قانون ثبت احوال مصوب 1355/04/16
قانون ثبت احوال مشتمل بر پنجاه و پنج ماده و بیست و هشت تبصره مصوب 1355/04/16 مجلس شورای ملی
شناسنامه قانون ثبت احوال:
شماره روزنامه رسمی: 9212
تاریخ روزنامه رسمی: 1355/05/23
شماره ابلاغ: 33208
تاریخ ابلاغ: 1355/05/09
مرجع تصویب: مجلس شورای ملی
تاریخ تصویب: 1355/04/16
بیشتر بخوانید:
مجموعه مقررات مرتبط با قانون ثبت احوال (مقررات ثبت احوال و اسناد سجلی)
ثبت اسناد، املاک و اموال در آراء وحدت رویه قضایی
موضوعات ثبت در آرای دیوان عدالت اداری
متن قانون ثبت احوال:
فصل اول ـ کلیات
ماده 1 ـ وظایف سازمان ثبت احوال کشور به قرار ذیل است:
الف ـ اصلاح 1363 ـ ثبت ولادت و صدور شناسنامه
ب ـ اصلاح 1363 ـ ثبت واقعه وفات و صدور گواهی وفات.
ج ـ تعویض شناسنامه های موجود در دست مردم.
د ـ ثبت ازدواج و طلاق و نقل تحولات.
هـ ـ صدور گواهی ولادت برای اتباع خارجه.
و ـ تنظیم دفاتر ثبت کل وقایع و نام خانوادگی.
ز ـ جمع آوری و تهیه آمار انسانی سراسر کشور و انتشار آن.
ح ـ وظایف مقرر دیگری کـه طبق قانون به عهده سازمان گذاشته شده است.
ماده 2 ـ برای مطالعه و پیشنهاد روش های فنی و اظهارنظر درباره اصلاح یا تغییر فرم ها و نمونه های سجلی و آماری و نحوه جمع آوری و انتشار آنها و تهیه دستورالعمل ها و روش های فنی سجلی و طرز جمع آوری اوراق باطله و تنظیم و نگهداری و حفاظت اسناد و مدارک سجلی در مرکز سازمان ثبت احوال کشور شورائی بنام شورای عالی ثبت احوال تشکیل می شود. اعضای شورای عالی ثبت احوال عبارت خواهند بود از رئیس سازمان ثبت احوال کشور یا قائم مقام او و یکنفر از استادان دانشکده حقوق به انتخاب رئیس دانشگاه تهران و یکنفر از قضات دادگستری به انتخاب وزیر دادگستری و یکنفر از کارمندان مطلع ثبت احوال به انتخاب رئیس سازمان ثبت احوال و نماینده مرکز آمار ایران، ریاست شورا با معاون وزارت کشور و رئیس سازمان ثبت احوال کشور یا قائم مقام او می باشد و رای اکثریت لازم الاجراء خواهد بود.
تبصره ـ نحوه جمع آوری و انتشار آمار انسانی و تهیه نمونه های مربوط به پیشنهاد سازمان ثبت احوال کشور پس از جلب نظر مرکز آمار ایران و تصویب شورای عالی ثبت احوال تعیین خواهد شد.
ماده 3 ـ در مقر هر اداره ثبت احوال هیاتی بنام هیات حل اختلاف مرکب از رئیس اداره ثبت احوال و مسئول بایگانی یا معاونین و یا نمایندگان آنان و یکی از کارمندان مطلع اداره مزبور به انتخاب رئیس اداره ثبت احوال استان تشکیل می شود، وظائف هیات حل اختلاف به قرار زیر است:
1 ـ اصلاح 1363 ـ تصحیح هر نوع اشتباه در تحریر مندرجات دفتر ثبت کل وقایع و وفات بعد از امضاء سند و قبل از تسلیم شناسنامه یا گواهی ولادت یا وفات و تکمیل سند از نظر مشخصاتی کـه «نامعلوم» بوده است مندرج در ماده 29 این قانون.
2 ـ رفع اشتباهات ناشی از تحریر ضمن ثبت وقایع یا نقل مندرجات اسناد و اعلامیه ها و مدارک به دفاتر ثبت کل وقایع و سایر دفاتر.
3 ـ ابطال اسناد و شناسنامه هائی کـه بیگانگان مورد استفاده قرار داده اند و طبق ماده 44 اعلام می شود.
4 ـ ابطال اسناد مکرر و یا موهوم و تصحیح اشتباه در ثبت جنس صاحب سند و تغییر نام های ممنوع.
5 ـ حذف کلمات زائد، غیر ضروری و یا ناشی از اشتباه در اسناد سجلی اشخاص. ترتیب تقاضا و گردش کار دفاتر هیات ها و نحوه رسیدگی و ابلاغ تصمیمات در آیین نامه اجرائی این قانون تعیین خواهد شد.
تبصره ـ اصلاح 1363 ـ تصحیح هر نوع اشتباه در تحریر مندرجات دفتر ثبت کل وقایع و وفات اگر قبل از امضاء باشد با توضیح مراتب در حاشیه سند به عمل می آید و امضا کنندگان سند ذیل توضیح را امضاء خواهند نمود.
ماده 4 ـ رسیدگی به شکایات اشخاص ذینفع از تصمیمات هیات حل اختلاف و همچنین رسیدگی به سایر دعاوی راجع به اسناد ثبت احوال با دادگاه شهرستان یا دادگاه بخش مستقل محل اقامت خواهان به عمل می آید و رای دادگاه فقط پژوهش پذیر است. مهلت شکایت از تصمیم هیات حل اختلاف ده روز از تاریخ ابلاغ است.
تبصره ـ هر گاه سند ثبت احوال در ایران تنظیم شده و ذینفع مقیم خارج از کشور باشد رسیدگی با دادگاه محل صدور سند و اگر محل تنظیم سند و اقامت خواهان هر دو در خارج از کشور باشد با دادگاه شهرستان تهران خواهد بود.
