قانون حفاظت در برابر اشعه مصوب 1368/01/20
قانون حفاظت در برابر اشعه مشتمل بر مشتمل بر بیست و سه ماده و شش تبصره مصوب 1368/01/20 مجلس شورای اسلامی
شناسنامه قانون حفاظت در برابر اشعه:
شماره روزنامه رسمی: 12879
تاریخ روزنامه رسمی: 1368/02/26
مرجع تصویب: 1368/01/20
تاریخ تصویب: مجلس شورای اسلامی
بیشتر بخوانید:
مجموعه مقررات مرتبط با قانون حفاظت در برابر اشعه (صنعت هسته ای)
نظریات مشورتی مرتبط با موضوعات تولید و صنعت
مجموعه موضوعی آرای وحدت رویه قضایی
آرای دیوان عدالت اداری مرتبط با موضوعات تولید و صنعت
متن قانون حفاظت در برابر اشعه:
فصل اول ـ کلیات
ماده 1 ـ اهداف
با توجه بـه گسترش روزافزون کاربرد اشعه (پرتوها) در امور مختلف و ضرورت حفاظت کارکنان، مردم، نسلهای آینده و محیط در برابر اثرات زیان آور اشعه، مقررات ذیل تدوین گردیده است.
ماده 2 – تعاریف
1 ـ «اشعه» یا «پرتوها» شامل اشعه یون ساز و غیر یون ساز میباشد.
2 ـ «منابع مولد اشعه» بـه مواد پرتوزا ( رادیواکتیو) اعم از طبیعی و یا مصنوعی یا مواد و اشیاء حاوی آن و یا دستگاهها و تأسیسات مولد اشعه اطلاق میگردد.
3 ـ «کار با اشعه» هر گونه کار یا فعالیتی است کـه در ارتباط با منابع مولد اشعه انجام شود.
4 ـ «واحد قانونی» در مفهوم « سازمان انرژی اتمی ایران» است.
5 ـ «شخص مسئول» شخص حقیقی است کـه برابر آئین نامه مربوطه واجد صلاحیت علمی و فنی و شرایط لازم برای تصدی و نظارت بر کلیه امور مربوطه بـه کار با اشعه در محدوده پروانه مربوطه باشد.
6 ـ «مسئول فیزیک بهداشت» شخص حقیقی است کـه برابر آئین نامه مربوطه واجد صلاحیت علمی و فنی و شرایط لازم برای تصدی مسئولیت حفاظت در برابر اشعه در محدوده پروانه مربوطه باشد.
ماده 3 ـ شمول مقررات
مقررات این قانون شامل کلیه امور مربوط بـه حفاظت در برابر اشعه در سطح کشور از جمله موارد زیر میباشد:
1 ـ منابع مولد اشعه
2 ـ کار با اشعه
3 ـ احداث، تأسیس، راه اندازی، بهره برداری، از کاراندازی و تصدی هر واحدی کـه در آن کار با اشعه انجام شود.
4 ـ هرگونه فعالیت در رابطه با منابع مولد اشعه شامل واردات و صادرات، ترخیص، توزیع، تهیه، تولید، ساخت، تملک، تحصیل، اکتشاف، استخراج ،حمل و نقل، معاملات، پیمانکاری، نقل و انتقال، کاربرد و یا پس مانداری.
5 ـ حفاظت کارکنان، مردم و نسلهای آینده بطور کلی و محیط در برابر اثرات زیان آور اشعه.
فصل دوم ـ پروانه و مسئولیت ها
بیشتر بخوانید:
مجموعه مقررات مرتبط با قانون حفاظت در برابر اشعه (صنعت هسته ای)
نظریات مشورتی مرتبط با موضوعات تولید و صنعت
مجموعه موضوعی آرای وحدت رویه قضایی
آرای دیوان عدالت اداری مرتبط با موضوعات تولید و صنعت
ماده 4 ـ انجام هرگونه فعالیت در ارتباط با موارد مندرج در بندهای 1، 2، 3، و 4 از ماده 3، غیر از موارد مستثنی بموجب آئین نامه های مربوطه مستلزم اخذ پروانه کسب از واحد ذیربط و پروانه اشتغال از واحد قانونی میباشد.
