آیین نامه ماده 488 قانون آیین دادرسی کیفری 1392، مصوب 1398/07/23

مجموعه مقررات مرتبط با آئین نامه ماده 488 قانون آیین دادرسی کیفری 1392

مقررات مرجع:

ماده 488 قانون آیین دادرسی کیفری 1392: در هر معاونت اجرای احکام کیفری، واحد سجل کیفری و عفو و بخشودگی برای انجام وظایف زیر تشکیل می شود:

الف ـ ایجاد بانک اطلاعاتی مجرمان خطرناک، متهمان تحت تعقیب و متواری و محکومان فراری

ب ـ تنظیم برگ سجل کیفری محکوم علیه در محکومیت های موثر کیفری با ثبت و درج مشخصات دقیق و اثر انگشت و تصویر وی بـه صورت الکترونیکی

پ ـ ثبت و ارسال درخواست عفو محکوم علیه و نیز پیشنهاد عفو یا تخفیف مجازات محکومان طبق مقررات

تبصره 1 ـ ترتیب ثبت و تنظیم این مشخصات، امکان دسترسی بـه این اطلاعات و چگونگی تشکیل و راه اندازی شبکه الکترونیکی سجل کیفری با رعایت مقررات راجع بـه دادرسی الکترونیکی و بـه موجب آیین نامه ای است کـه ظرف شش ماه از تاریخ لازم الاجرا شدن این قانون توسط وزیر دادگستری با همکاری رئیس سازمان زندان ها و اقدامات تامینی و تربیتی کشور تهیه می شود و بـه تصویب رئیس قوه قضاییه می رسد.

تبصره 2 ـ اقدامات موضوع بندهای (الف) و (ب) این ماده با همکاری نیروی انتظامی و نهادهای اطلاعاتی و امنیتی صورت می گیرد.

متن آیین نامه ماده 488 قانون آیین دادرسی کیفری 1392:

در اجرای ماده 488 قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1392 و در راستای شفاف سازی اطلاعات و سوابق دقیق مربوط بـه متهمان و محکومان، آیین نامه سجل قضایی بـه شرح مواد آتی است.

بیشتر بخوانید:

مجموعه مقررات مرتبط با آئین نامه ماده 488 قانون آیین دادرسی کیفری 1392

ماده 1 ـ معانی واژگان و اصطلاحات بـه کار رفته در این آیین نامه بـه شرح زیر است:

الف ـ مرکز: مرکز آمار و فناوری اطلاعات قوه قضاییه.

ب ـ شبکه: شبکه الکترونیکی کـه در بستر آن اطلاعات مربوط بـه سامانه سجل قضایی مبادله می شود.

پ ـ سامانه: سامانه الکترونیکی سجل قضایی مشتمل بر بانک اطلاعات مجرمان و همچنین کلیه آرا و تصمیمات کیفری اعم از احکام و قرارهای قطعی، عفو یا تخفیف مجازات و آرای غیر کیفری مندرج در مواد بعدی است کـه بر بستر شبکه برای مراجع قضایی، ضابطان دادگستری و سایر مراجع قانونی قابل دسترسی است. راه انداری سامانه فوق بـه عهده مرکز می باشد.

ت ـ جرایم مهم: جرایم حدی مستوجب مجازات سلب حیات، قتل عمد، نزاع دسته جمعی مسلحانه، جرایم عمدی علیه امنیت داخلی و خارجی کشور، آدم ربایی، جرایم سازمان یافته، تجاوز بـه عنف، دایر کردن مرکز فساد و فحشاء، اسیدپاشی، اخلال در نظام اقتصادی کشور، سرقت مسلحانه یا مقرون بـه آزار، راهزنی، سرقت بـه عنف، کیف زنی، جعل، کلاهبرداری، قاچاق مسلحانه یا عمده ی مواد مخدر و روان گردان و کالای ممنوع و سلاح و مهمات، قاچاق انسان، اختلاس و ارتشاء بیش از یک میلیارد ریال.

تبصره ـ منظور از قاچاق عمده در این بند شامل مواردی است کـه مجازات قانونی جرم ارتکابی سالب حیات یا درجه سه بـه بالا باشد.

ث ـ مجرمان خطرناک: مجرمانی کـه سوابق و خصوصیات روحی و اخلاقی و کیفیت ارتکاب و نوع جرم ارتکابی، آنان را در مظان ارتکاب جرایم مهم در آینده قرار دهد.

ج ـ مجرمان حرفه ای: مجرمانی کـه سه فقره یا بیشتر سابقه محکومیت قطعی کیفری مشابه داشته باشند یا از طریق ارتکاب جرم امرار معاش می کنند.

چ ـ اداره کل: اداره کل عفو و بخشودگی و سجل قضایی قوه قضاییه.

ح ـ واحد: واحد سجل قضایی و عفو و بخشودگی معاونت اجرای احکام دادسرای های عمومی و انقلاب و نظامی.

ماده 2 ـ واحد در معاونت اجرای احکام هر دادسرای عمومی و انقلاب و نظامی تشکیل می شود و در انجام تکالیف خود از حیث رعایت مقررات و سیاست های کلی تابع اداره کل است کـه زیر نظر دادسرا بـه شرح مواد آتی انجام وظیفه می کند.

تبصره ـ در مراجع قضایی کـه معاونت اجرای احکام تشکیل نشده باشد حسب مورد واحد مزبور در دادسرا یا دادگاه بخش تشکیل می شود.

ماده 3 ـ از تاریخ راه اندازی سامانه، مراجع مذکور در ماده (651) قانون آیین دادرسی کیفری و تبصره های آن، کلیه اطلاعات مرتبط با امور قضایی خود را در سامانه قرار می دهند و روز آمد نگه می دارند.

تبصره ـ مراجع دارای شناسه زیستی از جمله سازمان ثبت احوال موظفند اطلاعات مربوط بـه متهمان تحت تعقیب و متواری و محکومان فراری را بـه دستور مقام قضایی در سامانه قرار دهند.

ماده 4 ـ سامانه باید بـه گونه ای طراحی گردد کـه اطلاعات زیر بـه آن منتقل، ثبت و ضبط شود:

1 ـ امور کیفری

الف ـ کلیه محکومیت های کیفری، قرار تعویق صدور حکم، تعلیق اجرای مجازات، احکام آزادی مشروط، نظام نیمه آزادی و آزادی تحت سامانه های الکترونیکی و سایر آرائی کـه اجرای آنها بـه عهده اجرای احکام است، پس از ثبت در اجرای احکام کیفری؛

ب ـ احکام و قرارهایی کـه نیاز بـه عملیات اجرایی ندارد، از جمله قرارهای منع و موقوفی تعقیب، بایگانی کردن پرونده، ترک تعقیب و رای برائت پس از قطعیت آن ها؛

پ ـ اطلاعات مجرمان خطرناک و مجرمان حرفه ای، بـه تشخیص دادستان بر اساس پرونده شخصیت؛

ت ـ اطلاعات متهمان تحت تعقیب و متواری و محکومان فراری پس از صدور برگ جلب سیار؛

ث ـ درخواست یا پیشنهاد عفو یا تخفیف مجازات محکومان و همچنین مراتب عفو یا تخفیف مجازات، پس از ثبت در پرونده؛

ج ـ مراتب اعاده حیثیت محکومان مشمول محرومیت از حقوق اجتماعی بـه عنوان مجازات تبعی.

تبصره 1 ـ بـه منظور رعایت حقوق شهروندی و پیشگیری از بروز هرگونه اشتباه در احراز هویت اشخاص یاد شده در این ماده، لازم است مشخصات هویتی ایشان بـه شرح ماده 8 این آیین نامه در سامانه ثبت شود. اداره کل با همکاری مرکز موظف است تدابیر لازم را برای جلوگیری از درج اطلاعات هویتی ناقص یا اشتباه اتخاذ کند.

تبصره 2 ـ تشخیص مجرمان حرفه ای و مجرمان خطرناک با دادستان است.

2 ـ امور حقوقی

الف ـ احکام قطعی راجع بـه اعلام حجر یا رفع حجر؛

ب ـ احکام ورشکستگی تاجر و احکام مربوط بـه قرارداد ارفاقی؛

پ ـ نقض احکام مربوط بـه ورشکستگی؛

ت ـ اعاده حیثیت ورشکسته؛

3 ـ امور اداری

الف ـ تصمیمات قطعی اداری راجع بـه اخراج بیگانه از کشور و الغاء آن؛

ب ـ سلب تابعیت ایرانی از بیگانگانی کـه تابعیت ایران را تحصیل کرده اند و کسانی کـه ایرانی الاصل هستند؛

پ ـ محکومیت بـه انفصال دایم از خدمات دولتی و عمومی و محرومیت از تصدی سمت های خاص و مدیریتی و محکومیت بـه اخراج از دستگاه متبوع صادر شده از هیات های رسیدگی بـه تخلفات اداری و انتظامی.