ماده 5 ـ اصلاح 1363 ـ سازمان ثبت احوال کشور در اجرای وظایفی کـه بر عهده دارد می تواند از وجود کارکنان سازمان های دولتی و ارگان ها و نهادهای انقلاب اسلامی موجود در محل استفاده نماید.
تبصره 1 ـ اصلاح 1363 ـ ماموران دولت و کارکنان بیمارستان ها و گورستان ها مکلفند با سازمان ثبت احوال کشور در اجرای وظایف قانونی همکاری نمایند.
تبصره 2 ـ الحاق 1363 ـ نحوه استفاده از خدمات افراد و سازمان ها و ارگان ها و نهادها به موجب آئین نامه اجرائی این قانون خواهد بود.
ماده 6 ـ نماینده یا مامور ثبت احوال کسی است کـه از طرف سازمان ثبت احوال کشور و یا ادارات تابعه برای ثبت وقایع یا دریافت اعلامات منصوب شده باشد.
تبصره 1 ـ اعلام کننده کسی است کـه مکلف به اعلام واقعه می باشد و می تواند به شخص دیگری رسماً وکالت دهد تا از طرف او واقعه را اعلام نماید.
تبصره 2 ـ گواه از لحاظ این قانون کسی است کـه صحت اظهارات اعلام کننده را گواهی می کند.
ماده 7 ـ اصلاح 1363 ـ سن گواه و اعلام کننده نباید کمتر از 18 سال تمام باشد. پدر و مادری کـه قبل از رسیدن به سن 18 سال تمام ازدواج کرده اند می توانند ولادت یا وفات فرزند خود را اعلام نمایند.
ماده 8 ـ اصلاح 1363 ـ دفتر ثبت کل وقایع و وفات و شناسنامه و گواهی ولادت و اعلامیه ها و اطلاعیه ها و دفاتر ثبت کل وقایع و نام خانوادگی از اسناد رسمی است و تا زمانی کـه به موجب تصمیم هیات حل اختلاف یا رای دادگاه بر حسب مورد تصحیح یا باطل نشده به قوت خود باقی می باشد.
ماده 9 ـ اصلاح 1363 ـ رونوشت یا فتوکپی شناسنامه یا گواهی ولادت مراجعین به ادارات و مؤسسات دولتی و شهرداری و بخش خصوصی کـه برای انجام مراجعات آنان ضرورت دارد مستقیماً توسط آن مراجع تهیه خواهد شد.
فصل دوم ـ اسناد و دفاتر ثبت احوال
ماده 10 ـ وقایع حیاتی هر فرد (ولادت، ازدواج، طلاق، رجوع و بذل مدت، وفات) در دفاتری به شرح زیر به ثبت می رسد:
الف ـ اصلاح 1363 ـ دفتر ثبت کل وقایع ـ کـه در آن بدواً ولادت هر فرد ثبت و وقایع مربوط به ازدواج، طلاق، رجوع و بذل مدت و وفات همسر، ولادت و وفات اولاد و وفات صاحب سند از روی مندرجات اعلامیه ها و مدارک در آن ثبت می گردد.
ب ـ اصلاح 1363 ـ دفتر ثبت وفات ـ کـه در آن واقعه مربوط به وفات هر فرد به ثبت می رسد.
تبصره 1 ـ الحاق 1363 ـ صفحات دفتر ثبت کل وقایع باید شماره گذاری شود و با تعیین تعداد کل صفحات نخ کشی و سرب و منگنه شده به امضاء دادستان شهرستان یا نماینده او برسد.
تبصره 2 ـ الحاق 1363 ـ دفتر ثبت کل وقایع هر سال پس از انقضاء مدت صد و بیست سال از جریان خارج و به بایگانی راکد منتقل می شود.
تبصره 3 ـ الحاق 1363 ـ هر گاه اسناد یا دفاتر از بین برود در صورت وجود سابقه از روی سوابق و در صورت نبودن سابقه با دعوت صاحبان اسناد به وسیله آگهی طبق مدارک موجود در دست آنان پس از رسیدگی دفاتر یا اسناد معدوم تجدید می گردد.
ماده 11 ـ اصلاح 1363 ـ دفتر ثبت کل وقایع یا وفات پس از ثبت باید به امضاء اعلام کننده و گواهان و مامور یا نماینده ثبت احوال برسد و مهر شود و در صورت وجود گواهی ماما یا پزشک نیازی به گواهان نخواهد بود. پس از تکمیل و امضاء اسناد مزبور تصحیح یا تغییر مندرجات آن منحصراً به موجب مقررات این قانون خواهد بود.
فصل سوم ـ ثبت ولادت
ماده 12 ـ ولادت هر طفل در ایران اعم از اینکه پدر و مادر طفل ایرانی یا خارجی باشند باید به نماینده یا مامور ثبت احوال اعلام شود و ولادت اطفال ایرانیان مقیم خارج از کشور به مامور کنسولی ایران در محل اقامت و اگر نباشد به نزدیک ترین ماموران کنسولی و یا به سازمان ثبت احوال کشور اعلام شود.
ماده 13 ـ اصلاح 1363 ـ ولادت واقع در ایران به وسیله نماینده یا مامور ثبت احوال و ولادت واقع در خارج از کشور به وسیله ماموران کنسولی ایران در دفتر ثبت کل وقایع به ثبت می رسد. در این دفتر اطلاعات زیر قید می شود:
1 ـ ساعت، روز، ماه، سال و محل ولادت استان ـ شهرستان ـ بخش ـ دهستان (شهر/روستا) و تاریخ ثبت آن.
2 ـ نام و نام خانوادگی صاحب سند و جنس.
3 ـ نام و نام خانوادگی و شماره شناسنامه یا شماره پروانه اقامت و یا گذرنامه و محل صدور شناسنامه یا پروانه اقامت و یا گذرنامه و محل اقامت پدر و مادر.