تبصره ـ مجوز کار با اشعه در مورد مؤسسات پزشکی صرفاً برای متخصصین گروه پزشکی توسط کمیسیونی مرکب از دو نفر متخصص امور حفاظت در برابر اشعه از واحد قانونی و دو نفر کارشناس از وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی مورد بررسی و تایید قرار گرفته و از طرف واحد قانونی داده خواهد شد. صدور پروانه نهایی تأسیس واحد کار با اشعه از سوی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی خواهد بود.
ماده 5 ـ دارنده پروانه کسب مکلف است حداقل یک فرد واجد شرایط بعنوان شخص مسئول و یک فرد واجد شرایط بعنوان مسئول فیزیک بهداشت بـه واحد قانونی معرفی تا پروانه اشتغال بنام آنان اخذ گردد.
تبصره ـ در موارد خاص ( مانند واحدهای تشخیصی با اشعه ایکس با فعالیت محدود) و طبق آئین نامه های مربوط ، مسئولیت شخص حقیقی دارنده پروانه کسب، شخص مسئول و مسئول فیزیک بهداشت می تواند توأماً بعهده یک یا دو شخص حقیقی واجد شرایط باشد.
ماده 6 ـ دارنده پروانه اشتغال مکلف است منحصراً در محل و در حدود و شرایط مندرج در پروانه و دستورالعملهای مربوطه فعالیت نماید.
ماده 7 ـ هرگونه تغییر در وضعیت حقوقی دارنده پروانه کسب در ارتباط با منابع مولد اشعه و نیز هرگونه تغییر کمی و کیفی در ارتباط با منابع مزبور مستلزم اخذ مجوز از واحد قانونی است.
تبصره ـ در خصوص مؤسسات پزشکی پس از اخذ مجوز از واحد قانونی، صدور پروانه کار جدید از سوی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی خواهد بود.
ماده 8 ـ دارندگان پروانه و یا قائم مقام قانونی آنها و نیز کلیه افرادی کـه بـه لحاظ وظیفه شغلی با منابع مولد اشعه در ارتباط میباشند مکلفند موارد زیر را بلافاصله بـه واحد قانونی اطلاع دهند:
1 ـ تعلیق و یا تعطیل بهره برداری از منابع مولد اشعه.
2 ـ مفقود شدن و یا سرقت منابع مولد اشعه.
3 ـ هرگونه حادثه، اخلال، عیب و یا تغییرات در رابطه با منابع مولد اشعه کـه احتمال افزایش مخاطرات بالقوه پرتوگیری افراد را در بر داشته باشد.
4 ـ سوانح پرتوگیری و نیز پرتوگیری مشکوک افراد.
ماده 9 ـ کلیه افرادی کـه بـه کار با اشعه گمارده میشوند باید تحت معاینات و آزمایشهای پزشکی لازم قبل و بعد از استخدام و بصورت دوره ای طبق آئین نامه مربوطه قرار گرفته و مدارک لازم را در اختیار واحد قانونی قرار دهند.
ماده 10 ـ گماردن افراد زیر بـه کار با اشعه ممنوع است:
1 ـ افراد کمتر از 18 سال سن غیر از موارد مستثنی بموجب آئین نامه مربوطه.
2 ـ افرادی کـه در نتیجه آزمایشهای پزشکی مورد تایید واحد قانونی کار با اشعه برای سلامتی آنان زیان آور تشخیص داده شده باشد.
ماده 11 ـ در انجام هرگونه فعالیت مربوط بـه موارد مندرج در ماده 3 دارنده پروانه کسب، شخص مسئول و مسئول فیزیک بهداشت مکلف اند:
1 ـ کلیه مقررات، استانداردها، آئین نامه ها و دستورالعملهای حفاظت در برابر اشعه را رعایت نمایند.
2 ـ کلیه تدابیر و تجهیزات حفاظتی لازم را طبق مقررات مربوط پیش بینی ، تأمین و بـه اجراء در آورند.
3 ـ از پرتودهی غیر ضروری اجتناب نمایند.
ماده 12 ـ کلیه افرادی کـه بـه کار با اشعه اشتغال دارند مکلفند وسائل حفاظت در برابر اشعه پیش بینی شده را شخصاً بکار گرفته و مقررات و دستورالعملهای مربوط بـه اجراء درآورند.
فصل سوم ـ نظارت و بازرسی
بیشتر بخوانید:
مجموعه مقررات مرتبط با قانون حفاظت در برابر اشعه (صنعت هسته ای)
نظریات مشورتی مرتبط با موضوعات تولید و صنعت
مجموعه موضوعی آرای وحدت رویه قضایی
آرای دیوان عدالت اداری مرتبط با موضوعات تولید و صنعت
ماده 13 ـ واحد قانونی در جهت حسن اجرای مقررات این قانون، نظارت بر کلیه امور مندرج در ماده 3 این قانون و بازرسی در زمینه های مزبور را بعهده دارد.
ماده 14 ـ دارنده پروانه کسب، شخص مسئول و مسئول فیزیک بهداشت مکلفند توصیه ها و دستورالعمل های ابلاغ شده توسط واحد قانونی و بازرسین مربوطه را بـه اجراء درآورند.
ماده 15 ـ در مواردی کـه اجرای امور مربوط بـه مفاد ماده 14 و یا حفاظت افراد و اموال در برابر اشعه مستلزم ارائه خدمات از طرف واحد قانونی باشد، اشخاص ذینفع مکلفند بهاء خدمات ارائه شده را طبق تعرفه مقرر در آئین نامه مربوطه بـه حساب خزانه داریکل واریز نمایند.
تبصره ـ در مورد مؤسسات پزشکی کـه منجر بـه صرف هزینه یا ارائه خدمات توسط وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی میشود آئین نامه مربوطه توسط وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی تهیه میگردد.
ماده 16 ـ دارنده پروانه و یا هر شخصی کـه بنحوی از انحاء منابع مولد اشعه را برابر مفاد این قانون در اختیار و یا تحت نظر داشته و یا بعنوان شخص مسئول و یا مسئول فیزیک بهداشت انجام وظیفه نماید مکلف است در حوزه فعالیت شغلی خود تسهیلات لازم برای اعمال نظارت و بازرسی واحد قانونی را فراهم نموده و اطلاعات و مدارک مورد نیاز را در اختیار واحد قانونی قرار دهد.
ماده 17 ـ واحد قانونی مکلف است در اجرای مقررات این قانون، در صورت وقوف بر وجود اشکالات یا تخلفاتی در کار با اشعه یا بهره برداری از منابع مولد اشعه پس از ابلاغ کتبی مدت دار بـه وزارت و یا مؤسسه مربوطه و در صورت عدم رعایت توصیه ها، دستور توقف و یا تعطیل بهره برداری از منابع مربوطه را صادر نموده و یا پروانه صادره را لغو نماید و در صورت لزوم با اخذ مجوز لازم از مرجع ذیصلاح اقدام بـه لاک و مهر آن بنماید.