بیشتر بخوانید:

مجموعه مقررات مرتبط با آئین نامه ماده 488 قانون آیین دادرسی کیفری 1392

ماده 5 ـ مرکز با همکاری اداره کل باید نسبت بـه روزآمد نمودن مستمر داده های ثبت شده در شبکه اقدام نماید، بـه نحوی کـه هرگونه تغییر در مشخصات هویتی شامل تغییر در نام و نام خانوادگی و یا تصویر افراد و همچنین در صورت فوت، تاریخ وفات ایشان در شبکه منعکس شود. فوت متهمان تحت تعقیب و متواری و محکومان متواری باید از طریق سامانه بـه اطلاع مرجع قضایی رسیدگی کننده برسد.

تبصره ـ انحلال شخص حقوقی نیز بـه ترتیب فوق در سامانه ثبت می شود و بـه اطلاع مقام قضایی ذی ربط می رسد.

ماده 6 ـ سامانه شامل مفاد آرای قطعی صادر شده از مراجع زیر می باشد:

الف ـ مراجع قضایی از قبیل دیوان عالی کشور، دادسرا و دادگاه انتظامی قضات، دادسراها و دادگاه های بدوی و تجدید نظر، دادسرا و دادگاه ویژه روحانیت و شوراهای حل اختلاف؛

ب ـ مراجع انتظامی از قبیل، هیات های رسیدگی بـه تخلفات اداری و انتظامی و کمیسیون ها در خصوص اطلاعات مرتبط با امور قضایی؛

پ ـ دستگاه های تابعه قوه قضاییه بـه شرح مذکور در ماده 651 قانون آیین دادرسی کیفری؛

ت ـ شعب سازمان تعزیرات حکومتی.

تبصره ـ بانک مرکزی در اجرای تبصره 1 ماده 21 اصلاحی قانون صدور چک، مکلف است با تجمیع اطلاعات گواهینامه های عدم پرداخت چک در سامانه یکپارچه خود، امکان استعلام آنها را برای مراجع قضائی و ثبتی از طریق شبکه ملی عدالت ایجاد نماید. مرکز نیز مکلف است امکان دسترسی برخط بانک مرکزی بـه احکام ورشکستگی، اعسار از پرداخت محکوم بـه و همچنین آرای قطعی صادر شده در مورد چک های برگشتی و دعاوی مطروحه طبق ماده (16) قانون صدور چک بـه همراه گواهینامه عدم پرداخت مربوط را از طریق سامانه سجل محکومیت های مالی فراهم نماید.

ماده 7 ـ کلیه دادسراها و دادگاه ها در امور کیفری، مدنی، بازرگانی و مراجع هماهنگی هیات های بدوی رسیدگی بـه تخلفات اداری مکلفند سوابق اشخاص متخلف، متهمان تحت تعقیب و متواری و محکومان فراری را در حدود وظایف مقرر راساً در سامانه وارد نمایند و آن را بـه روزرسانی کنند و چنانچه امکان دسترسی بـه سامانه ی مزبور فراهم نباشد، یک نسخه از سوابق فوق را بـه واحد محل ارسال نمایند تا از آن طریق در سامانه درج گردد.

ماده 8 - اطلاعات لازم جهت درج در سامانه بـه شرح زیر می باشد:

1 ـ در مورد اشخاص حقیقی

الف ـ نام و نام خانوادگی شخص، نام پدر، نام مادر و در صورت امکان عکس وی؛ در محکومیت های مؤثر کیفری تصویر شخص محکوم بـه صورت الکترونیکی در سامانه الزامی است.

