شیوه‌ نامه ماده ۹ دستورالعمل ساماندهی حل ‌و‌ فصل اختلافات از طریق داوری و ایجاد و توسعه نهادهای داوری 1400 مصوب 1401/04/07

متن شیوه‌ نامه صدور و لغو پروانه داوری و تاسیس نهادهای داوری:

با استناد بـه مقررات ماده ۹ دستورالعمل ساماندهی حل ‌و‌ فصل اختلافات از طریق داوری و ایجاد و توسعه نهادهای داوری مصوب 1400/11/12 رییس قوه قضاییه، شرایط جذب، آموزش ابتدا و ضمن خدمت، صدور، تمدید یا لغو پروانه داوری و تاسیس نهادهای داوری بر اساس مقررات این شیوه ‌نامه است.

الف ـ تعاریف و اصطلاحات

ماده ۱ ـ تعاریف و اصطلاحات بـه ‌کار رفته در این شیوه ‌نامه بـه شرح زیر است:

مرکز: مرکز توسعه حل اختلاف؛

معاونت: معاونت توسعه حل اختلاف دادگستری کل استان؛

اداره ‌کل: اداره‌ کل توسعه امور میانجی ‌گری و داوری؛

دستورالعمل: دستورالعمل ساماندهی حل ‌و‌ فصل اختلافات از طریق داوری و ایجاد و توسعه نهاد‌ های داوری مصوب 1400/12/11 رییس قوه قضاییه.

شورای مشورتی: شورای مشورتی داوری موضوع ماده ۴ دستورالعمل.

ب ـ شرایط جذب

ماده ۲ ـ داوران حرفه ‌ای از بین دارندگان دانشنامه کارشناسی و بالاتر در رشته ‌های حوزوی، حقوق و فقه و حقوق ارزیابی و جذب می‌ شوند. داوران باید دارای شرایط زیر باشند:

1- تدین بـه دین مبین اسلام و التزام عملی بـه قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و ولایت مطلقه فقیه؛

2- حسن شهرت بـه امانت و دیانت و صحت عمل؛

3- عدم اعتیاد بـه مواد مخدر، روان ‌گردان و عدم استفاده از مشروبات الکی؛

4- داشتن کارت پایان خدمت وظیفه عمومی یا معافیت از آن برای مشمولان؛

5- نداشتن سابقه محکومیت مؤثر کیفری و عدم محرومیت از حقوق اجتماعی.

تبصره ـ داوران اقلیت‌ های دینی موضوع اصل سیزدهم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، باید متدین بـه دین خود باشند.

ماده ۳ ـ مرکز می‌ تواند در رشته‌ / گروه‌ های زیر نیز داور حرفه ‌ای جذب نماید. داوران حرفه‎‌ای در رشته‌ های فنی و تخصصی برای انجام داوری در هیأت داوری جذب می ‌شوند و امکان داوری حرفه ‌ای منفرد آن‌ ها جز با تراضی صریح طرفین وجود ندارد.

1- گروه امور مالی و حسابداری؛

2- گروه ساختمان و راه‌ سازی؛

3- گروه فنی و صنعتی؛

4- گروه بازرگانی؛

5- گروه کشاورزی؛

6- گروه پزشکی؛

7- گروه فرهنگ و هنر؛

8- گروه علوم اجتماعی، روان‌ شناسی و مشاوره؛

9- گروه ارتباطات و فناوری اطلاعات؛

10- گروه انرژی؛

تبصره ـ رشته/ ‌گروه‌ های موضوع این مقرره هر ساله با پیشنهاد اداره ‌کل و پس از طرح در شورای مشورتی بـه ‌روز رسانی می‌ شود. از میان رشته/‌گروه‌ های موضوع این مقرره، رشته ‌های مورد نیاز بر اساس نیازهای روز حوزه داوری تعیین می‌ شود.

ماده ۴ ـ نیازسنجی داوری عمومی و تخصصی توسط اداره کل تهیه و پس از طرح در شورای مشورتی بـه تصویب رییس مرکز می‌ رسد.

ماده ۵ ـ اعطای پروانه داوری منوط بـه استعفا از مناصب قضایی، اطلاعاتی، امنیتی، نظامی و انتظامی و یا فعالیت در شوراهای حل اختلاف است. در مورد وکلا، سردفتران و کارشناسان، تمدید پروانه داوری منوط بـه تودیع پروانه وکالت، کارشناسی یا سردفتری است.

