سند راهبردی فضای مجازی مصوب 1401/05/11

سند راهبردی جمهوری اسلامی ایران در فضای مجازی مصوب 1401/05/11 شورایعالی فضای مجازی 

شماره روزنامه رسمی: 22573

تاریخ روزنامه رسمی: 1401/06/27

شماره ابلاغ: 103554

تاریخ ابلاغ: 1401/06/08

مرجع تصویب: شورای عالی فضای مجازی

تاریخ تصویب: 1401/05/11

بیشتر بخوانید: 

مقدمه: 

سند راهبردی جمهوری اسلامی ایران در فضای مجازی در افق 1410 در چهار بخش ارزش ها، چشم انداز، اهداف و اقدامات کلان تنظیم شده است. این سند از طریق مطالعه اسناد راهبردی و چشم انداز سایر کشورها در حوزه فضای مجازی، تحلیل وضع موجود و مطلوب، تحلیل اسناد بالادستی (قانون اساسی، سند چشم انداز و احکام مقام معظم رهبری (مدظله العالی) برای شورای عالی فضای مجازی کشور) و اخذ نظر مراکز علمی، پژوهشی و دانشگاهی کشور و دستگاه ‎های دولتی و حکومتی و سازمان های مرتبط با فضای مجازی تنظیم شده است. دو بخش ارز ش ها و چشم انداز این سند، در هفتاد و یکمین جلسه مورخ 1400/03/17 و دو بخش اهداف و اقدامات کلان آن در هشتاد و چهارمین جلسه مورخ 1401/05/11 شورای عالی به تصویب رسید.

الف ـ ارزش ها: 

1 ـ اعتقادات، احکام و اخلاق اسلامی و ارزش های انقلاب اسلامی؛

2 ـ استقلال، حاکمیت ملی و نفی سلطه خارجی؛

3 ـ انسجام، وحدت و اعتماد ملی؛

4 ـ مسئولیت پذیری و پاسخگویی؛

5 ـ حکمت، خردگرایی و هوشمندی؛

6 ـ مشارکت ذی ربطان در حکمرانی؛

7 ـ صلح طلبی عادلانه و احترام متقابل در روابط بین الملل؛

8 ـ خودکفایی، خوداتکایی و نوآوری در تأمین نیازهای پایه شهروندان؛

9 ـ هویت و سبک زندگی اسلامی ـ ایرانی و خانواده محوری؛

10 ـ عدالت، کرامت انسانی و آزادی مسئولانه؛

11 ـ صیانت از حریم خصوصی و حقوق عامه؛

12 ـ قانون گرایی و انضباط اجتماعی؛

13 ـ امنیت ملی؛

14 ـ منافع ملی؛

15 ـ سلامت محتوا؛

16 ـ شفافیت و دسترسی آزاد و عادلانه به اطلاعات و خدمات، با حفظ حقوق و مصالح فرد و جامعه؛

17 ـ توجه به اقشار و گروه های اجتماعی خاص، اعم از کودکان و نوجوانان، سالمندان و کم توانان جسمی و ذهنی؛

18 ـ حفظ محیط زیست.

ب ـ چشم انداز: 

فضای مجازی جمهوری اسلامی ایران در افق 1410، فضایی در امتداد فضای واقعی، سالم، مفید، ایمن، پیشران پیشرفت سایر حوزه ها، متکی بر ظرفیت درون زای کشور، برخوردار از منابع انسانی متخصص، ماهر، مؤثر و کارآمد، برخوردار از مراکز علمی و پژوهشی، شرکت های دانش بنیان و صنایع پیشرفته داخلی است. برای حرکت جهشی، ابتکار عمل دارد. از استقلال هوشمندانه و عالمانه، با کمترین وابستگی برخوردار است و حضوری فعال، مبتکرانه، قوی و هدفمند در مجامع و نهادهای منطقه ای و بین المللی دارد. الهام بخش در جهان اسلام، نقش آفرین در صحنه جهانی، جزء قدرت های برتر سایبری و مقام اوّل ارایه خدمات فضای مجازی در منطقه غرب و جنوب غرب آسیا با تعامل سازنده و مؤثر در روابط بین الملل و استفاده صلح آمیز از فضای مجازی با مشارکت همه کشورها در توسعه آن، رفع حکمرانی کشورهای سلطه گر بر شبکه جهانی اینترنت و اصلاح آن با همکاری سایر کشورها است.