ب ـ کد ملی، شماره شناسنامه، تاریخ و محل صدور آن، هویت غیرواقعی یا اسم مستعار، شهرت، تحصیلات، جنسیت، مذهب، شماره گذرنامه و شماره اختصاصی اتباع بیگانه؛

پ ـ تاریخ (روز ـ ماه ـ سال) و محل تولد؛

ت ـ محل اقامت دائمی یا موقت؛

ث ـ نشانی محل سکونت، محل کار، شماره تلفن ثابت و همراه، پست الکترونیکی و کد پستی؛

ج ـ وضعیت تاهل و تعداد اولاد؛

چ ـ وضعیت اشتغال؛

ح ـ تابعیت؛

خ ـ ویژگی های ظاهری؛

د ـ تغییراتی کـه در شناسنامه ذکر شده است؛

ذ ـ در صورت امکان اطلاعات مربوط بـه گروه خونی، خصوصیات ژنتیک، عنبیه چشم و درج اثر انگشت؛

ر ـ مواردی از قبیل استفاده از آزادی مشروط و آزادی تحت نظارت سامانه های الکترونیکی؛

ز ـ مدت بازداشت قبلی با ذکر احتساب یا عدم احتساب مدت بازداشت در حکم محکومیت.

2 ـ در مورد اشخاص حقوقی

الف ـ شناسه ملی؛

ب ـ شماره ثبت؛

پ ـ تاریخ تاسیس؛

ت ـ نوع شخصیت حقوقی؛

ث ـ نام شخصیت حقوقی؛

ج ـ استان محل ثبت؛

چ ـ واحد محل ثبت؛

ح ـ نشانی دفتر مرکزی و شعبه مربوط؛

خ ـ کد پستی دفتر مرکزی؛

د ـ پست الکترونیکی؛

ذ ـ مشخصات مدیر یا مدیران مسئول شخص حقوقی، طبق آخرین تغییرات شرکت مندرج در روزنامه رسمی.

3 ـ اطلاعات مشترک

الف ـ موضوع رای یا تصمیم و نوع و میزان قرار تامین؛

ب ـ تاریخ وقوع رفتاری کـه منجر بـه صدور رای یا تصمیم شده با قید روز، ماه و سال؛

پ ـ شماره و تاریخ رای یا تصمیم؛

ت ـ دادگاه یا مرجع صادرکننده رای یا تصمیم؛

ث ـ تصریح بـه قطعیت رای یا تصمیم؛

ج ـ نوع و میزان محکومیت؛

چ ـ تاریخ شروع و خاتمه اجرای محکومیت؛

ح ـ مواردی از قبیل استفاده از عفو، تعلیق تعقیب یا مجازات، تعویق صدور حکم یا محرومیت از حقوق اجتماعی.

تبصره ـ نیروی انتظامی موظف است با همکاری سازمان ثبت احوال کشور و سایر مراجع ذی ربط تدابیر لازم را برای احراز هویت کلیه متهمان تحت تعقیب و متواری و استخراج موارد مذکور اتخاذ کند.

ماده 9 ـ نسبت بـه اتباع کشورهای بیگانه در صورت وجود قرارداد همکاری های بین المللی و معاضدت قضایی و درخواست کشور متبوع آنان، اداره کل نسخه ای از سوابق محکومان فراری را توسط اداره کل امور بین الملل قوه قضاییه و از طریق وزارت امور خارجه بـه آن کشور ارسال می کند.

بیشتر بخوانید:

مجموعه مقررات مرتبط با آئین نامه ماده 488 قانون آیین دادرسی کیفری 1392

ماده 10 ـ در صورت تقاضای محکوم علیه و مراجعی کـه بر اساس قانون مجاز بـه استعلام از پیشینه اشخاص می باشند، فقط سوابق محکومیت کیفری مؤثر بـه آنان داده می شود.

تبصره 1 ـ مراجع مذکور در این ماده بـه هنگام استعلام سوابق اشخاص باید جهت قانونی درخواست خود را ذکر نمایند.

تبصره 2 ـ بررسی سوابق، حسب مورد با استفاده از مشخصات سجلی، شماره ملی، شماره گذرنامه یا شماره اختصاصی اتباع بیگانه از طریق سامانه انجام می شود. استعلام اثر انگشت، فقط در صورت درخواست مرجع متقاضی انجام خواهد شد.

تبصره 3 ـ مرکز موظف است امکان ارسال الکترونیکی استعلام اثر انگشت و دریافت نتیجه آن را فراهم کند.

