قانون نحوه فعالیت احزاب و گروه های سیاسی مصوب 1394/11/04
قانون نحوه فعالیت احزاب و گروه های سیاسی مشتمل بر 23 ماده و 48 تبصره مصوب 1394/11/04 مجلس شورای اسلامی
شناسنامه قانون نحوه فعالیت احزاب و گروه های سیاسی:
شماره روزنامه رسمی: 20886
تاریخ روزنامه رسمی: 1395/08/29
شماره ابلاغ: 105974
تاریخ ابلاغ: 1395/08/26
مرجع تصویب: مجلس شورای اسلامی
تاریخ تصویب: 1394/11/04
بیشتر بخوانید:
مجموعه مقررات مرتبط با قانون نحوه فعالیت احزاب و گروه های سیاسی
مجموعه موضوعی آرای وحدت رویه قضایی
مجموعه موضوعی آرای دیوان عدالت اداری
متن قانون نحوه فعالیت احزاب و گروه های سیاسی:
فصل اول ـ تعاریف
ماده 1 ـ اصطلاحات به کار رفته در این قانون، دارای معانی مشروح زیر می باشند:
1 ـ حزب: تشکیلاتی است متشکل از اشخاص حقیقی کـه با برنامه مشخص در جهت کسب و مشارکت در قدرت سیاسی و نقد و اصلاح آن، در چهارچوب قوانین و مقررات نظام جمهوری اسلامی ایران بر اساس مرامنامه و اساسنامه مصوب خود در سطح ملی یا استانی فعالیت می کند. حزب می تواند تحت عناوین دیگری مانند گروه، جمعیت، انجمن، جامعه، مجمع و سازمان سیاسی فعالیت کند.
2 ـ جبهه: ائتلافی سیاسی از احزاب دارای پروانه فعالیت در زمینه فعالیت مشخص است کـه با اطلاع کمیسیون احزاب موضوع ماده (10) این قانون شکل می گیرد.
3 ـ عضو حزب: داوطلب واجد شرایطی کـه مراحل عضویت حزب را گذرانده و با پذیرش اساسنامه حزب دارای تعهدات و حقوق حزبی مطابق اساسنامه حزب می باشد.
4 ـ عضو مؤثر حزب: اعضای هیات مؤسس، شورای مرکزی، دبیرکل، بازرسان و مسئولان شعب استانی
5 ـ ارکان حزب: هیات مؤسس، مجمع عمومی، شورای مرکزی، دبیرکل و بازرسان و مسئول شعب استانی طبق اساسنامه ارکان حزب محسوب می شوند.
6 ـ هیات مؤسس: اشخاص حقیقی می باشند کـه امور مربوط به تاسیس و وظایف مرتبط را پیگیری نموده و برای دریافت مجوز تاسیس و پروانه فعالیت اقدام می نمایند.
7 ـ مجمع عمومی: بالاترین رکن حزب است کـه طبق مرامنامه و اساسنامه از اجتماع اعضای حزب تشکیل می شود.
8 ـ شورای مرکزی: متشکل از افراد منتخب مجمع عمومی است کـه طبق مرامنامه و اساسنامه به نمایندگی از مجمع، مسئولیت هدایت و تحقق اهداف حزب را بر عهده دارند.
9 ـ دبیرکل: عالی ترین مقام اجرائی حزب است کـه منتخب مجمع عمومی یا شورای مرکزی طبق اساسنامه می باشد.
10 ـ بازرسان: اشخاص آشنا به امور بازرسی می باشند کـه برای نظارت بر عملکرد شورای مرکزی، دبیرکل و سایر ارکان حزب از سوی مجمع عمومی انتخاب می شوند.
11 ـ مرامنامه: سند مصوب مجمع عمومی است کـه بیان کننده اهداف، آرمان ها، مبانی فکری و عقیدتی و خط و مشی های نیل به اهداف حزب می باشد.
12 ـ اساسنامه: سند مصوب مجمع عمومی است کـه بیان کننده ساختار تشکیلاتی و ارکان و حدود وظایف و اختیارات، نحوه تعیین و تغییر اعضاء، شرایط تغییر و اصلاح مرامنامه و اساسنامه، مبنای اعتبار اسناد اداری و مالی، تعیین منابع مالی، نحوه انحلال حزب و سایر موارد مصرح در این قانون می باشد.
13 ـ کمیسیون احزاب: کمیسیون موضوع ماده (10) این قانون است.
14 ـ مجوز اولیه: مجوز موقتی است کـه جهت تحصیل شرایط لازم برای صدور پروانه فعالیت نهائی حزب توسط کمیسیون احزاب صادر می شود.
