند بدون ذکر حق فسخ سند مالکیت جدید بگیرد.
ماده 31 ـ دست رنج رعیتی و حق اولویت و گلوبندی و غیره کـه در املاک معمول و بین رعایا خرید و فروش می شود از حقوق راجعه به عین املاک نبوده و قابل درخواست ثبت و اعتراض ثبت نیست و صدور سند مالکیت بنام مالک هم تغییری در وضع حقوق مزبور در هر جا کـه معمول است نمی دهد.
ماده 32 ـ در صورتی کـه متولیان در ظرف مدت سی روز مقرر در ماده 25 این آیین نامه اقدام به درخواست ثبت ننمایند نماینده اوقاف محل درخواست ثبت خواهد کرد لکن اگر تا انقضاء مدت نامبرده در ماده 11 قانون ثبت متولی نیز درخواست ثبت کند درخواست اداره اوقاف بلاتعقیب گذارده خواهد شد.
ماده 33 ـ نسبت به موقوفاتی کـه متولی خاص ندارد نماینده اوقاف محل مستقیماً درخواست ثبت خواهد کرد.
ماده 34 ـ نسبت به املاکی کـه به نفع عمومی حبس شده است متصدی امور حبس مکلف به درخواست ثبت است.
ماده 35 ـ درخواست ثبت نسبت به موقوفات خاصه به عهده متولی و نسبت به املاک کـه به نفع اشخاص معینی حبس شده به عهده متصدی امور حبس است معذلک هر یک از موقوف علیهم و محبوس لهم نیز می توانند درخواست ثبت نمایند.
ماده 36 ـ در مورد ثلث موبد و باقی وصی مکلف به درخواست ثبت است.
ماده 37 ـ طبق ماده 3 قانون اوقاف املاکی کـه مورد نذر یا وصیت یا حبس شود بطور دائم یا مدتی کـه کمتر از هیجده سال نباشد و برای مصارف عامه تخصص داده شده اداره اوقاف حق درخواست ثبت و اعتراض بر ثبت دارد و ادارات اوقاف باید مدارک وقفیت و تصرف وقف را ضمیمه اظهارنامه نمایند.
ماده 38 ـ چنانچه گواهی رسمی اداره اوقاف بر موجود نبودن وجوهی بابت موقوفات مجهول المصرف و مبرات مطلقه ضمیمه درخواست نامه ثبت یا دادخواست اعتراض بر ثبت املاک مشمول ماده 29 قانون باشد بدون مطالبه حق الثبت و هزینه به جریان گذارده می شود.
ماده 39 ـ در مورد درخواست ثبت املاک موقوفه و حبس و ثلث در اظهارنامه عنوان درخواست کننده ثبت متصدی یا مدعی تولیت قید می شود.
ماده 40 ـ اصلاح 1380 ـ کلیساها و معابد اقلیت های دینی شناخته شده در قانون اساسی و کاروان سراهای عباسی و رباط ها از حق الثبت معاف است. معافیت سایر سازمانها و ارگان ها تابع مقررات خاص خود می باشد.
ماده 41 ـ اصلاح 1380 ـ نسبت به املاکی کـه مالک خاص ندارد مانند طرق و شوارع و اراضی و جبال موات و مباحه نیزارها، بیشه ها، مراتع و جنگل ها و قبرستان های عمومی و بستر مسیل ها و آب رودخانه ها و نهرهای منشعب از آنها و انهار طبیعی و هر مسیر طبیعی دیگر اعم از سطحی و زیرزمینی و چشمه سارها از افراد درخواست ثبت پذیرفته نخواهد شد.
ماده 42 ـ اصلاح 1380 ـ نسبت به آب رودخانه ها و انهار طبیعی و چشمه سارها کـه ضمن درخواست ثبت ملک به عنوان حقابه معمول محل قبول تقاضای ثبت گردیده در موقع صدور سند مالکیت از ذکر حق مزبور خودداری نموده و بجای آن عبارت با حقابه از مقررات قانون توزیع عادلانه آب قید گردد.
ماده 43 ـ هر گاه شش دانگ قنات یا چشمه متعلق به یک نفراست به منزله یک ملک محسوب و شماره مخصوص بان داده می شود و اگر مالکین متعدد دارد باید میزان سهام هر یک از روی ساعت و گردش شبانه روز تعیین شود و درخواست ثبت هر سهم مستقلا پذیرفته خواهد شد و تمام قنات یا چشمه دارای یک شماره خواهد بود اگر چشمه از روی ساعت تقسیم نشده و میزان آن مشخص نباشد اظهارنامه ثبت آب را فقط در ضمن درخواست ثبت ملک به عنوان حقابه مطابق معمول باید قبول کرد و در آگهی ها و سند مالکیت جمله (مطابق معمول محل) را قید نمود.
ماده 44 ـ درخواست ثبت پاکنه هایی کـه از قنوات در املاک مورد درخواست ثبت موجود است بدون اجازه صاحب قنات پذیرفته نخواهد شد.
ماده 45 ـ اصلاح 1377 ـ املاکی را کـه پس از پلاک کوبی و توزیع اظهارنامه و قبل از درخواست ثبت و آگهی به وسیله اصلاحات خراب می شود باید مالک یا شهرداری مراتب را به اداره ثبت اطلاع دهد و همچنین اگر خود اداره ثبت اطلاع حاصل کرد بایستی پس از رسیدگی و معاینه محل باید مراتب را در دفتر توضیح اظهارنامه و پرونده مربوطه و اگر ملک ثبت شده است در ستون ملاحظات دفتر املاک هم قید کرده هر گاه قسمتی از ملک باقی بماند یا به شهرداری منتقل شود بهمان شماره اصلی ملک کـه برای تمام ملک تعیین شده آگهی خواهد شد و چنانچه قبلا آگهی و تحدید شده حدود بقیه تعیین و در صورتی کـه در دفتر املاک ثبت شده با توضیح مراتب در ملاحظات دفتر املاک با حدود واقعی در زیر ثبت اولیه با بایگانی کردن سند مالکیت اولی سند مالکیت جدید صادر خواهد شد.
و نیز هر گاه در نتیجه تغییر وضع مجاور املاک ثبت شده و تبدیل حد به کوچه اصلاح سند مالکیت در حدی کـه قبلاً به ملک مجاور و فعلاً به کوچه محدود است تقاضا شود در صورتی کـه شهرداری عمومی بودن کوچه را اعم از بن بست یا غیر بن بست تایید نماید اصلاح ثبت دفتر املاک و سند مالکیت توسط اداره ثبت مربوطه با رعایت حقوق مجاورین انجام خواهد شد.
ماده 46 ـ املاک مشاعی کـه قبل از این بر طبق قانون سابق درخواست ثبت شده نسبت به بقیه آن فقط در موقع ثبت عمومی بخش مربوطه درخواست ثبت پذیرفته خواهد شد.
ماده 47 ـ اظهارنامه هایی کـه تا قبل از انتشار آگهی نامبرده در ماده 11 قانون ثبت به اداره تسلیم شود مشمول جریمه نخواهد بود املاکی کـه بواسطه تاخیر درخواست در آگهی اولیه قید نشده در آگهی های شش ماهه کـه در ماده 12 قانون ثبت مقرر است آگهی خواهد شد.
ماده 48 ـ متصدی تنظیم اظهارنامه باید مراقبت نماید کـه اسم و نام خانوادگی و شماره شناس نامه و محل صدور آن و مقدار مورد درخواست و سهام مالکین و کلیه مطالب اظهارنامه صحیحا و صریحا نوشته شود کـه بعداً موجب اشتباه نگردد و هر نوع اشتباهی هم کـه در مطالب اظهارنامه روی دهد و معلوم شود در اثر بی مراقبتی متصدی بوده موجب مسئولیت خواهد بود.
ماده 49 ـ در قری و قصباتی کـه به ثبت عمومی گذارده می شود نماینده توزیع اظهارنامه به امر مدیر ثبت مامور تنظیم اظهارنامه ها نیز خواهد بود.
ماده 50 ـ در موقعی کـه اظهارنامه ها عودت داده می شود وصول آن مرتباً با قید تاریخ در دفتر توزیع اظهارنامه قید شود.
ماده 51 ـ پس از انتشار آگهی نوبتی نامبرده در ماده 11 شمار‌هایی کـه تمام یا قسمتی از آن مجهول المالک مانده باید فورا در دفتر املاک مجهول المالک وارد شده و اظهارنامه هایی کـه بعداً داده می شود در ستون مربوط به هر شش ماه یادداشت و مطابق آن در آگهی های نوبتی شش ماهه آگهی شود و غفلت در انجام آن موجب مسئولیت خواهد بود مسئولیت تنظیم این دفتر باید رسما به عهده یکنفر از کارمندان گذارده شود کـه در صورت غفلت و از قلم افتادن شماره ملکی مورد مؤاخذه واقع شود.
