دستورالعمل بند (چ) ماده 113 قانون برنامه توسعه ششم مصوب 1398/07/10

دستورالعمل بند (چ) ماده 113 قانون برنامه توسعه ششم با موضوع تنقیح قوانین و مقررات قضایی مصوب 1398/07/10 رئیس قوه قضاییه

شناسنامه دستورالعمل بند (چ) ماده 113 قانون برنامه توسعه ششم:

شماره روزنامه رسمی:21717

تاریخ روزنامه رسمی:1398/07/14

شماره ابلاغ:9000/94817/100

تاریخ ابلاغ:1398/07/10

مرجع تصویب: رئیس قوه قضاییه

تاریخ تصویب:1398/07/08

بیشتر بخوانید:

مجموعه مقررات برنامه ششم توسعه

مجموعه مقررات مرتبط با دستورالعمل بند (چ) ماده 113 قانون برنامه توسعه ششم (مقررات قوه قضائیه)

موضوعات قوه قضائیه در آراء وحدت رویه قضایی

مجموعه موضوعی آرای دیوان عدالت اداری

قوه قضائیه در نظریات مشورتی

مقررات مرجع:

بند " الف " ماده ۳۸ قانون احکام دائمی برنامه های توسعه کشور مصوب 1395/11/10: الف ـ قوه قضاییه مکلف است نسبت بـه تنقیح، اصلاح و رفع خلأهای قوانین قضایی با رویکرد پیشگیری از وقوع جرم و اختلاف، کاهش عناوین مجرمانه و محکومیت حبس و تبدیل آن بـه مجازات ‌های دیگر و متناسب ‌سازی مجازات ‌ها و جرائم، جایگزین کردن ضمانت‌ اجراء های غیرکیفری مؤثر و روزآمد از قبیل انتظامی، انضباطی، مدنی، اداری و ترمیمی اقدام و لوایح مورد نیاز را تهیه و از طریق دولت با رعایت قانون تدوین و تنقیح قوانین و مقررات کشور مصوب 1389/03/25 بـه مجلس شورای اسلامی تقدیم کند.

جزء " چ " ماده ۱۱۳ قانون برنامه پنج ساله ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران مصوب 1395: به منظور افزایش دقت و سرعت در ارائه خدمات قضایی، تحقق عدالت قضایی و احیای حقوق عامه، ارتقای کیفیت و کاهش اطاله دادرسی و ایجاد فرصت برابر برای دسترسی آحاد مردم بـه خدمات قضایی و کاهش ورودی پرونده ها و پیشگیری از وقوع جرم و دعاوی و اصلاح مجرمان و کاهش جمعیت کیفری:... چ ـ در اجرای سیاست بازنگری در قوانین جزایی و با هدف کاهش عناوین مجرمانه قوه قضاییه مکلف است بـه منظور بازنگری در مصادیق عناوین مجازات های سالب حیات با توجه بـه تغییر شرایط، کاهش عناوین مجرمانه و استفاده از ضمانت اجراهای انتظامی، انضباطی، مدنی، اداری و ترمیمی و متناسب سازی مجازات ها با جرائم، نسبت بـه تنقیح، اصلاح و رفع خلا های قوانین جزایی با رعایت قانون تدوین و تنقیح قوانین و مقررات کشور مصوب 1389/03/25 و اصلاحات بعدی آن اقدام و حداکثر تا پایان سال دوم اجرای قانون برنامه اقدامات قانونی مورد نیاز را بـه عمل آورد.

تبصره بند 1 قانون تنقیح قوانین و مقررات کشور : تبصره ـ کلیه دستگاههای موضوع مواد (5) و (117) قانون مدیریت خدمات کشوری مصوب 1386/07/08 و قوه قضاییه بـه استثناء مراجع مذکور در تبصره ماده (2) این قانون موظفند اقدامات زیر را در خصوص تنقیح قوانین و مقررات انجام دهند: الف ـ تا پایان تیرماه 1390 کلیه قوانین مرتبط با حوزه فعالیت خود را کـه تا پایان سال 1389 تصویب شده است تنقیح نمایند و توسط بالاترین مقام دستگاه خود قوانین معتبر، منسوخ صریح و ضمنی، قوانین معارض و مغایر با یکدیگر و یا موضوع منتفی شده را بـه تفکیک و با ذکر دلایل آن بـه معاونت ارائه نمایند. ب ـ تا پـایان مهرماه 1390 قوانیـن مربوط بـه حـوزه فعالیت خـود را کـه بـا سیاستهای کلی ابلاغی از سوی مقام رهبری مغایر است با ذکر دلایل بـه معاونت اعلام نمایند. ج ـ با همکاری معاونت حقوقی ریاست جمهوری تا پایان اسفند 1390 کلیه تصویب نامه ها، آیین نامه ها و دستورالعمل ها و بـه ‌طور کلی مقررات مربوط بـه خود را تنقیح نمایند و با شناسایی موارد نسخ صریح، آنها را از مجموعه مقررات حذف و موارد نسخ ضمنی، زائد، متروک و موضوع منتفی شده را مشخص و برای تنقیح بـه مراجع تصویب کننده ارسال کنند. د ـ کلیه دستگاههای مشمول این تبصره موظف بـه همکاری با معاونت قوانین مجلس شورای اسلامی برای تنقیح قوانین مرتبط با حوزه فعالیت خود می باشند و نیز معاونت و دستگاههای مشمول می توانند برای تنقیح قوانین و مقررات از ظرفیت کارشناسی دستگاههای اجرائی و قضایی و همچنین اشخاص حقیقی و حقوقی غیردولتی با تمایل آنها استفاده کنند.

متن دستورالعمل بند (چ) ماده 113 قانون برنامه توسعه ششم:

در اجرای بند ۱۵ سیاست های کلی نظام در خصوص امنیت قضایی ابلاغی 1381/07/28 مقام معظم رهبری (مدظله العالی)، قانون تدوین و تنقیح قوانین و مقررات کشور مصوب 1389/03/25، بند " الف " ماده ۳۸ قانون احکام دائمی برنامه های توسعه کشور مصوب 1395/11/10 و جزء " چ " ماده ۱۱۳ قانون برنامه پنج ساله ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران مصوب 1395/12/14 مجلس شورای اسلامی و بـه منظور تسریع و نظام مند کردن تنقیح قوانین و مقررات در قوه قضاییه، " دستورالعمل تنقیح قوانین و مقررات قضایی " بـه شرح مواد زیر است:

فصل نخست: تشکیلات و وظایف

ماده ۱ ـ بـه منظور ارزیابی و تنقیح قوانین و مقررات قضایی، " اداره کل تنقیح قوانین و مقررات " در معاونت حقوقی قوه قضاییه کـه از این پس اداره کل نامیده می شود تشکیل و عهده دار وظایف زیر است:

الف ـ آسیب شناسی و ارزیابی مستمر قوانین و مقررات موضوع این دستورالعمل و اقدام لازم در خصوص تنقیح آنها؛

ب ـ تهیه درختواره قوانین و مقررات، تبیین تعداد و دامنه موضوعات (کدهای) تنقیحی و تعیین اصول، ضوابط و فنون ناظر بر تنقیح شکلی و ماهوی قوانین و مقررات و تدوین قانون جامع، ضمن همکاری مشترک با بخش های مرتبط در معاونت قوانین مجلس شورای اسلامی و معاونت حقوقی ریاست جمهوری؛

پ ـ تهیه ضوابط مربوط بـه تهیه و انتشار مجموعه قوانین و مقررات با هماهنگی بخش های مرتبط در قوای دیگر و روزنامه رسمی کشور؛

ت ـ تهیه پیش نویس لوایح و مواد تنقیحی؛

ث ـ شناسایی موارد نیازمند وضع قوانین و مقررات یا بازنگری آن و اعلام بـه مراجع مرتبط؛

ج ـ تنقیح آیین نامه ها، دستورالعمل ها، بخشنامه ها و سایر مصوبات مربوط بـه قوه قضاییه؛

چ ـ ارائه گزارش ادواری و موردی تنقیح قوانین و مقررات بـه معاون حقوقی قوه قضاییه.