4 ـ نام و نام خانوادگی و محل اقامت و شماره شناسنامه و محل صدور شناسنامه و نسبت اعلام کننده در صورتی کـه غیر از پدر و مادر صاحب سند باشد.
5 ـ نام و نام خانوادگی و شماره شناسنامه و محل صدور شناسنامه و محل اقامت گواهان.
6 ـ نام و نام خانوادگی و امضاء نماینده یا مامور و مهر ثبت احوال.
7 ـ شماره و سری برگ مخصوص دفتر ثبت کل وقایع.
8 ـ محل مخصوص ثبت و شماره کلاسمان آثار انگشتان صاحب سند.
9 ـ محل مخصوص ثبت خلاصه اطلاعات راجع به ازدواج، طلاق و یا وفات همسر.
10 ـ محل مخصوص ثبت شماره مسلسل و سری شناسنامه های صادره.
11 ـ محل مخصوص ثبت خلاصه اطلاعات راجع به اولاد.
12 ـ محل مخصوص ثبت وفات.
13 ـ محل توضیحات.
تبصره ـ اصلاح 1363 ـ پس از ثبت ولادت اگر طفل ایرانی باشد شناسنامه صادر و تسلیم می گردد و اعلامیه برای ثبت واقعه در دفتر ثبت کل وقایع صفحه مخصوص پدر و مادر به اداره ثبت احوال محل صدور شناسنامه آنان فرستاده می شود و در صورتی کـه طفل خارجی باشد گواهی ولادت صادر و تسلیم می گردد.
ماده 14 ـ اصلاح 1363 ـ برای هر فرد شماره شناسنامه کـه مخصوص به او خواهد بود تعیین می گردد و شماره شناسایی هر شخص در کلیه مدارک مربوط به ثبت احوال او باید قید گردد.
ماده 15 ـ ثبت ولادت باید مستند به تصدیق پزشک یا مامای رسمی یا مؤسسه ای کـه طفل در آنجا متولد گردیده است باشد، در غیر این صورت واقعه به تصدیق دو نفر گواه ثبت می شود.
تبصره ـ مهلت اعلام ولادت پانزده روز از تاریخ ولادت طفل است روز ولادت و تعطیل رسمی بعد از آخرین روز مهلت بحساب نمیآید و در صورتیکه ولادت در اثناء سفر زمینی یا هوائی یا دریائی رخ دهد مهلت اعلام آن از تاریخ رسیدن به مقصد محسوب می شود.
ماده 16 ـ اعلام و امضاء سند ثبت ولادت به ترتیب به عهده اشخاص زیر خواهد بود:
1 ـ پدر یا جد پدری.
2 ـ مادر در صورت غیبت پدر و در اولین موقعی کـه قادر به انجام این وظیفه باشد.
3 ـ منسوخ 1363 ـ مادر یا جد پدری کـه از طرف دادگاه به سمت ولایت انتخاب شده باشند.
4 ـ وصی یا قیم یا امین.
5 ـ اشخاصی کـه قانوناً عهده دار نگهداری طفل می باشند.
6 ـ متصدی یا نماینده مؤسسه ای کـه طفل به آنجا سپرده شده است.
7 ـ صاحب واقعه کـه سن او از 18 سال تمام ببالا باشد.
تبصره ـ در صورتیکه ازدواج پدر و مادر طفل به ثبت نرسیده باشد اعلام ولادت و امضاء اسناد متفقاً به عهده پدر و مادر خواهد بود و هر گاه اتفاق پدر و مادر در اعلام ولادت میسر نباشد سند طفل با اعلام یکی از ابوین کـه مراجعه می کند با قید نام کوچک طرف غائب تنظیم خواهد شد. اگر مادر اعلام کننده باشد نام خانوادگی مادر به طفل داده می شود.
ماده 17 ـ هر گاه ابوین طفل معلوم نباشند سند یا نام خانوادگی آزاد و نام های فرضی در محل اسامی ابوین تنظیم می گردد. تصحیح اسامی فرضی یا تکمیل مشخصات ناقص به موجب اقرارنامه موضوع ماده 1273 قانون مدنی یا حکم دادگاه یا مدارک حصر وراثت به عمل خواهد آمد و نام خانوادگی طبق احکام مربوط بنام خانوادگی اصلاح خواهد شد. موضوع فرضی بودن اسامی پدر و مادر در شناسنامه منعکس نخواهد شد.
ماده 18 ـ نماینده یا مامور ثبت احوال ولادت طفل فاقد ولی را ثبت و مراتب را برای اقدام قانونی به دادستان اطلاع خواهد داد..
تبصره ـ در صورتیکه طفل در مکانی متولد شود کـه خروج از آن ممنوع یا محتاج به اجازه مخصوص باشد نظیر ندامتگاه، کانون اصلاح و تربیت و غیره، متصدیان این سازمان ها مکلف به اطلاع واقعه و ایجاد تسهیلات لازم برای انجام وظائف صاحب واقعه می باشند..
ماده 19 ـ ماما یا پزشکی کـه در حین ولادت حضور و در زایمان دخالت داشته مکلف به صدور گواهی ولادت و ارسال یک نسخه آن به ثبت احوال محل در مهلت اعلام می باشد.
ماده 20 ـ اصلاح 1363 ـ انتخاب نام با اعلام کننده است، برای نامگذاری یک نام ساده یا مرکب (حسین، محمدمهدی و مانند آن) کـه عرفا یک نام محسوب می شود انتخاب خواهد شد.
تبصره 1 ـ الحاق 1363 ـ انتخاب نام هایی کـه موجب هتک حیثیت مقدسات اسلامی می گردد و همچنین انتخاب عناوین و القاب و نام هایی زننده و مستهجن یا نامتناسب با جنس ممنوع است.
تبصره 2 ـ الحاق 1363 ـ تشخیص نام های ممنوع با شورای عالی ثبت احوال می باشد و این شورا نمونه های آن را تعیین و به سازمان اعلام می کند.
تبصره 3 ـ الحاق 1363 ـ انتخاب نام در مورد اقلیت های دینی شناخته شده در قانون اساسی تابع زبان و فرهنگ دینی آنان است.
تبصره 4 ـ الحاق 1363 ـ در اسناد سجلی اقلیت های دینی شناخته شده در قانون اساسی کشور نوع دین آنان قید می شود.
تبصره 5 ـ الحاق 1363 ـ ذکر سیادت در اسناد سجلی ساداتی کـه سیادت آنان در اسناد سجلی پدر و یا جد پدری مندرج باشد و یا سیادت آنان با دلائل شرعی ثابت گردد الزامی است مگر کسانی کـه خود را سید ندانند و یا عدم سیادت آنان شرعاً احراز شود.
تبصره 6 ـ الحاق 1363 ـ مراتب تشرف پیروان ادیان دیگر به دین مبین اسلام همراه با تغییرات مربوط به نام و نام خانوادگی آنان در اسناد سجلی ثبت می شود.
ماده 21 ـ اصلاح 1363 ـ هرگاه از وضع حمل بیش از یک طفل متولد شود برای هر یک دفتر ثبت کل وقایع جداگانه به ترتیب تولد و با ذکر ساعت ولادت تنظیم خواهد شد.
فصل چهارم ـ اصلاح 1363 ـ ثبت وفات
ماده 22 ـ اصلاح 1363 ـ وفات هر کس اعم از ایرانی یا خارجی و همچنین ولادت طفلی کـه مرده بدنیا آمده یا بلافاصله پس از ولادت بمیرد باید به مامور یا نماینده ثبت احوال اعلام شود. وفات ایرانیان در خارج از کشور به ماموران کنسولی محل اقامت یا به نزدیک ترین ماموران کنسولی ایران یا به سازمان ثبت احوال کشور اعلام می شود. وفات ایرانیان و خارجیان ساکن کشور را ماموران و نمایندگان ثبت احوال و وفات ایرانیان در خارج از کشور را بر حسب محل اعلام، ماموران کنسولی ایران یا ماموران یا نمایندگان ثبت احوال ثبت می کنند، وفات باید در سند ثبت وفات و همچنین در دفتر ثبت کل وقایع در صفحات مربوط به درگذشته و پدر و مادر او و شناسنامه متوفی ثبت و امضاء و مهر گردد. وفات خارجیان پس از ثبت به شهربانی محل اعلام می شود و یک نسخه گواهی به سازمان ثبت احوال کشور فرستاده خواهد شد کـه به وزارت امور خارجه ارسال گردد.
تبصره ـ اصلاح 1363 ـ گواهی وفات به هر شخصی کـه درخواست کند تسلیم می گردد
ماده 23 ـ اصلاح 1363 ـ در سند ثبت وفات باید اطلاعات زیر قید گردد:
1 ـ محل، روز، ماه و سال وفات و تاریخ ثبت.
2 ـ نام و نام خانوادگی و جنس و تاریخ تولد و شغل و شماره شناسنامه و شناسنامه یا پروانه اقامت و تاریخ و محل صدور شناسنامه یا پروانه اقامت درگذشته.
3 ـ علت وفات در صورتی کـه مشخص باشد.
4 ـ نام و نام خانوادگی و شماره شناسنامه و محل صدور شناسنامه پدر و مادر درگذشته.
5 ـ نام و نام خانوادگی و شماره شناسنامه و محل صدور شناسنامه و محل اقامت و سمت اعلام کننده.
6 ـ نام و نام خانوادگی و شماره شناسنامه و محل صدور شناسنامه و محل اقامت و شغل گواهان.
7 ـ نام و نام خانوادگی و امضاء نماینده یا مامور ثبت احوال و اثر مهر.
8 ـ شماره و سری برگ مخصوص ثبت وفات.
9 ـ محل توضیحات.
ماده 24 ـ اصلاح 1363 ـ واقعه وفات باید طبق تصدیق پزشک و در صورت نبودن پزشک با حضور دو نفر گواه ثبت گردد. در مورد طفلی کـه مرده بدنیا آمده یا بلافاصله پس از تولد بمیرد در صورت وجود پزشک در محل، تصدیق پزشک ضروری است و در صورت نبودن پزشک گواهی دو نفر کافی است. پزشکی کـه وقوع وفات به او اطلاع داده می شود در هر مورد مکلف به معاینه جسد و صدور تصدیق یا اظهارنظر می باشد و در صورت امکان تشخیص علت وفات باید تصدیق شود و بهرحال یک نسخه از تصدیق یا اظهارنظر خود را باید به ثبت احوال محل در مهلت مقرر ارسال نمایند.
ماده 25 ـ اصلاح 1363 ـ مهلت اعلام وفات ده روز از تاریخ وقوع یا وقوف بر آن است. روز وفات و تعطیل رسمی بعد از آخرین روز مهلت به حساب نمی آید و در صورتی کـه وفات در اثناء سفر رخ دهد مهلت اعلام آن از تاریخ رسیدن به مقصد احتساب خواهد شد.
تبصره ـ اصلاح 1363 ـ ترتیب ثبت وقایع ولادت و وفاتی کـه پس از انقضاء مهلت مقرر اعلام شود در آیین نامه اجرایی این قانون تعیین خواهد شد.
ماده 26 ـ اصلاح 1363 ـ اعلام وفات و امضاء سند ثبت وفات به عهده یکی از اشخاص زیر است:
1 ـ نزدیکترین خویشاوند متوفی کـه در موقع وفات حاضر بوده است.
2 ـ متصدی یا صاحب مکانی کـه وفات در آن رخ داده است یا نماینده او.
3 ـ هر شخصی کـه در موقع وفات حاضر بوده است.
4 ـ ماموران انتظامی یا کدخدا.
تبصره ـ اصلاح 1363 ـ متصدیان گورستان یا دفن مکلف به اطلاع وفات به ثبت احوال هستند.
ماده 27 ـ اصلاح 1363 ـ در صورتی کـه وفات یا ولادت طی نامه رسمی از طرف ماموران انتظامی یا قضائی و یا سایر مقامات اعلام شود شماره و تاریخ اعلامنامه در سند درج و به منزله امضاء سند خواهد بود.
ماده 28 ـ اصلاح 1363 ـ در موارد زیر اعلام وفات به عهده مقامات زیر است:
1 ـ در صورتی کـه وفات در اثر بروز سوانح از قبیل زلزله سیل، طوفان و آتش سوزی واقع شود مقامات انتظامی یا گروه های امدادی حاضر در محل مکلفند واقعه وفات را ضمن ارسال صورت حاوی نام و نام خانوادگی و حتی المقدور شماره شناسنامه و محل صدور شناسنامه و سن متوفی اعلام نمایند.
2 ـ وفات نظامیانی کـه در زمان صلح در سربازخانه و یا ضمن مانورهای نظامی یا در زمان جنگ واقع می شود وسیله فرمانده قسمت با تعیین نام و نام خانوادگی و شماره شناسنامه و محل صدور شناسنامه اعلام می گردد.
ماده 29 ـ اصلاح 1363 ـ در مواردیکه مشخصات متوفی معلوم نشود یا به بعضی از اطلاعاتی کـه باید در سند قید شود دسترسی نباشد در سند ثبت وفات بجای مشخصات عبارت (نامعلوم) نوشته می شود تکمیل مشخصات نامعلوم با هیات حل اختلاف خواهد بود.
ماده 30 ـ اصلاح 1363 ـ مدرک ثبت وفات فرضی غائب مفقودالاثر حکم قطعی دادگاه است مدیران دفاتر دادگاه هایی کـه حکم قطعی وفات فرضی غائب مفقودالاثر از آن دادگاه صادر شده مکلفند یک نسخه از رای صادره را طی نامه رسمی به ثبت احوال محل ارسال دارند.
فصل پنجم ـ ازدواج و طلاق
ماده 31 ـ دارندگان دفاتر رسمی ازدواج و طلاق مکلفند وقایع ازدواج و طلاق و رجوع را کـه در دفاتر مربوط ثبت می کنند در شناسنامه زوجین نیز درج و امضاء و مهر نمایند و حداکثر هر پانزده روز یکبار وقایع ازدواج و طلاق و رجوعی را کـه در دفاتر به ثبت می رسد روی نمونه های مربوط تهیه و به ثبت احوال محل تحویل و رسید دریافت دارند. ازدواج و طلاق و رجوع ایرانیان در خارج از کشور باید بوسیله کنسولگری های مربوط در دفاتری کـه از طرف ثبت احوال تهیه می شود ثبت و حداکثر هر یکماه یکبار وقایع ازدواج و طلاق و رجوعی را کـه در دفاتر به ثبت می رسد روی نمونه های مخصوص تهیه و از طریق وزارت امور خارجه به سازمان ثبت احوال کشور فرستاده شود.
ماده 32 ـ طلاق، رجوع و بذل مدت کـه در دفتر رسمی طلاق به ثبت نرسیده باشد با ارائه اقرارنامه رسمی در اسناد ثبت احوال طرفین ثبت خواهد شد. ازدواج هائی کـه در دفاتر رسمی ازدواج به ثبت نرسیده باشد در صورت وجود شرائط زیر در اسناد سجلی زن و شوهر ثبت خواهد شد.
1 ـ ارائه اقرارنامه رسمی مبنی بر وجود رابطه زوجیت بین متقاضیان ثبت واقعه ازدواج.
2 ـ در موقع تنظیم اقرارنامه سن زوج از بیست سال تمام و سن زوجه از هیجده سال تمام کمتر نباشد.
3 ـ گواهی ادارات ثبت احوال محل صدور شناسنامه های زوجین به این کـه در تاریخ اعلام واقعه طرفین در قید ازدواج دیگری نمی باشند.
تبصره ـ نمایندگان ثبت احوال مکلفند پس از ثبت واقعه رونوشت اقرارنامه را به دادسرای محل ارسال نمایند.
ماده 33 ـ اصلاح 1363 ـ کلیه وقایع ازدواج و طلاق یا وفات زوج یا زوجه و رجوع و بذل مدت و فسخ نکاح باید در دفاتر ثبت کل وقایع ثبت شود ولی در شناسنامه به شرح زیر انعکاس خواهد یافت: در المثنای شناسنامه مرد یا زن آخرین نکاح و طلاق یا بذل مدت و در صورت تعدد زوجات آن تعداد ازدواج کـه به قوت خود باقی است منعکس خواهد شد. ازدواج و طلاق غیرمدخوله در المثنای شناسنامه درج نخواهد شد.
ماده 34 ـ اصلاح بموجب نبد (پ) ماده 34 قانون مدیریت داده ها و اطلاعات ملی (1401/06/30) ـ افشای اطلاعات مذکور در دفاتر ثبت کل وقایع و اسناد سجلی جز برای صاحب سند و مقامات قضایی و دستگاه های اجرائی با مصوبه کارگروه تعامل پذیری دولت الکترونیکی ممنوع است.
فصل ششم ـ صدور شناسنامه
ماده 35 ـ اصلاح 1363 ـ صدور شناسنامه و سایر خدمات سجلی در مقابل دریافت وجه انجام خواهد شد کـه نحوه اخذ وجوه و میزان و نوع این خدمات به موجب آیین نامه اجرایی این قانون خواهد بود.
ماده 36 ـ اصلاح 1363 ـ شناسنامه از روی دفاتر ثبت کل وقایع صادر و دارای مشخصات و اطلاعات زیر می باشد:
1 ـ آرم جمهوری اسلامی ایران.
2 ـ محل مخصوص انگشت نگاری و شماره کلاسمان آن.
3 ـ محل الصاق عکس.
4 ـ شماره شناسنامه.
5 ـ نام و نام خانوادگی و جنس دارنده آن.
6 ـ تاریخ تولد به ترتیب روز و ماه و سال هجری شمسی و قمری.
تبصره ـ الحاق 1363 ـ ذکر تاریخ هجری قمری از هنگام اجرای طرح تعویض شناسنامه برای نوزادان الزامی است.
7 ـ محل تولد به ترتیب شهرستان، بخش، دهستان (شهر/ روستا).
8 ـ نام و شماره شناسنامه و محل صدور شناسنامه ابوین.
9 ـ تاریخ تنظیم سند به ترتیب روز و ماه و سال هجری شمسی.
10 ـ محل تنظیم سند به ترتیب حوزه، شهرستان، بخش، دهستان (شهر/ روستا).
11 ـ نام و نام خانوادگی مامور تنظیم کننده سند و امضاء مامور صدور و مهر اداره.
12 ـ شماره مسلسل و سری مخصوص شناسنامه.
13 ـ محل مخصوص ثبت ازدواج، طلاق و وفات همسر، ولادت فرزندان و وفات صاحب شناسنامه.
14 ـ محل توضیحات.
15 ـ محل مخصوص مهر انتخابات.
تبصره 1 ـ اصلاح 1363 ـ شناسنامه های نمونه جدید افرادی کـه به سن 15 سال تمام می رسند باید ملصق به عکس همان سال و اثر انگشت و کلاسمان انگشت نگاری صاحب آن باشد.
تبصره 2 ـ اصلاح 1363 ـ شناسنامه اولیه باید در سی سالگی تمام با عکس همان سال صاحب آن تجدید شود. صاحب شناسنامه پس از رسیدن به سن سی سال مکلف است ظرف یکسال برای تجدید آن مراجعه نماید.
تبصره 3 ـ الحاق 1363 ـ صدور شناسنامه مجدد و یا گواهی ولادت اتباع خارجه مطابق مقررات آئین نامه اجرائی این قانون خواهد بود.
تبصره 4 ـ الحاق 1363 ـ به استثنای سازمان ثبت احوال کشور، دفاتر اسناد رسمی ازدواج و طلاق، نمایندگی های دولت جمهوری اسلامی ایران در خارج از کشور، اداره تشخیص هویت و پلیس بین المللی و اداره کل انتخابات، هیچیک از ارگان ها و نهادها و مؤسسات دولتی و بخش خصوصی حق نقش مهر و درج هیچگونه مطلب و یا آثار دیگری بر روی شناسنامه را ندارند متخلف از این امر تحت پیگرد قانونی قرار خواهد گرفت.
ماده 37 ـ اصلاح 1363 ـ سازمان ثبت احوال کشور مکلف است به مجرد وصول اعلام ترک تابعیت و یا اخراج از تابعیت اشخاص و از طرف وزارت امور خارجه ترک تابعیت و یا اخراج تابعیت را در دفاتر و اسناد مربوط منعکس و یا شناسنامه را معدوم نماید.
فصل هفتم ـ صدور کارت شناسایی
ماده 38 ـ در نقاطی کـه دولت مقتضی بداند و اعلام کند کسانی کـه سن آنان از 15 سال به بالا است باید دارای کارت شناسائی بوده و همیشه آنرا همراه داشته باشند. کارت شناسائی حاوی مشخصات و اثر انگشت و عکس و نشانی محل سکونت و گروه های اصلی خون خواهد بود. ترتیب صدور و ترتیب درج مشخصات دارنده کارت شناسائی و چگونگی تحصیل اطلاعات مربوط به سکونت و سایر اطلاعات از قبیل گروه خون و اشخاصی کـه برای صغار و مجانین کارت شناسائی اخذ نمایند در آیین نامه اجرائی تعیین خواهد شد.
ماده 39 ـ منسوخ 1358 ـ بمنظور ثبت مشخصات ساکنان شهرها و روستاها از تاریخ اجرای این قانون ظرف مدتی کـه از طرف دولت تعیین و اعلام خواهد شد سرپرست هر خانوار موظف است نشانی محل یا محل های سکونت اعم از ملکی یا استیجاری را همراه با مشخصات خود و کلیه افرادی کـه با او زندگی می کنند به کلانتری یا شهربانی یا ژاندارمری محل سکونت خود (حسب مورد) کتباً اعلام و رسید دریافت دارند. افرادی کـه به صورت انفرادی یا جمعی زندگی می کنند نیز مشمول این مقررات خواهند بود. هر گاه محل سکونت افراد تغییر یابد سرپرست خانوار یا کسانیکه به صورت انفرادی یا جمعی زندگی می کنند مکلفند حداکثر ظرف پانزده روز مراتب را به کلانتری یا شهربانی یا ژاندارمری محل (حسب مورد) اعلام کنند. کلیه موجرین اعم از مالک و نماینده او نیز موظفند پس از عقد اجاره اعم از رسمی یا غیررسمی مشخصات مستاجر یا مستاجرین خود را حداکثر ظرف 48 ساعت به کلانتری یا شهربانی یا ژاندارمری محل مورد اجاره (حسب مورد) اعلام دارند. متخلفین از مقررات فوق یا کسانیکه اعلام خلاف واقع نمایند برای مرتبه اول به جزای نقدی از پنج هزار و یک ریال تا سی هزار ریال محکوم می گردند. در صورت تکرار به حداکثر جزای نقدی مذکور محکوم خواهند شد، در صورت احراز سوء نیت به حبس جنحه ای تا سه سال محکوم می شوند. مجازات موجرین در صورت تکرار جرم در هر حال حبس جنحه ای تا سه سال خواهد بود. در مورد اماکنی کـه قبل از اجرای این قانون به اجاره واگذار شده اند موجرین برای اطلاع مراتب به مراجع مربوط سه ماه مهلت خواهند داشت.
تبصره 1 ـ در صورتیکه مستاجر از مقدمین علیه امنیت کشور شناخته شود موجر یا نماینده او کـه مقامات انتظامی یا امنیتی را ظرف مهلت مقرر مطلع نکرده باشد به عنوان شریک جرم قابل تعقیب خواهد بود.
تبصره 2 ـ مسئولان اماکن عمومی در مورد واردین و ساکنان محل خود و مسئولان مؤسسات و اشخاص حقوقی در مورد کسانی کـه در این محل ها سکونت دارند مکلفند به ترتیب مقرر در مورد موجرین مراتب را با مشخصات افراد به مراجع مربوط اطلاع دهند. متخلفان از مقررات این تبصره نیز مشمول مجازات مقرر درباره موجرین خواهند بود.
تبصره 3 ـ طرز اعلام نشانی محل سکونت و مشخصات ساکنین و تعیین سرپرست یا مسئول خانوار و مسئولان اماکن عمومی و مؤسسات و اشخاص حقوقی و چگونگی تنظیم دفاتر و ثبت و حذف نام و مشخصات اشخاص در محل های سکونت جدید و قدیم و شماره ترتیب ثبت ساختمان های مسکونی در دفاتر و سایر مسائل مربوط به موجب آیین نامه اجرائی این ماده کـه به تصویب وزارتخانه های کشور و دادگستری خواهد رسید معین می شود.
فصل هشتم ـ نام خانوادگی
ماده 40 ـ تغییر نام خانوادگی با تصویب سازمان ثبت احوال کشور خواهد بود.
تبصره ـ موارد تغییر نام خانوادگی مطابق آیین نامه اجرائی این قانون می باشد.
ماده 41 ـ اصلاح 1363 ـ حق تقدم نام خانوادگی با رعایت تاریخ تقدم صدور اسناد مختص اشخاصی است کـه بنام آنان در دفاتر مخصوص نام خانوادگی ادارات ثبت احوال به ثبت می رسد و دیگری حق اختیار آنرا در آن اداره ندارد مگر با اجازه دارنده حق تقدم و این حق پس از وفات به ورثه قانونی انتقال می یابد. هر یک از وراث می تواند شخصی کـه نام خانوادگی او را اختیار کرده مورد اعتراض قرار داده و تغییر نام خانوادگی او را از دادگاه بخواهد ولی وراث بالاتفاق می توانند به دیگری اجازه دهند کـه نام خانوادگی آنها را اختیار نماید. تبصره ـ نام خانوادگی فرزند همان نام خانوادگی پدر خواهد بود اگر چه شناسنامه فرزند در قلمرو اداره ثبت احوال دیگری صادر گردد. فرزندان کبیر می توانند برای خود نام خانوادگی دیگری انتخاب نمایند.
ماده 42 ـ زوجه می تواند با موافقت همسر خود تا زمانی کـه در قید زوجیت می باشد از نام خانوادگی همسر خود بدون رعایت حق تقدم استفاده کند و در صورت طلاق ادامه استفاده از نام خانوادگی موکول به اجازه همسر خواهد بود.
فصل نهم ـ تعویض شناسنامه های موجود و نقل آن به دفاتر ثبت کل وقایع
ماده 43 ـ اصلاح 1363 ـ سازمان ثبت احوال کشور مکلف است شناسنامه های موجود در دست مردم را به تدریج تعویض نماید و کلیه افراد نیز مکلفند در مهلت های معین کـه سازمان ثبت احوال کشور طی آگهی و وسایل ارتباط جمعی و به ترتیب گروه سنی تعیین خواهد نمود به ماموران ثبت احوال محل اقامت خود برای اعلام هویت و وقایع حیاتی خود و ارائه مدارک و دریافت شناسنامه نمونه جدید مراجعه نمایند وفات های ثبت نشده زوج و زوجه و فرزندان نیز ضمن این مراجعه باید اعلام شود.
تبصره ـ الحاق 1363 ـ چنانچه در طول اجرای طرح، اشخاصی اعلام فقدان و یا درخواست تعویض شناسنامه نمایند کـه مشمول دوره تجدید آن گروه نباشد برای آنان طبق مقررات گواهی موقت صادر خواهد شد.
ماده 44 ـ اشخاصی کـه در مهلت های معین در آگهی منتشره ماموران ثبت احوال را از داشتن شناسنامه مکرر یا استفاده از شناسنامه غیر یا دریافت شناسنامه موهوم یا استفاده از شناسنامه ایرانی با داشتن تابعیت خارجی مطلع نمایند از تعقیب و مجازات معاف خواهند بود و الا پس از انقضاء مهلت های معینه جرائم مزبور مستمر شناخته شده و مشمول مجازات مصرح در مواد 48 و 49 این قانون خواهند بود. هویت دارندگان شناسنامه مکرر به انتخاب صاحبان و یا نمایندگان قانونی آنان تثبیت و هویت اشخاصی کـه از شناسنامه غیر استفاده نموده اند و همچنین مدارک ازدواج و طلاق و شناسنامه فرزندان مطابق شناسنامه قانونی کـه صادر می شود خواهد بود. تبصره ـ تعویض شناسنامه همسر و فرزندان، ضمن گروه سنی همسری کـه در مهلت مقرر مراجعه می کند به عمل خواهد آمد و همچنین در موقع ثبت ولادت طفل شناسنامه پدر و مادر و افراد خانوار تعویض خواهد شد اگر چه مهلت مراجعه معین و آگهی نشده باشد.
ماده 45 ـ اصلاح 1363 – هر گاه «هویت و تابعیت » افراد مورد تردید واقع گردد و مدارک لازم جهت اثبات آن ارائه نشود مراتب برای اثبات « هویت » به مراجع انتظامی و برای اثبات « تابعیت » به شورای تامین شهرستان ارجاع و در صورت تائید طبق مقررات اقدام خواهد شد.