فصل چهارم: در آگهی های نوبتی و تحدیدی و تعیین حدود املاک
ماده 52 ـ آگهی های نوبتی و تعیین حدود را اداره ثبت در یکی از جرائد حوزه خود و یا در یکی از جرائد نزدیکترین حوزه خود و یا در یکی از جرائد مرکز منتشر می نماید.
ماده 53 ـ آگهی های مربوطه بر بخش باید در روزنامه معینی منتشر شود کـه در آخر هر سال برای سال بعد از طرف اداره کل ثبت تعیین شده و به اطلاع عموم خواهد رسید.
ماده 54 ـ علاوه بر انتشار روزنامه یک نسخه از آگهی تعیین حدود در شهرها بهر یک از املاک مورد تحدید الصاق و در دهات نیز چند نسخه از آگهی مزبور باید در محل های عمومی قریه مورد تحدید و قراء مجاور بوسیله مامورین ثبت الصاق و انتشار آگهی را کدخدایان محل گواهی نمایند.
ماده 55 ـ منسوخ 1380 ـ فقط آگهی نوبت اول املاک برای درج در مجله رسمی باید ارسال شود.
ماده 56 ـ حقوق ارتفاقی در آگهی های نوبتی ذکر نمی شود ولی باید در زیر آگهی ها قید کرد کـه حقوق ارتفاقی در موقع تعیین حدود در صورت مجلس منظور می گردد کـه اگر معترضی باشد مطابق مقررات در مدت سی روز از تاریخ تنظیم صورت مجلس دادخواست اعتراض بدهد.
ماده 57 ـ در پیش نویس آگهی های نوبتی باید مراقبت شود کـه کلمات روشن و خوانا بوده و در اسامی درخواست کنندگان ثبت و شماره و اسم املاک اشتباهی نشود و لازم است اولین نسخه آگهی چاپ شده قبلا در اداره ثبت با پیش نویس آگهی مطابقه شود و پس از غلط گیری به چاپ آن اقدام گردد روسای ثبت و مدیر مجله رسمی مستقیماً مسئول صحت تنظیم و چاپ آگهی ها می باشند اولین نسخه آگهی کـه برای غلط گیری مقابله شده باید به نمونه (امضاء) رییس ثبت محل برسد و پس از چاپ آگهی ها در پرونده اداری بایگانی شود.
ماده 58 ـ آگهی هایی کـه باید طبق ماده 10 قانون ثبت در سی روز سه مرتبه منتشر شود انتشار آن در روز اول و پانزدهم و سی ام خواهد بود.
ماده 59 ـ آگهی هایی کـه برحسب دستور هیئت نظارت باید تجدید یا اصلاح شود در آخر فروردین و مهر هر سال ضمن آگهی های شش ماهه منتشر خواهد شد.
ماده 60 ـ در آگهی های نوبتی مفاد ماده 17 قانون ثبت نیز باید قید شود.
ماده 61 ـ حتی الامکان برای هر ملکی نباید یک آگهی تحدید جداگانه تهیه کرد املاکی کـه برای تحدید در نظر گرفته می شود باید به تعداد و با رعایت اهمیت ملک و استعداد نمایندگان لااقل برای ده الی بیست شماره از املاک شهری و اعیانی و قطعات مفروزه یک آگهی منتشر و متوالیاً تحدید شود مگر آنکه درخواست کننده ثبت در موقع تجدید تعیین حدود هزینه آگهی و فوق العاده و هزینه سفر نماینده را (در صورتی کـه لازم باشد) بوسیله اداره بپردازد و نسبت به املاک مزروعی با رعایت اهمیت آن باید یک یا چند روز وقت تحدید آنرا قرار دهند.
ماده 62 ـ در آگهی های تحدیدی نسبت به املاک مزروعی شماره های فرعی را نیز پس از شماره اصلی ملک می توان برای تعیین حدود قید و آگهی کرد.
ماده 63 ـ پیش نویس آگهی موضوع ماده 9 قانون ثبت باید در 6 نسخه تهیه و برای نمونه (امضا) و انتشار به مرکز فرستاده شود.
ماده 64 ـ آگهی های مربوط به املاک مجهول المالک کـه باید در آخر فروردین و مهر منتشر شود باید منتهی تا پانزده فروردین و مهر به مجله و جریده مربوطه برسد کـه در موعد مقرر منتشر شود.
ماده 65 ـ برای قنوات باید در آگهی و صورت مجلس مبدا و مظهر قنات و حقوق ارتفاقی اشخاص قید گردد.
ماده 66 ـ آگهی تحدیدی منتشر نخواهد شد مگر پس از نشر اولین آگهی نوبتی.
ماده 67 ـ فاصله بین انتشار آگهی تحدیدی و روز تعیین حدود نباید کمتر از بیست و بیشتر از شصت روز باشد.
ماده 68 ـ اصلاح 1380 ـ عملیات تحدید حدود با رعایت مواد 14 و 15 قانون ثبت توسط نماینده به اتفاق نقشه بردار ثبت انجام خواهد شد. املاک و اراضی کـه قبلاً بدون نقشه کامل تحدید حدود شده در صورتی کـه منجر به ثبت در دفتر املاک نگردیده باید نقشه ملک طبق صورت مجلس تحدیدی بطور صحیح ترسیم شود.
ماده 69 ـ در صورتی کـه مالک و نماینده او غائب باشد و ملک تحدید نشود باید مراتب در صورت مجلس ضمیمه قید و به نمونه (امضاء) حاضرین برسد نمایندگانی کـه برخلاف حقیقت به بهانه غیبت مالک از تحدید ملکی خودداری کرده یا عمل طبق ماده 15 ممکن بوده و اقدام نشده باشد به دادگاه اداری جلب خواهد شد.
ماده 70 ـ اصلاح 1380 ـ درخواست کننده یا نماینده او حدود ملکی را کـه می خواهد ثبت کند بطور مشخص معرفی نموده و صاحبان املاک مجاور و دخالت کنندگان چنانچه ایراد و اعتراضی دارند بیان می نمایند.
ماده 71 ـ مستدعی ثبت فقط ابنیه و اجزایی را می تواند در موقع تعیین حدود معرفی کند کـه داخل در حدود مندرجه در اظهارنامه باشد و نماینده عمل باید معرفی مالک یا نماینده او را وقتی معتبر بشناسد کـه تصرفات او در قسمت معرفی شده محرز باشد والا از تعیین حدود خودداری خواهد نمود.
ماده 72 ـ اصلاح 1380 ـ صورت مجلس تحدید حدود باید حاوی مطالب زیر باشد و به امضاء نماینده و نقشه بردار و کلیه حاضرین برسد:
1 ـ تعیین روز و ماه و یا روزهایی کـه عملیات تحدید حدود در آن واقع شده.
2 ـ نام و مشخصات محل اقامت اشخاصی کـه حضور داشته اند.
3 ـ اشخاصی کـه اعتراض نموده اند.
4 ـ ذکر حقوقی کـه دیگران در ملک مورد تحدید دارند و یا مورد تحدید در ملک دیگران دارد.
5 ـ ذکر حدود و مشخصات با علامات و عده و نوع فواصل آنها و شماره های مجاورین.
6 ـ ذکر عبارت آگهی تحدید حدود و شماره روزنامه ای کـه آگهی در آن درج شده و گواهی صحت انتشار آگهی و یا ذکر اشتباه در آگهی مزبور.
ماده 73 ـ در صورت مجلس تحدید قلم زدن و کم و زیاد نمودن عبارات بکلی ممنوع است و اگر اصلاح و توضیحی لازم باشد در زیر صورت مجلس نوشته شده به نمونه (امضاء) حاضرین برسد و اگر بعضی از حاضرین نخواهند نمود (امضا) کنند این نکته در صورت مجلس قید می شود و کسانی کـه نمونه (امضاء) ندارند علامت انگشت خواهند گذاشت.
تبصره ـ در صورتی کـه تقاضای بازداشت منافع از طرف متعهد له نشده باشد از تاریخ بازداشت به بعد متعهد حق انتقال منافع را زائد بر یک سال نخواهد داشت.
ماده 74 ـ اصلاح 1380 ـ باید به معترضین خاطرنشان شود کـه اعتراض خود را کتباً به اداره ثبت محل تسلیم نمایند و علاوه بر آن ظرف مدت یکماه از تاریخ تسلیم اعتراض به مرجع ثبتی، دادخواست به مرجع ذیصلاح قضایی تقدیم نمایند.
ماده 75 ـ در موقع تحدید حدود املاک باید نقشه کامل ملک به وسیله نقشه بردار ثبت ترسیم شود و حدود و مشخصات ملک با ذکر طول ابعاد و مساحت آن در صورت مجلس تحدید حدود قید گردد.
ماده 76 ـ در صورتی کـه بتوان از روی حدود املاک مجاور حدود ملکی را تعیین نمود تجدید آگهی و اخذ دو برابر حق الثبت مورد نخواهد داشت.
