آیین نامه رفع موانع احداث نیروگاههای تجدیدپذیر مصوب 1402/12/25

آیین نامه رفع موانع احداث نیروگاههای تجدیدپذیر مستند به بند (الف) ماده 46 قانون برنامه هفتم پیشرفت، مشتمل بر 6 ماده مصوب 1402/12/25 هیأت وزیران

شناسنامه آیین نامه:

شماره روزنامه رسمی: 23021

تاریخ روزنامه رسمی: 1403/01/19

شماره ابلاغ: 238700

تاریخ ابلاغ: ۱۴۰۲/۱۲/۲۳

مرجع تصویب: هیأت وزیران

تاریخ تصویب: ۱۴۰۲/۱۲/25

بیشتر بخوانید:

مجموعه مقررات مرتبط با آیین نامه رفع موانع احداث نیروگاههای تجدیدپذیر (مقررات صنعت نفت و پتروشیمی)

نظریات مشورتی مرتبط با موضوعات تولید و صنعت

مجموعه موضوعی آرای وحدت رویه قضایی 

آرای دیوان عدالت اداری مرتبط با موضوعات تولید و صنعت 

مقررات مرجع:

ماده ۴۶ ـ بـه منظور مدیریت و کاهش شدت انرژی، اقدامات زیر انجام می گیرد:

الف ـ

۱ ـ وزارتخانه های نفت، نیرو، صنعت، معدن و تجارت و کشور مکلفند بـه منظور رفع ناترازی های انرژی و افزایش سهم انرژی های تجدیدپذیر در تأمین برق کشور، در قالب ماده 12 قانون رفع موانع تولید رقابت پذیر و ارتقای نظام مالی کشور، نسبت بـه اتخاذ تمهیدات لازم جهت توسعه احداث نیروگاه های خورشیدی و بادی، نیروگاه های خودتأمین در بخشهای صنایع کوچک و متوسط، کشاورزی، تجاری، عمومی، اداری و خانگی، برقی سازی خودروها با اولویت اتوبوس های شهری، تاکسی ها، موتورسیکلت ها و تأمین سرمایش و گرمایش ساختمان ها در استان های ساحلی جنوب کشور با استفاده از مکنده(پمپ)های حرارتی زمین گرمایی اقدام نمایند.

۲ ـ دولت مکلف است بـه منظور ایجاد هماهنگی فرابخشی و مدیریت کلان و متمرکز در حوزه بهینه سازی مصرف انرژی، مدیریت بهینه ناترازی انرژی در بخشهای مختلف با رعایت ملاحظات کاهش شدت انرژی و پیگیری اجرای طرحهای بهینه سازی انرژی در بخشهای عرضه و مصرف انرژی و تعیین میزان و نحوه تخصیص کلیه یارانه های انرژی در هر بخش با اجرای کامل قانون هدفمندکردن یارانه ها، «سازمان بهینه سازی و مدیریت راهبردی انرژی» را زیر نظر رئیس جمهور منوط بـه موافقت وی از تجمیع و ادغام ظرفیت های سازمانی موجود در شرکت بهینه سازی مصرف سوخت، سازمان انرژی های تجدیدپذیر و بهره وری انرژی برق (ساتبا) و ستاد مدیریت حمل و نقل و سوخت تأسیس نماید و اساسنامه آن را ظرف سه ماه بـه تصویب هیأت وزیران برساند و بـه منظور تسهیل در شکل گیری «بازار بهینه سازی انرژی»، تضمین تسویه «گواهی های صرفه جویی انرژی» و کاهش نکول پذیری آنها، حداکثر ظرف شش ماه از لازم الاجرا شدن این قانون، «حساب بهینه سازی مصرف انرژی» را نزد خزانه داری کل کشور با منابع ذیل ایجاد کند:

۱ ـ ۲ ـ تعهدات دولت در بازپرداخت طرحهای بهینه سازی مصرف انرژی، موضوع جدول مصارف تبصره 14 بودجه سنواتی (معادل سالانه یک درصد (۱%) از منابع حاصل از صادرات نفت خام، میعانات گازی و خالص صادرات گاز طبیعی)

۲ ـ ۲ ـ سالانه پنج درصد (۵%) از سود شرکتهای تابعه وزارتخانه های نفت و نیرو

۳ ـ ۲ ـ تمام عوارض دریافتی حاصل از هدررفت گازهای مشعل (فلر)

۴ ـ ۲ ـ جریمه های دریافتی موضوع ماده 26 و عواید حاصل از صرفه جویی سوخت ماده 61 قانون اصلاح الگوی مصرف انرژی مصوب 1389/12/04 با اصلاحات و الحاقات بعدی

۵ ـ ۲ ـ ده درصد (۱۰%) از عواید حاصل از صادرات و فروش داخلی تمامی محصولات فرعی گاز از جمله اتان، پروپان، بوتان، پنتان و گوگرد و همچنین مایعات گازی شرکتهای تابعه وزارت نفت

۶ ـ ۲ ـ سایر منابع پیش بینی شده در لوایح بودجه سنواتی برای بهینه سازی مصرف انرژی

۷ ـ ۲ ـ حداقل سی درصد (۳۰%) از سهم دولت از عواید حاصل از صرفه جویی انرژی مطابق ساز و کار بند «پ» این ماده کـه توسط دولت پرداخت می شود.

تبصره ۱ ـ استفاده از منابع این حساب صرفاً برای خرید تضمینی گواهی های صرفه جویی انرژی یا عدم مصرف سوخت ارائه ‎شده توسط مردم و بخش دولتی و غیردولتی با حداقل قیمت معادل پنجاه درصد (۵۰%) بالاترین قیمت مصوب داخلی هر حامل انرژی مندرج در گواهی مجاز است و برای هرگونه مصارف دیگر از جمله اعتبارات هزینه ای و تملک دارایی های سرمایه ای ممنوع است.

تبصره ۲ ـ دولت مجاز است نسبت بـه تبدیل حساب مذکور بـه صندوق، اقدام قانونی لازم را بـه عمل آورد.

آئین نامه اجرائی این بند توسط سازمان با همکاری وزارتخانه های نفت، نیرو و امور اقتصادی و دارایی ظرف سه ماه از لازم الاجرا شدن این قانون تهیه می شود و بـه تصویب هیأت وزیران می رسد.

متن آیین نامه رفع موانع احداث نیروگاههای تجدیدپذیر:

ماده ۱ ـ واگذاری زمین بـه اشخاص حقیقی و حقوقی ایرانی برای احداث نیروگاه‏های تجدیدپذیر بادی و خورشیدی با رعایت شرایط زیر از شمول ممنوعیت واگذاری بیش از یک بار، موضوع ماده (۱۵) دستورالعمل اصلاحی ضوابط واگذاری اراضی منابع ملی و دولتی برای طرح‏های کشاورزی و غیرکشاورزی موضوع ابلاغیه شماره ۲۶۲۶/۰۲۰ مورخ 1387/02/03 وزیر جهادکشاورزی، خارج است:

۱ ـ اهلیت ‏سنجی متقاضی و دریافت تضمین لازم از وی برای اجرا و اتمام طرح (پروژه) بر طبق زمان‏بندی توسط وزارت نیرو (سازمان انرژی های تجدیدپذیر و بهره وری انرژی برق (ساتبا)) صورت گیرد.

۲ ـ در صورت عدم اقدام لازم توسط متقاضی ظرف یک سال بعد از تحویل اراضی و تشخیص تعلل و تأخیر وی، قرارداد منعقدشده توسط هیئت نظارت موضوع ماده (۳۳) اصلاحی قانون حفاظت و بهره‏برداری از جنگل ها و مراتع کشور مصوب ۱۳۸۶ با اصلاحات بعدی آن، فسخ و اراضی مسترد می‏شود.

۳ ـ پرداخت خسارت و بهای اعیان و مستحدثات احتمالی احداثی موضوع ماده (۳۳) اصلاحی قانون حفاظت و بهره برداری از جنگل ها و مراتع کشور مصوب ۱۳۸۶ با اصلاحات بعدی آن، برعهده متقاضی جدید است.

۴ ـ موارد یادشده در قراردادهای اجاره موضوع پیوست آیین نامه اجرایی ماده (۳۳) اصلاحی قانون حفاظت و بهره برداری از جنگل ها و مراتع کشور مصوب ۱۳۸۶ با اصلاحات بعدی آن، درج شود.

۵ ـ درخصوص اراضی مذکور، طی تشریفات سامانه پنجره واحد مدیریت زمین الزامی نیست.

ماده 2 ـ الحاق 1403/08/23 ـ با هدف تأمین زمین مورد نیاز احداث نیروگاه های تجدیدپذیر:

الف ـ وزارت نیرو (از طریق سازمان انرژی های تجدیدپذیر و بهره وری ایران) مکلف است ظرف مدت دو هفته از تاریخ ابلاغ این آیین نامه، نسبت به معرفی مناطق مستعد برای احداث نیروگاه های تجدیدپذیر به وزارت جهادکشاورزی اقدام و همچنین درخواست واگذاری و تغییر کاربری زمین مورد نیاز ساختگاه های مورد نظر را به دبیرخانه های کمیسیون تبصره (1) ماده (1) قانون حفظ کاربری اراضی زراعی و باغ ها در استان ها ارسال نماید.

تبصره ـ متقاضیان با تأیید وزارت نیرو (از طریق سازمان انرژی های تجدیدپذیر و بهره وری ایران) می توانند راساً درخواست واگذاری و تغییر کاربری زمین های موردنظر خود (یا تغییر کاربری زمین های تحت مالکیت خود) را برای طی مراحل قانونی به مراجع ذی ربط در وزارت جهادکشاورزی ارایه نمایند.

ماده 3 ـ اصلاح 1403/08/23 ـ اجاره ‏بهای سالیانه موضوع تبصره ماده (۲۳) دستورالعمل مذکور در ماده (۱) این آیین نامه درخصوص اراضی واگذاری برای طرح‏های مذکور در این آیین نامه، توسط کمیسیون موضوع تبصره یادشده بـه میزان حداکثر بیست درصد (۲۰%) ارزش معاملاتی (قیمت منطقه‏ای) زمان واگذاری تعیین می‏شود.

ماده 4 ـ اصلاح 1403/08/23 ـ پس از تخصیص اراضی توسط سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور صرفاً استعلام از سازمان حفاظت محیط زیست انجام می‏شود. رعایت کلیه حریم های قانونی از جمله گاز، برق، راه، میراث فرهنگی و پدافند غیرعامل، برعهده متقاضی است. عدم پاسخ در مهلت مقرر به معنای موافقت خواهد بود.

تبصره ـ سازمان حفاظت محیط‏ زیست موظف است پاسخ استعلام را ظرف حداکثر یک هفته ارائه کند.

ماده 5 ـ اصلاح 1403/08/23 ـ با توجه بـه عدم احداث بنا و مستحدثات اساسی، طرح پرونده‏ های مربوط در کارگروه امور زیربنایی استان و اخذ استعلام از اداره کل راه و شهرسازی، موضوع آیین‏ نامه اجرایی ماده (۳۳) اصلاحی قانون حفاظت و بهره ‏برداری از جنگل‏ها و مراتع کشور و آیین نامه استفاده از اراضی، احداث بنا و تأسیسات در خارج از حریم شهرها و محدوده روستاها موضوع تصویب نامه شماره ۳۱۶۳۶/ت۴۷۰۹۷ه ـ مورخ 1391/02/20 ضروری نمی باشد.

ماده 6 ـ اصلاح 1403/08/23 ـ نیروگاه ‏های تجدیدپذیر بادی و خورشیدی بیش از (۱۰۰) مگاوات از رده (۷) گروه‏های صنعتی و تولیدی موضوع ماده (۳) مقررات و ضوابط استقرار واحدهای تولیدی، صنعتی و معدنی (موضوع ابلاغیه شماره ۲۶۸۶۹/۱۰۰/۹۷ مورخ 1397/07/09 سازمان حفاظت محیط زیست) خارج بوده و مشمول انجام مطالعات ارزیابی اثرات زیست محیطی نیستند.

ماده 7 ـ الحاق 1403/08/23 ـ با هدف تسهیل در تأمین تجهیزات نیروگاه های تجدیدپذیر از طریق واردات: 

الف ـ وزارت نیرو موظف است معیار و استاندارد های تجهیزات مورد نیاز این آیین نامه را با رعایت اولویت تأمین از داخل، حداکثر تا دو هفته پس از ابلاغ این آیین نامه تعیین و برای بارگذاری در سامانه سازمان توسعه تجارت به وزارت صنعت معدن و تجارت ارسال نماید.

ب ـ وزارت صنعت معدن و تجارت موظف است سازوکار ثبت سفارش تجهیزات نیروگاه های تجدیدپذیر را تا سقف (30) هزار مگاوات، به گونه ای تنظیم نماید که ثبت سفارش در اولویت (با کمترین زمان و بر پایه نظر و مسئولیت وزارت نیرو و خارج از تعهدات وزارت صنعت معدن تجارت) انجام پذیرد.

پ ـ اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران موظف است فرآیند صدور و تمدید کارت بازرگانی برای واردکنندگان تجهیزات نیروگاه های تجدیدپذیر مرتبط با این آیین نامه را به گونه ای تسهیل نماید که وقفه ای برای واردات تجهیزات مورد نیاز ایجاد نشود.

ت ـ سقف واردات تجهیزات نیروگاه های تجدیدپذیر و میزان و سهم ساخت داخل این تجهیزات توسط وزارت نیرو تعیین می شود.

ث ـ به منظور استفاده از صرفه جویی های حاصل از مقیاس و جلوگیری از تنوع این نیروگاه ها، وزارت صنعت، معدن و تجارت موظف است با همکاری وزارت نیرو زمینه تجمیع تقاضا و مشارکت سازندگان داخلی و خارجی را فراهم نماید.

ج ـ بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران موظف است مطابق بسته تأمین مالی (موضوع ماده (8) این آیین نامه) نسبت به تأمین ارز مورد نیاز متقاضیان با اولویت اقدام کند.

چ ـ وزارت امور اقتصادی و دارایی (از طریق گمرک جمهوری اسلامی ایران) موظف است با همکاری وزارت نیرو و بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران دستورالعمل ترخیص تجهیزات وارداتی موضوع این مصوبه را به گونه ای تنظیم نماید که تجهیزات در کمترین زمان ممکن از مبادی مجاز گمرکات کشور ترخیص گردند. این دستورالعمل حداکثر ظرف یک ماه پس از ابلاغ این آیین نامه تهیه و ابلاغ می گردد.

ماده 8 ـ الحاق 1403/08/23 ـ با هدف تسهیل در تأمین مالی ریالی و ارزی این آیین نامه:

الف ـ بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران موظف است با همکاری وزارت نیرو ظرف یک ماه پس از ابلاغ این آیین نامه، بسته تأمین مالی ارزی و ریالی، نحوه تسهیل در توثیق وثایق و نحوه تأمین ارز برای بازپرداخت بدهی واردکنندگان تجهیزات نیروگاهی تجدیدپذیر را تهیه و ابلاغ نمایند. 

ب ـ وزارت امور اقتصادی و دارایی (از طریق سازمان سرمایه گذاری خارجی) موظف است با همکاری بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران و با رعایت قوانین از جمله قوانین بودجه سنواتی، فرآیند استفاده از ظرفیت خطوط اعتباری تأمین مالی خارجی (فاینانس) فعال جهت تأمین مالی طرح های موضوع این آیین نامه به میزان پنج میلیارد (5.000.000.000) دلار را اجرایی نماید. 

ماده 9 ـ الحاق 1403/08/23 ـ با هدف اقتصادی نمودن سرمایه گذاری نیروگاه های تجدید پذیر موضوع این آیین نامه: 

الف ـ برق تولیدی نیروگاه های موضوع این آیین نامه (به استثنای قراردادهای منعقدشده تا تاریخ ابلاغ این آیین نامه) تا پایان عمر نیروگاه متعلق به سرمایه گذاران آن است.

ب ـ اعمال نرخ های تکلیفی برای خرید و فروش برق تولیدی نیروگاه های موضوع این آیین نامه ممنوع می باشد.

ماده 10 ـ الحاق 1403/08/23 ـ به منظور فراهم نمودن شرایط فروش برق تولیدی نیروگاه های تجدید پذیر موضوع این آیین نامه، وزارت نیرو مکلف است: 

الف ـ مجوز صادرات برق تولیدی نیروگاه های تجدید پذیر موضوع این آیین نامه را به غیر از زمان اوج مصرف صادر نماید. اخذ هزینه انتقال و هموار سازی با رعایت قانون تأمین مالی تولید و زیرساختها مصوب 1402 ممنوع است. 

ب ـ مجوز فروش برق تولیدی در تابلوی سبز بورس انرژی و یا در قالب قراردادهای دوجانبه با صنایع و با شرایط تضمین برق پایدار صادر نماید. اخذ هزینه انتقال و هموار سازی با رعایت قانون تأمین مالی تولید و زیرساختها مصوب 1402 ممنوع است. 

پ ـ امکان استفاده از خطوط انتقال برق برای فروش یا صادرات برق تولیدی را در حد ظرفیت شبکه فراهم کند. 

ماده 11 ـ الحاق 1403/08/23 ـ وزارت نیرو موظف است برنامه افزایش بازدهی (راندمان) نیروگاه های حرارتی از محل سوخت صرفه جویی شده/ مصرف نشده را تهیه و ظرف مدت یک ماه به شورای اقتصاد جهت بررسی و تصویب ارایه نماید.

ماده 12  ـ الحاق 1403/08/23 ـ وزارت نیرو موظف است بسته نظام تنظیم گری درخصوص تولید برق تجدیدپذیر را در چارچوب قوانین ظرف دو ماه پس از ابلاغ این آیین نامه تهیه و به تصویب شورای اقتصاد برساند.

ماده 13  ـ الحاق 1403/08/23 ـ به منظور هماهنگی و رفع موانع اجرایی این آیین نامه، کارگروهی به ریاست رییس سازمان برنامه و بودجه کشور و متشکل از معاونان ذی ربط وزارتخانه های نیرو، صنعت، معدن و تجارت، نفت، جهاد کشاورزی، امور اقتصاد و دارایی، کشور، معاون ارزی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران و رییس سازمان حفاظت از محیط زیست تشکیل می گردد. کارگروه موظف است گزارش پیشرفت این آیین نامه را به طور مستمر به دولت اعلام نماید.

ماده 14 ـ الحاق 1403/09/28 ـ با توجه به تولیت وزارت نیرو در مدیریت حریم رودخانه ها و دریاها، اخذ مجوز رعایت حریم رودخانه ها در قالب یک فرآیند درون سازمانی فی مابین بخش آب و سازمان انرژی های تجدیدپذیر و بهره وری انرژی(ساتبا) وزارت نیرو صورت پذیرفته و سازمان حفاظت محیط زیست تکلیفی درخصوص پیگیری اخذ مجوز مذکور نخواهد داشت.

ماده 15ـ الحاق 1403/09/28 ـ با عنایت به اینکه احداث فضای سبز از جمله تمهیدات زیست محیطی مدیریت و کاهش آلاینده های هوا و گازهای گلخانه ای می­باشد و با توجه به ماهیت تولید انرژی در نیروگاه­های خورشیدی (بدون منبع تغذیه (فیدر) و پست) و بادی بدون انتشار هیچ­گونه آلاینده­ هوا و نیز عدم مصرف مواد اولیه و عدم تولید پسماند حین فرایند بهره­برداری، اجرای ماده (15) قانون هوای پاک درخصوص نیروگاه­های خورشیدی و بادی مصداق نداشته و رعایت احداث ده درصد (10%) فضای سبز برای این نیروگاه ها ذیل ماده مذکور موضوعیت نخواهد داشت. در صورت پاک تراشی محدوده اجرای طرح، در زمان استقرار، سرمایه گذار مکلف به بازسازی پوشش گیاهی منطقه با گونه های بومی در زمان برچیدن تأسیسات (سایت) خواهد بود.

ماده 16 ـ اصلاح 1403/08/23 ـ مدت اعتبار این آیین نامه، دو سال از تاریخ لازم الاجرا شدن آن است.

معاون اول رئیس جمهور ـ محمد مخبر