15 ـ پروانه فعالیت نهایی: مجوزی است کـه به موجب آن حزب اجازه دارد تا بر اساس مرامنامه و اساسنامه و در چهارچوب قوانین و مقررات نظام جمهوری اسلامی ایران فعالیت کند.
16 ـ دبیرخانه کمیسیون: تشکیلات اجرائی کمیسیون احزاب می باشد کـه زیر نظر کمیسیون انجام وظیفه می کند.
تبصره ـ تشکل های اقلیت های دینی موضوع اصل سیزدهم (13) قانون اساسی، تشکیلاتی مرکب از اعضای داوطلب همان اقلیت دینی می باشند کـه هدف آنها حل مشکلات و بررسی مسائل دینی، فرهنگی، اجتماعی و رفاهی ویژه آن اقلیت است.
فصل دوم ـ تاسیس حزب
ماده 2 ـ تقاضای صدور مجوز اولیه تاسیس حزب توسط هیات مؤسس، باید به کمیسیون احزاب ارائه شود. کمیسیون احزاب موظف است ظرف مدت سه ماه از زمان دریافت تقاضای رسمی با رعایت مواد این قانون مجوز اولیه تاسیس را ثبت و صادر نماید.
تبصره 1 ـ تقاضای صدور مجوز اولیه، باید حاوی مرامنامه، اساسنامه، اسامی و امضای حداقل پانزده نفر از هیات مؤسس باشد.
تبصره 2 ـ مرامنامه حزب باید متضمن مطالب زیر باشد:
الف ـ جهان بینی، مبانی فکری و عقیدتی در چهارچوب موازین اسلام
ب ـ اهداف، راهبردهای کلان و سیاست ها و برنامه ها در راستای رسیدن به اهداف تعیین شده
پ ـ رویکردهای کلی به مسائل فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، اجرائی و حقوقی کشور
تبصره 3 ـ اساسنامه حزب باید متضمن مطالب زیر باشد:
الف ـ نام کامل حزب و عنوان اختصاری آن
ب ـ نشانی مرکز اصلی و محدوده جغرافیایی فعالیت
پ ـ ساختار و ارکان حزب به همراه وظایف، نحوه فعالیت، حدود اختیارات و مسئولیت هر رکن به تفکیک و نحوه تعیین و عزل شورای مرکزی، دبیرکل و سایر ارکان به استثنای مجمع عمومی
ت ـ نحوه تصویب مرامنامه و اساسنامه و تغییر و اصلاح آنها و نحوه تصویب آیین نامه های اجرائی، مالی و دستورالعمل ها
ث ـ نحوه تامین منابع مالی
ج ـ نحوه عضوگیری و شرایط کلی عضویت
چ ـ نحوه انحلال و تعیین تکلیف دارایی ها پس از انحلال
تبصره 4 ـ حزب می تواند با رعایت شروط اصل بیست و ششم (26) قانون اساسی از هر نام و نام اختصاری و نمادی استفاده نماید مگر اسامی موهن یا مغایر با شئونات دینی، فرهنگی و همچنین عناوینی کـه منع قانونی دارد و یا توسط دستگاهها و نهادهای عمومی موضوع ماده (5) قانون مدیریت خدمات کشوری مصوب 1386/07/08 و یا احزاب دیگر مورد استفاده قرار گرفته اند و نیز عناوین مشابه آنها کـه عرفاً موجب اشتباه گردد، همچنین عناوین عام و غیرمسمّی به تشخیص کمیسیون احزاب
تبصره 5 ـ احزاب متقاضی پروانه باید در مرامنامه و اساسنامه خود صراحتاً التزام خود را نسبت به قانون اساسی و اصل ولایت مطلقه فقیه اعلام دارند.
تبصره 6 ـ کمیسیون احزاب می تواند در صورت وجود دلایل موجه مهلت احراز شرایط برای ثبت و صدور مجوز اولیه را تنها برای یک بار به مدت دو ماه تمدید نماید.
تبصره 7 ـ در صورت عدم احراز شرایط تاسیس حزب، کمیسیون احزاب موظف است در مدت مقرر دلایل عدم صدور مجوز و یا رد تقاضا را کتباً به اطلاع نماینده هیات مؤسس حزب برساند.
ماده 3 ـ مجوز اولیه تاسیس حزب جهت راه اندازی آن و تحصیل شرایط برای صدور پروانه فعالیت مطابق ماده (6) این قانون و برگزاری مجمع عمومی مؤسس جهت تصویب مرامنامه و اساسنامه بوده و اعتبار دیگری ندارد.