ماده ۶ ـ جذب داوران حرفه ‌ای به‌ صورت آزمونی و بدون آزمون خواهد بود.

ماده ۷ـ اشخاصی کـه دارای سوابق علمی یا حرفه ‌ای زیر هستند، از شرکت در آزمون معاف ‌اند:

1- ده سال سابقه قضاوت؛

2- پانزده سال سابقه برای وکلا، اعضای هیأت علمی دانشگاه در رشته ‌های موردنظر، کارکنان اداری محاکم و شوراهای حل اختلاف و اعضای آن، سردفتران اسناد رسمی، نمایندگان حقوقی ادارات بر اساس مقررات ماده ۳۲ قانون آیین دادرسی مدنی مصوب سال ۱۳۷۹؛

3- دارندگان سطح ۴ حوزه یا دانشنامه دکتری در رشته‌ های مندرج در ماده ۲ این شیوه ‌نامه؛

ماده ۸ ـ پذیرفته ‌شدگان آزمون داوری و متقاضیان بدون آزمون، پس از موفقیت در ارزیابی شایستگی و دریافت تاییدیه صلاحیت عمومی از حفاظت و اطلاعات برای شروع دوره آموزش ابتدای فعالیت معرفی می ‌شوند.

تبصره ـ داوطلبانی کـه دارای حداقل ده سال سابقه قضایی یا دارای درجه استادی در دانشگاه باشند از ارزیابی و مصاحبه و شرکت در دوره آموزشی بدو خدمت معاف ‌اند.

ماده ۹ ـ هیأت ارزیابی شایستگی در دادگستری کل استان تشکیل می‌ شود و اعضای آن عبارت است از:

1- رییس کل دادگستری استان یا معاون توسعه حل اختلاف وی (به‌ عنوان رییس)؛

2- یک حقوق‌ دان آشنا بـه مسائل داوری بـه انتخاب مرکز؛

3- یک نفر روان ‌شناس بـه انتخاب رییس کل دادگستری استان؛

4- رییس اداره یا کارشناس داوری معاونت بـه عنوان دبیر، بدون حق رای؛

بیشتر بخوانید:

ماده ۱۰ ـ رییس هیأت برای انجام ارزیابی در داوری تخصصی، از یک نفر کارشناس رسمی دادگستری در رشته مربوطه با حق رای دعوت می ‌نماید.

ماده ۱۱ ـ ارزیابی شایستگی در دو زمینه دانشی (۶۰ امتیاز) و شخصیتی‌ / مهارتی (۴۰ امتیاز) صورت می ‌گیرد. شرط قبولی، کسب حداقل ۶۰ درصد امتیاز در هر دو زمینه است.

تبصره ـ ارایه گواهی شایستگی با نصاب امتیاز لازم در زمینه شخصیتی/مهارتی از مؤسساتی کـه به‌ طور تخصصی به‌ عنوان کانون ارزیابی شایستگی فعالیت دارند و فهرست آن‌ ها توسط مرکز اعلام شده، پذیرفته می‌ شود.

ماده ۱۲ ـ مواد ارزیابی شایستگی در زمینه دانشی از قرار زیر است:

الف ـ در داوری عمومی

حقوق مدنی (ضریب ۲)

حقوق تجارت (ضریب ۱)

حقوق داوری (ضریب ۳)

آیین دادرسی مدنی (ضریب ۲)

فقه (ضریب ۲)

اصول فقه (ضریب ۱)

ب ـ در داوری ‌های تخصصی، بر اساس نیاز حوزه تخصصی مربوطه تعیین می‌ شود.

ماده ۱۳ ـ برای رسیدگی بـه اعتراض متقاضیان نسبت بـه تصمیمات هیأت ارزیابی شایستگی، هیأت تجدیدنظر ارزیابی شایستگی در مرکز تشکیل می‌ شود و اعضای آن عبارت ‌است از:

رییس یا معاون قضایی مرکز یا یکی از قضات دارای پایه نه قضایی (به‌ عنوان رییس)؛

یک حقوق ‌دان آشنا بـه مسائل داوری بـه انتخاب رییس مرکز؛

یک روان ‌شناس بـه انتخاب رییس مرکز؛

مدیرکل حفاظت شوراها، داوری و میانجی‌ گری؛

مدیرکل توسعه امور داوری و میانجی ‌گری (به‌ عنوان دبیر).