ارزش ‏ها، هنجارها و سبک زندگی اسلامی ـ ایرانی مبتنی بر فرهنگ پیشرفت پایدار در فضای مجازی کشور نهادینه شده و نیازها و خدمات نو، جذاب و متنوع به ویژه در حوزه های آموزش، سلامت، تجارت، حمل و نقل، آب، انرژی و سرگرمی برای کاربران ایرانی فراهم است. نظام حکمرانی در بهره گیری از فضای مجازی براساس حاکمیت ملی، عدالت، آزادی و صیانت از حقوق مردم و در برخورداری از مدیریتی یکپارچه حاصل از ارتباط به هم پیوسته و همگرای بخش های حاکمیتی، عمومی، تعاونی و خصوصی، پیشتاز است. با مشارکت شهروندان، سازمان ها، کسب و کارها و تمام بخش های عمومی و خصوصی، امنیت و سلامت این فضا در بالاترین سطح است.

دارای زیرساخت های مطمئن، امن، پایدار، یکپارچه و گسترده در سراسر کشور بر بستر شبکه ملی اطلاعات و در ارتباط با شبکه جهانی است. از بلوغ فرآیندهای صنعتی مبتنی بر فناوری های نوین، نقش مؤثر در اقتصاد مقاومتی، اقتصاد دانش بنیان و فرصت های جدید شغلی برخوردار است و در بازارهای جهانی با افزایش سطح کیفیت و کمیت کالا و خدمات، حضوری رقابتی دارد و از مواجهه عالمانه و پیشتاز با تحولات ایران و جهان مبتنی بر مطالعات راهبردی و آینده پژوهی در کلیه ابعاد فضای مجازی برخوردار است.

ج ـ اهداف کلان: 

1 ـ تحکیم و تقویت حکمرانی، اعمال حاکمیت و اقتدار ملی بر تمامی ابعاد و لایه های فضای مجازی کشور؛

2 ـ ترویج گفتمان انقلاب اسلامی، گسترش عمق راهبردی نظام و تحقق تمدن نوین اسلامی در فضای مجازی؛

3 ـ دستیابی به قدرت فضای مجازی (سایبری) ج.ا.ا. در تراز جهانی و جایگاه نخست قدرت فضای مجازی (سایبری) در بین کشورهای منطقه و نیل به توان بازدارندگی فضای مجازی (سایبری) موثر در سطح بین الملل؛

4 ـ تأمین حقوق، امنیت و منافع ملی در فضای مجازی و تحقق چندجانبه گرایی (دولت ها) در حکمرانی اینترنت؛

5 ـ قاعده مند سازی دسترسی به داده های خصوصی، عمومی و کلان داده ها، اعمال حاکمیت و حفاظت از داده های ملی در برابر نفوذ و دست اندازی غیرمجاز؛

6 ـ بهینه سازی و افزایش کارآمدی نظام تصمیم گیری با استفاده از ظرفیت های داده ای کشور متناسب با سرعت تحولات و آیند ه نگری؛

7 ـ ارتقای سطح هوشمندی در نظامات ملی (از قبیل نظام آموزش، بهداشت، حمل و نقل و سایر خدمات شهری)؛

8 ـ تأمین امنیت همه جانبه فضای مجازی کشور در بالاترین سطح؛

9 ـ دستیابی به اشراف کامل و بهنگام بر تحولات فضای مجازی داخلی و بین المللی؛

10 ـ تکمیل و روزآمدی شبکه ملی اطلاعات مطابق با تحولات فناوری های فضای مجازی؛

11 ـ کسب مرجعیت رسانه ای در فضای مجازی و رفع محاصره تبلیغاتی کشور؛

12 ـ تقویت و تحکیم ارکان فرهنگ و سبک زندگی اسلامی ـ ایرانی در فضای مجازی کشور؛

13 ـ تحقق زیست بوم فضای مجازی سالم، مفید، ایمن، در دسترس و استطاعت پذیر؛

14 ـ توسعه خدمات و گسترش رفاه عمومی؛

15 ـ مردمی سازی و ارتقاء مشارکت اجتماعی در تولید، توزیع، حفاظت، صیانت از محتوا و خدمات اوقات فراغت و سرگرمی فضای مجازی؛