تبصره 1 ـ هیات مؤسس موظف است ظرف مدت شش ماه از تاریخ صدور مجوز اولیه نسبت به تشکیل مجمع عمومی مؤسس جهت تصویب مرامنامه و اساسنامه اقدام نماید در غیر این صورت مجوز اولیه تاسیس باطل می شود.
تبصره 2 ـ هیات مؤسس می تواند در صورت وجود دلایل موجه و با تایید کمیسیون احزاب این مهلت را تنها برای یک بار به مدت سه ماه تمدید کند.
تبصره 3 ـ تا زمانی کـه احزاب پروانه فعالیت نهائی را دریافت نکرده اند حق فعالیت حزبی ندارند.
ماده 4 ـ متقاضیان تاسیس حزب و عضویت در آن باید دارای شرایط زیر باشند:
الف ـ شرایط هیات مؤسس:
1) اعتقاد و التزام عملی به قانون اساسی و ولایت مطلقه فقیه
2) داشتن تابعیت ایرانی
3) داشتن سن حداقل بیست و پنج سال تمام
4) داشتن حداقل مدرک کارشناسی یا معادل آن
5) عدم سوء پیشینه کیفری مؤثر
ب ـ شرایط سایر اعضاء
1) اعتقاد و التزام عملی به قانون اساسی و ولایت مطلقه فقیه
2) داشتن تابعیت ایرانی
3) داشتن سن حداقل هجده سال تمام
4) عدم سوء پیشینه کیفری مؤثر
ماده 5 ـ اشخاص زیـر از حق تاسیس حزب یا عضویت در آن محرومند:
الف ـ کلیه اعضای دستگاههای اطلاعاتی و امنیتی رژیم طاغوت، ساواک منحله، فراماسون ها، کسانی کـه در فاصله 28 مرداد 1332 تا 22 بهمن 1357 به وزارت رسیده و یا به عضویت مجالس شورای ملی یا سنا درآمده اند، اعضای مؤثر رژیم سابق و حزب رستاخیز و اعضای گروهک های غیرقانونی محارب و ضد انقلاب به تشخیص مراجع ذی صلاح
ب ـ محکومان به جرائم ضد امنیت داخلی و خارجی کشور
پ ـ مظنونان به جاسوسی حسب تشخیص وزارت اطلاعات یا سازمان اطلاعات سپاه پاسداران انقلاب اسلامی تا قبل از صدور حکم برائت از دادگاه صالح
ت ـ متجاهران به فسق و فجور، مشهوران به فساد و قاچاقچیان با استعلام از دستگاه قضائی و نیروی انتظامی
ث ـ کسانی کـه به موجب احکام قطعی دادگاهها از حقوق اجتماعی محروم شده اند.
ج ـ اعضای مؤثر احزاب منحل شده ای کـه در زمان انحلال عضو مؤثر باشند و انحلال حزبشان به حکم دادگاه و به دلیل ارتکاب جرم بوده است، به مدت پنج سال
چ ـ قضات و کارکنان شاغل وزارتخانه های اطلاعات، دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح و همچنین پرسنل شاغل در نیروهای نظامی و انتظامی و سایر افرادی کـه طبق قوانین از عضویت در احزاب و تشکل های سیاسی محروم شده یا می شوند.
ماده 6 ـ پروانه فعالیت نهائی برای احزاب ملی یا استانی در صورتی صادر می گردد کـه حائز شرایط زیر باشند:
الف ـ شرایط احزاب ملی:
1 ـ ارائه اسناد برگزاری مجمع عمومی مؤسس با حضور حداقل سیصد نفر از اعضای رسمی در بیش از نیمی از استان های کشور
2 ـ ارائه اسناد تاسیس دفاتر رسمی حداقل در یک سوم از مراکز استان های کشور
3 ـ عدم ارتکاب تخلفات مندرج در ماده (18) این قانون
ب ـ شرایط احزاب استانی:
1 ـ ارائه اسناد برگزاری مجمع عمومی مؤسس مطابق یکی از موارد زیر: ـ با حضور حداقل یکصد نفر از اعضای رسمی در بیش از نیمی از شهرستان های استان با جمعیت تا یک و نیم میلیون نفر ـ با حضور حداقل یکصد و پنجاه نفر از اعضای رسمی در بیش از نیمی از شهرستان های استان با جمعیت تا سه میلیون نفر ـ با حضور حداقل دویست نفر از اعضای رسمی در بیش از نیمی از شهرستان های استان با جمعیت بیش از سه میلیون نفر
2 ـ ارائه اسناد تاسیس دفاتر رسمی حداقل در یک سوم از شهرستان های استان
3 ـ عدم ارتکاب تخلفات مندرج در ماده (18) این قانون
تبصره ـ عضویت در یک حزب ملی و استانی به طور همزمان منعی ندارد ولی هیچ شخصی نمی تواند به صورت همزمان عضو مؤثر بیش از یک حزب ملی یا استانی باشد.
ماده 7 ـ کمیسیون احزاب موظف است پس از بررسی شرایط موضوع ماده (6) حداکثر ظرف مدت پنج ماه از تاریخ ارائه درخواست در مورد صدور یا عدم صدور پروانه اعلام نظر کند. پروانه فعالیت احزاب ملی یا استانی ظرف مدت یک ماه از زمان اعلام احراز شرایط، به امضای وزیر کشور صادر می شود.
تبصره 1 ـ در صورتی کـه این کمیسیون در مدت مقرر اعلام نظر نکند وزیر کشور موظف است ظرف مدت یک ماه پس از انقضای مهلت، پروانه فعالیت نهائی را صادر کند.
تبصره 2 ـ در صورت عدم احراز شرایط صدور پروانه فعالیت، مراتب کتباً به متقاضیان حزب اعلام می شود. متقاضیان پروانه فعالیت می توانند ظرف مدت یک ماه از تاریخ اعلام نظر به تصمیم کمیسیون اعتراض نمایند. در صورت اعتراض، کمیسیون ماده (10) موظف است حداکثر ظرف مدت سه ماه نسبت به اعتراض متقاضیان پروانه فعالیت رسیدگی و اعلام نظر کند.
تبصره 3 ـ در صورت عدم احراز شرایط صدور پروانه فعالیت، مجوز اولیه صادر شده باطل می شود و هیات مؤسس حق هیچ گونه فعالیتی تحت عنوان مجوز اولیه مذکور را ندارد.
تبصره 4 ـ پس از صدور پروانه، مرامنامه و اساسنامه حزب باید از طریق کمیسیون احزاب به هزینه حزب در روزنامه رسمی چاپ و منتشر گردد.
ماده 8 ـ در صورتی کـه دو یا تعداد بیشتری از احزاب ملی یا استانی قصد ادغام با یکدیگر را داشته باشند، باید موضوع را به کمیسیون احزاب موضوع ماده (10) این قانون اعلام و مرامنامه و اساسنامه و مدارک مورد نیاز در این قانون را جهت بررسی به کمیسیون ارائه دهند. کمیسیون موظف است پس از بررسی های لازم بدون رعایت نوبت جهت صدور پروانه حزب اقدام نماید. در این صورت حزب جدید جهت فعالیت نیازی به صدور مجوز اولیه تاسیس ندارد.
ماده 9 ـ کلیه احزاب موظفند تغییرات مربوط به مرامنامه، اساسنامه، شورای مرکزی، دبیرکل و بازرسان و صورتجلسات برگزاری کنگره های خود را به کمیسیون احزاب اعلام نمایند.
تبصره 1 ـ احزاب موظفند برای شرکت نماینده کمیسیون احزاب در کنگره های خود، دو هفته قبل از برگزاری، مراتب را به اطلاع کمیسیون برسانند. عدم حضور نماینده کمیسیون مانع برگزاری کنگره نخواهد بود.
تبصره 2 ـ پس از برگزاری اولین مجمع عمومی مؤسس در صورت تقاضای یک سوم از اعضای شورای مرکزی یا بیست درصد (20%) اعضای مجمع عمومی حزب، کمیسیون احزاب موظف است نماینده ای جهت نظارت بر انتخابات شورای مرکزی معرفی کند.
تبصره 3 ـ چنانچه تغییرات اعلام شده در این ماده موجب مغایرت مرامنامه یا اساسنامه حزب با تبصره (5) ماده (2) شود یا تغییر بعضی از اعضای شورای مرکزی مشمول حکم ماده (5) گردد، کمیسیون ضمن دادن تذکر کتبی مراتب را حداکثر ظرف مدت سه ماه به حزب اعلام می کند. حزب موظف است ظرف مدت سه ماه اصلاحات لازم را انجام دهد و نظر کمیسیون را تامین کند. در صورت عدم تامین نظر کمیسیون، پروانه فعالیت حزب توقیف می گردد و رفع توقیف پروانه فعالیت منوط به انجام اصلاحات مورد نیاز از سوی حزب می باشد در غیر این صورت مطابق بند (3) ماده (20) اقدام می شود.
تبصره 4 ـ ظرف مدت حداکثر سه ماه از تاریخ توقیف پروانه توسط کمیسیون احزاب، حزب می تواند به دیوان عدالت اداری شکایت کند.
ماده 10 ـ به منظور صدور پروانه جهت تشکیل حزب و نظارت بر فعالیت احزاب و انجمن های اقلیت های دینی و انجام وظایف تصریح شده در این قانون، کمیسیون احزاب به شرح زیر در وزارت کشور تشکیل می شود:
1 ـ نماینده دادستان کل کشور
2 ـ نماینده رئیس قوه قضائیه
3 ـ یک نماینده از میان دبیران کل احزاب ملی و یک نماینده از میان دبیران کل احزاب استانی دارای پروانه فعالیت بدون حق رای
4 ـ معاون سیاسی وزارت کشور
5 ـ دو نماینده به انتخاب مجلس شورای اسلامی از بین نمایندگان داوطلب
تبصره 1 ـ اعضای موضوع این ماده باید ظرف مدت یک ماه از تاریخ لازم الاجراء شدن این قانون، انتخاب و به وزارت کشور معرفی شوند. وزارت کشور موظف است حداکثر تا ده روز پس از آن، اولین جلسه کمیسیون را تشکیل دهد.
تبصره 2 ـ اعضای کمیسیون برای مدت دو سال انتخاب می شوند و تا معرفی اعضای جدید به کار خود ادامه می دهند.
تبصره 3 ـ نمایندگان موضوع بند (3) موضوع این ماده به انتخاب دبیران کل احزاب ملی و استانی و با نصاب اکثریت مطلق آراء آنها انتخاب می شوند. نحوه برگزاری این انتخابات بر اساس دستورالعملی خواهد بود کـه با پیشنهاد کمیسیون احزاب به تصویب وزارت کشور می رسد.
تبصره 4 ـ کمیسیون می تواند از نمایندگان سایر سازمان ها و افراد صاحب نظر جهت مشاوره دعوت به عمل آورد.
تبصره 5 ـ جلسات کمیسیون با حضور پنج نفر از اعضاء رسمیت می یابد و تصمیمات آن با رای حداقل چهار نفر از اعضاء معتبر می باشد.
تبصره 6 ـ اعتبار مورد نیاز کمیسیون احزاب کـه هر سال در بودجه سالانه وزارت کشور پیش بینی می شود، ذیل ردیف مستقل لحاظ می گردد.
تبصره 7 ـ معاون سیاسی وزیر کشور، رئیس کمیسیون است و نائب رئیس از میان اعضاء انتخاب می شود. دبیر کمیسیون به پیشنهاد رئیس کمیسیون و با رای اعضاء انتخاب می گردد. چنانچه دبیر از میان اعضاء نباشد، بدون حق رای در جلسات کمیسیون شرکت می کند.
ماده 11 ـ وظایف و اختیارات کمیسیون احزاب مطابق مفاد این قانون به شرح زیر است:
1 ـ بررسی شرایط متقاضیان تاسیس حزب، ثبت و صدور مجوز اولیه تاسیس، شرایط اعضای شورای مرکزی، دبیرکل، بازرسان و مسئولان شعب استانی
2 ـ احراز شرایط موضوع مواد (6) و (8) و صدور پروانه فعالیت نهائی حزب
3 ـ رسیدگی و تایید مرامنامه و اساسنامه و تغییرات احتمالی در آنها و اتخاذ تصمیم بر اساس این قانون
4 ـ نظارت بر انتخاب شورای مرکزی احزاب و نیز کنگره های حزبی آنها طبق ماده (9) این قانون
5 ـ بررسی و اتخاذ تصمیم در مورد تخلفات موضوع ماده (18) این قانون
6 ـ بررسی و اتخاذ تصمیم در خصوص درخواست برگزاری تجمعات و راهپیمایی ها
7 ـ بررسی گزارش های مالی و عملکرد سالانه احزاب
8 ـ اتخاذ تصمیم در مورد میزان پرداخت کمک به احزاب در چهارچوب قوانین و مقررات جاری
9 ـ رسیدگی به گزارش های مستند اشخاص حقیقی و حقوقی از احزاب در چهارچوب این قانون
10 ـ توقیف پروانه فعالیت احزاب و معرفی آنها به دادگاه ذی صلاح جهت انحلال طبق ماده (19) این قانون
ماده 12 ـ مرجع رسیدگی به شکایات احزاب از تصمیمات و اقدامات کمیسیون احزاب، دیوان عدالت اداری است.
فصل سوم ـ حقوق و مسئولیت ها
ماده 13 ـ احزاب دارای پروانه فعالیت در چهارچوب قوانین و مقررات جمهوری اسلامی ایران و برابر مفاد این قانون از حقوق و امتیازات زیر برخوردارند:
الف ـ فعالیت سیاسی
ب ـ انجام فریضه امر به معروف و نهی از منکر در جهت اجرای اصل هشتم (8) قانون اساسی در چهارچوب قوانین و مقررات
پ ـ اظهار نظر آزاد و علنی در مسائل کشور در راستای وظایف قانونی احزاب
ت ـ معرفی و حمایت از نامزدهای انتخاباتی در تمام انتخابات
ث ـ ائتلاف با دیگر احزاب
تبصره ـ احزاب می توانند در زمان انتخابات یا غیر آن با دیگر احزاب دارای پروانه فعالیت در مورد نامزد یا نامزدهای انتخاباتی یا موارد دیگر ائتلاف نمایند و در صورت ائتلاف، کلیه مسئولیت آن را پذیرا باشند و مراتب را به اطلاع کمیسیون احزاب برسانند.
ج ـ دایر نمودن شعب و دفاتر در استان ها و شهرستان ها
تبصره 1 ـ احزاب می توانند در چهارچوب اساسنامه خود نسبت به تشکیل شعب و دفاتر خود در استان ها و شهرستان ها اقدام کنند و موضوع را به اطلاع استانداری و فرمانداری ذی ربط برسانند.
تبصره 2 ـ تاسیس هرگونه دفتر و یا شعبه خارج از کشور ممنوع می باشد.
چ ـ انتشار روزنامه، نشریه و تاسیس پایگاه اطلاع رسانی در فضای مجازی
تبصره ـ احزاب واجد شرایط این قانون و متقاضی نشریه الکترونیکی یا مکتوب می توانند درخواست خود را به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برای صدور مجوز ارسال کنند. وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی موظف است پس از دریافت تقاضا حداکثر ظرف مدت سه ماه نسبت به صدور مجوز نشریه الکترونیکی یا مکتوب برای احزاب مربوطه اقدام کند. در صورت عدم صدور مجوز در مدت مقرر، احزاب می توانند به دیوان عدالت اداری شکایت نمایند.
ح ـ برخورداری از کمک ها و یارانه های موضوع این قانون
خ ـ برگزاری راهپیمایی ها و تشکیل اجتماعات حسب مورد با اطلاع و صدور مجوز وزارت کشور و استانداری با رعایت بند (6) ماده (11) این قانون و اصل بیست و هفتم (27) قانون اساسی
تبصره 1 ـ دبیران کل احزاب موظفند حداقل هفتاد و دو ساعت قبل از برگزاری اجتماعات و راهپیمایی ها مراتب را به اطلاع مسئولان ذی ربط برسانند.
تبصره 2 ـ آیین نامه اجرائی این ماده، ظرف مدت سه ماه بعد از لازم الاجراء شدن این قانون توسط وزارت کشور تهیه می شود و به تصویب هیات وزیران می رسد.
د ـ حق حضور و دفاع در کمیسیون احزاب موضوع این قانون قبل از ارجاع پرونده تخلف حزب به مراجع قضائی
ماده 14 ـ منابع مالی احزاب باید از طریق قانونی تامین و هزینه شود. کلیه درآمدها و منابع آن و مصارف و هزینه های حزب باید در دفاتر قانونی ثبت شود.
تبصره ـ کلیه احزاب سیاسی موظفند درآمدهای مالی و صورت هزینه های خود را سالانه پس از تصویب شورای مرکزی حزب در پایان هر سال شمسی به کمیسیون احزاب ارائه کنند. کمیسیون مزبور موظف است حداکثر ظرف مدت سه ماه نظرات خود را در مورد مطابقت و یا عدم مطابقت با قوانین و مقررات جاری کشور اعلام کند.
ماده 15 ـ عدم ثبت درآمدها و منابع تامین آن و مصارف و هزینه ها، همچنین عدم ارائه دفاتر مالی به کمیسیون احزاب و عدم مطابقت درآمدها و هزینه ها با قوانین و مقررات کشور حسب مورد و به تناسب، موجب اعمال مفاد بندهای ماده (19) این قانون می شود.
ماده 16 ـ منابع درآمدی احزاب عبارتند از:
1 ـ حق عضویت اعضاء
2 ـ کمک ها و هدایای نقدی و غیرنقدی اشخاص حقیقی و حقوقی ایرانی
3 ـ وجوه حاصل از فعالیت های قانونی انجام شده در چهارچوب موضوع فعالیت، اهداف و اساسنامه
4 ـ کمک ها و یارانه های دولتی
تبصره 1 ـ دولت در راستای کمک به احزاب هر ساله ردیف بودجه ای را در بودجه سالانه پیش بینی می نماید.
تبصره 2 ـ هرگونه استفاده احزاب از منابع و امکانات دولتی دستگاه های اجرائی موضوع ماده (5) قانون مدیریت خدمات کشوری توسط احزاب موجب اعمال بندهای ماده (19) این قانون می شود.
ماده 17 ـ اختصاص اعتبارات کمک به احزاب موضوع ماده (16) این قانون بر اساس دستورالعمل مصوب کمیسیون احزاب بوده و نظارت بر حسن انجام آن نیز بر عهده کمیسیون فوق می باشد.
تبصره ـ کلیه احزاب مشمول دریافت کمک موظفند وجوه دریافتی را در جهت اهداف و برنامه های حزب به کار برده و در پایان سال مالی گزارش آن را به کمیسیون احزاب ارسال کنند. دریافت مجدد یارانه منوط به ارائه گزارش مالی و تایید آن توسط کمیسیون احزاب می باشد.
ماده 18 ـ احزاب و جبهه ها و ائتلاف های موضوع این قانون در انجام فعالیت های خود در چهارچوب قوانین و مقررات آزادند و در صورت ارتکاب اعمال زیر پس از تشخیص توسط مراجع ذی صلاح، حسب مورد علاوه بر مجازات های قانونی، طبق ماده (19) این قانون با آنها برخورد می شود:
الف ـ نقض مبانی دین مبین اسلام و تبلیغ و فعالیت علیه موازین اسلامی
ب ـ اقدام علیه امنیت ملی و وحدت ملی از جمله هر نوع ارتباط، مبادله اطلاعات و تبانی با سفارتخانه ها، نمایندگی ها، ارگان های دولتی و احزاب کشورهای خارجی در هر سطح و به هر صورت کـه مخل آزادی، استقلال، تمامیت ارضی و وحدت ملی، منافع ملی و مصالح جمهوری اسلامی ایران و نظم عمومی باشد و نیز هرگونه اقدام به عملیات خرابکارانه و براندازانه و حمایت از گروههای تروریستی، دریافت هرگونه کمک مالی و تدارکاتی از اشخاص حقیقی و حقوقی خارجی و دولتهای بیگانه و سازمان های بین المللی و تلاش برای ایجاد و تشدید اختلاف میان صفوف ملت با استفاده از زمینه های متنوع فرهنگی و مذهبی و نژادی موجود در کشور ایران و نیز دعوت به انجام اقدامات مذکور یا حضور در راهپیمایی های غیرقانونی
تبصره ـ احزاب مکلفند ارتباطات خود با سفارتخانه ها، نمایندگی ارگان های دولتی و احزاب کشورهای خارجی را با اطلاع وزارت کشور و مجوز وزارت امور خارجه در چهارچوب منافع ملی و امنیت ملی و مصالح نظام انجام دهند.
پ ـ اعمال خلاف قانون اساسی و نقض حقوق ملت از جمله ایراد تهمت، افتراء، شایعه پراکنی، آموزش و ترویج خشونت
ت ـ تخطی از مرامنامه و اساسنامه حزب
ث ـ انجام هرگونه فعالیت اقتصادی و انتفاعی از جمله از طریق تاسیس شرکتها و مؤسسات تجاری یا اقدام به واردات و صادرات و هرگونه فعالیت اقتصادی کـه ذیل قانون تجارت قرار گیرد.
ماده 19 ـ احزاب سیاسی کـه دارای پروانه فعالیت نهائی هستند در صورتی کـه مرتکب تخلفات مذکور در ماده (18) شوند، کمیسیون احزاب متناسب با موارد تخلف یک یا چند مورد از موارد زیر را اعمال می کند:
1 ـ تذکر شفاهی
2 ـ تذکر کتبی با ذکر دلیل و تعیین تخلف با قید محرمانه
3 ـ اخطار و اعلان از رسانه ها
4 ـ محرومیت از تمام یا بخشی از یارانه ها و کمکهای دولتی
5 ـ تعلیق فعالیت حزب حداکثر به مدت سه ماه
6 ـ توقیف پروانه به مدت سه ماه تا یک سال
7 ـ توقیف پروانه فعالیت و تقاضای انحلال از دادگاه
تبصره 1 ـ کمیسیون احزاب موظف است قبل از اتخاذ تصمیم در خصوص بندهای (3) تا (7) این ماده از نماینده حزب مربوط برای ارائه توضیح دعوت کرده و زمان کافی را برای این کار در نظر بگیرد.
تبصره 2 ـ تصمیم کمیسیون احزاب به جز تقاضای انحلال در بند (7) ظرف مدت سی روز پس از ابلاغ به حزب، قابل شکایت در دیوان عدالت اداری است.
تبصره 3 ـ رسیدگی به تخلفات منجر به اعمال بند (7) این ماده و تقاضای انحلال در دادگاه صالح صورت می گیرد. در مواردی کـه جرم مربوطه عنوان جرم سیاسی داشته باشد، این رسیدگی با حضور هیات منصفه موضوع اصل یکصد و شصت و هشتم (168) قانون اساسی صورت می پذیرد.
تبصره 4 ـ ارتکاب هر یک از تخلفات موضوع ماده (18) این قانون توسط احزابی کـه مجوز اولیه تاسیس حزب را دریافت می نمایند، سبب ابطال این مجوز می شود.
تبصره 5 ـ حزب در طول مدت توقیف پروانه، اجازه هیچ گونه فعالیتی را ندارد.
ماده 20 ـ فعالیت احزاب در موارد زیـر خاتمه می یابد:
1 ـ انحلال طبق اساسنامه و اعلام به وزارت کشور
2 ـ حکم دادگاه صالح مبنی بر انحلال
3 ـ توقیف پروانه فعالیت احزاب از سوی کمیسیون احزاب در موارد زیـر و معرفی آنها به دادگاه ذی صلاح جهت انحلال:
الف ـ عدم انجام اصلاحات مورد نظر کمیسیون مطابق تبصره (3) ماده (9)
ب ـ عدم اجرای اساسنامه حزب برای تشکیل ارکان حزب در طول مدت دو سال متوالی
تبصره 1 ـ با ابلاغ تصمیم مقامات صلاحیتدار حزب یا رای نهائی دادگاه مبنی بر انحلال حزب، وزارت کشور موضوع را در روزنامه رسمی آگهی می کند.
تبصره 2 ـ در صورت انحلال حزب، امور مربوط به تصفیه اموال آن، با رعایت حقوق دولت زیـر نظر دادگاه محل استقرار دفتر حزب با حضور نماینده وزارت کشور و نماینده دادستان محل، بر اساس اساسنامه انجام می شود.
ماده 21 ـ پس از انحلال حزب، هر نوع فعالیت با عنوان حزب مذکور ممنوع است و مرتکب به مجازات شش ماه تا یک سال حبس محکوم می شود.
ماده 22 ـ احزاب دارای مجوز فعالیت موظفند ظرف مدت یک سال از تاریخ لازم الاجراء شدن این قانون وضعیت خود را با شرایط مندرج در این قانون تطبیق دهند و گزارش آن را به کمیسیون احزاب ارسال کنند. در صورت تایید اقدامات حزب از سوی کمیسیون احزاب، پروانه فعالیت حزب تمدید می شود.
تبصره 1 ـ کمیسیون در صورت وجود دلایل موجه، مهلت تطبیق با شرایط مندرج در این قانون را حداکثر تا شش ماه تمدید می کند.
تبصره 2 ـ در صورت عدم تحصیل شرایط مندرج در این قانون توسط احزاب مزبور، مراتب کتباً به آنها اعلام می شود. این احزاب می توانند ظرف مدت یک ماه به تصمیم کمیسیون اعتراض کنند. در صورت اعتراض، کمیسیون ماده (10) موظف است حداکثر ظرف مدت سه ماه نسبت به اعتراض آنها رسیدگی و اعلام نظر کند. اعلام نظر کمیسیون در این رابطه قطعی است.
تبصره 3 ـ در طول مدت مزبور کـه احزاب وضعیت خود را با شرایط مندرج در این قانون تطبیق می نمایند، فعالیت آنها قانونی بوده اما در صورت اعلام نظر قطعی کمیسیون مبنی بر عدم تحصیل شرایط مندرج در این قانون، پروانه فعالیت این احزاب ملغی گردیده و هرگونه فعالیت حزبی آنها غیرقانونی است.
ماده 23 ـ از تاریخ لازم الاجراء شدن این قانون، قانون فعالیت احزاب، جمعیت ها و انجمن های سیاسی و صنفی و انجمن های اسلامی یا اقلیت های دینی شناخته شده مصوب 1360/06/07 نسخ می شود.
قانون فوق مشتمل بر بیست و سه ماده و چهل و هشت تبصره در جلسه علنی روز یکشنبه مورخ چهارم بهمن ماه یکهزار و سیصد و نود و چهار مجلس شورای اسلامی تصویب و در تاریخ 1395/08/08 از سوی مجمع تشخیص مصلحت نظام با تایید بندهای (2) و (13) ماده (1)، تبصره (2) ماده (7)، ماده (8)، بند (5) و تبصره (5) ماده (10) و تبصره (2) ماده (22) موافق با مصلحت نظام تشخیص داده شد. ضمناً اعتبار مصوبه مجمع تشخیص مصلحت نظام ده سال است و پس از انقضاء این مدت قابل تمدید خواهد بود.
رئیس مجلس شورای اسلامی ـ علی لاریجانی