ماده 11 ـ متقاضیان صدور گواهی عدم سوء پیشینه می توانند علاوه بر دادسرای محل صدور شناسنامه خود بـه سایر دادسراهای عمومی و انقلاب نیز مراجعه نمایند و این مراجع مکلف بـه صدور برگ گواهی مذکور و تسلیم آن بـه متقاضی می باشند. ایرانیان مقیم خارج از کشور هم علاوه بر ترتیب بالا می توانند از طریق نمایندگی های جمهوری اسلامی ایران و دفاتر حافظ منافع اقدام کنند. هزینه صدور گواهی عدم سوء پیشینه کیفری برابر قوانین و مقررات مربوط خواهد بود.

تبصره 1 ـ در نقاطی کـه دفاتر خدمات الکترونیک قضایی تاسیس شده است، درخواست های موضوع این ماده از طریق دفاتر مذکور ارائه می شود.

تبصره 2 ـ محکوم علیه، متهم یا اشخاص ثالث متضرر از اطلاعات مندرج در سامانه می توانند اعتراض خود را مبنی بر مغایرت آن با واقعیات موجود و یا وجود اشتباهات نگارشی و هویتی حسب مورد بـه هر یک از واحدهای سراسر کشور ارائه نماید. مرجع اخیر مکلف بـه پیگیری موضوع می باشد، ولی در هر صورت رفع اشتباه با مرجع قضایی مربوط است.

ماده 12 ـ درخواست متقاضی گواهی عدم سوء پیشینه باید حاوی نکات زیر باشد:

الف ـ در مورد اشخاص حقیقی، نام و نام خانوادگی، نام پدر، تاریخ تولد، شماره و محل صدور شناسنامه، کد ملی و شماره تلفن همراه و کد پستی و همچنین در صورت امکان پست الکترونیکی؛

ب ـ در مورد اشخاص حقوقی موارد مندرج در بند (2) ماده (8) این آیین نامه؛

پ ـ برای اتباع بیگانه، شماره گذرنامه یا شناسه اختصاصی.

ماده 13 ـ در صورت فقدان هرگونه سابقه محکومیت مؤثر کیفری، گواهی عدم سوء پیشینه صادر می شود.

تبصره 1 ـ در صورت وجود سابقه محکومیت مؤثر کیفری، مراتب عدم امکان صدور گواهی عدم سوء پیشینه بـه متقاضی اعلام می شود.

تبصره 2 ـ سابقه کیفری غیر مؤثر فقط در صورتی اعلام می شود کـه از سوی مراجع قضایی درخواست شده باشد.

ماده 14 ـ سامانه باید بـه گونه ای طراحی شود کـه امکان دسترسی کلیه اشخاص مجاز بـه آن وجود داشته باشد. تعیین اشخاص مجاز جهت دسترسی بـه سامانه و محدوده آن مطابق آیین نامه ای است کـه بـه تصویب رییس قوه قضاییه خواهد رسید.

بیشتر بخوانید:

مجموعه مقررات مرتبط با آئین نامه ماده 488 قانون آیین دادرسی کیفری 1392

ماده 15 ـ هرگونه استفاده غیرمجاز و یا افشای اطلاعات بر خلاف قانون، از قبیل موضوع پرونده ها، هویت و سوابق متهمان، محکومان یا بزه دیدگان ممنوع است و مرتکب حسب مورد مطابق قوانین مربوط تحت تعقیب کیفری و انتظامی قرار می گیرد.

ماده 16 ـ حذف، تغییر یا اصلاح اطلاعات ثبت شده در سامانه فقط توسط مقام مجاز صورت خواهد گرفت و مسئولیت هرگونه اشتباه یا ثبت ناقص اطلاعات بر عهده مقام مذکور می باشد.

ماده 17 ـ بـه منظور تضمین هر چه بیشتر حقوق افراد و سهولت پیگیری موارد تخلف، سامانه باید بـه گونه ای طراحی شود کـه سوابقّ دسترسی افراد بـه آن حفظ شود و حذف آن بدون موافقت اداره کل ممکن نگردد.

ماده 18 ـ این آیین نامه در 18 ماده و 15 تبصره و بنا بـه پیشنهاد وزیر دادگستری در تاریخ 1398/7/23 بـه تصویب رییس قوه قضاییه رسید و آیین نامه سجل قضایی مصوب 1384/11/2 و اصلاحیه آن از تاریخ تصویب این آیین نامه ملغی است.

رئیس قوه قضائیه - سید ابراهیم رئیسی

بیشتر بخوانید: