آیین نامه معاملات شرکت راه آهن جمهوری اسلامی ایران مصوب 1367/06/11

آیین نامه معاملات شرکت راه آهن جمهوری اسلامی ایران (سهامی خاص) مستند به استناد بند 8 ماده 10 قانون اساسنامه شرکت راه آهن مشتمل بر 30 ماده مصوب 1367/06/11 هیات وزیران

شماره روزنامه رسمی: 14236

تاریخ روزنامه رسمی: 1369/07/24

شماره ابلاغ: 67334

تاریخ ابلاغ: 1367/07/07

مرجع تصویب: هیات وزیران

تاریخ تصویب: 1367/06/11

بیشتر بخوانید:

موضوعات قوه مجریه در آراء وحدت رویه قضایی

معاملات دولتی در آراء دیوان عدالت اداری

ماده 10 قانون اساسنامه شرکت راه آهن مصوب 1366: وظایف مجمع عمومی بشرح زیر است:

1 - بررسی و تصویب تغییرات اساسنامه شرکت برای تقدیم به مجلس شورای اسلامی.

2 - رسیدگی و اظهار نظر نسبت به گزارش عملیات سالانه شرکت.

3 - تصویب ترازنامه و حساب سود و زیان شرکت و اتخاذ تصمیم درباره نحوه تقسیم سود ویژه و اندوخته های شرکت با رعایت ضوابط مربوطه.

4 - تصویب خط مشی و بودجه سالانه شرکت.

5 - انتخاب اعضای هیأت مدیره و مدیر عامل شرکت کـه از طرف رئیس مجمع عمومی پیشنهاد خواهد شد.

6 - انتخاب بازرس ( حسابرس) کـه از طرف وزیر امور اقتصادی و دارائی پیشنهاد خواهد شد.

7 - تصویب طرح کلی سازمان شرکت و اصلاح آن.

8 - بررسی و تصویب آیین نامه های استخدامی و مالی و معاملاتی شرکت و ارائه آن به هیأت وزیران جهت تصویب نهائی.

9 - بررسی و تصویب تعرفه های راه آهن ( بار و مسافر) بمنظور ارائه به هیأت دولت و همچنین تصویب آیین نامه احداث خطوط صنعتی و تجاری و تغییرات بعدی آن کـه از طرف هیأت مدیره پیشنهاد گردد.

10 - تعیین حقوق و مزایای مدیر عامل و اعضای هیأت مدیره پس از تأیید شورای حقوق و دستمزد و تعیین حق الزحمه بازرس ( حسابرس) شرکت.

11 - اتخاذ تصمیم درباره مطالبات مشکوک الوصول و لاوصول شرکت حداکثر تا یک هزارم سرمایه اولیه شرکت و بیش از آن با تصویب هیأت دولت.

12 - اتخاذ تصمیم درباره سرمایه گذاری و مشارکت با بخش خصوصی یا دولتی.

13 - بررسی و اتخاذ تصمیم نسبت به مواردی کـه طبق قانون تأسیس راه آهن برابر مقررات این اساسنامه و سایر ضوابط قانونی باید در مجمع عمومی مطرح گردد.

14 - رسیدگی و اتخاذ تصمیم نسبت به مصالحه در دعاوی و اختلافات با اشخاص حقیقی یا حقوقی و ارجاع آنها به داوری و انتخاب داور با رعایت مقررات مربوطه.

15 - پیشنهاد تصویب یا لغو عضویت در مجامع و اتحادیه های بین المللی طبق مقررات مربوطه.

هیأت وزیران در جلسه مورخ 1369/06/11 بنا به پیشنهاد مجمع عمومی شرکت راه آهن جمهوری اسلامی ایران و به استناد بند 8 ماده 10 قانون اساسنامه شرکت راه آهن جمهوری اسلامی ایران (سهامی خاص) مصوب 1366 آیین نامه معاملات شرکت مزبور را به شرح ذیل تصویب نمود:

از آنجا که این مقرره موجد حق و تکلیف برای عموم نبوده و با توجه به اینکه تأخیر در اجرای مقرره توسط دستگاه اجرایی خلاف مصلحت عمومی است و دلیلی بر آن وجود ندارد و آیین نامه داخلی دولت نیز کاشف این معناست، لذا تاریخ اجرا همان تاریخ ابلاغ است.

ماده 1 - شرکت راه آهن جمهوری اسلامی ایران (شرکت سهامی) که منبعد اختصاراً شرکت نامیده می شود موظف است کلیه معاملات خود را (اعم از خرید فروش اجاره و استیجاره، پیمانکاری اجرت کار خدمات، مشاوره و غیره) بجز مواردی که مشمول مقررات استخدامی می شود بر اساس مقررات این آیین نامه انجام دهد.

ماده 2 - هیأت مدیره شرکت صلاحیت واحدهای مختلف شرکت در انجام معاملات را تعیین خواهد نمود و واحدهای مزبور موظفند معاملات خود را بر اساس مقررات این آیین نامه انجام دهند.

ماده 3 - بمنظور بررسی و اتخاذ تصمیم در مورد انجام کلیه معاملات شرکت « بجز مواردی که طبق آیین نامه ترتیب دیگری برای آنها مقرر شده است یا بعلت محرمانه بودن موضوع هیأت مدیره در مورد نحوه انجام آنها تصمیم دیگری اتخاذ می نماید » کمیسیون معاملات مرکب از سه (3) نفر از کارکنان بصیر مجرب و عالی رتبه شرکت که با پیشنهاد رئیس هیأت مدیره و مدیر عامل شرکت و تأیید هیأت مدیره برای مدت (3) سال انتخاب می شوند تشکیل می گردد. 

اعضای کمیسیون معاملات بطور موظف و تمام وقت انجام وظیفه خواهند نمود و انتخاب مجدد آنان بلامانع است.

تبصره 1 - اعضای کمیسیون معاملات باید واجد صلاحیت و دارای اطلاعات و تجربه کافی در رشته های مالی بازرگانی حقوقی و رشته های فنی راه آهن بوده و معروف به امانت داری باشند. هیأت مدیره شرکت موظف است در انتخاب اعضای کمیسیون ترتیبی اتخاذ نماید که حداقل یکنفر از آنها دارای اطلاعات و تجربه کافی در امور مالی و بازرگانی و یکنفر دارای اطلاعات حقوقی باشد.

تبصره 2 - علاوه بر اعضای اصلی کمیسیون دو نفر عضو علی البدل با همان شرایط اعضای اصلی و برای مدت سه سال انتخاب می گردند تا در غیاب اعضای اصلی در کمیسیون معاملات شرکت نمایند.

تبصره 3 - هرگاه به عللی تغییر یا تبدیل اعضای کمیسیون قبل از انقضای مدت سه سال ایجاب نماید عضو یا اعضای جدید با همان شرایط قبلی برای بقیه مدت انتخاب خواهند شد.

تبصره 4 - آیین نامه داخلی کمیسیون معاملات به تصویب هیأت مدیره خواهد رسید.

تبصره 5 - کمیسیون معاملات می تواند قسمتی از وظایف خود را به اعضای علی البدل و یا سایر کارکنان شرکت که واجد همان شرایط اعضای کمیسیون باشند واگذار نماید. در هر صورت مسئولیت تصمیمات اتخاذ شده با کمیسیون معاملات خواهد بود.

تبصره 6 - کمیسیون معاملات می تواند قسمتی از وظائف خود را با تصویب هیأت مدیره به سایر واحدهای شرکت و یا کمیسیونهای معاملات که بر حسب ضرورت در واحدهای خارج از مرکز شرکت تشکیل خواهد شد واگذار نماید.

ماده 4 - کمیسیون معاملات موضوع ماده (3) این آیین نامه دارای وظائف ذیل می باشد:

1 - تعیین نحوه انجام معاملات عمده از طریق مزایده. 

2 - تصویب شرایط و فرم قراردادها و مشخصات پیشنهادی واحدهای ذیربط شرکت.

3 - تعیین برنده مزایده و بطور کلی تعیین اشخاص حقیقی و حقوقی که معامله باید با آنها انجام شود. 

4 - نگاهداری فهرست کامل اشخاص حقیقی و حقوقی داوطلب انجام معامله با شرکت (واجدین صلاحیت) و اضافه یا حذف نمودن مشخصات اشخاص حقیقی و حقوقی از آن کمیسیون معاملات می تواند فهرست واجدین صلاحیت وزارتخانه ها مؤسسات و شرکتهای دولتی دیگر را نیز مورد عمل قرار دهد.

5 - اتخاذ تصمیم در مورد خرید کالاهائی که انواع مشابه دارند با رعایت کیفیت دوام و صرفه و صلاح شرکت.

6 - اتخاذ تصمیم نسبت به تهیه مصالح توسط شرکت یا بوسیله پیمانکار در مورد قراردادهای پیمانکاری.

7 - رسیدگی به موارد تخلف یا شکایات مطرح شده در اجرای مقررات این آیین نامه و ارائه گزارش لازم به هیأت مدیره جهت اتخاذ تصمیم مقتضی.

تبصره 1 - در انجام معاملات شرکت باید نوع جنس کیفیت دوام مدت تحویل بها و شرایط پرداخت آن و بطور کلی صرفه و صلاح شرکت از هر لحاظ رعایت شود.

تبصره 2 - در مورد آن دسته از معاملات که جنبه فنی داشته باشد کمیسیون معاملات موظف است تصمیم خود را با رعایت کلیه جنبه های فنی و تخصصی اتخاذ نماید و واحد درخواست کننده ملزم است اطلاعات فنی و تخصصی را به کمیسیون ارائه نماید. در صورت لزوم کمیسیون معاملات می تواند بر حسب مورد پس از کسب نظر افراد متخصص و بصیر در زمینه هر یک از معاملاتی که جنبه فنی و تخصصی دارند اتخاذ تصمیم نماید.

تبصره 3 - در مورد معاملات پیمانکاری و تأسیسات و خدمات و مشاوره فنی و غیره اشخاص حقیقی و حقوقی صلاحیت دار ایرانی که تمام یا اکثریت سهام آنها متعلق به دولت جمهوری اسلامی ایران با اتباع ایرانی باشد در مرحله اول و شرکتهائی که مرکز آنها در ایران است در مرحله بعد حق تقدم خواهند داشت.

ماده 5 - تصمیمات کمیسیون معاملات با اکثریت آراء معتبر خواهد بود. هر یک از اعضای کمیسیون معاملات که در اقلیت قرار می گیرد باید نظر خود را بطور مستدل در صورتمجلس نوشته و ذیل آنرا امضاءء نماید و عضو مذکور می تواند از رئیس کمیسیون معاملات درخواست نماید موضوع به هیأت مدیره گزارش شود.

تبصره - مدیر یا نماینده تام الااختیار هر یک از واحدهای درخواست کننده کالا یا خدمت موظفند بر اساس درخواست کمیسیون معاملات در جلسات کمیسیون حضور یابند و توضیحات لازم را ارائه نمایند.

ماده 6 - کمیسیون معاملات مکلف است نتیجه تصمیمات خود را در مورد انجام هر معامله در کمترین زمان ممکن و حداکثر ظرفیت مدت (15) روز با توجه به نوع و خصوصیات هر معامله به واحدهای ذیربط ابلاغ نماید. مدت فوق با نظر مدیر عامل شرکت قابل تمدید می باشد.

تبصره - هرگاه پس از گذشت مدت مذکور در این ماده کمیسیون معاملات تصمیم لازم را راجع به انجام معامله اتخاذ و ابلاغ ننماید واحدهای ذیربط مجاز خواهند بود با نظر مدیر عامل شرکت و رعایت مقررات این آیین نامه معامله را انجام دهند و مراتب را به هیأت مدیره گزارش نمایند.

ماده 7 - مسئولیت اجرای تصمیمات کمیسیون معاملات با واحد مربوط می باشد.

ماده 8 ـ اصلاح 1403/10/16 ـ مصوبات كميسيون معاملات براي معاملات (مزايده عمومي) بيش از نصاب معاملات متوسط موضوع ماده (3) قانون برگزاري مناقصات مصوب 1383 پس از كسب موافقت هیات مديره قابل اجرا مي باشد.

ماده 9 ـ منسوخ 1399/12/27 ـ معاملات خرید شرکت از حیث مبلغ به سه دسته به شرح زیر تقسیم می شود: 

1 - معاملات جزئی - معاملاتی است که مبلغ آن از پانصدهزار (500000) ریال تجاوز نکند. 

2 - معاملات (خرید) متوسط - معاملاتی است که مبلغ آن بین پانصدهزار (500000) ریال تا پنج میلیون (5000000) ریال می باشد. 

3 - معاملات (خرید) عمده - معاملاتی است که مبلغ آن از پنج میلیون (5000000) ریال بیشتر باشد. 

تبصره 1 - مبنای نصاب خرید در معاملات جزئی و متوسط مبلغ مورد معامله و در مورد معاملات عمده مبلغ برآورد است.

تبصره 2 - تقسیم یا تفکیک معامله به اجزای کوچکتر بطوریکه موجب تغییر در نصاب گردد ممنوع است.

ماده 10 ـ منسوخ 1399/12/27 ـ معاملات (خرید) از طریق مناقصه و به شرح زیر انجام می پذیرد : 

1 - معاملات (خرید) جزئی به حداقل قیمت ممکن با تشخیص و مسئولیت مأمور خرید انجام می پذیرد. در معاملات (خرید) جزئی مأمور خرید موظف است پس از تحقیق کامل از بهای کالا و یا کار مورد نیاز که بوسیله فروشندگان کالا یا انجام دهندگان کار عرضه می گردد معامله را با در نظر گرفتن صرفه و صلاح شرکت انجام دهد و ذیل سند را با قید اینکه معامله به کمترین قیمت ممکن انجام شده است با درج نام و نام خانوادگی و سمت خود و تاریخ امضاء نماید.

2 - معاملات (خرید) متوسط به حداقل بهای ممکن با تشخیص و مسئولیت مأمور خرید و تأیید مسئول واحد مربوط در شرکت و یا کمیسیون معاملات حسب مورد انجام می پذیرد. در معاملات (خرید) متوسط مأمور خرید از هر یک از فروشندگان کالا یا انجام دهندگان کار که تعداد آنها در محل نباید کمتر از سه نفر باشد روی ورقه جداگانه با رعایت مفاد ماده (11) این آیین نامه استعلام بهای کتبی به عمل می آورد و با تأیید اینکه استعلام بها توسط او انجام شده است با قید تاریخ هر یک از برگهای استعلام را امضاء نموده و به انضمام صورت مقایسه قیمتهای استعلام شده و در صورت لزوم با نمونه کالاهای پیشنهادی جهت اتخاذ تصمیم به واحد مربوط ارائه می نماید. در صورتیکه حداقل بهای بدست آمده از طریق استعلام با تشخیص و مسئولیت مأمور خرید و تأیید مسئول واحد یا کمیسیون معاملات بر حسب مورد مناسب و عادلانه باشد معامله با پیشنهاد دهنده حداقل بها انجام خواهد شد.

تبصره 1 ـ منسوخ 1399/12/27 ـ در مورد خرید مجدد کالاهائی که قبلا با رعایت تشریفات موضوع این بند خریداری شده اند در صورتیکه از تاریخ آخرین استعلام منجر به خرید قبلی بیش از سه ماه نگذشته باشد کمیسیون معاملات می تواند بدون استعلام مجدد و براساس بهای آخرین استعلام اجازه خریدار صادر نماید. 

تبصره 2 ـ منسوخ 1399/12/27 ـ در مواردیکه فروشنده کالا یا انجام دهنده کار در محل کمتر از سه نفر باشد مأمور خرید موظف است مراتب را در متن گزارشی که ارائه میدهد قید نماید. 

3 - معاملات (خرید) عمده با تشخیص کمیسیون معاملات از طریق مناقصه عمومی یا مناقصه محدوده براساس ضوابط پیوست این آیین نامه انجام خواهد شد.

ماده 11 ـ منسوخ 1399/12/27 ـ ضوابط مربوط به استعلام بها بمنظور انجام معاملات (خرید) متوسط موضوع ماده (10) این آیین نامه به شرح زیر است : 

1 - در برگ استعلام بها نوع و جنس کالا یا موضوع کار مورد معامله و مقدار و مشخصات آن بطور وضوح تعیین و به فروشنده کالا یا انجام دهنده کار ارائه گردد.

2 - فروشنده کالا یا انجام دهند کار باشد حداقل بهای مورد نظر خود را در برگ استعلام درج و با تعیین آدرس و تاریخ امضاء نماید. در صورتیکه قیمت پیشنهادی مربوط به دوره زمانی مشخصی باشد این دوره زمانی نیز لازم است در برگ استعلام درج گردد.

3 - مأمور خرید و مسئولین ذیربط با توجه به مدت اعتبار بهای پیشنهاد شده در برگ استعلام باید طوری عمل نمایند که بعلت انقضای مدت و عدم انجام بموقع معامله خسارتی متوجه شرکت نگردد.

4 - استعلام بها باید از تولید کنندگان فروشندگان یا انجام دهندگان اصلی کالا یا کار مورد در خواست بعمل آید و حتی المقدور از معامله با مؤسساتیکه حق العمل کار یا دست دوم می باشند اجتناب گردد.

5 - در صورتیکه فروشنده کالا یا انجام دهنده کار از تکمیل یا امضای برگ استعلام خودداری نماید مأمور خرید مکلف است مراتب را با ذکر نام و نشانی فروشنده کالا یا انجام دهنده کاروبهای پیشنهادی که شفاهاً اظهار نموده است در گزارش قید نماید.

ماده 12 - تحویل کالا یا کار انجام شده در مورد معاملات (خرید) جزئی بوسیله و با مسئولیت انباردار یا تحویل گیرنده کار خواهد بود.

ماده 13 - تحویل کالا یا کار انجام شده در مورد معاملات (خرید) متوسط بوسیله و با مسئولیت انبار دار یا تحویل گیرنده کار می باشد و از طریق صورتمجلس که به امضای انباردار یا تحویل گیرنده کار تحویل دهنده و نماینده واحد در خواست کننده می رسد انجام می شود.

ماده 14 - تحویل کالا یا کار انجام شده در مورد معاملات عمده از طریق تنظیم صورتمجلس خواهد بود. در مواردی که کالا یا کار تحویل شده از حیث کمیت و کیفیت طبق مشخصات یا نمونه نباشد موضوع در صورتمجلس جهت اقدامات بعدی قید می گردد.

تبصره 1 - صورتمجلس موضوع این ماده در مورد معاملات داخلی لازم است بوسیله تحویل دهنده انباردار یا تحویل گیرنده نماینده واحد در خواست کننده و نماینده منتخب مدیر عامل شرکت یا مقام مجاز از طرف وی امضاء گردد.

تبصره 2 - در مورد معاملات خارجی برای تحویل کالا یا کار انجام شده بجای تحویل دهنده حضور و امضای نمایندگان بیمه و واحد تدارکات شرکت الزامی است.

ماده 15 - در صورتیکه امضاء کنندگان صورتمجلس از لحاظ مشخصات کالا یا کار مورد تحویل اختلاف نظر داشته باشند در مورد معاملات (خرید) متوسط نظر سرپرست واحد در خواست کننده و در مورد معاملات (خرید) عمده نظر کمیسیون معاملات مبنا می باشد.

ماده 16 - برای کالاهای تحویل شده در تمام موارد باید قبض انبار که دارای شماره مسلسل و شماره ثبت دفتر واردات انبار باشد صادر گردد و به امضای تحویل دهنده و انباردار برسد.

تبصره - در مواردیکه کالا در خارج از انبار تحویل می گردد و به انبار شرکت وارد نمی شود با در نظر گرفتن مفاد مواد (12) (13) و (14) و تبصره های ذیل آن حسب مورد اقدام خواهد شد و تحویل گیرنده کالا بجای انباردار تکالیف مربوط را انجام می دهد و رسید یا صورتمجلس مربوط حسب مورد مبنای صدور قبض انبار و حواله انبار قرار خواهد گرفت.

ماده 17 - در صورتیکه در شرایط معامله برای تحویل مورد معامله علاوه بر آنچه در موارد (12) الی (18) تعیین شده است تکالیف دیگری نیز پیش بینی شده باشد اجرای آنها نیز ضروری است.

ماده 18 - در صورتیکه پس از ورود کالا به گمرکات کشور و اخذ اسناد حمل و انجام اقدامات لازم ترخیص و تحویل کالا به انبار موکول به بعد گردد پس از تطبیق کالا با پروفرمای فروشنده و اطمینان از صحت اسناد حمل به پیشنهاد واحد مربوط و تأیید کمیسیون معاملات ضمانت نامه تضمین حسن انجام معامله فروشنده آزاد خواهد شد.

ماده 19 - معاملات فروش شرکت شامل فروش اشیای فرسوده مستعمل یا زائد بر احتیاج شرکت به تشخیص کمیسیون معاملات می باشد که از حیث مبلغ مشابه معاملات خرید موضوع ماده (9) این آیین نامه به سه دسته معاملات (فروش) جزئی معاملات (فروش) متوسط معاملات (فروش) عمده تقسیم می گردد 

تبصره - مبنای نصاب فروش در هر یک از سه دسته معاملات (فروش) جزئی متوسط و عمده مبلغ ارزیابی کارشناس منتخب مدیر عامل شرکت یا مقام مجاز از طرف وی می باشد.

ماده - 20 - معاملات فروش از طریق مزایده و به شرح زیر انجام می پذیرد.

1 - معاملات (فروش) جزئی به حداکثر قیمت ممکن و به تشخیص و مسئولیت مأمور فروش انجام می پذیرد. مأمور فروش مکلف است به داوطلبان معامله مراجعه و پس از تحقیق کامل نسبت به قیمتها با رعایت صرفه شرکت معامله را انجام دهد و اسناد و مدارک مربوط را با تأیید اینکه « معامله به بیشترین قیمت ممکن انجام شده است » با ذکر نام و نام خانوادگی و سمت خود و تاریخ امضاء نماید.

2 - معاملات (فروش) متوسط از طریق حراج و با رعایت ضوایط ذیل انجام می پذیرد : 

الف - اطلاعات کلی در مورد نوع مشخصات و مقدار مورد معامله و روز و ساعت و محل حراج و سایر شرایطی که لازم است از طریق انتشار آگهی در روزنامه یا از طرق دیگر به اطلاع عموم می رسد. 

ب - قیمت پایه حراج براساس ارزیابی مورد معامله تعیین می شود. 

ج - مورد معامله به خریداری که بالاترین قیمت را پیشنهاد کند واگذار می شود. 

د - در مواردی که حداقل به قیمت پایه حراج داوطلب نباشد براساس نظر کمیسیون معاملات اقدام خواهد شد.

3 - معاملات (فروش) عمده از طریق مزایده عمومی انجام می پذیرد.

تبصره 1 - اطلاعات کلی راجع به نوع و مشخصات و مقدار مورد معامله و محل رؤیت و همچنین محل و کیفیت تحویل آنها از طریق آگهی مزایده به اطلاع عموم می رسد.

تبصره 2 - سایر ضوابطی که در پیوست این آیین نامه در مورد انجام مناقصه پیش بینی شده است در صورتیکه به تشخیص کمیسیون معاملات با عمل مزایده منطبق باشد برای انجام معاملات (فروش) عمده از طریق مزایده لازم الاجراء است.

تبصره 3 - در صورتیکه به کالای فروخته شده مالیات و حقوق و عوارض گمرکی تعلق گیرد برنده مزایده موظف است قبل از تحویل کالا از انبار شرکت آنها را پرداخت نماید.

تبصره 4 - هنگام تحویل کالا به برنده مزایده حضور انبار دار الزامی است.

ماده 21 - در مواردیکه انجام معاملات (خرید) متوسط از طریق اخذ استعلام بها مقدور نباشد با نظر کمیسیون معاملات معامله بهطریق مقتضی انجام خواهد شد.

ماده 22 - در مواردیکه به تشخیص کمیسیون معاملات دریافت تضمین حسن انجام معامله مقدور نباشد و یا تغییر میزان و نوع آن ضرورت داشته باشد براساس نظر رئیس هیأت مدیره و مدیر عامل شرکت اقدام خواهد شد.

ماده 23 - در مواردیکه به تشخیص کمیسیون معاملات تغییر میزان پیش پرداخت و یا نوع تضمین آن ضرورت داشته باشد در این صورت براساس نظر رئیس هیأت مدیره و مدیر عامل شرکت اقدام خواهد شد.

ماده 24 - واحدهای شرکت در حدود اختیارات خود یا با تصویب کمیسیون معاملات می توانند معاملات مشروحه زیر را بدون رعایت تشریفات مناقصه یا مزایده انجام دهند :

1 - معاملاتی که طرف معامله وزارتخانه یا مؤسسه دولتی و یا شرکت دولتی باشد.

2 - معاملات با مؤسسات و نهادهای عمومی غیر دولتی و مؤسسات تابعه که بیش از پنجاه درصد (50%) سهام و یا سرمایه و یا مالکیت آنها متعلق به مؤسسات و نهادهای مذکور باشد.

3 - معاملات با شرکت های تعاونی مصرف و توزیع کارکنان وزارتخانه ها مؤسسات و شرکتهای دولتی که براساس قوانین و مقررات ناظر بر شرکتهای تعاونی تشکیل و اداره می شوند.

4 - معاملات با شرکتها و مؤسسات تعاونی تولید و توزیع که تحت نظارت مستقیم دولت تشکیل و اداره می گردند.

5 - خرید اموال خدمات و حقوقی که به تشخیص کمیسیون معاملات منحصر به فرد باشد. در این صورت بهای مورد معامله توسط یکنفر مأمور بصیر واحد مربوط با فروشنده توافق می گردد و پس از تأیید کمیسیون معاملات معامله انجام خواهد شد.

6 - خرید یا اجازه یا استیجاره اموال غیر منقول و اجاره و یا استیجاره اموال منقول که حسب مورد به تشخیص و مسئولیت کمیسیون معاملات یا بالاترین مقام واحد مربوط و با کسب نظر کارشناس رسمی دادگستری و یا کارشناس خبره و متعهد رشته مربوط انجام خواهد شد.

7 - خرید خدمات کارشناسی هنری و صنایع مستظرفه که با رعایت موازین اسلامی بهای مورد معامله توسط یکنفر مأمور بصیر واحد مربوط با فروشنده توافق می گردد و پس از تأیید کمیسیون معاملات معامله انجام خواهد شد.

8 - خرید کالاهای انحصاری دولتی و یا سایر کالاهائی که دارای فروشنده انحصاری می باشند و برای آنها از طرف دستگاههای ذیربط دولتی نرخهای معینی تعیین و اعلام شده است.

9 - خرید کالاهای مورد مصرف روزانه که در محل از طرف دستگاههای ذیربط دولتی و یا شهرداریها برای آنها نرخ ثابتی تعیین شده باشد.

10 - خرید کالاهای ساخت کارخانه های داخلی و کرایه حمل و نقل بار از طریق زمینی که از طرف دستگاههای دولتی ذیربط برای آنها نرخ تعیین شده باشد.

11 - کرایه حمل و نقل هوائی و دریائی هزینه مسافرت و نظایر آن در صورت وجود نرخ ثابت و مقطوع

12 - انجام معامله در مورد تعمیر ماشین آلات ثابت و متحرک که بر حسب مورد به تشخیص و مسئولیت کمیسیون معاملات یا بالاترین مقام واحد مربوط انجام خواهد شد.

13 - خرید قطعات یدکی و تجهیزات تکمیلی ماشین آلات ثابت و متحرک و همچنین وسائل اندازه گیری و لوازم آزمایشگاهی و نظایر آن که پس از تعیین بهای مورد معامله توسط حداقل یکنفر کارشناس خبره و بصیربه انتخاب واحد مربوط معامله بر حسب مورد پس از تأیید کمیسیون معاملات یا بالاترین مقام واحد مربوط انجام خواهد شد.

14 - انجام معامله برای چاپ و صحافی که براساس مقررات عمومی انجام خواهد شد.

15 - اجاره و استیجاره وسائط نقلیه ریلی از قبیل لکوموتیو و واگن و نظایر آن که با رعایت صرف و صلاح شرکت و با تصویب هیأت مدیره خواهد بود.

تبصره - در مورد بندهای (2) (3) و (4) این ماده فروشنده باید مورد معامله را در اختیار داشته باشد یا تولید کننده (کالا) یا انجام دهنده (خدمات) مورد معامله باشد و یا اینکه وظیفه تهیه و توزیع و فروش مورد معامله را بر عهده داشته باشد.

ماده 25 - در مواردی که انجام معاملات عمده از طریق مناقضه و مزایده به تشخیص هیأتی مرکب از مدیر عامل یا قائم مقام وی مدیر امور مالی شرکت و یکنفر به انتخاب مجمع عمومی شرکت میسر یا با مصلحت نباشد می توان معامله را به طریق دیگری انجام داد و در این صورت هیأت مزبور با رعایت صرف و صلاح شرکت نحوه انجام این گونه معاملات را در هر مورد یا به طور کلی برای یک نوع کالا یا خدمت تعیین و اعلام خواهد نمود.

تبصره - جلسات هیأت موضوع این ماده با حضور کلیه اعضاء تشکیل و تصمیمات آن با رأی اکثریت اعضاء معتبر خواهد بود.

ماده 26 - کمیسیون معاملات موظف است ترتیبی اتخاذ نماید که مسئولین مربوط حتی المقدور مایحتاج خود را در زمان مناسب پیش بینی تهیه و تدارک نماید.

ماده 27 - در موارد خاص مهلت های مندرج در موارد این آیین نامه و ضوابط پیوست (موضوع بند 3 ماده 10) به پیشنهاد کمیسیون معاملات و تأیید رئیس هیأت مدیره و مدیر عامل بر حسب مورد قابل تغییر می باشد.

ماده 28 - معاملات ضروری مربوط به حوادث و سوانح راه آهن که انجام آن اجتناب ناپذیر است و فرصت مراجعه به کمیسیون معاملات در مورد آنها نباشد به مسئولیت بالاترین مقام واحد مربوط از طریق مذاکره یا استعلام انجام می شود. مسئول واحد مربوط موظف است گزارش اینگونه معاملات انجام شده و هزینه های مربوط را بلافاصله با تفکیک نوع معامله به اطلاع کمیسیون معاملات رسانده و تأیید لازم را اخذ نماید. در صورتیکه کمیسیون معاملات عمل انجام شده را تأیید ننماید موضوع با ذکر دلیل جهت اتخاذ تصمیم به هیأت مدیره گزارش می گردد.

ماده 29 - انجام معاملات از محل اعتبارات طرحهای عمرانی مشمول مقررات عمومی طرحهای عمرانی کشور می باشد.

ماده 30 - هر گونه تغییر و اصلاح در این آیین نامه و ضوابط پیوست (موضوع بند 3 ماده 10) به پیشنهاد هیأت مدیره و تأیید مجمع عمومی و تصویب هیأت وزیران انجام خواهد شد.

معاون اول رئیس جمهور - حسن حبیبی