آیین نامه قانون مدیریت پسماندها مصوب 1384/05/05

آیین نامه قانون مدیریت پسماندها به استناد ماده 22 قانون مدیریت پسماندها مصوب 1383 مصوب 1384/05/05 هیات وزیران

شناسنامه آیین نامه قانون مدیریت پسماندها:

شماره روزنامه رسمی: 17603

تاریخ روزنامه رسمی: 1384/05/13

شماره ابلاغ: 28488/ت 32561هـ

تاریخ ابلاغ: 1384/05/10

مرجع تصویب: هیات وزیران

تاریخ تصویب: 1384/05/05

بیشتر بخوانید:

مجموعه مقررات مرتبط با آیین نامه قانون مدیریت پسماندها (مقررات مدیریت پسماند)

شهر و شهرداری در آرای وحدت رویه قضایی

موضوعات شهر و شهرداری در آرای دیوان عدالت اداری

موضوعات شهر و شهرداری در نظریات مشورتی

متن آیین نامه قانون مدیریت پسماندها:

هیات وزیران در جلسه مورخ 1384/05/05 بنا به پیشنهاد شماره 57383 ـ 1 مورخ 1383/16/12 سازمان حفاظت محیط زیست و به استناد ماده (22) قانون مدیریت پسماندها مصوب 1383 آیین نامه اجرایی قانون یاد شده را به شرح زیر تصویب نمود:

ماده 1 ـ علاوه بر عبارات و اصطلاحات مندرج در ماده (2) قانون مدیریت پسماندها مصوب 1383، عبارات و اصطلاحات زیر در معانی مشروح مربوط به کار می رود:

1 ـ قانون: قانون مدیریت پسماندها مصوب 1383

2 ـ جداسازی: جداکردن زباله ها از یکدیگر

3 ـ بازیافت: فرآیند تبدیل پسماند به مواد یا انرژی قابل استفاده مجدد

4 ـ کارگروه ملی: کارگروه ملی مدیریت پسماندها

5 ـ صندوق: صندوق ملی محیط زیست (موضوع بند "ب" ماده (68) قانون برنامه چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران ـ مصوب 1383)

6 ـ مؤسسه استاندارد: مؤسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران

7 ـ جزﺀ ویژه: آن دسته از پسماندهای ویژه ایجادشده توسط اشخاصی کـه عمدتاً تولیدکننده پسماند عادی هستند.

8 ـ سازمان: سازمان حفاظت محیط زیست

ماده 2 ـ برای دستیابی به هماهنگی بین دستگاه های مذکور در قانون، کارگروه ملی با ترکیب زیر تشکیل می شود:

1 ـ رییس سازمان حفاظت محیط زیست (رییس کارگروه)

2 ـ معاون وزارت کشور (رییس سازمان شهرداری ها و دهیاری های کشور)

3 - معاون وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی

4 ـ معاون وزارت صنایع و معادن

5 ـ معاون وزارت نفت

6 ـ معاون وزارت نیرو

7 ـ معاون وزارت جهادکشاو رزی

8 ـ معاون مؤسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران

9 ـ معاون سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران

10 ـ معاون سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور

11 ـ معاون شهرداری تهران

12 ـ معاونان سایر دستگاه ها حسب مورد

تبصره - اصلاح 1388/02/20 - کارگروه استانی جهت هماهنگی در سطح استان با ترکیب مدیران دستگاه های مذکور در استان به مسئولیت معاون امور عمرانی استانداری و دبیری مدیرکل حفاظت محیط زیست استان تشکیل می گردد. کارگروه مذکور می تواند درصورت لزوم کارگروه های شهرستانی را با ترکیب مشابه به مسئولیت معاون فرماندار در سطح شهرستان ها تشکیل دهد.

ماده 3 ـ وظایف کارگروه ملی با رعایت قانون به شرح زیر می باشد:

1 ـ تدوین، تنظیم و بازنگری جداول فهرست پسماندهای موضوع تبصره (2) ماده (2) قانون برای تصویب در شورای عالی حفاظت محیط زیست دستگاه ها باید فهرست پسماندهای ویژه موردنظر خود را به کارگروه ملی اعلام نمایند و دستگاه های پیشنهاد دهنده در هنگام بررسی موارد پیشنهادی خود با حق رای در کارگروه حضور می یابند.

2 ـ ایجاد هماهنگی بین دستگاه ها، برای پیشنهاد استانداردهای مقرر در قانون به مؤسسه استاندارد.

3 ـ ایجاد هماهنگی بین دستگاه های مجری قانون در اجرای امور فرهنگی، آموزشی و اطلاع رسانی.

4 ـ پیشنهاد اصلاح فهرست موضوع ماده (12) آیین نامه ناظر بر اخذ هزینه های بازیافت از تولیدکنندگان و واردکنندگان.

5 ـ پیشنهاد برای گسترش استفاده از مواد اولیه بازیافتی.

6 ـ پیشنهاد ضوابط و دستورالعملهای مربوط به:

الف ـ دفع، پردازش و بازیافت پسماندها

ب ـ حدود تشخیص پسماندهای ویژه

پ ـ شیوه های تولید و مصرف به نحوی کـه پسماند کمتری ایجاد شود.

ت ـ چگونگی واگذاری مدیریت اجرایی پسماندها به اشخاص حقیقی و حقوقی متقاضی سرمایه گذاری در امور مدیریت پسماندها

7 ـ ارایه سایر پیشنهادهای مرتبط با مدیریت پسماندها

تبصره- الحاق 1388/02/30 - پیشنهادهای موضوع بندهای (5)، (6) و (7) جهت تصویب به شورای عالی حفاظت محیط زیست ارائه و در صورت نیاز به تصویب نهایی در نهادهای دیگر به آنها ارجاع می گردد.

ماده 4 ـ مدیریت های اجرایی پسماند های عادی باید طرح جامع و تفصیلی مدیریت پسماند را به گونه ای تهیه کنند کـه در مراکز استانها و همچنین شهرهای با جمعیت بیش از یک میلیون نفر تا پایان سال 1390 و در سایر شهرها و رو ستاها تا پایان سال 1392، همه پسماندهای عادی را به صورت تفکیک شده جمع آوری نمایند.

تبصره 1 ـ طرح جامع یادشده در کارگروه تبصره ماده(2) این آیین نامه و طرح تفصیلی آن در شورای اسلامی مربوط تصویب می شود.

تبصره 2 ـ جزﺀ ویژه پسماندهای عادی و کشاورزی، پسماند عادی محسوب نشده اما مدیریت اجرایی آن به عهده مدیریت اجرایی پسماند عادی می باشد کـه در برنامه راهبردی مدیریت پسماند عادی، اجزای آن پیش بینی خواهد شد.

تبصره 3 ـ اعتبارات موردنیاز برای آموزش و اطلاع رسانی پسماندها توسط وزارت کشور (سازمان شهرداری ها و دهیاریهای کشور) تامین خواهد شد.

ماده 5 ـ وزارت کشور باید با هماهنگی سازمان شیوه نامه های اجرایی مدیریت پسماندهای عادی و کشاورزی و پسماند ویژه تبدیل شده به پسماند عادی از قبیل تولید، ذخیره سازی، جمع آوری، جداسازی، حمل و نقل، بازیافت، پردازش و دفع را با رعایت ماده (11) قانون، شش ماه پس از ابلاغ این آیین نامه تهیه و به مورد اجرا گذارد.

تبصره ـ شیوه نامه های موضوع این ماده پس از تهیه و انتشار در روزنامه رسمی جمهوری اسلامی ایران به منزله اعلام بوده و لازم الاجرا می باشد.

ماده 6 ـ وزارت کشور موظف است:

1 ـ ضوابط، مقررات و دستورالعملهای قانونی را به مدیریتهای اجرایی پسماند عادی و شوراهای اسلامی ابلاغ نماید.

2 ـ بانک اطلاعاتی مدیریت پسماندهای عادی و کشاورزی را تهیه و برای تکمیل بانک اطلاعاتی جامع پسماندها به سازمان ارایه نمایند.

3 ـ محل دفع پسماندهای عادی را براساس ضوابط زیست محیطی و با هماهنگی سازمان و وزارت جهادکشاورزی تعیین نماید.

4 ـ شیوه نامه انعقاد قرارداد و ارجاع عملیات مدیریت پسماند به اشخاص حقیقی و حقوقی ذی صلاح را تهیه نماید.

5 ـ شیوه نامه های اجرایی سازماندهی اشخاص حقیقی و حقوقی کـه قبل از تصویب قانون و آیین نامه در عملیات مدیریت پسماند عادی فعالیت داشته اند را تهیه نماید.

6 ـ با وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در تهیه شیوه نامه موضوع ماده (5) قانون همکاری نماید.

ماده 7 ـ محلهای دفع تعیین شده پسماندها در صورت لزوم، با اجرای مفاد قانون نحوه خرید و تملک در اختیار مدیریتهای اجرایی پسماندها قرار گرفته تا طبق ضوابط و مقررات مربوط بهره برداری گردد.

ماده 8 ـ تولیدکنندگان پسماند عادی و اشخاص حقیقی و حقوقی مسئول مراکز و مجتمع هایی کـه پسماند عادی تولید می کنند، از قبیل ساکنین منازل، مدیران و متصدیان مجتمع ها و شهرک ها، اردوگاه ها، سربازخانه ها، واحدها و مجتمع های تجاری، خدماتی، آموزشی، تفریحی و تفرجگاهی در قبال مدیریت اجرایی پسماند عادی پاسخگو بوده و ملزم به رعایت مقررات و شیوه نامه های آیین نامه می باشند.

ماده 9 ـ کلیه اشخاص حقیقی و حقوقی کـه مبادرت به عملیات ساختمانی و عمرانی از هر قبیل در سطح شهر، رو ستا و بخش می نمایند، باید مقررات و شیوه نامه های مربوط در خصوص جداسازی، ذخیره و انتقال نخاله های ساختمانی را رعایت نمایند.

ماده 10 ـ بخشداری ها باید براساس شیوه نامه های ارسالی از طرف وزارت کشور نسبت به جمع آوری، حمل و دفع پسماندهای عادی بین راهی از قبیل پسماندهای رستورانها، پمپ بنزین ها و سایر تاسیسات اطراف راهها و حریم راهها اقدام نمایند.

تبصره ـ راهداریها باید در مدیریت پسماندهای حریم جاده ها و اماکن بین راهی با بخشداری ها همکاری نمایند.

بیشتر بخوانید:

مجموعه مقررات مرتبط با آیین نامه قانون مدیریت پسماندها (مقررات مدیریت پسماند)

شهر و شهرداری در آرای وحدت رویه قضایی

موضوعات شهر و شهرداری در آرای دیوان عدالت اداری

موضوعات شهر و شهرداری در نظریات مشورتی

ماده 11 ـ کلیه مراکز تولیدکننده پسماندهای و یژه همچنین تولیدکنندگان جزﺀ ویژه پسماند عادی (خانگی) باید نسبت به جداسازی پسماندهای و یژه از پسماندهای عادی در محل تولید اقدام نمایند.

ماده 12 ـ تولیدکنندگان و وارد کنندگان اقلام مشروح زیر باید پسماند حاصل از کالاهای خود را بازیافت نمایند. در صورتی کـه نتوانند به این امر اقدام نمایند، باید برابر نیم در هزار ارزش کالا را همزمان با فرو ش و یا ورود به صندوق پرداخت نمایند. صندوق باید به نسبت بازیافت پسماند حاصل از هر یک از اقلام مزبور، مبالغ دریافتی را در اختیار و احدهای بازیافت کننده آن قلم از پسماند قرار دهد. متخلفین به مجازاتهای تعیین شده در ماده (16) قانون محکوم خواهند شد.

1 ـ مواد پلیمری از قبیل پلاستیکها، PET و لاستیک

2 ـ کالاهای شیشه ای، کریستال

3 ـ اشیای ساخته شده از فلزات ساده و آلیاژی

4 ـ اشیای ساخته شده از چوب و نئوپان

5 ـ کالاهای ساخته شده از کاغذ و مقوا

6 ـ انواع روغنهای رو انکار

7 ـ کالاهایی کـه حداقل از دو جزﺀ شیشه، فلز، پلیمر، سلولز تشکیل شوند.

8 ـ لوازم برقی و الکترونیکی

9 ـ انواع مصالح ساختمانی از نوع کانی های غیر فلزی

تبصره 1 ـ واحدهای تولیدی کـه از مواد اولیه بازیافتی استفاده می کنند، به ازای استفاده از اینگونه مواد از پرداخت مبلغ تعیین شده معاف خواهند بود.

تبصره 2 ـ و احدهای تولیدی کـه محصولات خود را صادر می کنند و یا و اردکنندگانی کـه کالای خود را مرجوع می کنند، به ازای میزان کالای صادر شده و یا مرجوعی، از پرداخت مبلغ تعیین شده معاف خواهند بود.

تبصره 3 ـ تجدیدنظر در اقلام و مبلغ مذکور حسب مورد پس از طرح در کارگروه ملی با پیشنهاد سازمان و تصویب هیات وزیران خواهد بود.

ماده 13 ـ تولیدکنندگان، وارد کنندگان و کسانی کـه مسئولیت بسته بندی مواد و محصولاتی کـه منجر به ایجاد پسماندهای ویژه می گردند (از جمله سموم و کودهای شیمیایی) باید نحوه استفاده، نگهداری، حمل و نقل و دفع پسماندهای حاصل از مصرف و نیز اشیاﺀ و موارد آلوده شده به آنها را پس از تایید مراجع ذی ربط، بر رو ی بسته بندی درج نمایند.

ماده 14 ـ وزارت اموراقتصادی و دارایی باید از طریق گمرکات، از و رو د کالاهایی کـه بر اساس فهرست اعلام شده از سوی سازمان، دارای پسماند ویژه غیرمجاز می باشد جلوگیری نماید.

ماده 15 ـ سازمان باید نسبت به تدوین فهرست کالاهایی کـه پس از مصرف، پسماند بیشتر یا پسماند با بازیافت مشکل تر و یا پسماند خطرناک ایجاد می کنند اقدام و شیوه نامه نحوه مدیریت آنها را تهیه و حسب مورد به دستگاه ذی ربط اعلام نماید.

ماده 16 ـ مؤسسه استاندارد باید ظرف یکسال پس از ابلاغ این آیین نامه استانداردهای زیر را تدوین نماید:

1 ـ استاندارد کاغذ و پلاستیک بازیافتی و موارد مجاز استفاده آنها از جنبه های فنی و بهداشتی.

2 ـ استانداردهای کود آلی به خصوص کود کمپوست حاصل از پردازش پسماندهای عادی و کشاورزی.

3 ـ استاندارد تاسیسات و تجهیزات مرتبط با مدیریت پسماندها از جمله دستگاه های زباله سوز و نوع پسماندهای مورد پذیرش از جنبه فنی و بهداشتی.

4 ـ استاندارد علایم نشان دهنده نوع و جنس پلاستیکها و نیز پلاستیک های قابل تجزیه در طبیعت.

5 ـ استاندارد سایر مواردی کـه حسب مورد از سوی کارگروه ملی پیشنهاد می شود.

ماده 17 ـ و احدهای بازیافت کـه با ضوابط زیست محیطی سازمان تطابق داشته باشند، از حداکثر تسهیلاتی کـه برای احداث و ادامه فعالیت و احدهای صنعتی در نظر گرفته می شود برخوردار خواهند بود.

تبصره 1 ـ در صورت پرداخت هرگونه یارانه یا تعلق نرخ ترجیحی برای حمایت از انواع کود شیمیایی، کودهای کمپوست نیز به همان میزان بهره مند خواهند شد.

تبصره 2 ـ وزارت نیرو باید برق حاصل از بازیافت را بر اساس تصویب نامه شماره 16825/ت 33188 مورخ 1384/04/08 خریداری نماید.

ماده 18 ـ سازمان مدیریت و برنامه ریزی باید با همکاری دستگاه های اجرایی ذی ربط در هر مورد، نسبت به تشخیص صلاحیت مشاوران و پیمانکاران ذی صلاح حقیقی و حقوقی اقدام نماید.

ماده 19 ـ تولیدکنندگان پسماندهای ویژه مندرج در جدول شماره (1) ملزم به کاهش مقدار و یا شدت آلودگی پسماندها مطابق جدول مذکور بوده و باید پسماند تولیدی و ظرفیت فعالیت خود را در فرمهای اظهارنامه ثبت و به سازمان گزارش نمایند. جدول مذکور حسب مورد با پیشنهاد سازمان (کارگروه ملی) و تصویب هیات وزیران قابل تغییر می باشد. متخلفین از مفاد این ماده به حداکثر مجازات مقرر در ماده (16) قانون محکوم خواهند شد. سازمان باید ظرف شش ماه پس از ابلاغ این آیین نامه، نسبت به تهیه فرمهای اظهارنامه مربوط اقدام نماید.

تولیدکنندگان پسماند نوع پسماندها میزان پسماند و یا مشخصات آن

و‌احدهای تصفیه دو‌م رو‌غن مجموع پسماندها حداکثر تا ۲۰ درصد و‌زن رو‌غن پایه تولیدی

و‌احدهای کلر الکالی با سل جیوه پسماندهای‌جیوه‌ای‌خشک حداکثر تا ۵/۲ درصد و‌زن کلر تولیدی

تولید رو‌ی به رو‌ش انحلال در اسید مجموع پسماندها حداکثر تا ۴ برابر و‌زن رو‌ی تولیدی

ماده 20 ـ کلیه تولیدکنندگان، واردکنندگان و توزیع کنندگان کالا و مواد باید مشخصات، مقدار و نحوه مدیریت پسماند ویژه خود را به شرح مندرج در اظهارنامه، به سازمان و دستگاه ذی ربط ارایه نمایند. متخلفین از مفاد این ماده به مجازاتهای مقرر در ماده (16) قانون محکوم خواهند شد.

ماده 21 ـ پسماندهای دامپزشکی به عنوان پسماندهای ویژه کشاورزی، مشمول ماده (11) قانون می باشند.

ماده 22 ـ سازمان باید با رعایت ماده (11) قانون، براساس کمیت و کیفیت پسماندهای ویژه صنعتی، محلهای مناسب دفع آنها را مطالعه و به وزارتخانه های کشور و صنایع و معادن پیشنهاد نماید.

ماده 23 ـ سازمان باید ضوابط زیست محیطی محلهای دفع و دفن پسماندها اعم از ویژه و عادی را تعیین و به دستگاه های ذی ربط اعلام نماید.

ماده 24 ـ سازمان حسب مورد مرجع تشخیص حد تبدیل پسماند ویژه و عادی به یکدیگر براساس تعیین میزان و غلظت عامل خطرناک در پسماند می باشد.

ماده 25 ـ دستگاه های ذی ربط باید قبل از صدور مجوز محل دفن زباله ها و پسماندها نسبت به استعلام و اخذ تاییدیه وزارت نیرو در زمینه عدم تاثیرپذیری منابع آبی اقدام نماید.

ماده 26 ـ سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور باید در شرح خدمات مشاوران تهیه کننده طرح های توسعه و عمران، اجرای تبصره (1) ماده (12) قانون را منظور نماید.

ماده 27 ـ وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی باید تا شش ماه پس از ابلاغ این آیین نامه، معیارها و ضوابط موضوع ماده (5) قانون را تهیه و ابلاغ نماید.

ماده 28 ـ مدیریت اجرایی پسماندها باید از خدمات کارشناسان و متخصصین واجد شرایط (به طور ترجیحی بهداشت محیط و محیط زیست) استفاده نمایند.

ماده 29 ـ مراجع مسئول موضوع ماده (7) قانون مدیریت پسماندها، به منظور کنترل انتشار آلودگی های ناشی از انتقال زباله ها و پسماندها به منابع آبی به ویژه منابع تامین کننده آب شرب، از دفع پسماندهای موجود در آبراهه ها، منابع آبی و مخازن پشت سدها جلوگیری نمایند.

بیشتر بخوانید:

مجموعه مقررات مرتبط با آیین نامه قانون مدیریت پسماندها (مقررات مدیریت پسماند)

شهر و شهرداری در آرای وحدت رویه قضایی

موضوعات شهر و شهرداری در آرای دیوان عدالت اداری

موضوعات شهر و شهرداری در نظریات مشورتی

ماده 30 ـ سوزاندن پسماند در محیط آزاد و یا در پسماندسوزهای غیراستاندارد و مغایر با ضوابط و شیوه نامه های مربوط، ممنوع است.

ماده 31 ـ منسوخ 1401/10/10 ـ تخلیه کنندگان پسماندهای ویژه در اماکن غیرمجاز و همچنین خودرو های تخلیه کننده پسماندهای ویژه حسب مورد، به حداکثر مجازاتهای تعیین شده در مواد (16) و (20) قانون محکوم خواهند شد.

ماده 32 ـ سازمان باید تا یکسال پس از ابلاغ این آیین نامه، بانک اطلاعاتی جامع پسماندها را با همکاری دستگاه ها و مدیریت های اجرایی ذی ربط تهیه نماید.

ماده 33 ـ نقل و انتقال درو ن مرزی پسماندهای ویژه، تابع آیین نامه اجرایی حمل و نقل مواد خطرناک (موضوع تصویبنامه شماره 44870/ت22029هـ مورخ 27/12/1380 هیات وزیران) و اصلاحیه های بعدی آن خواهد بود.

ماده 34 ـ کلیه اشخاص حقیقی و حقوقی کـه مبادرت به نقل و انتقال برو ن مرزی پسماندهای ویژه می نمایند باید مفاد کنوانسیون بازل را رعایت نموده و اطلاعات لازم را در اختیار سازمان (مرجع ملی کنوانسیون بازل) قرار دهند. اشخاص حقیقی و حقوقی کـه مفاد کنوانسیون را رعایت نکنند یا اطلاعات نادرست به سازمان ارایه نمایند به حداکثر مجازاتهای تعیین شده در ماده (16) قانون محکوم خواهند شد.

ماده 35 ـ زباله های دریایی و مصالح لایروبی دریایی تابع ضمیمه پنجم کنوانسیون MARPOL و کنوانسیون دفع مواد زاید در دریا بوده و کارگروه ملی باید در تدوین ضوابط و شیوه نامه های مربوط، مفاد کنوانسیون مزبور را لحاظ نماید.

ماده 36 ـ نیرو های انتظامی و مامورین سازمان، همچنین مامورین وزارت کشور، شهرداری ها، دهیاری ها و بخشداریها درصورتی کـه وظایف ضابطین قوه قضاییه را زیرنظر دادستان تعلیم گرفته باشند از لحاظ اجرای قانون و آیین نامه و شیوه نامه های ناشی از آن در ردیف ضابطین قوه قضاییه قرار می گیرند. وزارتخانه های کشور و دادگستری باید زمینه های آموزش، تنظیم و تدوین شیوه نامه نحوه اقدام ماموران مذکور را فراهم آورند. مامورین وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، وزارت جهادکشاورزی، وزارت نیرو باید نسبت به شناسایی، گزارش و پیگیری از تخلف های مرتبط با این قانون اقدام نمایند.

ماده 37 ـ دستگاه های مذکور در تبصره ماده (6) قانون، باید در اجرای تکالیف این تبصره، برنامه سالانه خود را تنظیم و اعتبارات لازم را پیش بینی تا در قانون بودجه گنجانده شود.

ماده 38 ـ سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور باید اعتبارات لازم جهت اجرایی شدن این آیین نامه را در لوایح بودجه پیش بینی نماید.

ماده 39 ـ دستگاه های مشمول ماده (21) عبارتند از: وزارت کشور (بخشداری ها)، سازمان شهرداریها و دهیاری های کشور (شهرداری ها و دهیاری ها)، سازمان حفاظت محیط زیست، وزارت جهاد کشاورزی، وزارت صنایع و معادن، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و وزارت راه و ترابری.

محمدرضا عارف ـ معاون اول رییس جمهور