فصل چهارم ـ جرائم و مجازاتها
بیشتر بخوانید:
مجموعه مقررات مرتبط با قانون حفاظت در برابر اشعه (صنعت هسته ای)
نظریات مشورتی مرتبط با موضوعات تولید و صنعت
مجموعه موضوعی آرای وحدت رویه قضایی
آرای دیوان عدالت اداری مرتبط با موضوعات تولید و صنعت
ماده 18 ـ اصلاح 1399/11/08 و 1403/03/30 ـ موارد زیر جرم محسوب و مرتکب حسب مورد با رعایت شرایط و امکانات خاطی و دفعات و مراتب جرم و مراتب تأدیب از وعظ و توبیخ و تهدید و درجات تعزیر بـه مجازات مشروحه ذیل محکوم خواهد شد:
1 ـ عدم استفاده از وسائل حفاظتی پیش بینی شده و همچنین عدم رعایت دستورالعملهای حفاظتی توسط کارکنان با اشعه جرم محسوب و متخلف بـه جریمه نقدی از 6.600.000 تا 66.000.000 ریال محکوم خواهد شد. (مبلغ مصوب 1399: 2.000.000 تا 20.000.000)
2 ـ گماردن افراد بدون انجام آزمایش های پزشکی لازم قبل از استخدام و یا بدون مراقبتها و آزمایش های دوره ای پزشکی در مدت اشتغال بکار با اشعه جرم محسوب و متخلف بـه جریمه نقدی از 6.600.000 تا 200.000.000 ریال محکوم خواهد شد. (مبلغ مصوب 1399: 2.000.000 تا 60.000.000)
3 ـ گماردن افرادی بکار با اشعه کـه بموجب ماده 10 این قانون کار با اشعه برای آنان ممنوع اعلام شده است جرم محسوب و متخلف بـه جریمه نقدی از 20.000.000 تا 200.000.000 ریال محکوم خواهد شد. (مبلغ مصوب 1399: 6.000.000 تا 60.000.000)
4 ـ کوتاهی در اعلام موارد مذکور در مواد 7 و 8 و 9 این قانون توسط اشخاص نامبرده در موارد یاد شده جرم محسوب و متخلف بـه جریمه نقدی از 20.000.000 تا 200.000.000 ریال محکوم خواهد شد. (مبلغ مصوب 1399: 6.000.000 تا 60.000.000)
5 ـ متخلف موارد زیر بـه جزای نقدی از 20.000.000 تا 825.000.000 ریال و یا بـه حبس تعزیری از یک ماه تا شش ماه و یا بـه هر دو مجازات محکوم خواهد شد: (مبلغ مصوب 1399: 6.000.000 تا 250.000.000)
الف ـ بهره برداری از منابع مولد اشعه و یا کار با اشعه بدون اتخاذ تدابیر حفاظتی و تدارک تجهیزات حفاظتی توصیه شده توسط واحد قانونی.
ب ـ بهره برداری از منابع مولد اشعه و یا کار با اشعه بدون نظارت شخص مسئول و مسئول فیزیک بهداشت.
ج ـ اخلال در امر نظارت و بازرسی واحد قانونی و ندادن اطلاعات لازم و یا ارائه اطلاعات ناقص و یا کذب بـه واحد قانونی و نیز هر اقدامی کـه موجب انحراف تشخیص واحد قانونی گردد.
6 ـ ایجاد اختلال در کار با اشعه و یا منابع مولد اشعه جرم محسوب و متخلف بـه جزای نقدی از 330.000.000 تا 1.650.000.000 ریال و حبس تعزیری از یکماه تا سه سال و یا بـه هر دو مجازات محکوم خواهد شد. (مبلغ مصوب 1399: 100.000.000 تا 500.000.000)
7 ـ عدم رعایت حدود و شرایط مقرر در پروانه یا تغییر در شرایط مزبور جرم محسوب و متخلف بـه مجازات نقدی از 165.000.000 تا 825.000.000 ریال و یا بـه حبس تعزیری از ششماه تا دو سال و یا بـه هر دو مجازات محکوم خواهد شد. (مبلغ مصوب 1399: 50.000.000 تا 250.000.000)
8 ـ نداشتن پروانه معتبر در مواردی کـه بموجب ماده 4 این قانون داشتن پروانه الزامی اعلام گردیده است جرم محسوب و متخلف بـه مجازات نقدی از 330.000.000 تا 1.650.000.000 ریال و یا بـه حبس تعزیری از شش ماه تا سه سال و یا بـه هر دو مجازات محکوم خواهد شد. (مبلغ مصوب 1399: 100.000.000 تا 500.000.000)
9 ـ بهره برداری از منابع مولد اشعه کـه توسط واحد قانونی بنحوی ممنوع اعلام شده است جرم محسوب میشود و متخلف بـه مجازات نقدی از 330.000.000 تا 1.650.000.000 ریال و یا بـه حبس تعزیری از ششماه تا سه سال و یا بـه هر دو مجازات محکوم خواهد شد. (مبلغ مصوب 1399: 100.000.000 تا 500.000.000)
ماده 19 ـ در مواردیکه جرائم موضوع این قانون بـه لحاظ انطباق با عناوین قانونی دیگر مستلزم مجازات شدیدتر باشد مقررات قانون مجازات اشد درباره مرتکب اعمال خواهد شد.
فصل پنجم ـ مقررات ویژه
بیشتر بخوانید:
مجموعه مقررات مرتبط با قانون حفاظت در برابر اشعه (صنعت هسته ای)
نظریات مشورتی مرتبط با موضوعات تولید و صنعت
مجموعه موضوعی آرای وحدت رویه قضایی
آرای دیوان عدالت اداری مرتبط با موضوعات تولید و صنعت
ماده 20 ـ بـه افرادی کـه بطور مستمر بـه کار با اشعه اشتغال داشته باشند، مزایای زیر بر مبنای مقدار و شرایط بالقوه پرتودهی محیط کار بـه تشخیص واحد قانونی و طبق آئین نامه های مربوط تعلق میگیرد:
1 ـ کاهش ساعات کار هفتگی تا میزان 25% ساعات کار مقرر برای سایر کارکنان.
2 ـ افزایش میزان مرخصی استحقاقی سالیانه تا یکماه در سال برای مدت اشتغال بـه کار با اشعه. استفاده از مرخصی استحقاقی سالیانه در اینگونه موارد در طول هر سال اجباری است.
3 ـ افزایش مدت خدمت مورد قبول تا یکسال بـه ازاء هر یکسال کار با اشعه. حداکثر این افزایش تا ده سال و منحصراً از نظر بازخرید، بازنشستگی، ازکارافتادگی و تعیین حقوق وظیفه قابل احتساب میباشد.
4 ـ پرداخت تا پنجاه درصد حقوق و مزایا بعنوان فوق العاده کار با اشعه.
تبصره ـ در مورد بند 2 این ماده بجای استفاده از مرخصی فرد ذینفع می تواند درخواست اشتغال در محلی غیر از محیط کار با اشعه بنماید.
ماده 21 ـ وزارتخانه ها، نهادهای انقلاب اسلامی، مؤسسات، سازمانها و شرکتهای دولتی و یا وابسته بـه دولت و مؤسساتی کـه شمول قانون بر آنها مستلزم ذکر نام است و نیز کلیه مأمورین انتظامی موظفند در اجرای این قانون با واحد قانونی همکاری نمایند.
ماده 22 ـ واحد قانونی مسئولیت حسن اجرای مقررات این قانون را بعهده داشته و مکلف است با بکار گماردن متخصصین واجد صلاحیت علمی و فنی و از طریق تهیه و تدوین ضوابط، مقررات، استانداردها و دستورالعملهای لازم و بکارگیری امکانات تخصصی، آموزش و پژوهش و ارائه خدمات در سطح علمی پیشرفته روز تدابیر مقتضی را اتخاذ نماید.
ماده 23 ـ این قانون از تاریخ تصویب لازم الاجراء می باشد و از تاریخ مزبور کلیه قوانین و مقررات مغایر لغو و کان لم یکن تلقی میگردد. دولت مکلف است آئین نامه های مربوطه را بر اساس پیشنهاد واحد قانونی تصویب و جهت اجراء ابلاغ نماید. کلیه اشخاص حقیقی و حقوقی مشمول این قانون مکلفند حداکثر ظرف شش ماه از تاریخ اجرای قانون وضعیت خود را با مقررات آن منطبق نمایند.
تبصره ـ در خصوص مؤسسات پزشکی کشور آئین نامه های مربوطه توسط وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و واحد قانونی تهیه و تدوین و پس از تصویب هیأت وزیران قابل اجراء خواهد بود.
بیشتر بخوانید:
مجموعه مقررات مرتبط با قانون حفاظت در برابر اشعه (صنعت هسته ای)
نظریات مشورتی مرتبط با موضوعات تولید و صنعت
مجموعه موضوعی آرای وحدت رویه قضایی
آرای دیوان عدالت اداری مرتبط با موضوعات تولید و صنعت
قانون فوق مشتمل بر بیست و سه ماده و شش تبصره در جلسه علنی روز یکشنبه مورخ بیستم فروردین ماه یکهزار و سیصد و شصت و هشت مجلس شورای اسلامی تصویب و در تاریخ 1368/01/30 بـه تایید شورای نگهبان رسیده است.
رئیس مجلس شورای اسلامی ـ اکبر هاشمی