ماده ۲ ـ تشکیلات اداره کل با پیشنهاد معاونت حقوقی و تأیید معاونت راهبردی تهیه می شود و بـه تصویب رئیس قوه قضاییه می رسد.

ماده ۳ ـ اداره کل مکلف است با نظارت و ارزیابی مستمر قوانین و مقررات قضایی، نسبت بـه تنقیح موارد زیر اقدام نماید:

الف ـ قوانین و مقررات مرتبط با جرایم و مجازات ها؛

ب ـ قوانین و مقررات مربوط بـه آیین دادرسی مراجع قضایی؛

پ ـ تمامی آیین نامه ها، دستورالعمل ها، بخشنامه ها و سایر مصوبات مربوط بـه قوه قضاییه؛

ت ـ سایر قوانین و مقررات کـه در اجرای تفاهم نامه بین قوای سه گانه، قوه قضاییه عهده دار انجام آن می شود.

ماده ۴ ـ اداره کل می تواند بـه منظور دسترسی قضات و عموم جامعه بـه متن صحیح و منقح قوانین و مقررات معتبر و آرای وحدت رویه، نسبت بـه تهیه مجموعه های تنقیح شده موضوعی بـه صورت مکتوب یا الکترونیکی بـه همراه پیشینه تقنینی و اطلاعات مربوط بـه شناسنامه قانون، قوانین و مقررات مرتبط، آرای قضایی و نظرات تفسیری و مشورتی مرتبط با هر ماده و جدول تاریخی آرا و نظرات مشورتی اقدام کند.

ماده ۵ ـ بـه منظور بهره گیری از فناوری های نوین در امر تنقیح و کسب نظرات و پیشنهادهای صاحب نظران در این زمینه، مرکز آمار و فناوری اطلاعات قوه قضاییه مکلف است با همکاری اداره کل نسبت بـه طراحی و راه اندازی سامانه الکترونیکی تنقیح اقدام کند.

فصل دوم: کمیسیون های تنقیح

ماده ۶ ـ جهت بهره گیری از نظرات کارشناسی، کمیسیون های تنقیح در محل اداره کل تشکیل می شود. تعداد کمیسیون ها و مهلت اقدام آنها بـه تناسب میزان و نوع کار با پیشنهاد مدیرکل و تصویب معاونت حقوقی قوه قضاییه می باشد. تبصره ـ شیوه انتخاب اعضا، ترکیب آنان، آیین کار، نحوه پرداخت حق الزحمه، همان است کـه در آیین نامه کارگروه های مشورتی اداره کل حقوقی آمده است.

ماده ۷ ـ چنانچه در تهیه لوایح تنقیحی، در مواردی نیاز بـه همکاری قوای دیگر باشد، با ایجاد کمیسیون های مشترک، نسبت بـه تنقیح و تهیه پیش نویس لایحه مورد نیاز اقدام می شود.

ماده ۸ ـ دبیر هر کمیسیون از قضات یا کارشناسان مجرب اداره کل توسط مدیرکل انتخاب می شود و انجام امور دبیرخانه ای هر کمیسیون از قبیل ارسال دعوت نامه و مستندات، تهیه صورت جلسات، ثبت و ضبط گزارش ها و مستندات و گزارش وضعیت حضور اعضا بـه مدیرکل را بر عهده دارد.

ماده ۹ ـ در مواردی کـه دستور کار کمیسیون های تنقیح قوانین و مقررات مرتبط با یکی از سازمان ها، مراکز یا واحدهای قوه قضاییه باشد، نماینده آن دعوت می شود و با حق رأی در جلسات حضور می یابد.

ماده ۱۰ ـ اداره کل می تواند با تشخیص معاون حقوقی و با رعایت قوانین و مقررات مربوط، نسبت بـه تنقیح قوانین و مقررات از طریق انعقاد قرارداد با بخش خصوصی اقدام نماید.

فصل سوم: فرایند تنقیح

ماده ۱۱ ـ تنقیح شامل گردآوری و پالایش قوانین و مقررات و پیشنهاد اصلاح آنها بـه منظور رفع ابهام، اجمال، تعارض، تداخل، تکرار و تورم قوانین و مقررات می باشد، کـه از طریق اقدامات زیر انجام می شود:

۱ ـ گردآوری، شامل: الف ـ تفکیک و طبقه بندی موضوعی؛ ب ـ شناسایی و تهیه منابع؛ پ ـ استخراج و جمع آوری مطالب مرتبط.

۲ ـ پالایش، شامل: الف ـ درج شناسنامه قوانین و مقررات و هر ماده آنها؛ ب ـ شناسایی قوانین و مقررات معتبر از غیرمعتبر؛ پ ـ شناسایی موارد ابهام، اجمال، تکرار، تعارض یا نقص.

۳ ـ تهیه پیش نویس لوایح تنقیحی، شامل: الف ـ مشخص کردن قوانین غیرمعتبر و اعلام بـه معاونت قوانین مجلس شورای اسلامی جهت اعلام نسخ صریح؛ ب ـ تهیه پیش نویس لوایح تفسیری، الحاقی، اصلاحی و یا تمدید مدت قوانین.

ماده ۱۲ ـ در تهیه پیش نویس لوایح و مقررات باید ضوابط تنقیحی مربوط بـه عنوان، موضوع، شیوه نگارش، تنظیم فصول، ترتیب مواد، تناسب مواد با عنوان و موضوع، تبیین قوانین و مقررات غیرمعتبر در ماده ناسخ و شیوه تهیه مقدمه توجیهی و شرح توجیهی مواد رعایت شود.

ماده ۱۳ ـ لوایح تنقیحی، پس از تأیید معاون حقوقی، بـه نظر رئیس قوه قضاییه می رسد تا در صورت موافقت، مراتب جهت طی مراحل قانونی بـه مجلس شورای اسلامی اعلام شود.

ماده ۱۴ ـ بـه منظور پالایش و تنقیح شکلی و ماهوی آیین نامه ها، دستورالعمل ها، بخشنامه ها و سایر مصوبات مربوط بـه قوه قضاییه، اداره کل نسبت بـه انجام فرایند تنقیح اقدام و معاون حقوقی پیشنهادهای اصلاحی را بـه رئیس قوه قضاییه یا دیگر مراجع تصویب کننده اعلام می کند.

فصل چهارم: سایر مقررات

ماده ۱۵ ـ معاونت منابع انسانی قوه قضاییه، مکلف است نسبت بـه تأمین و آموزش نیروی انسانی مورد نیاز اداره کل اقدام کند.

ماده ۱۶ ـ هر سال طبق اعلام معاونت حقوقی قوه قضاییه، اعتبار لازم برای اجرای مفاد این آیین نامه، توسط معاونت راهبردی در بودجه سالانه قوه قضاییه پیش بینی می شود و در سرجمع اعتبارات معاونت حقوقی تخصیص می یابد.

ماده ۱۷ ـ این دستورالعمل مشتمل بر ۱۷ ماده و ۱ تبصره در تاریخ 1398/07/08 بـه تصویب رییس قوه قضاییه رسید و پس از ابلاغ لازم الاجرا است.

رییس قوه قضاییه ـ سیدابراهیم رئیسی