ماده 77 ـ در مورد املاک مشاع کـه قسمتی از آن درخواست ثبت و قبلاً تحدید شده چنانچه نسبت به بقیه درخواست ثبت شود تحدید مجدد لازم نیست و همچنین در مواردی کـه املاک مجاور ملک مورد درخواستی کلا تحدید شده باشد و درخواست کننده ثبت در اظهارنامه این موضوع را متذکر شود یا اداره مطلع گردد انتشار آگهی تحدیدی و عملیات تعیین حدود نسبت بان ملک لازم نبوده و بر طبق حدود مجاورین به ثبت خواهد رسید.
ماده 78 ـ در مواردی کـه ملکی قبلا تحدید شده حدود مجاورین کـه بعداً تحدید می شود باید با آن تطبیق و تبعیت نماید.
ماده 79 ـ مقیاس نقشه در دهکده ها پنج هزار یک و در قراء و قصات ده هزار یک و در فاصله هایی کـه حد غیرطبیعی مستقیم باشد ممکن است با مقیاس بیست هزار یک نقشه ترسیم شود.
ماده 80 ـ در اراضی بیاض غیر محصور کـه حد فاصل نداشته باشد باید در اطراف زمین به عمق نیم گز از طرف مالک پی حفر شود.
ماده 81 ـ اصلاح 1380 ـ هر گاه در وسط ملکی اشخاص دیگری ملک داشته باشند نقشه قطعات مزبور هم ترسیم و در صورت مجلس تحدید حدود مراتب با ذکر موقعیت مکانی و حدود و مشخصات با طول اضلاع و مساحت تصریح خواهد شد.
ماده 82 ـ نسبت به املاکی کـه در ثبت عادی تحدید شده و در ثبت عمومی آگهی نوبتی آن منتشر می شود باید در آگهی های تحدیدی برای آن ملک نیز وقت تحدید داد و روز مقرر نماینده در محل حاضر شده در زیر صورت مجلس سابق بنویسد کـه از این تاریخ تا مدت سی روز اعتراض بر حدود و حقوق ارتفاقی پذیرفته می شود.
ماده 83 ـ اصلاح 1380 ـ پس از تسلیم صورت مجلس تحدیدی مسئول اداره کتباً در زیر آن دستور ثبت در دفتر را می دهد.
ماده 84 ـ اصلاح 1380 ـ نمایندگان محدد باید پس از خاتمه عملیات تحدیدی و ثبت صورت مجلس تعیین حدود صورت مجلس مزبور را با پرونده های مجاورین تطبیق نموده و پس از تکمیل آن پیش نویس سند مالکیت را تهیه و ضمیمه پرونده به شعبه بایگانی تسلیم نمایند. چنانچه معلوم شود کـه پرونده ناقص تحویل شده نماینده مسئول مورد تعقیب اداری واقع خواهد شد.
ماده 85 ـ نصف هزینه و فوق العاده نمایندگان را می توان در موقع عزیمت برای عملیات تحدیدی به عنوان پیش پرداخت داد و پرداخت بقیه موکول به تکمیل و تحویل پرونده ها و گواهی مدیر بایگانی است.
فصل پنجم ـ در اعتراض
ماده 86 ـ اصلاح 1380 ـ در آگهی های نوبتی و تحدیدی قید می شود کـه اعتراض باید کتبی و مستقیماً به اداره ثبتی کـه آگهی را منتشر می کند تسلیم شود و معترض باید ظرف مدت یک ماه از تاریخ تسلیم اعتراض به مرجع ثبتی، دادخواست به مرجع ذیصلاح قضایی تقدیم نماید در غیر اینصورت متقاضی ثبت یا نماینده قانونی وی می تواند به دادگاه مربوطه مراجعه و گواهی عدم تقدیم دادخواست را دریافت و به اداره ثبت تسلیم نماید. اداره ثبت بدون توجه به اعتراض عملیات ثبتی را با رعایت مقررات ادامه می دهد. مبداء اعتراض به اصل ملک، تاریخ انتشار روزنامه ایست کـه اولین آگهی نوبتی در آن درج شده است و ادارات ثبت باید مراقبت نمایند تاریخ انتشار آگهی کـه در زیر آگهی هم قید شده با تاریخ انتشار روزنامه مطابق باشد.
تبصره ـ الحاق 1380 ـ دادگاه ها در مورد دادخواست های مربوط به اصل و حدود و حقوق املاک پس از احراز اینکه اعتراض در مواعد مقرر به اداره ثبت مربوطه تسلیم شده و داخل مدت می باشد به موضوع رسیدگی والا قرار مقتضی صادر می نماید.
ماده 87 ـ قبل از انتشار آگهی نوبتی دادخواست اعتراض یا گواهی نامه جریان دعوا بین معترض و مستدعی ثبت پذیرفته نخواهد شد.
ماده 88 ـ منسوخ 1380 ـ دادخواست اعتراض اعم از اینکه رسیدگی بان در حدود صلاحیت صلحیه یا محقق ثبت یا بدایت یا دیوان محاکمات دارایی باشد کتبی خواهد بود و باید مطابق مقررات قانون اصول محاکمات حقوقی تنظیم و تمبر شود ولی ممکن است کـه در روی برگ های مخصوص دادخواست هم نوشته نشده باشد.
ماده 89 ـ اصلاح 1380 ـ اعتراض اعم از اینکه در مدت قانونی داده شده باشد یا خارج از مدت باید گرفته و متصدی امر بلافاصله روی اظهارنامه ملک مورد اعتراض در مورد هر اعتراض مهری کـه کلمه اعتراض روی آن نقش شده باشد زده و با قید تاریخ رسید به دهنده آن داده شود و همچنین در مواردی کـه گواهی نامه جریان دعوا به اداره ثبت تسلیم می شود باید طبق این ماده عمل شود.
ماده 90 ـ در رسید دادخواست اعتراض یا گواهی نامه جریان دعوا باید تاریخ رسید با تمام حروف قید شود.
ماده 91 ـ اصلاح 1380 ـ در مورد گواهی نامه هایی نیز کـه مطابق ماده 86 داده شده باشد متصدی امر بلافاصله روی اظهارنامه ملک در مورد هر گواهی مهری کـه جمله تقدیم دادخواست روی آن نقش شده باشد زده و با قید تاریخ رسید به دهنده آن داده شود.
ماده 92 ـ اصلاح 1380 ـ مسئول اداره ثبت نسبت به اعتراض هایی کـه خارج از مدت داده می شود نظر خود را در زیر برگ اعتراض نوشته و در نشست اداری طبق ماده 16 قانون ثبت مطرح می نماید تا تکلیف قطعی آن معین گردد.
ماده 93 ـ اصلاح 1380 ـ در مورد گواهی نامه هایی نیز کـه مطابق ماده 17 قانون ثبت داده شده و بنظر اداره خارج از مدت می باشد مدلول مواد 89، 90 و 92 در آن قسمتی کـه راجع به گرفتن گواهی نامه و دادن رسید و مهر اعتراض مقرر است رعایت خواهد شد.
ماده 94 ـ دادخواست هایی کـه از طرف دارایی بر ثبت املاک اشخاص یا از طرف اشخاص نسبت به مورد تقاضای دارایی تسلیم شود باید بوسیله دفتر اداره کل ثبت به دیوان محاکمات دارایی فرستاده شود.
ماده 95 ـ در مواردی کـه پرونده های ثبتی املاک و یا دفاتر اسناد رسمی و ازدواج و طلاق از نظر رسیدگی مقامات صلاحیت دار قضایی دادگستری مورد احتیاج این مقامات باشد مدیر ثبت یا سر دفتر پرونده یا دفتر مورد احتیاج را بوسیله یکی از کارمندان به آنجا فرستاده و مقامات مذکور پس از اقدامی کـه برای حفظ آثار مورد نظر لازم است بلافاصله پرونده یا دفتر را بوسیله آورنده عودت می دهند مگر اینکه باقی بودن پرونده یا دفتر مزبور را ضروری تشخیص دهند و مطابق قانون چنین اجازه ای به مقام صلاحیت دار قضایی داده شده باشد کـه در این صورت می تواند به مسئولیت خود با تعیین مدتی کـه وجود پرونده یا دفتر لازم است پرونده یا دفتر را نگاهداشته و پس از رفع احتیاج فوراً به اداره ثبت یا دفترخانه مربوطه اعاده دهند.
ماده 96 ـ منسوخ 1380 ـ اگر دادخواست در خارج از مدت به شعبه یا دایره ثبتی داده شده کـه در مقر دادگاه ابتدایی نیست رییس شعبه یا دایره نظر خود را کتباً در زیر دادخواست نوشته و برای تعیین تکلیف به اداره مرکزی ثبت کـه در آن حوزه واقع است میفرستد.