16 ـ دستیابی به خوداتکایی ملی در حوزه های علوم، فناوری ها و صنایع راهبردی فضای مجازی؛

17 ـ تربیت و توانمندسازی شبکه سرمایه انسانی متخصص در منطقه و ایجاد مزیت راهبردی برای کشور در این حوزه؛

18 ـ ایجاد و پوشش فراگیر خدمات یکپارچه عمومی داخلی با مزیت نسبی برای مهاجرت کامل کاربران از سکوهای خارجی و غیربومی به سکوهای داخلی از قبیل حوزه های دولت، سلامت، تجارت و آموزش در فضای مجازی؛

19 ـ دستیابی به جایگاه برتر در زنجیره ارزش خدمات و محتوا (اعم از آموزش، سرگرمی، رسانه و شبکه های اجتماعی و...) در کشورهای منطقه و جهان اسلام؛

20 ـ مثبت‏ شدن تراز تجاری در محصولات و خدمات فضای مجازی؛

21 ـ دستیابی به سهم ده درصدی هسته اقتصاد دیجیتال از کل اقتصاد کشور؛

22 ـ تبدیل فضای مجازی کشور به کانون منطقه ای تبادل داده و ارائه خدمات زیرساختی ارتباطی و اطلاعاتی و تجاری و بازرگانی به کشورهای منطقه؛

23 ـ تحقق کامل قوانین و مقررات کشور و فراهم شدن امکان پیشگیری و جلوگیری از وقوع جرم در فضای مجازی؛

24 ـ مصونیت زیرساخت ها و ارتقاء حفاظت از منافع ملی در برابر تهدیدات دشمنان در فضای مجازی؛

25 ـ آمایش سرزمین و توزیع عادلانه امکانات فضای مجازی؛

26 ـ پیشرانی فضای مجازی در اقتصاد دانش بنیان و مقاومتی و ایجاد فرصت های جدید شغلی.

د) اقدامات کلان: 

تبصره 1: نظارت و راهبری کلان اقدامات بر عهده مرکز ملی فضای مجازی کشور است؛

تبصره 2: دستگاه های متولی موظف اند با کمک دستگاه های همکار، طرح عملیاتی اقدام مربوط (اهداف عملیاتی، اقدامات عملیاتی، برآورد اعتبار، زمان بندی اجرا و استقرار) را ظرف مدت دو ماه برای تصویب در مرجع تعیین شده، به مرکز ملی ارائه نمایند؛

تبصره 3: مرجع تصویب موظف است طرح مربوط را ظرف مدت دو ماه بررسی، تصویب و ابلاغ نماید؛

تبصره 4: خطوط راهنما، در تدوین طرح اقدامات فوق توسط دستگاه‏های متولی به شرح زیر است: 

4 ـ 1 ـ انسجام خط مشی ها و پرهیز از صنفی و بخشی نگری، هماهنگی و هم افزایی درونی و بیرونی در اقدامات کلان؛

4 ـ 2 ـ بازمعماری و تحول ساختارها با توجه به ضرورت ها و اقتضائات نوین فضای مجازی با رعایت اصل کارآمدی و چابک سازی؛

4 ـ 3 ـ رویکرد مشارکتی و مردمی سازی و استفاده حداکثری از ظرفیت های بخش خصوصی و عمومی؛

4 ـ 4 ـ ایجاد ساز و کار مسئولیت پذیری و پاسخگویی در همه طراحی ها و اقدامات کلان ؛

4 ـ 5 ـ تعیین سنجه ها، شاخص ها و داده های لازم برای نظارت و ارزیابی اقدامات کلان؛

4 ـ 6 ـ محافظت از داده های ملی و اشتراک داده ها با حفظ حریم خصوصی؛

4 ـ 7 ـ اهتمام ویژه به آموزش، توانمندسازی، جذب و نگهداشت سرمایه انسانی.