ماده ۱۴ ـ مهلت اعتراض بـه تصمیم هیأت ارزیابی شایستگی، بیست روز از تاریخ ابلاغ تصمیم آن است.

ماده ۱۵ ـ آرای هیأت تجدیدنظر ارزیابی شایستگی با نظر اکثریت معتبر می‌ باشد و قطعی است.

پ ـ آموزش ابتدا و ضمن خدمت

ماده ۱۶ ـ طول دوره آموزشی با توجه بـه سوابق حرفه ‌ای و علمی متقاضیان، بنا بـه پیشنهاد شورای مشورتی حداکثر ۶ ماه است و سرفصل‌ های آموزشی و ساعات و نحوه اجرای آن با توجه بـه دوره‌ های عمومی و تخصصی داوری تعیین می‌ شود.

ماده ۱۷ ـ مرکز می‌ تواند اجرای دوره آموزشی ابتدای خدمت را بـه معاونت، کانون داوری و یا مراکز علمی و دانشگاهی معتبر تفویض نماید.

ماده ۱۸ ـ قبولی در آزمون پایان دوره آموزشی، منوط بـه کسب میانگین امتیاز ۱۴ از ۲۰ است.

ماده ۱۹ ـ آموزش ضمن خدمت توسط معاونت یا کانون ‌های داوری بر اساس ضوابط اعلامی مرکز بـه ‌عمل می ‌آید.

ت ـ صدور، تمدید و لغو پروانه داوری حرفه‌ ای

بیشتر بخوانید:

ماده ۲۰ ـ پس از موفقیت در دوره آموزشِ ابتدای خدمت با لحاظ معافیت مندرج در تبصره ماده ۸ این شیوه ‌نامه، برای متقاضیان، پروانه داوری با امضای رییس مرکز صادر می‌شود. مدت اعتبار پروانه سه سال است و در صورت بقای شرایط داوری و داشتن عملکرد کمی و کیفی مناسب، هر سه سال یک‌بار تمدید می‌ شود.

تبصره ـ اعتبار پروانه، قائم بـه شخص و غیرقابل انتقال است.

ماده ۲۱ ـ مرکز برای هر یک از داوران شناسه مخصوصی تعریف می‌ کند کـه نشان‌ دهنده استان، شهرستان و هویت آنهاست.

ماده ۲۲ ـ برای داوران حرفه ‌ای فاقد مؤسسه، نهاد داوری ناظر اعم از سازمان، مرکز یا مؤسسه تعیین می‌‌ شود. تعیین نهاد داوری ناظر با همکاری معاونت و پس از تشکیل کانون داوری با همکاری کانون انجام می‌ شود.

ماده ۲۳ ـ نظارت نهاد داوری ناظر صرفاً از حیث امور اداری، علمی، آموزشی و مشورتی است.

ماده ۲۴ ـ در صورت صدور حکم قطعی از هیأت رسیدگی بـه تخلفات داوری مبنی بر لغو پروانه، یا صدور حکم قطعی محکومیت در هر نوع جرایم عمدی در حال انجام داوری یا بـه سبب آن و یا ارتکاب جرایم عمدی درجه ۵ و بالاتر حسب مورد، پروانه داوری توسط مرکز لغو می‌ گردد. بررسی شرایط این ماده بر عهده هیأت موضوع ماده ۱۳ این شیوه ‌نامه است.

ث ـ صدور، تمدید و لغو پروانه نهادهای داوری

ماده ۲۵ ـ موافقت اصولی برای تاسیس مؤسسه داوری با رعایت تبصره ۲ ماده ۶ دستورالعمل بـه فردی اعطا می‌ شود کـه سابقاً پروانه داوری حرفه ‌ای دریافت نموده و بر اساس جدول ضمیمه شماره یک این شیوه ‌نامه در حوزه قضایی مربوطه، واجد بالاترین امتیاز باشد. در صورت عدم تمایل فرد دارای بالاترین امتیاز، موافقت اصولی بر اساس اولویت امتیاز کسب شده، بـه شخص یا اشخاص بعدی اعطا می‌ شود.

تبصره ـ نیازسنجی تعداد مؤسسات در حوزه‌ های قضایی بر اساس تعداد جمعیت و ورودی پرونده ‌های حقوقی توسط اداره کل تعیین می‌ شود و پس از تصویب رییس مرکز اعمال می‌ گردد.

ماده ۲۶ ـ داورانی کـه موفق بـه دریافت موافقت‌ نامه اصولی شده‌ اند، مکلف ‌اند ظرف حداکثر سه ماه از تاریخ ابلاغ آن، نسبت بـه ثبت مؤسسه طبق مقررات حاکم بر مؤسسات غیرتجاری، تامین مکان، تجهیزات و نیروی اداری برای راه‌ اندازی مؤسسه بر اساس ضوابط ضمیمه شماره دو این شیوه‌ نامه اقدام نمایند. در غیر این‌ صورت موافقت‌ نامه اخذ شده کان لم یکن محسوب و بـه متقاضی دارای بالاترین امتیاز بعدی اعطا می‌ شود.

تبصره ـ مهلت مقرر در این ماده در صورت احراز عذر موجه، فقط برای یک‌ بار حداکثر بـه مدت سه ماه قابل تمدید است.

ماده ۲۷ ـ اعتبار پروانه، قائم بـه شخص و غیرقابل انتقال است. مؤسسه داوری مکلف است در زمان دریافت پروانه، یکی از داوران حرفه ‌ای دارای شرایط را بـه عنوان کفیل مؤسسه معرفی نماید تا در وقت ضرورت نسبت بـه مدیریت مؤسسه اقدام کند.

ماده ۲۸ ـ پس از تایید رعایت استاندارد فضا و تجهیزات مؤسسه توسط کارشناس معاونت (مطابق کاربرگ ‌های ضمیمه شماره ۳ و ۴) و احراز ثبت مؤسسه، مراتب جهت صدور پروانه تاسیس مؤسسه داوری بـه مرکز ارسال می‌ گردد.

ماده ۲۹ ـ مدت اعتبار پروانه سه سال است و در صورت بقای شرایط و داشتن عملکرد کمی و کیفی مناسب، هر سه سال یک‌ بار توسط مرکز تمدید می‌ شود.

بیشتر بخوانید:

ماده ۳۰ ـ در پایان هر سال برای هریک از داوران و نهادهای داوری کارنامه ارزیابی عملکرد بر اساس معیارهایی نظیر حسن رفتار و رعایت شئون داوری، میزان فعالیت، پایبندی بـه قوانین و مقررات داوری به‌ ویژه درباره تعرفه حق ‌الزحمه، وضعیت اتقان آرا و زمان رسیدگی صادر می‌ شود و مبنای تمدید یا عدم تمدید پروانه قرار می ‌گیرد.

ماده ۳۱ ـ مرکز برای هر یک از مؤسسات داوری شناسه مخصوصی تعریف می‌ کند کـه نشان ‌دهنده استان، شهرستان و شماره آنهاست.

ماده ۳۲ ـ احراز شرایط مقرر در ماده ۲۵ این شیوه‌ نامه بر عهده هیأت موضوع ماده ۹ و احراز شرایط مندرج در مواد ۲۶ و ۲۸ بر عهده معاونت است.

ماده ۳۳ ـ بررسی شرایط و صدور مجوز و تمدید آن درباره مراکز و سازمان ‌های داوری، بر اساس مقررات ماده ۶ دستورالعمل، در هیأت ارزیابی شایستگی مراکز و سازمان ‌های داوری با ترکیب زیر به‌ عمل می‌ آید:

رییس مرکز (به‌عنوان رییس)؛

یک داور ممتاز بـه انتخاب رییس مرکز؛

یک حقوق‎‌دان آشنا بـه مسائل داوری بـه انتخاب رییس مرکز؛

مدیرکل حفاظت شوراها، داوری و میانجی‌ گری؛

مدیرکل توسعه امور داوری و میانجی ‌گری (به‌ عنوان دبیر).

ماده ۳۴ ـ شرایط موضوع ماده ۲۴ این شیوه‌ نامه، با لحاظ مقررات ناظر بـه اشخاص حقوقی، در مورد لغو پروانه نهادها و مؤسسات داوری نیز قابل اجرا است.

رییس قوه قضاییه

بیشتر بخوانید: