آیین نامه ماده ۵ قانون تامین مالی تولید و زیرساخت ها مصوب ۱۴۰۴/۰۱/۳۱
آیین نامه ماده ۵ قانون تامین مالی تولید و زیرساخت ها با موضوع نحوه استفاده از پایگاه داده اعتباری و گزارش های شرکت های اعتبارسنجی مشتمل بر 18 ماده مصوب ۱۴۰۴/۰۱/۳۱
شناسنامه آیین نامه ماده ۵ قانون تامین مالی تولید و زیرساخت ها:
شماره روزنامه رسمی:
تاریخ روزنامه رسمی:
شماره ابلاغ: ۱۹۰۲۴
تاریخ ابلاغ: ۱۴۰۴/۰۲/۰۹
مرجع تصویب: هیات وزیران
تاریخ تصویب: ۱۴۰۴/۰۱/۳۱
بیشتر بخوانید:
مقررات مرجع:
ماده ۵ قانون تامین مالی تولید و زیرساخت ها: نهادهای مالی فعال در بازارهای پول و سرمایه و بیمه و نهادهای وثیقه پذیر می توانند با استفاده از گزارش های پایگاه داده اعتباری کشور، گزارش اعتباری شرکتهای اعتبارسنجی یا گزارش رتبه بندی اعتباری از مؤسسات رتبه بندی موضوع بند (۲۱) ماده (۱) قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران نسبت بـ ه تأمین منابع یا ارائه خدمات مالی، پرداخت تسهیلات، تضمین یا ایجاد تعهدات اقدام نمایند. این امر، نافی مسئولیت نهادهای مزبور در شناسایی مخاطره (ریسک) اعتباری متقاضی نخواهد بود.
آیین نامه اجرائی این ماده ظرف حداکثر سه ماه از لازم الاجرا شدن این قانون توسط وزارت امور اقتصادی و دارایی و با همکاری بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران تهیه شده و بـ ه تصویب هیأت وزیران می رسد.
متن آیین نامه ماده ۵ قانون تامین مالی تولید و زیرساخت ها:
هیات وزیران در جلسه 1404/1/31 به پیشنهاد شماره 80/209375 مورخ 1403/11/20وزارت امور اقتصادی و دارایی (با همکاری بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران) و تأیید شورای ملی تأمین مالی و به استناد جزء (3 ـ 5 ـ 4) بند (ب) ماده (2)، ماده (5) و بند (ب) ماده (46) قانون تأمین مالی تولید و زیرساخت ها مصوب 1402، آیین نامه اجرایی نحوه استفاده از پایگاه داده اعتباری و گزارش های شرکت های اعتبارسنجی را به شرح زیر تصویب کرد:
ماده 1 ـ در این آیین نامه، اصطلاحات زیر در معانی مشروح زیر به کار می روند:
2 ـ قانون بانک مرکزی: قانون بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران مصوب 1402.
3 ـ شورا: شورای ملی تأمین مالی موضوع بند (الف) ماده (۲) قانون.
4 ـ بانک مرکزی: بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران.
5 ـ مرکز: مرکز تسهیل تأمین مالی تولید وزارت امور اقتصادی و دارایی.
6 ـ کارگروه: کارگروه تعامل پذیری دولت الکترونیکی موضوع ماده (۳) قانون مدیریت داده ها و اطلاعات ملی مصوب 1402.
7 ـ پایگاه داده اعتباری: پایگاه داده اعتباری کشور موضوع تبصره (۴) بند (ب) ماده (۲) قانون.
8 ـ امتیاز اعتباری: شاخصی کمی مبتنی بر داده ها و الگو( مدل)های معین که بیانگر احتمال عدم بازپرداخت به موقع (نکول) یا تعیین مخاطره (ریسک) اعتباری اشخاص است.
9 ـ اطلاعات مکمل: اطلاعات موضوع بند (9) ماده (1) آیین نامه نحوه تأسیس و فعالیت شرکت های اعتبارسنجی موضوع جزء (1 ـ 5 ـ 3) بند (ب) ماده (2) قانون موضوع تصویب نامه شماره 168909/ت63379هـ مورخ 1403/11/3 .
10 ـ شرکت اعتبارسنجی نوع یک: شرکت موضوع بند (15) ماده (1) آیین نامه نحوه تأسیس و فعالیت شرکت های اعتبارسنجی موضوع جزء (1 ـ 5 ـ 3) بند (ب) ماده (2) قانون.
11 ـ شرکت اعتبارسنجی نوع دو: موضوع بند (16) ماده (1) آیین نامه تأسیس و فعالیت شرکت های اعتبارسنجی موضوع جزء (1 ـ 5 ـ 3) بند (ب) ماده (2) قانون.
12 ـ اعتبار: هر نوع پرداخت یا تعهد به پرداخت وجوه توسط مؤسسه اعتباری در قالب اعطای تسهیلات، ایجاد تعهدات و سایر موارد، به مشتری در قبال تعهد وی بـ ه بازپرداخت وجوه مذکور
13 ـ گزارش اعتباری: گزارشی که توسط شرکت های اعتبارسنجی نوع یک صادر شده و مشتمل بر سوابق اعتباری و امتیاز اعتباری است.
14 ـ رتبه اعتباری: شاخصی که توسط مؤسسات رتبه بندی تحت نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار بـ ا استفاده از اطلاعات کمّی و کیفی و بر اساس یک روش مشخص، بـ ه منظور تعـ ین احتمال عدم ایفای به موقع تعهدات اشخاص حقوقی محاسبه می شود.
15 ـ مشتری: اشخاص حقیقی یا حقوقی که درخواست خود نظیر دریافت گزارش های اعتباری مرتبط با خود را به شرکت اعتبارسنجی ارائه می کنند.
16 ـ تأمین کنندگان اطلاعات: مراجع تأمین کننده داده های مورد نیاز پایگاه داده اعتباری شامل مراجع مذکور در تبصره (4) بند (ب) ماده (2) قانون و سایر مراجع به تشخیص شورا طبق جزء (1 ـ 3) بند (ب) ماده (۲) قانون.
17 ـ مرکز مدیریت راهبردی افتا: مرکز مدیریت راهبردی امنیت فضای تولید و تبادل اطلاعات ریاست جمهوری.
ماده 2 ـ تأمین کنندگان داده های زیر مکلفند به استناد جزء (1 ـ 3) بند (ب) ماده (2) قانون و با رعایت قانون مدیریت داده ها و اطلاعات ملی مصوب 1401، داده های زیر را با تأیید کارگروه و در بازه زمانی مورد نیاز پایگاه داده اعتباری، مطابق زمان بندی مصوب شورا در اختیار پایگاه داده اعتباری قرار دهند:
1 ـ سازمان ثبت احوال کشور: مشخصات هویتی، وضعیت تأهل و تعداد اعضای خانوار.
2 ـ سازمان ثبت اسناد و املاک کشور: داده های دارایی های منقول و غیرمنقول اشخاص حقیقی و حقوقی، مشخصات ثبتی اشخاص حقوقی و اطلاعات محل اقامت اصلی اشخاص حقوقی به همراه سوابق تغییرات.
3 ـ قوه قضاییه: داده های محجورین، محکومیت های مالی و کیفری، وضعیت ورشکستگی و اعسار اشخاص به همراه سوابق آن.
4 ـ وزارت دادگستری: داده های مرتبط با تخلفات موضوع قانون تعزیرات حکومتی به همراه سوابق آن.
5 ـ سازمان امور مالیاتی کشور: داده های سوابق پرداخت مالیات توسط مودیان، بدهکاران مالیاتی و اشخاص حقیقی و حقوقی که فرار مالیاتی آنها محرز شده است.
6 ـ بیمه مرکزی جمهوری اسلامی ایران: بدهکاران بیمه ای، ادعاهای خسارت اشخاص و خسارت های پرداخت شده به اشخاص.
7 ـ گمرک جمهوری اسلامی ایران: داده های سوابق پرداخت حقوق و عوارض گمرکی و اطلاعات بدهکاران و متخلفان گمرکی.
8 ـ سازمان تأمین اجتماعی: داده های سوابق پرداخت حق بیمه تأمین اجتماعی و بدهی قطعی بیمه ای اشخاص موضوع قانون تأمین اجتماعی.
9 ـ فرماندهی انتظامی جمهوری اسلامی ایران: سوابق نمره منفی گواهینامه ها، مبلغ جرائم راهنمایی و رانندگی و بدهی های مربوطه اشخاص به همراه سوابق پرداخت آن.
10 ـ وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی: داده های مشاغل، وضعیت اشتغال و تغییرات شغل اشخاص.
11 ـ مرکز اطلاعات مالی وزارت امور اقتصادی و دارایی: داده های فهرست سیاه و خاکستری موضوع ماده (1) دستورالعمل اجرایی شناسایی و پیشگیری از تشکیل و فعالیت شرکت های صوری مصوب 1403/4/24ستاد هماهنگی مبارزه با مفاسد اقتصادی و مشخصات اشخاص دارای سابقه پولشویی و یا تأمین مالی تروریسم.
12 ـ سامانه املاک و اسکان کشور: داده های مندرج در این سامانه نظیر کد (شماره)پستی، مساحت (متراژ)، طبقه و واحد، سال ساخت، میزان مالکیت و تاریخ شروع مالکیت.
13 ـ شرکت ملی پست جمهوری اسلامی ایران: شماره (کد)پستی.
14 ـ سازمان بورس و اوراق بهادار: داده های اوراق بهادار در مالکیت اشخاص حقیقی و حقوقی.
15 ـ سازمان اوقاف و امور خیریه: داده های مربوط به موقوفات اشخاص حقیقی و حقوقی.
تبصره 1 ـ در صورت نیاز ببروزرسانی داده های مورد نیاز پایگاه داده اعتباری، شورا مجاز است با پیشنهاد هر یک از اعضای شورا و پس از تصویب کارگروه، سایر اطلاعات مورد نیاز از تأمین کنندگان فوق و سایر تأمین کنندگان را دریافت نماید.
تبصره 2 ـ داده های مربوط به قبوض و نظایر آن در زمره اطلاعات مکمل به حساب آمده و مشمول ذخیره و نگهداری در پایگاه داده اعتباری نخواهد بود. شرکت های اعتبارسنجی نوع دو در صورت نیاز می توانند با هماهنگی مرکز و پس از تأیید کارگروه، به این اطلاعات دسترسی پیدا کنند.
تبصره 3 ـ دستگاه های موضوع این ماده موظفند جهت رسیدگی به اعتراضات و شکایات صورت گرفته در خصوص داده های اعلامی آنها، سازوکار مناسب پاسخگویی را فراهم نموده و مطابق با آیین نامه موضوع جزء (5 ـ 5 ـ 3) بند (ب) ماده (۲) قانون اقدام کنند.
ماده 3 ـ بانک مرکزی موظف است ظرف سه ماه از تاریخ ابلاغ این آیین نامه، اطلاعات زیر را در پایگاه داده اعتباری تجمیع نموده و مطابق ضوابط این آیین نامه در اختیار شرکت های اعتبارسنجی نوع یک قرار دهد:
1 ـ سوابق چک های اشخاص: سوابق چک های موضوع قانون اصلاح قانون صدور چک مصوب سال 1397 با اصلاحات بعدی آن، که در جریان، رفع سوء اثر شده و یا رفع سوء اثر نشده می باشند.
2 ـ سوابق تعهدات ارزی اشخاص: سوابق تعهدات ارزی ایفاشده و ایفانشده.
3 ـ وضعیت فعلی تعهداتی اشخاص: ضمانت نامه های ریالی و ارزی، اعتبارات اسنادی اعتباری و تعهدی ریالی و ارزی و کارت های اعتباری دریافت شده.
4 ـ وضعیت فعلی تسهیلاتی اشخاص: تعداد و نوع تسهیلات، مانده و طبقه بندی جاری و غیرجاری تسهیلات ریالی و ارزی پرداخت شده به اشخاص توسط مؤسسات اعتباری.
ماده 4 ـ اطلاعات سوابق تسهیلاتی و تعهداتی اشخاص، مطابق چارچوبی که با پیشنهاد بانک مرکزی به تصویب شورا می رسد، توسط شرکت اعتبارسنجی نوع یک تحت نظارت بانک مرکزی از مؤسسات اعتباری، تعاونی های اعتباری، صندوق های قرض الحسنه و شرکت های واسپاری (لیزینگ) دریافت خواهد شد. شرکت مذکور مکلف است یک نسخه از اطلاعات مذکور را پس از دریافت به صورت سامانه ای به بانک مرکزی ارسال نماید.
ماده 5 ـ بانک مرکزی موظف است به صورت فصلی، گزارش عملکرد تأمین کنندگان اطلاعات پایگاه داده اعتباری، تأمین اطلاعات موضوع ماده (3) این آیین نامه و آمار استعلام شرکت های اعتبارسنجی نوع یک را به مرکز ارسال نماید. مرکز موظف است گزارش مذکور را در جلسه شورا مطرح نماید. در صورت تأیید تخلف تأمین کنندگان توسط شورا، مطابق تبصره (۴) بند (ب) ماده (۲) قانون با اشخاص خاطی برخورد خواهد شد.
ماده 6 ـ اطلاعات تجمیع شده در پایگاه داده اعتباری، به صورت استعلامی در اختیار شرکت اعتبارسنجی نوع یک قرار می گیرد و ایجاد دسترسی دسته ای و عمده به اطلاعات پایگاه داده اعتباری برای این شرکت ها با رعایت قانون مدیریت داده ها و اطلاعات ملی مصوب 1401 امکان پذیر است. استعلام اطلاعات پایگاه داده اعتباری توسط شرکت های اعتبارسنجی نوع یک، تنها پس از تأیید کارگروه و مجوز شورا مجاز خواهد بود و برای این منظور، شرکت های اعتبارسنجی نوع یک مکلفند درخواست مربوط را برای مرکز ارسال نمایند.
تبصره ـ به منظور ارائه خدمت الگو (مدل) سازی توسط شرکت های اعتبارسنجی، داده های دسته ای و عمده به صورت بی نام، طبق سازوکار پیشنهادی بانک مرکزی که به تأیید شورا می رسد، در اختیار شرکت های اعتبارسنجی قرار می گیرد.
ماده 7 ـ بانک مرکزی موظف است پیش از هرگونه استفاده از داده های پایگاه داده اعتباری، ضمن اخذ تأیید کارگروه، مجوز لازم را مطابق جزء (3 ـ 3) بند (ب) ماده (2) قانون از شورا اخذ نماید.
ماده 8 ـ داده های مورد استفاده در شرکت های اعتبارسنجی با در نظر گرفتن قید زمانی هر داده در قواعد (الگوریتم) اعتبارسنجی آن شرکت مورد استفاده قرار می گیرد.
ماده 9 ـ مؤسسات اعتباری می توانند مطابق مقررات بانک مرکزی، پیش از اعطای هرگونه اعتبار، نسبت به استعلام گزارش اعتباری از شرکت های اعتبارسنجی نوع یک اقدام نمایند. این امر، نافی مسئولیت مؤسسات اعتباری در شناسایی مخاطره (ریسک) اعتباری متقاضی نخواهد بود.
تبصره ـ مؤسسات اعتباری می توانند از خدمات شرکت های اعتبارسنجی نوع دو علاوه بر استعلام گزارش اعتباری از شرکت های اعتبارسنجی نوع یک مطابق آیین نامه اجرایی نحوه تأسیس و فعالیت شرکت های اعتبارسنجی موضوع جزء (1 ـ 5 ـ 3) بند (ب) ماده (2) قانون، استفاده نمایند و دسترسی لازم در خصوص رؤیت گزارش های موضوع این تبصره را برای بانک مرکزی فراهم نمایند.
ماده 10 ـ در تعیین سقف اعتبار مجاز متقاضی چک موضوع ماده (6) قانون صدور چک، سامانه صدور یکپارچه چک (صیاد) باید از خدمات اعتباری شامل گزارش، امتیاز و رتبه اعتباری شرکت های اعتبارسنجی نوع یک یا دو استفاده نماید.
ماده 11 ـ سازمان بورس و اوراق بهادار ظرف سه ماه از تاریخ ابلاغ این آیین نامه، با همکاری وزارت امور اقتصادی و دارایی و بانک مرکزی، ابلاغ طرح پیشنهادی و داده های مورد نیاز برای تهیه گزارش اعتباری توسط شرکت های اعتبارسنجی نوع یک، برای استفاده مؤسسات رتبه بندی در الگو (مدل)سازی و صدور رتبه اعتباری را تهیه و به مرکز ارائه کند. این طرح پس از تصویب در شورا، توسط وزارت امور اقتصادی و دارایی (مرکز) به شرکت های اعتبارسنجی نوع یک ابلاغ می گردد. شرکت های اعتبارسنجی نوع یک موظفند مطابق طرح مصوب، گزارش اعتباری مورد نیاز مؤسسات رتبه بندی را تهیه نمایند.
ماده 12 ـ سازمان بورس و اوراق بهادار ظرف سه ماه از تاریخ ابلاغ این آیین نامه، شیوه نامه استفاده از گزارش های شرکت های اعتبارسنجی به منظور ارائه خدمات توسط نهادهای مالی دارای مجوز از این سازمان را در ارکان مربوط تصویب و ابلاغ نماید.
ماده 13 ـ بیمه مرکزی جمهوری اسلامی ایران موظف است ظرف سه ماه از تاریخ ابلاغ این آیین نامه، شیوه نامه استفاده از گزارش های شرکت های اعتبارسنجی برای ارائه خدمت توسط شرکت های بیمه را تهیه و پس از تصویب شورای عالی بیمه ابلاغ نماید.
تبصره ـ شرکت های بیمه می توانند از خدمات شرکت های اعتبارسنجی نوع دو علاوه بر استعلام گزارش اعتباری از شرکت های اعتبارسنجی نوع یک مطابق مفاد آیین نامه اجرایی نحوه تأسیس و فعالیت شرکت های اعتبارسنجی موضوع جزء (1 ـ 5 ـ 3) بند (ب) ماده (2) قانون استفاده نمایند و دسترسی لازم در خصوص رویت گزارش های موضوع این تبصره را برای بیمه مرکزی جمهوری اسلامی ایران فراهم نمایند.
ماده 14 ـ شرکت های فناوری مالی مانند تسهیلات یارها، پرداخت یارها، سکوهای تأمین مالی جمعی و نظایر آن مجازند با اخذ رضایت از مشتری، در ارائه خدمات خود، از گزارش ها و امتیازهای اعتباری شرکت های اعتبارسنجی استفاده نمایند.
ماده 15 ـ صندوق های تضمین دولتی و غیردولتی مکلفند پیش از صدور انواع تضمین نامه، حسب مورد از گزارش های اعتباری یا رتبه های اعتباری تهیه شده توسط شرکت های اعتبارسنجی نوع یک استفاده نمایند. این صندوق ها مجازند از گزارش های اعتباری یا رتبه های اعتباری تهیه شده توسط شرکت های اعتبارسنجی نوع دو نیز استفاده کنند.
ماده 16 ـ دستگاه های اجرایی که در اجرای وظایف خود نیاز به بررسی وضعیت اعتباری اشخاص دارند، مجازند صرفاً از گزارش های ارائه شده توسط شرکت اعتبارسنجی نوع یک استفاده نمایند. دستگاه های اجرایی موظفند حداکثر ظرف سه ماه از تاریخ ابلاغ این آیین نامه فهرست خدمات خود را که ارائه آن به اشخاص منوط به دریافت گزارش اعتباری است به وزارت امور اقتصادی و دارایی (مرکز) ارائه نمایند. وزارت امور اقتصادی و دارایی (مرکز) موظف است این فهرست را پس از تأیید شورا ابلاغ نماید.
تبصره ـ کارمزد گزارش های دریافتی دستگاه های اجرایی از شرکت های اعتبارسنجی نوع یک با پیشنهاد بانک مرکزی و تأیید شورا تعیین خواهد شد.
ماده 17 ـ شرکت های اعتبارسنجی نوع یک مکلفند گزارش عملکرد دستگاه های اجرایی در استفاده از گزارش اعتباری را به صورت فصلی برای بانک مرکزی و وزارت امور اقتصادی و دارایی (مرکز) ارسال نمایند.
ماده 18 ـ مواد (7)، (8)، (13)، (14)، (17)، (19) و (21) آیین نامه نظام سنجش اعتبار موضوع تصویب نامه شماره ۳۹۱۵۱/ت۵۵۲۹۶هـ مورخ 1398/4/4 نسخ می شوند.
محمدرضا عارف ـ معاون اول رئیس جمهور