ماده 97 ـ اصلاح 1380 ـ رییس دادگاه با دعوت اداره ثبت در غیر ساعت اداری و در موقعی کـه با موافقت مسئول اداره ثبت معین می شود در اداره ثبت حاضر و در موضوع اعتراض های مذکور در ماده 92 و گواهی نامه مذکور در ماده 93 رسیدگی و زیر برگ اعتراض یا گواهی نامه کتباً اظهار نظر می نماید مسئول ثبت یا نماینده او نیز در این نشست حضور خواهد داشت.
ماده 98 ـ منسوخ 1380 ـ نسبت به سایر نواقص کـه ممکن است در دادخواست اعتراض نموده باشد اداره ثبت اظهارنظر نکرده و اجراء مقررات ماده 16 و 19 اصول محاکمات آزمایش به عهده محقق ثبت یا دادگاه مربوطه است.
ماده 99 ـ اعتراضی کـه باید برای حفظ منافع وقف به عمل آید در مورد موقوفاتی کـه متولی خاص ندارد به عهده اداره اوقاف و در مورد موقوفات عام المنفعه کـه متولی خاصی دارد به عهده متولی یا ناظر یا اداره اوقاف است و در حبس عام المنفعه نیز اعتراضی کـه باید برای حفظ منافع حبس به عمل آید به عهده متصدی امور حبس است.
ماده 100 ـ در موقوفات خاصه متولی و هر یک از موقوف علیهم و در حبس به نفع اشخاص معین متصدی امور حبس و هر یک از محبوس لهم می توانند برای حفظ منافع وقف یا حبس دادخواست اعتراض بدهند حق مزبور را ناظر وقف نیز اگر باشد دارا می باشد و اعتراضی کـه باید برای حفظ منافع ثلث باقی داده شود به عهده وصی یا ناظر ثلث می باشد و در ثلث غیرباقی کسانی نیز حق اعتراض دارند کـه بعد از خروج ملک از حالت ثلث در آن ملک ذی حق می شوند.
ماده 101 ـ در موردی کـه ملکی مورد اعتراض واقع شود اعم از اینکه مستدعی ثبت به اعتراض معترض تمکین کند یا در دادگاه محکوم شود معترض محکوم له جانشین مستدعی شناخته شده و چنانچه مانع دیگری نباشد ملک طبق حکم نهایی دادگاه ثبت خواهد گردید و محتاج به آگهی مجدد بنام معترض نخواهد بود.
ماده 102 ـ در مواردیکه قبل از اعتراض پس از خاتمه مدت قانونی مستدعی ثبتی بدون اینکه مطابق مقررات انتقالی واقع شود گواهی کند کـه تمام یا قسمتی از ملک مورد تقاضای او در موقع تقاضا متعلق به دیگری بوده آن مقدار از مورد تقاضای او خارج و مجددا از مالک واقعی آن تقاضای ثبت پذیرفته خواهد شد.
فصل ششم: در ثبت املاک در دفتر املاک و ثبت انتقالات ملک
ماده 103 ـ پس از اتمام عملیات مقدماتی ثبت مسئول دفتر ثبت ملک را با مشخصات زیر در دفتر املاک نموده و به نمونه امضاء مدیر ثبت یا کارمندی کـه از طرف وزارت دادگستری برای نمونه کردن دفتر و برگ های مالکیت مجاز است میرساند:
1 ـ شماره ملک.
2 ـ تاریخ ثبت ملک در دفتر املاک.
3 ـ اسم و نام خانوادگی و شماره شناسنامه و محل صدور آن و محل اقامت و تابعیت مالک.
4 ـ نوع و مشخصات ملک و محل وقوع و اجراء و متعلقات آن.
5 ـ حدود ملک.
6 ـ بهای ملک.
7 ـ حقوق عینیه کـه اشخاص در آن ملک دارند با اسامی صاحبان حقوق و همچنین حقوق ارتفاقیه کـه برای ملک مورد ثبت در املاک مجاور و یا برای املاک مجاور در ملک مورد ثبت موجود است.
ماده 104 ـ در موقع انتقال تمام یا قسمتی از ملک ثبت شده و یا واگذاری حقی نسبت به عین ملک سند معامله در دفتر اسناد رسمی ثبت و خلاصه آن در دفتر املاک زیر ثبت ملک به طریق آتی ثبت می شود (1) در مورد انتقال قطعی تمام ملک باید خلاصه انتقال را مطابق معمول در زیر ثبت ملک ثبت و خروج آنرا از ملکیت مالک اولی نیز با مرکب قرمز در ملاحظات دفتر املاک قید نمایند. (2) اگر انتقال راجع به قسمتی از ملک مفروزا یا مشاعا باشد خروج آنرا از مالکیت مالک اولی به نحوی کـه به منزله ذکر خلاصه معامله نیز محسوب شود با مرکب قرمز در زیر ثبت ملک یا در ستون ملاحظات باین شرح (یکدانگ مشاع یا دو دانگ مفروز یا دوهزار گز از ملک بالا را آقای مالک به موجب سند شماره (....) به آقای ..... منتقل کرده و در صفحه .... این دفتر یا دفتر متمم شماره .... ثبت و از ملکیت مالک بالا خارج گردید) قید و سپس مورد انتقال را اگر مشاع است بنحو ثبت املاک مشاعه و اگر مفروز است بطور یک ملک مستقل با تمام مشخصات و حدود و بها و حقوق در صفحه معینی از دفتر اصلی یا متمم ثبت و در ملاحظات ثبت آن نیز یادداشت نمایند کـه اصل ملک در صفحه .... دفتر .... ثبت شده یا مورد ثبت از ملک شماره ...... کـه در صفحه ..... ثبت شده افراز شده است (3) هر گاه نسبت به هر یک از 2 قسمت املاک بالا انتقالاتی بطور شرطی و رهنی یا قطعی واقع شود به وفق معول سابق خلاصه آن را در زیر ثبت ملک ثبت و فسخ و فک را نیز در موقع خود در مقابل همان قسمت در ستون ملاحظات دفتر یادداشت نمایند و به همین طریق خلاصه کلیه معاملات راجعه به عین ملک مزبور در دفتر املاک به ترتیب تاریخ زیر یکدیگر ثبت خواهد شد.
در موارد بالا سردفتر خلاصه معامله را در برگ مخصوصی کـه برای این کار تهیه شده در دو برگ نوشته و یک برگ را به منتقل الیه تسلیم و دیگری را به دفتر املاک حوزه ثبت ملک ارسال می دارد خلاصه مذکور علاوه بر نمونه (امضاء) متعاملین باید به نمونه سردفتر و نماینده ثبت (چنانچه نماینده داشته باشد) رسیده باشد.
مسئول دفتر املاک باید خلاصه مذکور فوق را فوراً بطوریکه در بالا مقرر است در زیر ثبت ملک قید نموده به نمونه مدیر ثبت برساند.
شخصی هم کـه نسبت به عین ملک حقی به او واگذار شده باید برگی کـه به او داده شده است به دفتر املاک حوزه تسلیم نموده و در صورتی کـه قبلاً به طریق نامبرده بالا در زیر ثبت ملک ثبت نشده باشد ثبت آنرا تقاضا نماید در موقع فسخ معاملات نیز باید سردفتر لاشه سند باطل شده و آگهی فسخ را به اداره ثبت بفرستد تا در ملاحظات دفتر املاک قید شود.
هر گاه معامله راجع باشد به انتقال قطعی تمام ملک ثبت شده سردفتر انتقال را در صفحات مخصوص به انتقالات سند مالکیت قید و نمونه کرده و به منتقل الیه تسلیم می نماید تا در صورتی کـه بخواهد سند مالکیت تازه برای خود بگیرد.
در مواردی کـه معامله راجع به انتقال یک قسمت از ملک باشد خلاصه آن باید در صفحات مخصوص به انتقالات سند مالکیت قید و نمونه گردیده و سند مزبور بناقل مسترد گردد و در این صورت منتقل الیه می تواند به اداره ثبت حوزه وقوع ملک مراجعه کرده و برای خود سند مالکیت مستقلی بگیرد.
در مواردی نیز کـه معامله مربوط به واگذاری حق عینی نسبت به ملک باشد مثل (رهن و حقوق ارتفاقی) و یا راجع به انتقال تمام یا قسمتی از عین ملک باشد ولی با حق استرداد سردفتر باید آنرا در صفحات مخصوص به انتقالات سند مالکیت نوشته نمونه نماید در مورد عمری و رقبی و سکنی و مواردی کـه معامله راجع به انتقال سود ملکی برای بیش از 3 سال باشد مقررات بالا راجع به تنظیم خلاصه سند در دو برگ و فرستادن آن به اداره ثبت حوزه وقوع ملک و قید آن در زیر ثبت ملک در دفتر املاک و در سند مالکیت باید مجری گردد.
در موارد صلح های محاباتی با حق خیار فسخ و یا استفاده از سود و غیره برای مصالح نسبت به املاک ثبت شده مطابق خلاصه معامله با قید حق خیار و سایر حقوق منظور شده بنام متصالح در دفتر ثبت و سند مالکیت صادر می شود و در صورت فسخ از طرف مصالح و یا انقضای مدت خیار یا اسقاط حق مذکور مراتب در دفتر و در برگ های مالکیت قید می شود.
ماده 104 مکرر ـ الحاق 1324 ـ چنانچه پس از ثبت ملک در دفتر املاک مالک آن به موجب سند رسمی قراردادی نماید کـه بالنتیجه اعیان احداثی در آن ملک به ملکیت طرف قرارداد کـه مجاز در احداث اعیانی بوده مستقر گردد خلاصه سند قرارداد او را باید در ستون انتقالات سند مالکیت و ذیل ثبت ملک قید نمود و مالک اعیانی پس از انجام عمل می تواند سند مالکیت آنرا از اداره ثبت بخواهد اداره ثبت وقت معاینه محل و تعیین حدود و حقوق ارتفاقی اعیانی را به مالک عرصه و مجاورین اخطار می نماید و در وقت مقرر صورت مجلس معاینه را تنظیم کـه هر گاه اختلافی نباشد با دریافت حق الثبت انتقال سند مالکیت اعیانی را صادر خواهد نمود و در صورت بروز اختلاف و ارائه گواهی رجوع به دادگاه از تاریخ تنظیم صورت مجلس تا 30 روز از صدور سند مالکیت تا صدور حکم نهایی خودداری می شود.
ماده 105 ـ در مواردی کـه سند مالکیت جدید صادر می شود باید سند مالکیت اولی باطل شده در پرونده مربوطه بایگانی و در مورد انتقال ملک به ورثه باید بعد از احراز انحصار وراثت و سمت ورثه نسبت به مورث خلاصه مفاد و شماره گواهینامه دادگاه راجع به حصر وراثت در ملاحظات دفتر قید و در زیر ثبت اولیه ملک سهم یکی از وراث ثبت و سهام بقیه وراث در دفتر جاری ثبت شود و چنانچه مالک پس از خاتمه جریان ثبتی و قبل از ثبت ملک در دفتر املاک فوت شود حصه هر یک از ورثه از ملک طبق مقررات به طریقی کـه در تصدیق انحصار وراثت معین شده یا بین ورثه مذکور در تصدیق انحصار وراثت توافق حاصل شده باشد با قید انتقال از مورث متوفی ثبت می شود و دیگر ثبت ملک مستقلاً بنام مورث لازم نخواهد بود.
تبصره 1 ـ الحاق 1380 ـ هر گاه ورثه متوفی یا قائم مقام یا نماینده قانونی آنها تقاضای پرداخت بهاء ربع یا ثمن اعیانی زوجه متوفی را از اداره ثبت بنمایند مسئول ثبت محل کارشناس رسمی دادگستری را برای ارزیابی تعیین می کند تا کارشناس بهاء عادله اعیانی را با لحاظ ماده 947 قانون مدنی و سایر مقررات معین نماید ورثه می توانند بهاء مذکور را به حساب سپرده ادارات ثبت تودیع نمایند اداره ثبت بهاء تعیین شده ملک را به ذینفع ابلاغ واقعی می کند و چنانچه ذی نفع فاقد نشانی باشد یا نشانی تعیین شده موافق با واقع نباشد مراتب در یکی از روزنامه های کثیرالانتشار فقط یک مرتبه آگهی خواهد شد. در آگهی مزبور و همچنین در اخطاریه حسب مورد باید تصریح شود کـه ذینفع جهت اخذ سپرده مذکور به اداره مربوطه مراجعه نماید و در صورتی کـه مدعی تضییع حق باشد ظرف مدت یک ماه پس از رؤیت اخطار یا انتشار آگهی می تواند به دادگاه صالحه مراجعه و گواهی طرح دعوی را به اداره ثبت محل ارائه نماید.
تبصره 2 ـ الحاق 1380 ـ هر گاه ظرف مدت مرقوم گواهی طرح دعوی تسلیم نشود اداره ثبت سند مالکیت ملک را بدون استثناء بهاء اعیانی صادر خواهد نمود و در صورت وصول گواهی طرح دعوی در مدت مزبور صدور سند مالکیت به شرح فوق موکول به صدور حکم نهایی است. هزینه ارزیابی و آگهی به عهده متقاضی است.
ماده 106 ـ اصلاح 1380 ـ در مواردی کـه مطابق ماده 104 سند مالکیت جدید داده می شود بر اساس مقررات هزینه قانونی سند مالکیت جدید دریافت خواهد شد در صورتی کـه املاک بعد از ثبت در دفتر املاک به قطعات مفروزه یا آپارتمان تفکیک شود در صورت درخواست مالک یا مالکین اداره ثبت مطابق صورت مجلس تفکیکی یکی از قطعات را در زیر ثبت ملک و بقیه را در صفحه یا صفحات دفتر جاری یا دفتر متمم ثبت نموده و با ابطال سند مالکیت اولیه در مورد هریک از قطعات مفروزه یا آپارتمان ها سند مالکیت تفکیکی و جداگانه صادر خواهد شد.
ماده 107 ـ املاک موقوفه پس از ثبت در دفتر املاک در دفتر ثبت موقوفات نیز به ترتیب و در زیر یکدیگر ثبت خواهد شد و در دفتر مزبور احتیاج به گذاردن صفحات سفید نخواهد داشت. املاک مورد ثلث باقی نیز در دفتر مزبور به ثبت خواهد رسید.
ماده 108 ـ نمونه دفتر املاک باید با دست به عمل آید و نمونه مهری ممنوع است.
ماده 109 ـ املاکی کـه از جهت بنا مفروز و از حیث صحن و غیره مشاع است طبق ماده 3 در دفتر املاک برای هر سهمی 3 صفحه تشخیص داده می شود و انتقالات هر سهمی زیر ثبت همان قسمت ثبت و حدود و مشخصات و حقوق ارتفاقی قسمت مشاع را در زیر ثبت سهم اولی قید و در بقیه سهام و صفحات ذکر شماره صفحه اولیه کافی خواهد بود.
ماده 110 ـ اصلاح 1380 ـ هر گاه ملک مشاع در نتیجه انتقالات به یک نفر منتقل شود در صورت تقاضای مالک در ملاحظات هر یک از صفحات ثبت مربوط به سهام مالکین مراتب ذکر می شود و انتقال مزبور در زیر ثبت آخرین سهم با رعایت مقررات بالا ثبت و اسناد مالکیت اولیه باطل و یک جلد سند مالکیت جدید صادر شود.
ماده 111 ـ ثبت انتقالات قهری به نام ورثه در دفتر املاک مجانی است و حق الثبت به آنان تعلق نمی گیرد.
ماده 112 ـ برای حقوق ارتفاقی کـه برای اشخاص در سند مالکیت غیر قید شده است صاحبان حقوق می توانند طبق ماده 124 و 125 قانون ثبت گواهینامه بگیرند.
ماده 113 ـ اصلاح 1380 ـ برای هر شخصی از هر شماره ملک باید یک جلد سند مالکیت جداگانه صادر شود.
ماده 114 ـ هر گاه ملک مشاع از طرف چند نفر درخواست ثبت شده و قبل از ثبت ملک بیکنفر منتقل شود با تذکر باسامی متقاضیانی کـه ملک بنام آنها آگهی شده و انتقال داده اند بنام منتقل الیه در یکجا ثبت شده و سند مالکیت تمام ملک صادر می گردد.
ماده 115 ـ در املاک مشاع برای هر شریک نسبت به سهم او یک سند مالکیت صادر خواهد شد
ماده 116 ـ در ثبت اعیانی املاک مزروعی برای هر شماره دو صفحه دفتر املاک کافی است و در صورتی کـه ارزش آن کمتر از هزار ریال باشد برگ های مخصوصی کـه تنظیم شده صادر می گردد.
ماده 117 ـ تغییر در وضعیات املاک ثبت شده مستلزم تغییر سند مالکیت نیست مگر در مورد انتقال تمام یا قسمتی از آنکه در این مورد سند تازه بنام منتقل الیه با ذکر مشخصات معامله صادر خواهد گردید.
ماده 118 ـ در قسمت املاک مشاع کـه یک قسمت از آن در ثبت عادی بدون ذکر شماره املاک مجاور ثبت شده و برای بقیه در ثبت عمومی سند مالکیت صادر می شود بایستی شماره املاک مجاور در ثبت سهام اخیر قید و در ملاحظات ثبت سهم اولیه نیز تصریح شود و در صورتی کـه تمام سهام ملک مشاع بدون قید شماره املاک مجاور ثبت شده باشد در موقع انتقال و صدور سند مالکیت تازه بایستی شماره املاک مجاورین قید گردد و همچنین نسبت بهر ملکی کـه در ثبت عادی سند آن صادر شده است.