بیشتر بخوانید: دستورالعمل ساماندهی و تسریع در فرایند امور قضایی بین المللی مصوب 1402
تبصره ـ اصلاح 1363 ـ در جلسات شورای تامین شهرستان کـه بمنظور فوق تشکیل میگردد رئیس اداره ثبت احوال محل نیز با داشتن حق رای شرکت خواهد داشت.
ماده 46 ـ اصلاح 1363 ـ سازمان ثبت احوال کشور، پایان مهلت تعویض شناسنامه هر دوره را از طریق وسایل ارتباط جمعی آگهی خواهد کرد و پس از پایان مهلت اعلام شده شناسنامه و گواهی های صادره قبلی از درجه اعتبار ساقط خواهد شد و منحصراً شناسنامه های جدید جمهوری اسلامی ایران سند رسمی هویت و تابعیت افراد خواهد بود.
تبصره ـ اصلاح 1363 – افرادی کـه در مهلت های مقرر مراجعه نکنند پس از تشخیص تخلف مراتب به دادگاه اعلام و طبق مقررات با آنان رفتار خواهد شد.
فصل دهم ـ تهیه مقدمات اجرای قانون
ماده 47 ـ وزارت کشور مکلف است در مدت یکسال از تاریخ تصویب این قانون مقدمات اجرای آنرا از حیث تهیه وسایل کار و تجهیزات و تامین کارکنان لازم و آموزش آنان فراهم نماید. دولت اعتبار لازم برای اجرای این قانون را تامین خواهد نمود.
فصل یازدهم ـ مقررات کیفری
ماده 48 اصلاح 1399/11/08 و 1403/03/20 ـ اشخاصی کـه از وظایف مذکور در مواد 16 و 19 و 24 و 26 و 35 و تبصره ماده 26 و تبصره یک ماده 36 و مواد 38 و 43 خودداری کنند یا با در دست داشتن شناسنامه اقدام به اخذ المثنی نمایند مورد تعقیب قرار گرفته و علاوه بر الزام به انجام تکالیف مقرر به پرداخت 1.320.000 تا 33.000.000 ریال جزای نقدی محکوم خواهند شد. ولی هر گاه ماموران و مسئولینی کـه به موجب این قانون وظایفی بر عهده دارند در اجرای آن تاخیر یا تعلل نمایند در دادگاه های اداری یا انتظامی طبق ضوابط مربوط تحت تعقیب قرار خواهند گرفت. (مصوب سابق: 400.000 تا 10.000.000)
ماده 49 ـ اشخاص زیر به حبس جنحه ای از شصت و یک روز تا شش ماه محکوم خواهند شد:
الف ـ اصلاح 1363 ـ اشخاصی کـه در اعلام ولادت یا وفات یا هویت بر خلاف واقع اظهاری نمایند.
ب ـ اشخاصی کـه عالماً عامداً پس از رسیدن به سن 18 سال تمام از شناسنامه مکرر استفاده و یا به دریافت شناسنامه مکرر برای خود یا مولی علیه یا به دریافت شناسنامه موهوم مبادرت کنند و یا از شناسنامه دیگری خواه صاحب آن زنده یا مرده باشد بنام هویت خود استفاده نمایند.
ج ـ اصلاح 1363 ـ ماما یا پزشکی کـه در مورد ولادت و وفات گواهی خلاف واقع صادر کنند.
د ـ اصلاح 1363 ـ اشخاصی کـه در مورد ولادت و وفات شهادت دروغ بدهند کـه شهادت آنان منجر به تنظیم دفتر ثبت کل وقایع و یا وفات گردد.
ماده 50 ـ افراد بیگانه کـه قبل از احراز تابعیت ایرانی بمنظور ایرانی قلمداد کردن خود موجب تنظیم اسناد سجلی یا دریافت شناسنامه شوند بحبس جنحه ای از سه ماه تا یکسال محکوم خواهند شد.
ماده 51 ـ اصلاح 1363 ـ هر کس عالماً عامداً پدر و یا مادر طفل را بغیر از پدر و یا مادر واقعی در اسناد و دفاتر ثبت احوال اظهار و یا شناسنامه دریافت کند به حبس جنحه ای از 6 ماه تا سه سال محکوم خواهد شد.
تبصره ـ در مواردی کـه پدر یا مادر طفل معلوم نباشد و همچنین موارد مذکور در قانون حمایت کودکان بدون سرپرست از شمول این ماده مستثنی می باشد.
ماده 52 ـ مامورانی کـه عالماً عامداً در جرائم مذکور در مواد 49 و 50 و 51 این قانون بهر نحوی از انحاء کمک نمایند یا گواهی های خلاف را ملاک اجرای وظایف قانونی خود قرار دهند به مجازات مرتکب اصلی محکوم خواهند شد.
ماده 53 ـ آیین نامه های اجرائی این قانون و نمونه های اوراق و اسناد مربوط وسیله وزارت کشور و وزارت دادگستری تهیه و به تصویب هیات وزیران خواهد رسید.
ماده 54 ـ از تاریخ اجرای این قانون و پایان مهلت های معین قوانین ثبت احوال مصوب 20 مرداد 1307 و 11 آذر 1310 و اول بهمن 1312 و دوم اردیبهشت 1319 لغو و هر قانونی کـه در مقام اجراء معارض این قانون باشد بلااثر است.
ماده 55 ـ وزارت کشور، وزارت امور خارجه و وزارت دادگستری مامور اجرای این قانون هستند.
قانون فوق مشتمل بر پنجاه و پنج ماده و بیست و هشت تبصره پس از تصویب مجلس شورای ملی در جلسه روز پنج شنبه 10 تیرماه 2535 در جلسه فوق العاده روز چهارشنبه شانزدهم تیرماه دو هزار و پانصد و سی و پنج شاهنشاهی به تصویب مجلس سنا رسید.
رییس مجلس سنا ـ جعفر شریف امامی