ماده 119 ـ املاک مشاعی کـه سهام مالکین یک قسمت از آن تواماً در یکجا ثبت و سند مالکیت صادر شده و بقیه سهام در ثبت عمومی سند مالکیت صادر می شود قسمت ثبت شده بحالت اول باقی ولی برای سهم هر یک از شرکاء بعدی سه صفحه سفید تخصیص و در ملاحظات ثبت هر یک از سهام شماره صفحات ثبت سایر سهام ذکر می شود.
ماده 120 ـ اصلاح 1380 ـ در مواردی کـه مالک به علت از بین رفتن یا گم شدن سند مالکیت تقاضای صدور المثنی سند مالکیت می نماید بایستی طریق از بین رفتن یا گم شدن سند را کتباً به اداره ثبت محل اعلام و استشهادیه ای (که نمونه آنرا سازمان ثبت اسناد و املاک کشور چاپ نموده و دو برگ برای تنظیم و تکمیل به درخواست کننده داده می شود)، مبنی بر شهادت و اظهار اطلاع حداقل سه نفر کـه هویت و امضاء آنها به گواهی یکنفر از شهود مذکور رسیده و هویت و امضاء نامبرده به گواهی نیروی انتظامی محل یا یکی از دفاتر اسناد رسمی رسیده باشد ضمیمه نماید.
اداره ثبت پس از وصول درخواست نامه و برگ استشهاد باید نخست آنرا ثبت و در دفتر املاک منعکس کند و سپس مراتب را طی بخشنامه ای به دفاتر اسناد رسمی اعلام کند و در محل هایی کـه از رایانه استفاده می شود صدور بخشنامه مزبور ضرورت نداشته و بایستی موضوع را به متصدی رایانه ابلاغ نمایند و پس از آن به هزینه درخواست کننده مراتب را یک نوبت در یکی از روزنامه های کثیرالانتشار یا یکی از روزنامه هایی کـه آگهی های ثبتی در آن درج می شود آگهی کند. در صورتی کـه تا ده روز از تاریخ انتشار آگهی اعتراضی نرسیده یا در صورت اعتراض اصل سند مالکیت یا سند معامله ارائه نشده باشد اداره ثبت اقدام به صدور المثنی سند مالکیت خواهد نمود و در مواردی هم کـه مندرجات صفحه یا صفحات سند مالکیت مفقود گردیده می بایست المثنی صادر گردد.
سند مالکیت المثنی حاوی کلیه مندرجات سند مفقودی است. (ذکر اسناد شرطی و رهنی کـه فسخ و یا فک شده ضرورتی ندارد.) در آگهی کـه در روزنامه منتشر می شود باید مطالب زیر قید شود:
1 ـ نام و نام خانوادگی مالک.
2 ـ شماره پلاک و بخش و محل وقوع ملک.
3 ـ خلاصه ادعای از بین رفتن یا گم شدن سند مالکیت.
4 ـ معاملاتی کـه به حکایت سوابق ثبتی و اظهار مالک مستند به سند رسمی در سند مالکیت نوشته شده است.
5 ـ تذکر به اینکه هر کس نسبت به ملک مورد آگهی معامله ای کرده کـه در قسمت 4 ذکر نشده یا مدعی وجود سند مالکیت نزد خود می باشد باید تا ده روز پس از انتشار آگهی به ثبت محل مراجعه و اعتراض خود را ضمن ارائه اصل سند مالکیت یا سند معامله تسلیم نماید و اگر ظرف مهلت مقرر اعتراضی نرسد و یا در صورت اعتراض اصل سند مالکیت یا سند معامله ارائه نشود اداره ثبت المثنی سند مالکیت را طبق مقررات صادر و به متقاضی تسلیم خواهد کرد. (در صورت ارائه سند مالکیت یا سند معامله صورت مجلس مبنی بر وجود آن نزد معترض در دو نسخه تنظیم و یک نسخه آن به متقاضی المثنی تسلیم و اصل سند به ارائه دهنده مسترد می شود.) در صورتی کـه در آگهی مذکور اشتباهی رخ دهد تشخیص اشتباه و صدور دستور رفع اشتباه به عهده مسئول اداره کل ثبت اسناد و املاک استان مربوط خواهد بود.
تبصره 1 ـ اداره ثبت مکلف است هنگام صدور المثنی سند مالکیت مراتب را به دفاتر حوزه خود کتباً اعلام و متذکر شود کـه هر موقع نسبت به پلاک موضوع المثنی سند مالکیت بخواهند هرگونه سند معامله ای تنظیم نمایند (اعم از اینکه به استناد اصل سند مالکیت باشد یا المثنی) جریان ثبتی ملک را استعلام و سپس در صورت نبودن مانع اقدام به تنظیم و ثبت معامله کنند هر یک از دفترخانه ها مکلفند دفتری برای ثبت شماره پلاک این قبیل املاک داشته باشند کـه در موقع تنظیم اسناد به آن مراجعه نموده در صورتی کـه مورد معامله از املاکی باشد کـه نسبت به آن سند مالکیت المثنی صادر شده باید قبلاً جریان ثبتی ملک را استعلام و در صورت نبودن مانعی اقدام به تنظیم سند بنمایند و در محل هایی کـه از رایانه استفاده می شود نیاز به اعلام موضوع به دفاتر اسناد رسمی نمی باشد ولی دفاتر با توجه به سند مالکیت المثنی در موقع انجام معامله باید جریان ثبتی را استعلام و سپس در صورت نبودن مانع اقدام به تنظیم و ثبت معامله نمایند. تخلف از رعایت دستور فوق مستلزم کیفر درجه سه به بالا مقرر در ماده 38 قانون دفاتر اسناد رسمی است.
تبصره 2 ـ در مواردی کـه سند مالکیت در ید ثالث بوده و دادگاه حکم به استرداد آن می دهد و با صدور اجراییه نیز استرداد سند مالکیت مقدور نمی شود مالک می تواند با اخذ گواهی از دادگاه صادر کننده حکم و تسلیم آن به اداره ثبت مربوطه تقاضای صدور سند مالکیت المثنی بنماید. در این مورد ارائه فرم استشهاد و انتشار آگهی فقدان سند مالکیت ضرورت نداشته اداره ثبت باید با رعایت تبصره یک طبق گواهی دادگاه مبادرت به صدور المثنی بنماید.
تبصره 3 ـ هر گاه بعضی از ورثه با تسلیم رونوشت گواهی انحصار وراثت و سایر مدارک ضروری صدور سند مالکیت سهمیه خود را از ماترک مورث تقاضا نمایند و اعلام بدارند کـه سند مالکیت مورث نزد احد از وراث است کـه از ابراز و تسلیم آن به وارث یا اداره ثبت خودداری می نماید اداره ثبت مکلف است پس از اخطار به شخص مذکور و انقضاء مدت ده روز از تاریخ ابلاغ اخطاریه مراتب را یکبار در یکی از روزنامه های کثیرالانتشار آگهی نماید. چنانچه دارنده سند مالکیت بدون مجوز قانونی ظرف مهلت معین شده در آگهی، سند مورد مطالبه را تسلیم ننماید سند مالکیت وراث متقاضی را با رعایت کلیه مقررات قانونی صادر و تسلیم خواهد کرد و بلافاصله طی بخشنامه ای به کلیه دفاتر اسناد رسمی اعلام خواهد نمود کـه هر موقع سند مورث ابراز گردید آنرا اخذ و برای اقدام به اداره ثبت ارسال دارند
تبصره 4 ـ الحاق 1380 ـ در مواردی کـه سند مالکیت بنام دولت صادر گردیده و یا سند مالکیت بنام دیگری صادر و بعداً به دولت منتقل شده باشد و مرجع ذیربط به علت از بین رفتن یا گم شدن سند مالکیت مربوطه با گواهی وزارت دارایی و امور اقتصادی تقاضای صدور المثنی سند مالکیت مفقوده را می نماید از شمول این ماده مستثنی است.
تبصره 5 ـ الحاق 1380 ـ هر گاه به علت ریختن جوهر یا سوختگی یا پارگی و یا جهات دیگری قسمتی از سند مالکیت از بین رفته باشد و یا قابل استفاده نباشد اداره ثبت با انجام تشریفات مقرر در این ماده اقدام به صدور المثنی سند مالکیت خواهد نمود و سند مالکیت ناقص را باطل و در پرونده بایگانی می نماید.
تبصره 6 ـ الحاق 1380 ـ در صورت اعلام کتبی مالک مبنی بر پیدا شدن سند مالکیت اولیه چنانچه با سند مالکیت المثنی معامله ای انجام نشده باشد سند مالکیت المثنی باطل و مراتب پیرو بخشنامه مربوط به دفاتر اسناد رسمی تابعه اعلام گردد و چنانچه با سند مالکیت المثنی معامله ای انجام شده باشد سند مالکیت اصلی اخذ و پس از ابطال در پرونده ثبتی مربوط ضبط گردد.
ماده 121 ـ برای هر سهمی از املاک مشاع یک پیش نویس سند مالکیت تنظیم می گردد و حدود کلیه ملک در یکی از پیش نویس ها قید و در بقیه اشاره به پیش نویس مزبوره می شود و به همین ترتیب در دفتر املاک ثبت و در زیر هر سهمی نوشته می شود کـه حدود مطابق حدودی است کـه در صفحه شماره فلان نوشته شده.
ماده 122 ـ در مورد وصیت نسبت به ملک ثبت شده باید مفاد وصیت در سند مالکیت مثل سایر معاملات قید شده و خلاصه آن به دفتر املاک فرستاده شود و همچنین در موقع عدول از وصیت ترتیب مزبور رعایت و در صورتی کـه ملک مورد وصیت ثبت نشده باشد باید مفاد وصیت در پرونده ثبتی بایگانی و موقع صدور سند مالکیت رعایت گردد.
ماده 123 ـ در مورد ثمن اعیانی کـه ضمن درخواست ثبت ملک یا مستقیما به عنوان ثمن اعیانی درخواست و آگهی شده باشد سند مالکیت صادر می گردد ولی هر گاه در درخواست بهای ثمن اعیانی گواهی شده باشد فقط به صاحب آن گواهی نامه حق مزبور داده می شود.
ماده 124 ـ در موردی کـه برای استیفاء طلب بستانکار طبق حکم دادگاه ملک مدیون به تصرف بستانکار داده می شود اداره ثبت باید متصرف را جانشین مدیون شناخته و اگر ملک بنام مدیون بثبت رسیده باید مطابق همان حکم ملک را بنام محکوم له مثل مورد انتقال ثبت نماید.
ماده 125 ـ املاک مشاعی کـه اولین سهم آن در دفتر املاک ثبت می شود بازگذاشتن صفحات سفید برای ثبت بقیه سهام آن لازم نیست و باید بقیه سهام را به ترتیب طبق معمول در دفاتر جاری ثبت و شماره صفحه و ثبت آنرا در ستون ملاحظات ثبت سهم اول قید نمایند و نسبت به صفحاتی کـه تا این تاریخ برای ثبت بقیه سهام بازگذاشته شده در همان صفحات سفید ثبت گردد.
تبصره ـ املاک مشاعی کـه اولین سهم و قسمت آن در دفتر املاک ثبت می شود بازگذاشتن صفحات سفید برای ثبت بقیه سهام آن لازم نیست و باید بقیه سهام را به ترتیب طبق معمول در دفاتر جاری ثبت نموده و شماره صفحه و ثبت آن را در ستون ملاحظات ثبت سهم اول قید نمایند و نسبت به صفحاتی که تا این تاریخ برای ثبت بقیه سهام بازگذاشته شده در همان صفحات سفید ثبت نموده و طبق ماده 125 عمل نمایند.
ماده 126 ـ اصلاح 1380 ـ در مورد قنوات مستقل دفتری به نام دفتر ثبت قنوات تخصیص داده می شود تا کلیه قنواتی کـه مستقلاً مورد معامله واقع می شود و تابع املاک نیست در آن دفتر به ثبت برسد و با رعایت تعداد قنوات هر ناحیه و به نسبت سهام و عده مالکین آن باید یک یا چند دفتر برای قنوات یک یا چند ناحیه اختصاص داده شود.
فصل هفتم ـ در وظائف محققین ثبت
مبحث اول: در تعیین و صلاحیت محققین ثبت
ماده 127 ـ محققین ثبت از میان خدمت گزاران وزارت دادگستری کـه لااقل 25 سال سن و اطلاعات کافی متناسب با این شغل داشته باشند معین می گردند.
ماده 128 ـ در موارد زیر رسیدگی به دعاوی بین معترضین و مستدعیان ثبت جز در حوزه کـه محقق ثبت برای آن معین نشده از خصائص محقق ثبت خواهد بود. 1 ـ در صورتی کـه میزان اختلاف از ده هزار ریال تجاوز نکند. 2 ـ در صورتی کـه درخواست ثبت راجع به قنات یا چشمه سار مشاع و یا هر ملک مشاع دیگر بوده و سهامی کـه درخواست ثبت آن شده مجموعاً بیش از سهام واقعی ملک یا قنات یا چشمه سار بشود و سهم هر یک از شرکاء ده هزار ریال یا کمتر باشد.
ماده 129 ـ در مورد ماده بالا رای محقق ثبت قابل استیناف بوده و شاکی می تواند تا ده روز پس از ابلاغ رای به نزدیک ترین دادگاه بدایت شکایت استینافی کند رایی کـه از دادگاه مزبور استینافاً صادر می شود قابل تمیز است. محقق ثبت باید در ضمن رای خود حق استیناف را ذکر کرده و دادگاه را هم کـه باید استینافاً رسیدگی کند صریحاً معین نماید.
ماده 130 ـ در مورد قنوات و چمشه سارها و املاک مشاعه هر گاه سهامی کـه درخواست ثبت آن شده مجموعاً بیش از سهام واقعی مالک یا قنات یا چشمه سار باشد محقق ثبت به درخواست اداره ثبت بدون رعایت حد نصاب مذکور در ماده 127 رسیدگی کرده رای خواهد دارد. کسانی کـه در این مورد به رای محقق ثبت تسلیم نباشند می توانند تا ده روز پس از ابلاغ رای به دادگاه بدایت شکایت استینافی کنند.
ماده 131 ـ دعاوی ناشی از درخواست ثبت هر ملک باید به محققی رجوع شود کـه در اداره یا دائره ثبت اسناد محل وقوع ملک ماموریت دارد.
ماده 132 ـ در صورتی کـه در یک اداره یا دائره ثبت اسناد محققین ثبت متعدد باشد تقسیم کارها به عهده محقق اول خواهد بود.
ماده 133 ـ محقق ثبت می تواند در صورت محق بودن معترض حکم تخلیه ید مستدعی ثبت را نیز صادر کند مشروط بر اینکه معترض این درخواست را ضمن دادخواست خود نموده باشد.
مبحث دوم: در ترتیب رسیدگی
ماده 134 ـ بعد از وصول دادخواست محقق ثبت با رعایت یک روز برای هر شش فرسخ مسافت طرف را برای روز نشست کـه معین می نماید احضار میکند ولی موعد مقرر برای حضور مدعی علیه باید از تاریخ ابلاغ احضارنامه به مدعی علیه کمتر از یک روز نباشد احضاریه در دو نسخه بوده یکی به مستدعی ثبت تسلیم و دیگری به نمونه او رسیده به محقق ثبت تسلیم می گردد.
ماده 135 ـ در ابلاغ احضاریه مقررات اصول محاکمات آزمایش راجع به ابلاغ احضاریه رعایت خواهد شد.
ماده 136 ـ در موعد مقرر طرفین باید یا شخصاً حاضر گردند و یا وکیل ثابت الوکاله بفرستند.
ماده 137 ـ انتخاب وکیل از میان وکلاء مجاز دادگستری اجباری نیست لیکن اگر اشخاص بخواهند شغل خود را وکالت در امور ثبت و دادرسی در محضر محققین ثبت قرار دهند باید تحصیل پروانه مخصوص نموده از مقررات وزارت دادگستری تبعیت نمایند هر وکیل ثبت کـه از عهده انجام امور محول بخود برنیامده یا سوء اخلاق نشان بدهد ممنوع الوکاله خواهد شد هر کس در ظرف یکسال در بیش از سه امر ثبت یا بیش از سه دعوی ثبت وکالت کرده باشد مشتغل به شغل وکالت محسوب خواهد شد.
ماده 138 ـ محقق ثبت باید در نشست اول به طرفین تکلیف صلح کند و اگر در همان نشست طرفین اصولا حاضر برای صلح نشدند محقق رسیدگی کرده حکم خواهد داد.
ماده 139 ـ ارجاع به داوری فقط وقتی ممکن است کـه طرفین تراضی نمایند.
ماده 140 ـ محقق ثبت باید خلاصه مذاکرات هر یک از طرفین را در پرونده امر قید و به مهر یا نمونه آنها برساند و اگر طرفین یا یکی از آنها سواد نداشته باشد این نکته باید در صورت نشست قید شود.
مبحث سوم: در اسناد کتبی
ماده 141 ـ محقق ثبت باید کلیه اسناد کتبی مربوط به دعوی را کـه طرفین ابراز میکنند مورد مداقه قرار داده خواه اسناد مزبوره رسمی باشد و خواه عادی.
ماده 142 ـ اعتبار اسناد رسمی همان است کـه به موجب اصول محاکمات حقوقی و قانون ثبت اسناد و املاک مقرر است.
ماده 143 ـ هیچیک از متداعیین نمی توانند نسبت به سندی کـه خودش داده و آنرا نمونه کرده یا از طرف او داده شده و به نمونه او رسیده است اظهار بی اطلاعی کند و هر گاه بخواهد آن سند را رد نماید یا باید نسبت بان ادعای جعلیت کند و یا مدلل نماید کـه آن سند به جهتی از جهات قانونی از اعتبار افتاده است.
ماده 144 ـ اگر نسبت به سندی کـه برای صدور حکم اهمیت دارد اقامه دعوی جعل شود محقق ثبت باید به طرفی کـه آن سند را ابراز کرده تکلیف نماید کـه آنرا پس بگیرد و هر گاه صاحب سند به این تکلیف راضی نشد و طرف مقابل هم ادعای جعلیت را پس نگرفت محقق ثبت به دعوی جعل رسیدگی کرده قرار مقتضی صادر می کند مگر اینکه مدعی جاعل را نیز معرفی کرده باشد کـه در اینصورت محقق ثبت رسیدگی بامر را بپارکه بدایت حوزه کـه در انجام ماموریت دارد احاله می کند.
ماده 145 ـ هر گاه محقق ثبت در نتیجه رسیدگی به دعوی جعل قرار جعلیت سند را صادر نماید سند مزبور را باید با رونوشت قرار خود نزد دادخواه نخست کـه در حوزه آن ماموریت دارد ارسال کند.
مبحث چهارم: در معاینه محلی و عقیده کارشناس
ماده 146 ـ معاینه محلی به خواهش یکی از متداعیین یا به نظر خود محقق ثبت به عمل می آید.
ماده 147 ـ معاینه در حضور محقق ثبت و متداعیین و لااقل دو نفر گواه طرف اعتماد کـه کتبا یا شفاها احضار شده باشند به عمل می آید.
ماده 148 ـ هر گاه متداعیین و یا گواه هایی کـه قبلا برای معاینه محلی احضار شده اند در موعد مقرر حاضر نشوند عدم حضور آنها مانع از انجام معاینه نمی شود. غائبین حق شکایت نخواهند داشت.
ماده 149 ـ محقق ثبت می تواند به تقاضای یکی از طرفین و یا به نظر خود اطلاعات کارشناس را بخواهد در این صورت متداعیین به تراضی یک یا سه نفر کارشناس بر می گزینند و هر گاه تراضی نشد عده لازم را خود محقق ثبت معین میکند در این صورت طرفین مطابق ماده 151 این آیین نامه حق رد آن ها را خواهند داشت.
ماده 150 ـ از معاینه محلی و اظهارات کارشناس صورت مجلسی مرتب شده و به نمونه محقق ثبت و متداعیین و گواه ها و کارشناس میرسد و هر گاه کسی از حضار سواد نداشته باشد در صورت مجلس قید می شود و در صورتی کـه معاینه محلی و یا عقیده کارشناس قاطع باشد محقق ثبت می تواند فوراً در خود محل حکم دهد.
مبحث پنجم: در رد محقق ثبت
ماده 151 ـ در موارد مفصله زیر محقق ثبت باید راسا از رسیدگی امتناع کند و متداعیین می توانند او را رد نمایند
1 ـ وقتی کـه محقق ثبت سود شخصی در ادعایی کـه اقامه شده است داشته باشد.
2 ـ وقتی کـه محقق ثبت با یکی از متداعیین قرابت نسبی یا سببی تا درجه چهارم داشته باشد.
3 ـ وقتی کـه محقق ثبت قیم یکی از متداعیین یا کفیل امور او باشد و یا یکی از متداعین مباشر امور محقق ثبت باشد.
4 ـ وقتی کـه محقق ثبت یا زوجه او وارث یکی از متداعیین است.
5 ـ وقتی کـه محقق ثبت با یکی از متداعیین یا با اشخاصی کـه با او قرابت سببی یا نسبی دارند دادرسی جزایی داشته و یکسال از زمان ختم آن دادرسی نگذشته باشد.
6 ـ در صورتی کـه مابین محقق ثبت و یکی از متداعیین یا عمال او دادرسی حقوقی در دادگاه دیگری مطرح باشد.
7 ـ وقتی کـه محقق ثبت سابقاً در باب ادعایی کـه اقامه شده کتباً اظهار عقیده نموده باشد.
8 ـ رد محقق ثبت باید موجه باشد و در هر حال رد باید قبل از شروع به رسیدگی به عمل آید مگر این کـه علت رد بعداً حادث شود.
ماده 152 ـ همینکه محقق ثبت اظهارات مدعی رد را صحیح دانست قرار عدم دخالت خود را صادر و دعوی را به محقق ثبت دیگر همان حوزه اگر باشد والا با رعایت حد نصاب به نزدیک ترین دادگاه ابتدایی و یا نزدیکترین دادگاه صلح احاله می نماید.
ماده 153 ـ هر گاه محقق ثبت مورد را از موارد رد تشخیص نداد قرار دخالت خود را صادر و ب ماهیت دعوی رسیدگی کرده و حکم مقتضی می دهد و مدعی رد می تواند در موقع استیناف از حکم ماهیتی نسبت بقرار مزبور نیز شکایت نماید.
مبحث ششم: در عدم حضور متداعیین و یا یکی از آنها
ماده 154 ـ هر گاه روز نشست مدعی علیه (مستدعی ثبت) حاضر نگردیده محقق ثبت می تواند به درخواست طرف رسیدگی نموده حکم غیابی دهد هر گاه مدعی (معترض) حاضر نشد محقق ثبت به درخواست طرف دادخواست او را ابطال خواهد کرد. و در اینصورت تجدید دادخواست در خارج مدت شصت روز مقرر فقط در ده روز پس از ابلاغ قرار ابطال برای یک مرتبه خواهد بود.
ماده 155 ـ هر گاه مستدعی ثبت (مدعی علیه) به موجب ماده قبل غیابا محکوم گردید رونوشت حکم غیابی باید به او ابلاغ شود و محکوم علیه غائب می تواند در ظرف ده روز از تاریخ ابلاغ حکم دادخواست واخواهی داده تجدید رسیدگی بخواهد.
ماده 156 ـ بعد از انقضاء مدت مذکور در ماده قبل دادخواست واخواهی پذیرفته نخواهد شد و محکوم الیه می تواند دادخواست استیناف دهد.
ماده 157 ـ همین کـه دادخواست واخواهی بر حکم غیابی در موعد مقرر به محقق ثبت داده شد محقق ثبت موعد نشست را معین و به طرفین اطلاع می دهد و اگر در این نشست نیز مدعی علیه حاضر نشد و ثانیاً به موجب حکم غیابی محکوم گردید دیگر دادخواست واخواهی او پذیرفته نخواهد شد ولی می تواند استینافاً شکایت کند.
مبحث هفتم: در ابلاغ حکم استیناف
ماده 158 ـ احکام و قرارهای محقق ثبت بر طبق مقررات اصول محاکمات حقوقی راجع به ابلاغ احکام ابلاغ می شود.
ماده 159 ـ مهلت استیناف از قرار یا احکام محقق ثبت ده روز از تاریخ ابلاغ است.
ماده 160 ـ در مواردی کـه به موجب این نظامنامه پیش بینی نشده است محقق ثبت مکلف است بر طبق مقررات اصول محاکمات حقوقی صلحه ها رفتار نماید.
فصل هشتم: در مقررات مختلفه
ماده 161 ـ در مورد املاکی کـه به ثبت نرسیده ولی شماره ملک از طرف اداره ثبت تعیین شده است دفاتر اسناد رسمی مکلف هستند کـه مطابق ماده 104 این آیین نامه خلاصه معامله را تهیه و به طوری کـه در ماده مزبور مقرر است به اداره ثبت بفرستند کـه در پرونده مربوطه بایگانی و در موقع ثبت ملک منظور گردد و همچنین در مورد فسخ معامله ثبت نشده مقررات ماده مزبور لازم الرعایه است.
ماده 162 ـ مدیران ثبت و هر یک از نمایندگان و کارمندانی کـه دخالت در کار ثبت املاک دارند باید در ابتدای تصدی دو برگه نمونه از برگ های مخصوصی کـه تهیه شده است نمونه نموده به اداره ثبت تسلیم دارند کـه یک برگ در ثبت محل باقی مانده و دیگری به اداره کل ثبت فرستاده شود.
ماده 163 ـ هر موقع کـه اداره ثبت طبق قانون المثنی سند مالکیت می دهد باید در ستون ملاحظات دفتر املاک در مقابل ثبت ملک تاریخ صدور المثنی را قید کند.
ماده 164 ـ آیین نامه شماره 1045 مورخ شانزدهم فروردین 1311 نسخ و این آیین نامه جایگزین آن خواهد بود.
وزیر دادگستری