آیین نامه ایمنی و حفاظت در معادن مصوب 1372/06/09

مجموعه مقررات مرتبط با آیین نامه ایمنی و حفاظت در معادن (مقررات معادن)

مقررات مرجع:

مواد ۸۵ و ۸۶ قانون کار:

ماده ۸۵ – برای صیانت نیروی انسانی و منابع مادی کشور رعایت دستورالعمل هایی کـه از طریق شورای عالی حفاظت فنی (جهت تامین حفاظت فنی) و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی (جهت جلوگیری از بیماری های حرفه‌ ای و تامین بهداشت کار و کارگر و محیط کار) تدوین می ‌شود، برای کلیه کارگاه ها، کارفرمایان، کارگران و کار آموزان الزامی است.

تبصره – کارگاه های خانوادگی نیز مشمول مقررات این فصل بوده و مکلف بـه رعایت اصول فنی و بهداشت کار می ‌باشند.

ماده ۸۶ – شورای عالی حفاظت فنی مسئول تهیه موازین و آیین نامه‌ های حفاظت فنی می ‌باشد و از اعضاء ذیل تشکیل می‌ گردد:

۱ – اصلاح ۱۳۹۰/۰۴/۰۸ – وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی یا معاون او کـه رییس شورا خواهد بود.

۲ – معاون وزارت صنایع

۳ – معاون وزارت صنایع سنگین

۴ – معاون وزارت کشاورزی

۵ – معاون وزارت نفت

۶ – معاون وزارت معادن و فلزات

۷ – معاون وزارت جهاد سازندگی

۸ – رییس سازمان حفاظت محیط زیست

۹ – دو نفر از استادان با تجربه دانشگاه در رشته‌ های فنی

۱۰ – دو نفر از مدیران صنایع

۱۱ – دو نفر از نمایندگان کارگران

۱۲ – اصلاح ۱۳۹۰/۰۴/۰۸ ـ مدیرکل بازرسی کار وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی کـه دبیر شورا خواهد بود.

تبصره ۱ – اصلاح ۱۳۹۰/۰۴/۰۸ ـ پیشنهادات شورا بـه تصویب وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی رسیده و شورا در صورت لزوم می‌تواند برای تهیه طرح آیین نامه‌ های مربوط بـه حفاظت فنی کارگران در محیط کار و انجام سایر وظایف مربوط بـه شورا، کمیته‌ های تخصصی مرکب از کارشناسان تشکیل دهد.

تبصره ۲ – اصلاح ۱۳۹۰/۰۴/۰۸ ـ آیین نامه داخلی شورا با پیشنهاد شورای عالی حفاظت فنی بـه تصویب وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی خواهد رسید.

تبصره ۳ – اصلاح ۱۳۹۰/۰۴/۰۸ ـ انتخاب اساتید دانشگاه، نمایندگان کارگران و نمایندگان مدیران صنایع مطابق دستورالعملی خواهد بود کـه توسط شورای عالی حفاظت فنی تهیه و بـه تصویب وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی خواهد رسید.

متن آیین نامه ایمنی و حفاظت در معادن:

فصل اول – کلیات

بیشتر بخوانید:

مجموعه مقررات مرتبط با آیین نامه ایمنی و حفاظت در معادن (مقررات معادن)

مقررات عمومی

ماده ۱ ـ منظور از عملیات اکتشاف و بهره برداری در این آیین نامه کلیه عملیاتی است کـه در آیین نامه های اکتشاف و بهره برداری معادن پیش بینی شده است.

ماده ۲ ـ کلیه عملیات اکتشاف و بهره برداری از معادن باید تحت نظر یک نفر مسئول حفاظت و ایمنی کـه صلاحیت او بـه تایید وزارت کار و امور اجتماعی رسیده انجام گیرد.

ماده ۳ ـ مسئول ایمنی معدن باید مقیم معدن باشد چنانچه مسئول ایمنی بخواهد بـه عللی محل کار را موقتاً ترک نماید باید بـه مسئولیت خود یک نفر جانشین تعیین نماید.

ماده ۴ ـ مسئول ایمنی معدن موظف است کلیه مواد این آیین نامه را بـه استادکاران و مسئولین مربوطه تفهیم نماید.

ماده ۵ ـ وزارت معادن و فلزات رونوشت پروانه های اکتشاف و بهره برداری را بـه وزارت کار و امور اجتماعی ارسال می نماید و همزمان با صدور پروانه یک نسخه از این آیین نامه را بـه دارنده پروانه ابلاغ می نماید. دارنده پروانه بهره برداری مکلف است تاریخ شروع عملیات خود را بـه وزارت خانه های معادن و فلزات و کار و امور اجتماعی اطلاع دهد.

ماده ۶ ـ اکتشاف کننده یا بهره بردار باید مدارک مشروحه زیر را در سر معدن نگاهداری کرده و برای ارائه بـه مهندسین ناظر وزارت معادن و فلزات و بازرسان کار آماده داشته باشد.

الف ـ پروانه اکتشاف یا پروانه بهره برداری و یا رونوشت مصدق و یا فتوکپی آنها.

ب ـ نقشه حدود ناحیه مورد اکتشاف بـه مقیاس 1.250000 و نقشه بهره برداری بـه مقیاس 1.25000 و برای معادنی کـه عملیات زیرزمینی دارند، نقشه بـه مقیاس حداقل 1/500 از قسمت درون معدن و همچنین یک نقشه از کارگاه ها و تاسیسات خارج معدن بـه مقیاس حداقل 1.200

ج ـ دفتر حاوی مشخصات کارکنان معدن و استخراج روزانه طبق نمونه ایکه وزارت کار و امور اجتماعی تعیین خواهد کرد.

د ـ دفتر مخصوصی جهت ثبت نظرات و تذکرات و دستوراتی کـه در اجرای آیین نامه های مربوط نسبت بـه طرز کار و رعایت اصول فنی و حفاظت و بهداشت کار و سایر موارد کـه از طرف مهندسین ناظر وزارت معادن و فلزات و بازرسان کار داده می شود.

هـ ـ دفتر مخصوص ثبت حوادث و گزارش اقدامات معموله طبق نمونه ایکه از طرف وزارت کارو امور اجتماعی تعیین می شود.

و ـ دفاتری برای ثبت کلیه اقدامات ایمنی کـه دراین آیین نامه بـه آنها اشاره شده است.

ماده ۷ ـ مسئول معدن موظف است جزوه یا سفارش نامه حاوی نکات احتیاطی و ایمنی کـه در مورد لوازم و کالاهای مصرفی و یا تجهیزات معدن همراه با این کالاها بوسیله سازندگان یا فروشندگان تهیه گردیده هنگام خرید از آنان مطالبه نموده مفاد آنرا دقیقاً بـه مورد اجراء بگذارد.

ماده ۸ ـ تمام کارگران جدیدالاستخدام و همچنین کارگرانی کـه تغییر شغل می دهند قبلاً باید یک دوره آموزشی مربوط بـه اصول ایمنی را بگذرانند. کارگرانی کـه در تونل ها بکار گمارده خواهند شد، علاوه بر این دوره باید یک دوره کامل آموزشی را در مورد طرز استفاده از کپسول های نجات و وسایل اولیه آتش نشانی (از قبیل کپسول های آتش نشانی، آب، ماسه، و غیره) بگذرانند.

ماده ۹ ـ تمام کارگران جدیدالاستخدام شاغل در تونل ها و کارگرانی کـه با تغییر شغل از قسمتی بـه قسمت دیگر معدن منتقل میشوند باید با راه های خروجی اصلی و اضطراری تونل آشنا شوند.

بیشتر بخوانید:

مجموعه مقررات مرتبط با آیین نامه ایمنی و حفاظت در معادن (مقررات معادن)

ماده ۱۰ ـ تعداد کارگرانی کـه بـه داخل تونل میروند و همچنین تعداد کارگرانی کـه از تونل خارج میشوند باید دقیقاً کنترل و در دفتر مخصوص ثبت گردند. کارگران موظفند بلافاصله پس از خروج از تونل چراغ انفرادی خود را بـه چراغخانه تحویل داده و چنانچه چراغخانه بطور سلف سرویس اداره میگردد بمنظور شارژ، چراغ خود را روی دستگاه شارژ قرار دهند.

ماده ۱۱ ـ کلیه کارگران شاغل در تونل ها و مسئولین قسمت ها، در هنگام ورود بـه تونل باید بـه لباس کار، کلاه و کفش ایمنی مناسب با نوع و شرایط کار و هم چنین وسایل استحفاظی فردی ضروری مجهز باشند.

ماده ۱۲ ـ محل یا محل های عملیات معدنی باید بوسیله سیم خاردار یا هر وسیله دیگر از زمین های مجاور مجزا باشد بطوریکه مانع عبور اشخاص متفرقه و حیوانات گردد.

ماده ۱۳ ـ معادن زیرزمینی (باستثنای موارد حفر چاه فرعی یا اکتشافی و پیشروی گالری و میله و دویل) باید بوسیله حداقل دو راه با شرایط زیر بـه خارج ارتباط داشته باشد.

الف ـ راه های مذکور در داخل معدن بهم ارتباط داشته باشد.

ب ـ عبور افراد از هر یک از آنها بآسانی میسر باشد.

ج ـ فاصله بین آنها بیش از 15 متر بوده و دهانه آنها زیر پوشش یک ساختمان واحد نبوده و مدخل آنها در نقاط سیل گیر و یا بهمن گیر و مانند آن نباشد.

ماده ۱۴ ـ کلیه راه های عبور و مرور معدن کـه دارای شیب بیش از ۴۵ درجه هستند باید مجهز بـه نردبان هایی با مشخصات زیر باشد:

الف ـ بـه صورت قطعات جداگانه هر یک بطول حداکثر 10 متر و بـه طریق مطمئنی نصب شده باشد و حداقل هفته ای یکبار مورد بازدید قرار گرفته و نواقص آن برطرف و نتیجه در دفتر ایمنی ثبت گردد.

ب ـ زاویه شیب آنها از 75 درجه بیشتر نباشد.

ج ـ در انتهای هر نردبان پاگردی بمنظور استراحت و پیش گیری از خطرات ناشی از سقوط ساخته شده باشد.

د ـ نردبان باید حداقل تا یک متر بالای پاگرد بدون پله ادامه یابد و در غیر اینصورت بـه دستگیره های ثابتی کـه امکان بالا و پایین آمدن افراد را فراهم نماید مجهز گردد.

ماده ۱۵ ـ موتورها و سایر ماشین های ثابت مربوط بـه عملیات معدنی در روی زمین باید در فضای سرپوشیده نصب و بوسیله تابلویی عبور اشخاص غیر مسئول بـه داخل جایگاه آنها منع شده باشد.

ماده ۱۶ ـ کلیه محل های خطرناک مانند پرتگاه ها و غیره باید با سیم خاردار یا وسیله مناسب دیگر حفاظ گذاری شود.

ماده ۱۷ ـ بـه منظور حفظ کارگران از گیرکردن و یا افتادن بـه قسمتهای متحرک ماشین آلات از قبیل توربین و چرخ دنده و غیره و همچنین بمنظور جلوگیری از افتادن اشیاء متفرقه بـه داخل آنها باید قسمت های متحرک دستگاه را بـه وسیله توری و حصار فلزی از محیط جدا نمود.

ماده ۱۸ ـ در هر تونل در حال بهره برداری باید حداقل دو راه خروجی مخصوص عبور و مرور و رساندن افراد بـه بیرون تونل وجود داشته باشد. هر کارگاه استخراجی نیز باید حداقل دارای دو راه خروجی کاملاً جدا از یکدیگر باشد.

ماده ۱۹ – سوار شدن افراد در واگن های باربری، لکوموتیوها و شاسی های مخصوص حمل چوب و غیره ممنوع می باشد.

ماده ۲۰ ـ هر گاه شیب خط آهن بیش از یک درصد باشد نقل و انتقال دستی واگن ها ممنوع می باشد.

ماده ۲۱ ـ هنگامی کـه نقل و انتقال واگن ها بـه صورت قطار و بوسیله لکوموتیو انجام می پذیرد اتصال واگن ها بـه یکدیگر باید بوسیله زنجیر و قلاب انجام شود.

ماده ۲۲ ـ واگن ها باید متناوباً و بـه نوبت در تعمیرگاه مربوطه تحت سرویس و روغن کاری و تعمیر قرار گیرند. کارهای انجام شده باید با ذکر شماره واگن و تاریخ تعمیر و سرویس و نام خانوادگی شخصی کـه مجری آن بوده است در دفتر مخصوص ثبت گردد.

ماده ۲۳ ـ متصل و یا جدا نمودن واگنها در حین حرکت قطار ممنوع می باشد.

ماده ۲۴ ـ نظافت نقاله ها و روغن کاری قسمتهای متحرک آن در هنگام کار و همچنین سوار شدن افراد بر روی تسمه نقاله ها و حمل چوب و سایر وسایل بـه وسیله آنها ممنوع می باشد.

بیشتر بخوانید:

مجموعه مقررات مرتبط با آیین نامه ایمنی و حفاظت در معادن (مقررات معادن)

فصل دوم ـ نگاهداری

ماده ۲۵ ـ شبکه راه ها و همچنین تاسیسات و ابزار کار معدن باید همیشه با استفاده از وسایل مناسب در برابر هر گونه خطرات و عوارض از جمله ریزش حفظ شود.

ماده ۲۶ ـ در قسمتهایی از شبکه معدن کـه بـه تجربه ثابت شده باشد بعلت جنس و استحکام سنگ نیازی بـه وسایل نگاهداری ندارد می توان از بکار بردن این وسایل خودداری کرد ولی همواره باید آن قسمت ها را از نظر بروز خطر بازرسی نمود.

ماده ۲۷ ـ کلیه قسمت های سست شده (لقی ها) در جبهه کار و دیوارها و سقف ها باید با دقت پایین ریخته شده و یا بطور مطمئنی از ریزش آنها جلوگیری بـه عمل آید.

ماده ۲۸ ـ در صورتی کـه پشت وسایل نگاهداری نصب شده حفره هایی در سقف یا دیواره ها پیدا شود باید آنها را پر کرد.

ماده ۲۹ ـ کلیه وسایل نگاهداری نصب شده در معدن باید دارای قدرت و استحکام لازم باشد.

ماده ۳۰ ـ در موقع نصب و یا تعویض و یا تعمیر وسایل نگاهداری باید احتیاط های لازم برای جلوگیری از ریزش بـه عمل آید.

ماده ۳۱ ـ استادکار هر قسمت موظف است در هر نوبت کار اقلاً یکبار سقف، دیوارها، راهروها و جبهه کار خود را کاملاً بازدید و در صورت مشاهده عیب و نقص فوراً نسبت بـه رفع آن اقدام نماید بعلاوه در پایان هر نوبت کار قبل از حصول اطمینان استحکام کارگاه نباید محل کار را ترک کند.

ماده ۳۲ ـ وسیله نگاهداری باید بـه شکلی کار گذارده شود کـه بین آن با سقف و دیواره ها اتکای کامل حاصل شود. (تنگ اندازی)

ماده ۳۳ ـ در موارد ضروری باید بین قاب ها و یا ردیف های وسایل نگاهداری باند کافی وسایل پوششی از قبیل لارده و یا تور سیمی قرار داده شود.

ماده ۳۴ ـ در مورد فضای خالی شده در عملیات استخراج باید امکان نشست زمین و احتمال خطراتی را در بیرون و یا درون معدن پیش بینی کرده و با تدابیری نظیر پر کردن محل استخراج و یا مانند آن از بروز خطر جلوگیری نمود.

ماده ۳۵ ـ تونل ها و گالری های متروکه و همچنین کارگاه هایی کـه استخراج آنها تمام شده باید مسدود گردد. در مورد معادن زغال این عمل باید طوری انجام گیرد کـه هیچ گونه اختلالی در تهویه معدن بـه وجود نیاید. (سایر قسمت های فعال معدن)

ماده ۳۶ ـ چوب بست گالری ها باید بموقع و مطابق با پاسپورت مربوطه انجام گردد. پاسپورت پیشروی و چوب بست هر تونل توسط سرپرست قسمت تهیه و تنظیم و بـه تایید و تصویب رییس یا سرپرست معدن رسیده باشد.

ماده ۳۷ ـ در گالری های فرعی کـه دارای شیب بالا بوده و ریختن مواد از بالا بـه پایین آن از طریق ناودانی های مخصوص و یا کانال فلزی انجام میگیرد، راهروی عبور و مرور و قسمت ریزش و حمل مواد باید بوسیله دیوار، از یکدیگر جدا گردند و عرض راهروی عبور و مرور نباید کمتر از ۸۰ سانتیمتر بوده و سطح مقطع قسمت کانال مخصوص ریزش و حمل مواد در پاسپورت مربوطه مشخص و قید گردد.

ماده ۳۸ ـ گالری های مربوط بـه جبهه استخراج در تمام مدت بهره برداری بدون نقص و بطور مرتب تمیز باشد. انباشتن سنگ، چوب و مواد دیگر همچنین باقی گذاردن واگن و غیره در گالری های حمل و نقل و تهویه ممنوع می باشد.

ماده ۳۹ ـ گالری های در دست بهره برداری کـه چوب بست آنها متشکل از قاب های چوبی فلزی و یا قاب های بتونی مسلح می باشد، باید در هر شیفت یک بار مورد بازدید تکنسین های تونل و هر روز یک بار نیز مورد بازدید و کنترل رییس قسمت یا معاون وی قرار گیرد.

ماده ۴۰ ـ مسئولین بازدید و نظارت موظف هستند در مورد تغییر چوب بست های آسیب دیده بلافاصله اقدامات مربوطه را انجام دهند و همینطور گالری هایی کـه بدون چوب بست پیشروی شده اند در مورد برداشت سنگهای معادن نااستوار کمربالا و جوانب گالری سریعاً اقدامات ایمنی را انجام دهند.

ماده ۴۱ – در هنگام تعویض چوب بست، برداشت بیش از ۲ قاب چوبی و یا فلزی در یک زمان مجاز نمی باشد. قبل از برداشتن هر قاب چوب بست باید قاب های طرفین آن بـه اندازه کافی تقویت و تخته کوبی گردند.

بیشتر بخوانید:

مجموعه مقررات مرتبط با آیین نامه ایمنی و حفاظت در معادن (مقررات معادن)

فصل سوم ـ هوای معدن

الف ـ تهویه عمومی

ماده ۴۲ ـ تمام قسمت های درونی معدن کـه کارگران در آنجا کار میکنند یا از آنجا عبور می نمایند باید بوسیله گردش منظم هوای سالم تهویه شود بطوریکه جریان هوا محسوس باشد تهویه باید طوری باشد کـه هوای معدن از نظر گرما و رطوبت تحمل بوده و هر نوع گاز مضر را خارج سازد.

ماده ۴۳ ـ سرعت جریان هوا باید در راهروهای درونی، چاه ها و کارگاه های استخراج بین یک و ۸ متر در ثانیه باشد. در راهروهایی کـه از آنها برای تهویه استفاده می شود ممکن است سرعت هوا از ۸ متر در ثانیه تجاوز نماید.

ماده ۴۴ – کار کردن در محل هایی کـه هوای آن کمتر از ۱۹ % اکسیژن داشته و یا تشعشع مواد رادیواکتیو آن از ۳۰۰ میکروکوری در لیتر تجاوز نماید و یا میزان گازهای مضر از حد مجاز زیادتر باشد ممنوع است.

تبصره ـ میزان گازهای مضر در هوای معدن نباید از مقادیر زیر تجاوز نماید:

1 ـ اکسید دو کربن ـ نیم در ده هزار.

2 ـ گاز کریزو ـ یک درصد.

3 ـ گاز ییدورژن سولفوره ـ دوصدم در هزار.

4 – گازانیدرید سولفورو ـ دوهزارم در هزار.

5ـ گاز انیدرید کربنیک ـ یک درصد.

ماده ۴۵ ـ هوایی کـه اکسیژن خود را از دست داده باشد و یا با گازهای مضر و قابل اشتعال مخلوط و یا بیش از حد گرم شده باشد باید با کوتاهترین راه ممکن بـه خارج از معدن هدایت شود. احتیاط های لازم نیز باید بـه عمل آید تا هوای خروجی در دهانه تونل ها و یا چاه های خروج هوا ایجاد خطر ننماید.

ماده ۴۶ ـ راهروهای مخصوص گردش هوا باید مرتباً بازدید شده و همیشه تمیز و بدون مانع بوده و در صورت ریزش فوراً تعمیر شود.

ماده ۴۷ ـ در مواردی کـه تهویه طبیعی کافی نباشد باید از وسایل تهویه مصنوعی استفاده شود. گردش هوایی کـه توسط این وسایل ایجاد می شود تا آنجا کـه ممکن است باید با گردش طبیعی هوا در یک جهت باشد.

ماده ۴۸ ـ در مواقعی کـه تهویه معدن بطور طبیعی انجام می شود باید در فصولی کـه جهت جریان هوا تغییر می کند ترتیبی داده شود کـه از اختلال در تهویه معدن جلوگیری شود.

ماده ۴۹ ـ بادزن های اصلی تهویه باید: در محفظه غیر قابل اشتعالی نصب شود و در محل مناسبی مجاور دهانه چاه یا دهانه تونل قرار گیرد و در مواقع لزوم تعویض جهت جریان هوا امکان پذیر باشد.

ماده ۵۰ ـ بادزن ها باید هر هفته بوسیله مسئول مربوط معاینه گردد.

ماده ۵۱ ـ بادزن های اصلی معدن باید دارای دستگاه تعیین اختلاف فشار باشد و همچنین مجهز بوسیله ای باشد کـه توقف بادزن ها را اعلام نماید.

ماده ۵۲ ـ طرز تهویه باید طوری باشد کـه احتیاج بـه نصب درهای متعدد نباشد. در راهروهایی کـه احتیاج بـه نصب درهای تهویه است حتی المقدور باید ۲ در و در راهروهای پر عبور و مرور دو یا سه در با فاصله لااقل ۵ متر از یکدیگر کار گذاشته شود و در موقع عبور و مرور همیشه یک در بسته باشد. ساختمان درها باید طوری باشد کـه خود بـه خود بسته شود و هر کس از دری کـه عبور می کند باید مراقب بسته شدن آن باشد و اگر بسته نشود مسئول قسمت را برای تعمیر آن خبر کند.

تبصره ـ استفاده از پرده های پارچه ای از قبیل برزنت و غیره بجای درهای تهویه ممنوع است.

ماده ۵۳ ـ در جاییکه راه های ورودی و خروجی اصلی تهویه بـه یکدیگر نزدیک باشند دیوارها و درهای بین آن دو باید طوری ساخته شوند کـه در مواقع انفجار یا آتش سوزی بـه آسانی خراب نگردند.

ماده ۵۴ ـ هر موقع در عمل تهویه قسمتی از معدن خللی حاصل شود آن قسمت باید تا برقراری مجدد تهویه تعطیل گردد.

ماده ۵۵ ـ راه های متروک باید بـه ترتیبی مسدود گردد کـه کارگران نتوانند از آنها عبور نمایند.

ماده ۵۶ ـ در معادنی کـه تعداد کارگران درونی آن در هر نوبت کار از ۱۰۰ نفر تجاوز کند و همچنین در معادن زغال بطور کلی و در معادنی کـه احتمال وجود گازهای مضر و خطرناک در آنها میرود مسئولیت امر تهویه معدن باید بر عهده یک فرد صلاحیتدار گذاشته شود.

ماده ۵۷ ـ هرگونه تغییر در سیستم تهویه معدن باید فقط بـه دستور مسئول تهویه انجام گیرد.

ماده ۵۸ ـ تغییر کلی در دستگاه تهویه معدن هنگامی باید صورت گیرد کـه کلیه کارکنان معدن بـه استثنای متخصص و کارکنانی کـه انجام تعمیرات بـه عهده آنهاست از درون معدن خارج شده باشند.

ماده ۵۹ ـ لااقل هر سه ماه یکبار باید مشخصات جریان تهویه کارگاه ها و محل های حساس معدن تعیین و در دفتر مخصوص ثبت گردد.

ماده ۶۰ ـ معدن گریزودار باید مجهز بـه دو دستگاه بادزن اصلی باشد کـه هر یک بتوانند بـه تنهایی تهویه کامل معدن را تأمین نمایند. هر یک از بادزن ها باید بـه دو منبع نیروی جداگانه کـه یکی از آنها موتور با احتراق داخلی باشد مستقیماً متصل گردد.

ماده ۶۱ ـ اگر وقفه ای در کار بادزن ها ایجاد شود باید فوراً مسئول تهویه را مطلع نمود تا اقدامات لازم برای حفاظت نفرات بـه عمل آورد و در صورت لزوم معدن یا قسمت هایی کـه بـه تهویه آن لطمه وارد آمده از کارگران تخلیه گردد. شروع مجدد کار باید با اجازه مسئول معدن باشد.

تبصره ـ در روزهای بعد از تعطیل و یا پس از هرگونه وقفه طولانی کـه در کار بادزن های اصلی معدن بـه وجود آید، مسئول تهویه موظف است کلیه بادزن ها را بکار اندازد و مسئول معدن پس از حصول اطمینان از اینکه تهویه کافی صورت گرفته بـه کارگران اجازه ورود بـه معدن را بدهد.

ماده ۶۲ ـ مواقعی کـه در سیستم تهویه تغییراتی بـه وجود آید مسئول تهویه معدن باید مشخصات جریان هوای نقاطی را کـه معین شده اندازه گیری کرده و نتایج حاصله را در دفتر ثبت کند.

ب ـ تهویه در معادن گرددار و گریزودار

ماده ۶۳ ـ در معادنی کـه ولو یک بار و در یک نقطه حتی بـه مقدار کم گاز گریزو مشاهده شود آن معدن گریزودار شناخته می شود در این گونه معادن و معادن دارای گرد زغال علاوه بر لازم الاجرا بودن کلیه مواد مربوط بـه قسمت الف (تهویه عمومی) مواد زیر نیز لازم الاجرا می باشد.

ماده ۶۴ ـ در معادن گریزودار در هر نوبت کار قبل از شروع بکار باید کارگاه ها و نقاط مشکوک بـه وسیله مسئول تهویه معدن بازدید شده و بوسیله دستگاه گریزوسنج عیار گریزوی آن تعیین گردد تا در صورتی کـه عیار گریزو در محلی بیش از حد مجاز باشد از ورود کارگران بـه آنجا جلوگیری شود.

تبصره ـ عیار گریزو در کارگاه های استخراج نباید بیش از یک درصد و در راهروهای خروج هوا بیش از یک و نیم درصد باشد.

ماده ۶۵ ـ برای جلوگیری از تراکم گریزو باید محل های خالی روی چوب بست تا سقف تونل کاملاً پر شود.

ماده ۶۶ ـ استخراج در معادن گریزودار باید بـه طریقه طبقه های اصلی یا فرعی پایین رو صورت گیرد. محل استخراج را باید بـه طریقه خاکریزی و یا بـه طریق دیگر پر کنند و همچنین ترتیبی داده شود کـه هوا بـه اندازه لازم بـه جبهه کار برسد.

بیشتر بخوانید:

مجموعه مقررات مرتبط با آیین نامه ایمنی و حفاظت در معادن (مقررات معادن)

ماده ۶۷ ـ در محل هایی کـه عملیات معدنی بـه طرف کارگاه های متروکه در آنجا امکان تمرکز گریزو می باشد پیش میرود و یا در معادنی کـه احتمال تصاعد آنی گریزو میرود، برای اطلاع از وجود گاز جلوی جبهه کار باید چالی حفر کرد کـه همیشه حداقل دارای ۵ متر طول باشد. هر گاه گاز گریزو از این چال متصاعد شود استادکار موظف است کارگران را از محل خارج نموده و راه ورود بـه کارگاه را مسدود کرده و مسئول تهویه را مطلع سازد.

ماده ۶۸ ـ کار کردن و عبور و مرور و ماندن در هر قسمت از معدن کـه شعله چراغ شاخص یا وسیله دیگر کشف کننده گاز، عیار بیش از حد مجاز را نشان دهد، ممنوع است مگر در مواقع نجات کارگران.

ماده ۶۹ – هر قسمت از معدن کـه بعلت وجود گاز با عیار بیش از حد مجاز تعطیل شده است، باید دیوارکشی یا بطور مؤثری از ورود افراد جلوگیری شود. ورود بـه چنین محل هایی فقط با اجازه کتبی مسئول تهویه مجاز می باشد.

ماده ۷۰ ـ مشخصات جریان هوا (موضوع ماده ۷۶) در معادن گریزودار و معادنی کـه خطر اشتعال گرد زغال وجود دارد باید لااقل هر ماه یکبار بررسی شود. اگر عیار گاز گریزو در راهروهای خروج هوا بیش از یک درصد باشد باید این بررسی روزانه انجام گیرد.

ماده ۷۱ ـ هر گاه در محلی عیار گریزو از حد مجاز تجاوز نماید باید تحت نظر مسئول مربوطه و با احتیاط کافی نسبت بـه تهویه بیشتر بـه منظور پایین آوردن عیار گریزو تا حد مجاز اقدام نمود.

ماده ۷۲ ـ برای رقیق کردن گاز نباید منحصراً از هوای فشرده استفاده نمود.

ماده ۷۳ ـ در معادن گریزودار هر نوع عملی کـه ایجاد جرقه ممتد نماید ممنوع است.

ماده ۷۴ ـ در معادن گریزودار باید بـه تعداد کافی چراغ اطمینان موجود و مورد استفاده قرار گیرد در صورت استفاده از چراغ اطمینان برقی باید چراغ اطمینان شعله ای یا وسیله مشابه دیگری در بالاترین نقطه هر کارگاه بـه عنوان شاخص در تمام مدت کار مورد استفاده قرار گیرد.

ماده ۷۵ ـ تهویه باید صعودی بوده و در هر بخش بـه صورت مجزا و مستقل از دیگری انجام گیرد.

ماده ۷۶ ـ هر معدن باید نقشه تهویه داشته باشد کـه مشخصات تهویه از قبیل جهت جریان و گذر هوا و فشار و طرز توزیع آن و همچنین وضع درهای اصلی تهویه و نقاط اندازه گیری مشخص شده باشد. هر نوع تغییری کـه در وضع تهویه داده می شود باید در آن نقشه منعکس گردد.

ماده ۷۷ ـ در سینه کار و مناطقی کـه در آن خطر انفجار گرد زغال وجود دارد باید بوسیله پاشیدن خاک نرم یا آب و یا با وسایل دیگر از خطر انفجار جلوگیری شود. قبل از پاشیدن خاک باید گرد زغال موجود روی سقف و زمین و دیواره ها و وسایل نگهداری را جمع آوری و خارج نمود.

ماده ۷۸ ـ واگنت هایی کـه برای حمل زغال در معادن گرد زغال دار بکار میرود باید طوری ساخته و نگهداری شوند کـه در موقع حمل و نقل، گرد زغال پخش نشود.

ماده ۷۹ ـ زغال هایی کـه تولید گرد می کند باید بـه اندازه کافی با آب مرطوب شود.

ماده ۸۰ ـ معادنی کـه در آنها خاک پاشی معمول است باید دارای دفتر مخصوصی باشد کـه در آن خصوصیات محل و تاریخ خاک پاشی و نمونه برداری از مخلوط خاک و گرد زغال موجود در محل و همچنین نتیجه آزمایشات در مورد قابلیت اشتعال نمونه گرفته شده ثبت شود.

ماده ۸۱ ـ چنانچه در نمونه های گرفته شده طبق ماده قبل عیار مواد سوختنی از ۳۵ % تجاوز کرده باشد باید بلافاصله با خاک پاشی مجدد عیار آن را پایین آورد.

ماده ۸۲ ـ مقدار اکسیژن در تونل ها و گالری هایی کـه افراد مشغول بکار هستند و یا ممکن است از آنجا عبور نمایند نباید کمتر از بیست درصد هوای محل را تشکیل بدهد.

ماده ۸۳ ـ قبل از ورود کارگران بـه محل هایی کـه در آنجا عملیات انفجاری انجام گرفته است مقدار گازهای سمی نباید بیش از حد مجاز باشد.

ماده ۸۴ ـ گالریها و قسمت های استخراجی کـه بهره برداری از آنها تمام شده و یا موقتاً تعطیل شده باشد و همینطور گالری هایی کـه مورد استفاده قرار نمی گیرند باید مرتباً و کاملاً تهویه گردیده و یا بوسیله مصالح مناسب از قسمت های دیگر جدا و کاملاً مسدود گردند.

ماده ۸۵ ـ خاموش کردن سیستم تهویه و یا وانتی لاتورها و یا تعویض سیستم کار آنها باستثناء موارد اجتناب ناپذیر و سوانح فقط بنا بـه دستور کتبی رییس و یا سرپرست معدن باید انجام پذیرد.

ماده ۸۶ ـ تکنسین های گروه ویژه تهویه و مسئولین اندازه گیری گاز موظف هستند یک ساعت قبل از شروع شیفت بر سر کار حاضر و اندازه گیری های لازم را انجام دهند. همه تکنسین ها و سرکارگران برای اندازه گیری گاز باید آموزش های لازم را دیده باشند.

ماده ۸۷ ـ علاوه بر اندازه گیری های منظم جاری، تمام کارکنان قسمت نظارت فنی (مهندسین ـ تکنسین ها) خود موظفند در مواقع بازدید از سینه کارها، گازهای آنجا را اندازه گیری و کنترل نمایند.

ماده ۸۸ ـ دستگاه های گازسنج باید متناوباً طبق دستورالعمل کارخانه های سازنده و یا دستورالعملی کـه در معدن با نظارت افراد بصیر و مطلع تهیه شده است توسط افراد آموزش دیده مورد کنترل قرار گیرد.

بیشتر بخوانید:

مجموعه مقررات مرتبط با آیین نامه ایمنی و حفاظت در معادن (مقررات معادن)

فصل چهارم ـ روشنایی

تعریف: چراغ اطمینان وسیله روشنایی است کـه استفاده از آن در معادن دارای گریزو یا گرد زغال بدون خطر بوده و از این روی بکار بردن آنرا در اینگونه معادن مجاز دانسته اند.

ماده ۸۹ ـ در معادن دارای گریزو و یا گرد زغال باید منحصراً از چراغ اطمینان استفاده شود.

ماده ۹۰ ـ در معادن زیرزمینی هر کارگر باید دارای یک پلاک با شماره اختصاصی و همچنین یک چراغ بهمان شماره باشد کـه تحویل و تحول چراغ با پلاک شماره دار کارگر انجام گیرد.

ماده ۹۱ ـ در معادن زغال سنگ بدون گرد زغال و گریزو کـه استفاده از چراغ های اطمینان الزامی نیست باید فقط از چراغ هایی کـه شعله آنها محفوظ باشد استفاده شود.

ماده ۹۲ ـ چراغ های اطمینان باید دائماً در وضع سالم و بدون نقصی نگهداری شده و هنگام تحویل بـه کارگران سالم و آماده بکار باشد.

ماده ۹۳ ـ چراغ ها باید در محلی تنظیم و سوخت گیری شوند کـه از محل انبار سوخت فاصله کافی داشته و از ساختمان های مجاور و تاسیسات و دهانه معدن حداقل ۱۰ متر فاصله داشته باشد.

تبصره ـ در مخزن سوخت چراغ های اطمینان شعله ای، باید الیاف مخصوص قرار داده شود کـه سوخت چراغ را خود جذب نموده و مانع از تراوش آن بـه خارج شود.

ماده ۹۴ ـ مسئول معدن باید شخصی را کـه واجد صلاحیت باشد بـه تصدی چراغ خانه بگمارد.

ماده ۹۵ ـ در معادن دارای گریزو و یا گرد زغال باید چراغ ها قبل از ورود بـه داخل معدن از لحاظ سالم بودن بـه وسیله شخص مسئولی بازدید و بررسی گردد.

تبصره ۱ ـ بکاربردن قطعات یدکی غیر از آنچه کـه کارخانجات سازنده مربوطه تعیین نموده اند ممنوع است.

تبصره ۲ – هر شخصی کـه چراغ دریافت می نماید موظف است از سالم بودن چراغ، اطمینان حاصل کند.

تبصره ۳ ـ ساختمان چراغ اطمینان باید طوری باشد کـه فقط در چراغ خانه بتوان با وسایل بـه خصوص آنرا باز کرد.

ماده ۹۶ ـ اگر چراغ اطمینان شعله ای در معادن دارای گریزو و یا گرد زغال خاموش شود، باید از روشن کردن مجدد آن در داخل معدن خودداری کرد.

ماده ۹۷ ـ چراغ های اطمینانی کـه در موقع کار دچار نقص گردد باید فوراً خاموش و بـه چراغ خانه برگردانده شود.

ماده ۹۸ ـ چراغ های اطمینان شعله ای را نباید جلوی لوله های تهویه قرار داد.

ماده ۹۹ ـ کارگران باید پس از خروج از درون معدن چراغ خود را بلافاصله تحویل چراغخانه دهند و بردن چراغ بـه منازل و یا محل دیگر ممنوع است.

ماده ۱۰۰ ـ شخصی کـه چراغ را تحویل گرفته است اگر مجدداً آنرا بـه چراغخانه برنگرداند و یا چراغ دیگری بجای آن تحویل دهد باید علت آنرا بـه چراغدار گزارش نماید. چراغدار باید علت عدم تحویل و یا تعویض را رسیدگی و در صورت لزوم بـه مسئول معدن گزارش نماید.

ماده ۱۰۱ ـ چراغخانه باید از مصالح غیرقابل اشتعال ساخته شده و خوب تهویه شود.

ماده ۱۰۲ ـ ساختمان چراغخانه باید طوری باشد کـه در مواقع خطر کارکنان آن بتوانند محل کار را فوراً ترک نمایند.

ماده ۱۰۳ ـ استفاده از بخاری و شعله آزاد و همچنین استعمال دخانیات در چراغخانه ممنوع است.

ماده ۱۰۴ ـ دستگاه های آتش نشانی و مقدار شن کافی باید در هر محلی کـه چراغ ها سوخت گیری و سرویس میگردند موجود باشد.

ماده ۱۰۵ ـ ورود افراد بـه داخل تونل ها و همچنین اجراء کار بدون چراغ تونلی انفرادی ممنوع می باشد.

ماده ۱۰۶ ـ تعداد چراغ های سالم انفرادی در هر چراغخانه باید ده درصد بیشتر از کارگران تونل باشد.

ماده ۱۰۷ ـ چراغ های تونلی و اطمینان از لحظه ای کـه در چراغخانه بـه کارگر تحویل میگردد در صورتیکه بدون وقفه و بطور متمادی مورد استفاده قرار گیرد باید بمدت ده ساعت کار کند.

ماده ۱۰۸ ـ بازکردن چراغ و یا لامپ آنها در داخل تونل ممنوع است. این چراغ ها باید بـه قفل مغناطیسی مجهز باشند.

ماده ۱۰۹ ـ در صورتیکه یک چراغخانه برای معدن کافی نباشد در مقابل هر تونل و یا هر چند تونل نزدیک بـه هم باید یک چراغخانه احداث و بـه وسایل و تاسیسات مورد نیاز تجهیز گردد.

ماده ۱۱۰ ـ چراغخانه باید مجهز بـه وسایل تهویه با قدرت کافی بوده و پیوسته تمیز نگهداری شود.

ماده ۱۱۱ ـ چراغخانه باید از نظر وسایل ایمنی از قبیل کپسول های آتش نشانی و جعبه های مخصوص ماسه تأمین باشد.

ماده ۱۱۲ ـ مسئول ایمنی معدن موظف است حداقل یکبار در ماه تمام چراغ های انفرادی را بازدید و دقیقاً کنترل نماید.

بیشتر بخوانید:

مجموعه مقررات مرتبط با آیین نامه ایمنی و حفاظت در معادن (مقررات معادن)

فصل پنجم ـ پیشگیری و مبارزه با آتش سوزی در معادن زغال سنگ

تعاریف:

۱ ـ آتش بند: آتش بند عبارتست از صفحاتی کـه روی آنها خاک نرم ریخته شده و یا ظرف هایی کـه از آب پر شده و زیر سقف تونل در نقاط مناسب نصب گردیده است. این صفحات و ظرف ها در اثر تغییرات فشار هوای حاصل از انفجار خود بخود واژگون شده و مواد آن سدی در مقابل انتشار آتش بوجود میاورد.

۲ ـ خاک: خاک عبارتست از مواد غیر سوختنی و نرم کـه جاذب الرطوبه نباشد.

ماده ۱۱۳ ـ ساختمان های سرچاه و راه های زیرزمینی باید همیشه خالی از مواد قابل اشتعال از قبیل مواد نفتی و گرد زغال و امثال آن باشد.

ماده ۱۱۴ ـ بازدیدهای مخصوص از نظر پیشگیری از آتش سوزی یا گرم شدن زغال باید قبل از هر نوبت کار انجام گیرد.

ماده ۱۱۵ ـ دیوار چاه ها باید با مصالح غیر سوختنی ساخته شود.

ماده ۱۱۶ ـ برج بالای چاه مورد بهره برداری و ساختمان های اطراف آن نباید از چوب ساخته شوند.

ماده ۱۱۷ ـ آسانسورها و همچنین موتورخانه ها و تعمیرگاه های زیرزمینی و ابزارآلات آنها باید از مصالح و مواد غیر سوختنی ساخته شوند.

ماده ۱۱۸ ـ در نقاط زیر باید وسایل آتش نشانی و سطل های محتوی شن بـه تعداد و یا مقدار کافی موجود باشد.

۱ ـ در تمام قسمت های معدن کـه در آنها مواد سوختنی نگاهداری می شود.

۲ ـ در تمام راه های ورود هوا کـه در آنها وسیله نگاهداری چوبی بکار رفته است.

۳ ـ در تمام نقاطی کـه لوکوموتیوها سوخت گیری میکنند.

۴ ـ در سایر قسمت هایی کـه بـه تشخیص مسئول معدن احتمال آتش سوزی میرود.

ماده ۱۱۹ ـ در هر جاییکه شن و یا شیر آب وجود دارد باید وسایلی برای انتقال و حمل شن و استفاده فوری از آب جهت آتش نشانی آماده شده باشد.

ماده ۱۲۰ ـ دستگاه های آتش نشانی باید بطور منظم آزمایش شده و طوری نگاهداری شود تا اطمینان حاصل گردد کـه خوب کار میکنند. تاریخ آزمایش باید بوسیله مسئول مربوطه در دفتر مخصوص ثبت گردد.

ماده ۱۲۱ ـ دستگاه های آتش نشانی کـه در معدن بکار میرود باید از انواع مجاز و متناسب با نوع آتش سوزی احتمالی باشد.

ماده ۱۲۲ ـ تعداد کافی از کارگران باید برای بکار بردن دستگاه های آتش نشانی آموزش لازم دیده باشند.

ماده ۱۲۳ ـ در ماشین خانه های زیرزمینی فضولات روغنی و نفتی باید در محفظه های فلزی دربسته جمع آوری و منظماً از معدن خارج گردد.

ماده ۱۲۴ ـ مسئول معدن موظف است آموزش لازم را در مورد آتش نشانی بـه کارگران خود بدهد تا هر فردی کـه اولین دفعه متوجه آتش سوزی شود در صورت امکان اقدام بـه خاموش کردن آن کند و هر چه زودتر بـه مسئول مافوق خود اطلاع دهد.

ماده ۱۲۵ ـ افرادی کـه در خاموش کردن آتش وظیفه ای ندارند باید فوراً از محلی کـه آتش سوزی رخ داده دور شوند و تا خاموش شدن آتش بطور کامل و دستور مجدد مسئول مربوطه بـه آن محل نزدیک نشوند.

ماده ۱۲۶ ـ مسئول معدن باید ماسک تنفسی و چراغ اطمینان بـه تعداد کافی در سر معدن برای آتش نشانی آماده کرده باشد.

ماده ۱۲۷ ـ برای برطرف کردن و یا بی خطر ساختن گرد زغال در نقاط نزدیک محل آتش سوزی باید خاک پاشی یا اقدامات کافی دیگر بـه عمل آید.

ماده ۱۲۸ـ آن قسمت از داخل معدن کـه احتمال آتش سوزی در اثر گرم شدن زغال میرود باید بلافاصله بوسیله دیوارها یا سدهایی از سایر قسمت های معدن مجزا گردد.

ماده ۱۲۹ ـ ساخت یا نصب دیواره سد کننده باید با حضور یک مامور مسئول انجام گیرد.

ماده ۱۳۰ ـ کارگران ساخت دیواره در محل خروج هوا باید مجهز بـه دستگاه تنفسی انفرادی باشند.

ماده ۱۳۱ ـ دیواره سد کننده از لحاظ نفوذ ناپذیر بودن هوا و درجه حرارت آن و همچنین هوای پشت سد روزانه باید بازرسی و نتایج بازرسی ها در دفتر ثبت و هر وضع غیرعادی فوراً بـه متصدیان مربوطه اطلاع داده شود.

ماده ۱۳۲ ـ قبل از خراب کردن دیواره سد باید اطمینان حاصل شود کـه هوای آن سالم و بی خطر است. خراب کردن دیواره سد باید با حضور مسئول مربوطه انجام گیرد.

ماده ۱۳۳ ـ هنگام خراب کردن دیواره باید یک گروه نجات مجهز بـه دستگاه های تنفسی در نزدیکی محل مستقر و آماده باشد.

ماده ۱۳۴ ـ هنگام آتش نشانی باید علاوه بر سایر مراقبت ها احتیاط لازم از نظر وجود اکسید دو کربن نیز بـه عمل آید.

ماده ۱۳۵ ـ اگر بمنظور آتش نشانی تمام یا قسمتی از معدن را با آب پر کرده باشند، باید آزمایش های لازم از جهت وجود گاز هیدورژن سولفوره بـه عمل آید و در مورد وجود این گاز باید اقدامات لازم انجام گیرد. تخلیه آب و شروع مجدد کار باید با حضور مسئول مربوطه انجام پذیرد.

بیشتر بخوانید:

مجموعه مقررات مرتبط با آیین نامه ایمنی و حفاظت در معادن (مقررات معادن)

فصل ششم ـ باربری در معادن

تعاریف:

۱ ـ منظور از راه افقی در این آیین نامه کلیه تونل ها گالری ها و میان برهایی است کـه شیب آنها از ۳ % کمتر باشد.

۲ ـ راه مورب: راه شیبداری است کـه شیب آن بیش از ۳ % باشد.

۳ ـ پذیرگاه: پذیرگاه محلی است کـه در آنجا بارگیری و باراندازی در چاه و یا راه مورب انجام می شود.

ماده ۱۳۶ ـ برای محدود کردن انفجار و جلوگیری از گسترش آتش سوزی ناشی از آن بـه مناطق دیگر باید در راه های ارتباط، نزدیک کارگاه ها آتش بندهایی با شرایط زیر تعبیه گردد.

۱ ـ در قسمت آزاد و بلامانع راه قرار گیرند.

۲ ـ صفحه های آنها نزدیک سقف طوری قرار گیرند کـه بین سطح خاک و سقف فاصله کافی موجود باشد.

۳ ـ طوری نگهداری شوند کـه همیشه مقدار کافی خاک در آنها موجود باشد.

تبصره ـ محل آتشبندها باید در نقشه تهویه نشان داده شود و همچنین تاریخی کـه آتش بندها نصب شده و آخرین تاریخی کـه خاک آن تجدید شده در دفتر مخصوص موضوع ماده 80 ثبت گردد.

ماده ۱۳۷ ـ در محل های حساس معدن از قبیل درهای تهویه، پمپ ها، تاسیسات اصلی برق و محل های بارگیری زغال باید حداقل نیم تن خاک مخصوص خاک پاشی بعنوان ذخیره نگاهداری شود.

ماده ۱۳۸ ـ باربری در معادن بوسیله سطل دستی و کوله بار و امثال آن ممنوع است بـه استثناء مواردیکه بازرس کار انجام آنرا مجاز بداند.

ماده ۱۳۹ ـ راههای افقی باربری با راه آهن باید دارای شیب مناسبی باشد کـه حرکت واگنت خود بخود انجام نگیرد.

ماده ۱۴۰ ـ حداقل فاصله بین دیواره راه ها با بدنه وسیله نقلیه نباید در یک طرف راهرو از ۴۰ سانتی متر کمتر باشد و چنانچه این فاصله از ۶۰ سانتی متر کمتر باشد باید در فواصل هر یکصد متر جان پناه های با ابعاد و با ظرفیت حداقل چهار نفر احداث گردد و محل این جان پناه ها باید بـه ترتیبی علامت گذاری شود کـه از دور مشخص باشند.

ماده ۱۴۱ ـ راه های باربری باید تمیز و خالی از قطعات سنگ و موانع دیگر باشد.

ماده ۱۴۲ – سوار شدن روی وسیله نقلیه باستثنای وسیله ای کـه برای رفت کارگران اختصاص دارد ممنوع است.

ماده ۱۴۳ ـ برای کنترل حرکت واگنت ها و همچنین متوقف کردن آنها در مواقعی کـه آنها را بـه یکدیگر وصل یا از یکدیگر جدا میکنند باید کفش ترمز و همچنین بست ها با وسایل مناسب دیگر بـه اندازه کافی تهیه و بکار برده شود.

ماده ۱۴۴ ـ وسایل اتصال واگنت ها بـه یکدیگر باید از نوعی باشد کـه برای بستن یا بازکردن آنها کارگر مجبور بـه قرار گرفتن بین دو واگنت نباشد.

ماده ۱۴۵ ـ در جلوی وسیله نقلیه باید چراغ با نور کافی نصب گردد.

ماده ۱۴۶ ـ در پشت آخرین واگنت هر قطار باید چراغ قرمز نصب شود.

ماده ۱۴۷ ـ در مواقعی کـه از لوکوموتیو دیزلی استفاده می شود باید لکوموتیو کاملاً سالم بوده و بدون دود کار کند.

ماده ۱۴۸ ـ در مواردیکه باربری داخل معدن بوسیله نارو یا نوار انجام میگیرد باید نکات زیر رعایت گردد:

۱ ـ بـه مقدار کافی و متناسب با طول دستگاه وسایلی تعبیه شود کـه در موارد اضطراری بتوان در هر لحظه دستگاه را متوقف ساخت، بکار انداختن دوباره آن باید فقط توسط مسئول مربوطه انجام گیرد.

۲ ـ پس از خاتمه کار باربری موتور آنها متوقف شود بطوریکه بکار انداختن مجدد آن تنها بـه وسیله متصدی مربوطه ممکن باشد.

۳ ـ در محل تقاطع اینگونه وسایل نقلیه با راه های دیگر را جداگانه برای عبور افراد وجود داشته باشد.

ب ـ باربری در راه مورب

ماده ۱۴۹ ـ باربری با واگنت در راه مورب باید حتماً بوسیله کابل انجام شود. چرخ چاه دستگاه باربری باید بطور محکم و در محل مناسب در بالای راه مورب نصب شده باشد.

ماده ۱۵۰ ـ چرخ چاه باید دارای ترمزی باشد کـه در حال توقف بسته بماند و متصدی آن نباید بـه هیچ عنوان بدون اینکه چرخ چاه را از منبع انرژی مجزا کرده باشد محل خدمت را ترک نماید.

ماده ۱۵۱ ـ هر گاه در راه مورب واگنتی از خط خارج شود باید پس از حصول اطمینان از اینکه ترمز چرخ چاه بسته است از بالا وارد راه مورب شده و بـه کمک چرخ چاه، واگنت را دوباره روی خط قرار داد. شروع مجدد کار باید پس از اطمینان از اینکه افراد در محل های امنی قرار گرفته اند انجام گیرد.

ماده ۱۵۲ ـ پذیرگاه بالایی راه مورب باید دارای نرده مناسبی باشد کـه مانع از حرکت خود بخود واگنت ها براه مورب گردد. باز کردن نرده باید بعد از حصول اطمینان از اینکه واگنت ها بـه کابل بسته شده انجام گیرد و همیشه پذیرگاه پایین راه مورب باید بوسیله دیواره مخصوصی محافظت شود.

ماده ۱۵۳ ـ بین پذیرگاه ها باید وسیله تبادل علائم موجود باشد.

ج ـ باربری در چاه

ماده ۱۵۴ ـ دهانه چاه باید در تمام ساعات کار بقدر کافی روشن بوده و دارای نرده با درهای مناسب باشد.

ماده ۱۵۵ ـ موتورهای چرخ چاه باید مجهز بـه دستگاه ترمزی باشد کـه در هر وضعیت و سرعت بتواند وسیله حمل بار را متوقف کند بعلاوه طوری نصب و نگاهداری شود کـه بتواند بار را بی خطر حمل نماید.

ماده ۱۵۶ ـ اگر عمق چاه بـه اندازه ای باشد کـه ارتباط مستقیم بین متصدیان پذیرگاه های مختلف چاه بوسیله صدای افراد بطور واضح برقرار نشود باید این ارتباط بوسیله علائم صدا دار برقرار گردد.

تبصره ـ در چاه هایی کـه از وسایل حمل و نقل برای رفت و آمد کارگران استفاده می شود علاوه بر علائم ارتباطی صدا دار باید بین متصدیان تمام پذیرگاه ها و متصدی چرخ چاه ارتباط تلفنی نیز برقرار باشد.

ماده ۱۵۷ ـ در چاه هایی کـه از چرخ چاه کلاج دار استفاده می شود هر موتور باید دارای ضامنی باشد کـه باز کردن ترمز و آزاد کردن کلاج تواماً امکان نداشته باشد.

ماده ۱۵۸ ـ چرخ چاه باید مجهز بـه عمق نمایی باشد کـه حین عبور وسیله حمل و نقل از طبقات مختلف معدن زنگ اخباری را بـه صدا درآورد.

ماده ۱۵۹ ـ عمق نما باید هر دفعه کـه برای عمق های مختلف میزان می شود آزمایش گردد.

ماده ۱۶۰ ـ ساختمان ترمز باید طوری باشد کـه در صورت قطع شدن نیروی محرکه چرخ چاه را خود بخود متوقف سازد.

ماده ۱۶۱ ـ کلیه وسایل باربری چاه ها باید بوسیله مسئول مربوطه هر هفته بازدید و نتیجه در دفتر مخصوص ثبت گردد. در صورت مشاهده نقص مراتب بـه مسئول معدن کتباً گزارش شود تا نسبت بـه رفع آن اقدام گردد.

ماده ۱۶۲ ـ سرعت حرکت وسیله حمل و نقل هنگام حمل مسافر نباید از ۵ متر در ثانیه تجاوز کند.

بیشتر بخوانید:

مجموعه مقررات مرتبط با آیین نامه ایمنی و حفاظت در معادن (مقررات معادن)

فصل هفتم ـ مواد ناریه

تعاریف:

۱ ـ مواد ناریه: منظور از مواد ناریه در این آیین نامه کلیه مواد قابل انفجاری است کـه در حفاری های معادن بکار میرود. چاشنی فتیله مشمول این تعریف نیست.

۲ ـ آتشبار: آتشبار شخصی است کـه عملیات مربوط بـه استفاده از مواد ناریه و چاشنی و فتیله را از مرحله تحویل از انبار تا مرحله نهایی انفجار بـه عهده دارد.

۳ ـ آتشباری: آتشباری عبارتست از مجموعه عملیاتی کـه در محل انفجار بـه وسیله آتشبار انجام میگیرد.

۴ ـ خرج گذاری: خرج گذاری عبارتست از قرار دادن فشنگ های مواد ناریه در داخل چال های حفر شده.

۵ ـ چاشنی گذاری: چاشنی گذاری عبارتست از قرار دادن چاشنی در فشنگ ماده ناریه.

۶ ـ پرکردن چال: پرکردن چال عبارتست از عملیات مربوط بـه بستن دهانه چال با مواد مخصوص بمنظور مسدود نمودن کامل آن.

الف ـ مقررات عمومی

ماده ۱۶۳ ـ حمل و نقل مواد ناریه باید بر طبق آیین نامه مربوط انجام شود.

ماده ۱۶۴ ـ جابجا کردن مواد ناریه در داخل معدن و حمل آن از انبار بـه محل کار و موارد نظیر آن باید بوسیله ماموری کـه قبلاً تعلیمات لازم را اخذ نموده انجام گردد.

ماده ۱۶۵ ـ بکاربردن باروت در معادن زیرزمینی ممنوع است و فقط می توان در معادن روباز از آن استفاده نمود.

ماده ۱۶۶ ـ بکاربردن مواد ناریه یخ زاده یا فاسد ممنوع است.

ماده ۱۶۷ ـ آتش بار باید مواد ناریه و چاشنی پیش بینی شده مصرف روز را با تسلیم رسید فقط در مقابل در انبارها دریافت نماید. ورود وی و سایر افراد باستثناء متصدی انبار بـه انبارهای مواد ناریه و چاشنی ممنوع است.

ماده ۱۶۸ ـ آتش بار نباید با همراه داشتن ماده ناریه وارد جایگاه موقت چاشنی و همچنین با همراه داشتن چاشنی نباید وارد جایگاه موقت ناریه گردد.

ماده ۱۶۹ ـ در جعبه هایی کـه آتشبار با آن مواد ناریه حمل می کند نباید ابزار و ادوات دیگر گذارده شود.

ماده ۱۷۰ – باز کردن صندوق محتوی مواد ناریه و چاشنی باید با وسایل مخصوص انجام گیرد.

ب ـ انبارهای مواد ناریه:

ماده ۱۷۱ ـ جایگاه موقت مواد ناریه محلی است کـه درآن حداکثر مصرف یک روز نگهداری می شود. جایگاه موقت فتیله و چاشنی باید مجزا از جایگاه موقت مواد ناریه بوده و فاصله بین آنها کمتر از ۱۵ متر نباشد. محل این جایگاه ها نباید در جاهای سرد و مرطوب و پر رفت و آمد و در معرض احتمالی آتش سوزی و انفجار باشد. در و قفل و بست این جایگاه ها باید کاملاً محکم بوده و روی در آن با خط درشت عبارت (مواد ناریه) نوشته شود.

ماده ۱۷۲ ـ آن مقدار از مواد ناریه پیش بینی شده برای مصرف روزانه کـه بـه مصرف نرسیده است باید فقط در انبار و یا جایگاه موقت نگاهداری شود.

ماده ۱۷۳ ـ انبار باید حتی الامکان در زیرزمین ساخته شود.

ماده ۱۷۴ ـ انبار باید با هواکش های مناسب با گنجایش آن، بخوبی تهویه گردد.

ماده ۱۷۵ ـ انبار از نظر ظرفیت بـه چهار دسته تقسیم می شود. دسته اول ـ انبار با ظرفیت کم (تا یکصد کیلوگرم) دسته دوم ـ انبار با ظرفیت متوسط (تا پانصد کیلوگرم) دسته سوم ـ انبار با ظرفیت زیاد (تا ده تن) دسته چهارم ـ انبار با ظرفیت خیلی زیاد (از ده تن بیشتر)

ماده ۱۷۶ ـ نگهداری چاشنی با مواد ناریه تواماً در یک انبار ممنوع است و برای هر یک باید انبار جداگانه ای بـه فاصله حداقل (ذکر شده در ماده ۱۷۷) در نظر گرفته شود. انبارهای دسته سوم و چهارم باید از سلول های جداگانه ای کـه حداقل فاصله آنها از یکدیگر ۵ متر باشد ساخته شود. نگهداری بیش از ۲۵۰۰ کیلوگرم مواد ناریه در هر سلول مجاز نمی باشد. برای انبارهای دسته سوم و چهارم اجازه و نقشه مخصوصی از طرف سازمان صنایع دفاع لازم می باشد.

ماده 177 ـ حداقل فاصله بین انبار مواد ناریه و معابر عمومی و همچنین فاصله بین این انبارها و نقاط مسکونی و فاصله بین انبارهای مواد ناریه و انبارهای چاشنی و فتیله طبق جدول زیر است.

نوع انبار فاصله انبار مواد ناریه تا معابر عمومی فاصله انبار مواد ناریه تا نقاط مسکونی فاصله انبار مواد ناریه تا نقاط اساسی و حساس معدن فاصله بین انبار مواد ناریه و انبار چاشنی

نوع انبار

فاصله انبار مواد ناریه تا معابر عمومی

فاصله انبار مواد ناریه تا نقاط مسکونی

فاصله انبار مواد ناریه تا نقاط اساسی و حساس معدن

فاصله بین انبار مواد ناریه و انبار چاشنی

دسته اول

50 متر

100 متر

50 متر

دسته دوم

100 متر

150 متر

100 متر

دسته سوم

200 متر

350 متر

200 متر

150 متر

دسته چهارم

300 متر

500 متر

300 متر

تبصره ـ اختلاف قابل گذشت در ارقام جدول بالا تا میزان ده درصد می باشد.

بیشتر بخوانید:

مجموعه مقررات مرتبط با آیین نامه ایمنی و حفاظت در معادن (مقررات معادن)

ماده ۱۷۸ ـ انبار باروت را می توان روی زمین بنا کرد و کلفتی دیوارهای این انبار نباید از ۳۵ سانتیمتر کمتر باشد. این انبار باید حجره دار بوده و در هر حجره نباید بیش از صد کیلوگرم باروت انبار شود و حجره ها باید از یکدیگر توسط دیوارهای مقاوم کـه بـه سقف اتصال دارد (بتونی و امثال آن) جدا شوند بـه قسمی کـه آتش از یک حجره بـه حجره دیگر سرایت ننماید. از بـه کار بردن هر نوع مواد فلزی در داخل حجره ها باید خودداری گردد، کف انبار باید از سطح زمین بالاتر بوده و از بتون ساخته شده باشد و مصالحی کـه برای ساختن سقف انبار بـه کار میرود باید سبک تر از مصالح دیوارها انتخاب گردد.

ماده ۱۷۹ ـ انبارهای سطح الارضی مواد ناریه و چاشنی باید حداقل بوسیله حفاظی از سیم خاردار کـه ارتفاع آن کمتر از دو متر نباشد محصور گردد. ضمناً باید در چهار طرف حفاظ علائم خطر نصب گردد.

ماده ۱۸۰ ـ انبار مواد ناریه و چاشنی باید از مصالح ساختمانی مقاوم ساخته شده و ترتیبی اتخاذ شود کـه از نفوذ آب در آن جلوگیری بعمل آید.

ماده ۱۸۱ ـ داخل انبار ناریه و همچنین محوطه اطراف آن تا فاصله ۵۰ متر باید از وجود کلیه مواد سریع الاحتراق مانند مواد نفتی، کهنه، کاغذ، خار، بته و غیره پاکیزه نگهداری شود.

ماده ۱۸۲ ـ مقدار مواد ناریه وارده و صادره انبار باید با ذکر تاریخ در دفتر مخصوص ثبت گردد.

ماده ۱۸۳ ـ در انبارها باید نکات زیر رعایت شود:

۱ ـ صندوق حاوی مواد ناریه طوری قرار داده شود کـه فشنگ ها بصورت قائم قرار نگیرند.

۲ ـ صندوق مواد ناریه و چاشنی در انبار باز نشود.

۳ ـ صندوق مواد ناریه و چاشنی باید بـه ملایمت جابجا گردد و از پرتاب کردن و یا لغزاندن آن خودداری شود.

۴ ـ با کفش میخ دار نباید وارد انبار مواد ناریه و چاشنی شد.

۵ ـ صندوق های محتوی مواد ناریه و چاشنی باید طوری در انبار روی هم چیده شود کـه ارتفاع آنها از ۲ متر بیشتر نبوده و بین هر ردیف فضای کافی برای تهویه مناسب وجود داشته باشد. ضمناً فاصله ردیف صندوق های مجاور دیوارهای انبار با دیوار باید حداقل ۳۰ سانتی متر باشد. صندوق های زیرین باید روی الوارهای مناسب چیده شود.

۶ ـ انبار باید بـه وسایل مناسب آتش نشانی مجهز باشد.

ماده ۱۸۴ ـ بردن کبریت و یا فندک و هر وسیله کـه بتواند تولید جرقه و شعله نماید در انبار ممنوع است.

ماده ۱۸۵ ـ ساختمان انبار سطح الارضی باید مجهز بـه برق گیر باشد.

ماده ۱۸۶ ـ در انبار باید چوبی و دارای چفت و بست محکم بوده و بـه طرف بیرون باز شود.

ماده ۱۸۷ ـ کف انبار باید از بتون ساخته شده باشد.

ماده ۱۸۸ ـ در انبارهای مواد ناریه و چاشنی، فقط باید از چراغ اطمینان برای روشنایی استفاده گردد و از بکار بردن هر نوع چراغ دیگر و سیم کشی برق خودداری شود.

ماده ۱۸۹ ـ درجه حرارت انبار نباید از ۳۰ درجه سانتی گراد بالاتر و از ۱۰ درجه سانتی گراد کمتر باشد.

ماده ۱۹۰ـ انبارداران مواد ناریه و چاشنی باید دارای صلاحیت کافی بوده و صلاحیت آنان بـه تایید مسئول معدن رسیده باشد.

ماده ۱۹۱ ـ نصب میزان الحراره کـه حداقل و حداکثر درجه حرارت را در داخل انبار نشان دهد برای کنترل درجه حرارت ضروری می باشد.

ماده ۱۹۲ ـ ورود اشخاص غیر مجاز بـه انبار اکیداً ممنوع است و فقط مسئولین ایمنی می توانند با رعایت مقررات داخل انبار شوند.

ماده ۱۹۳ ـ قبل از انجام هرگونه عملیات تعمیراتی در انبار مواد ناریه باید کلیه مواد موجود را بـه محل امنی منتقل و پس از بازرسی و تمیز نمودن انبار شروع بـه تعمیر نمود.

ماده ۱۹۴ ـ جهت جلوگیری از سقوط، نباید بیش از ۵ صندوق مواد ناریه روی هم چیده شود و ارتفاع هر ردیف نباید حداکثر از ۲ متر زیادتر باشد.

ج ـ آتشباری

ماده ۱۹۵ ـ آتشباری در معدن باید بوسیله آتشبار صلاحیت داری کـه از طرف مسئول معدن بـه این سمت گمارده شده است انجام گیرد.

ماده ۱۹۶ ـ آتشبار قبل از خرج گذاری باید چال ها را خوب تمیز کند.

ماده ۱۹۷ – بکار بردن سنبه های فلزی در عملیات چاشنی گذار و خرج گذاری ممنوع است.

ماده ۱۹۸ ـ در معادن زغال چال ها باید پس از خرج گذاری با مواد غیر سوختنی و غیر سیلیسی پر شود. طول قسمت پر شده برای یکصد گرم مواد ناریه لااقل ۳۰ سانتی متر و بعلاوه برای هر یک صد گرم اضافی ۵ سانتی متر در نظر گرفته شود. بهرحال برای هر مقدار خرج گذار طول قسمت پر شده ۵۰ سانتی متر کافی می باشد.

تبصره ـ طول خرج گذاری نباید از 3 /2 طول چال تجاوز کند.

ماده ۱۹۹ ـ چاشنی گذاری باید فقط در محل کار بلافاصله قبل از خرج گذاری صورت گیرد.

بیشتر بخوانید:

مجموعه مقررات مرتبط با آیین نامه ایمنی و حفاظت در معادن (مقررات معادن)

ماده ۲۰۰ ـ فشنگ چاشنی دار باید بـه آرامی در چال گذاشته شده و از وارد کردن هرگونه فشار بـه فشنگ مذکور خودداری گردد.

ماده ۲۰۱ ـ در نزدیکی سینه کار باید محل مطمئنی کـه در معرض ریزش سنگ نباشد برای چاشنی گذاری انتخاب شود.

ماده ۲۰۲ ـ اتصال چاشنی بـه فتیله اطمینان باید منحصراً توسط انبردست مخصوص انجام گیرد.

ماده ۲۰۳ ـ فشنگ چاشنی دار متصل بـه فتیله اطمینان باید بعد از سایر فشنگ ها در چال قرار گیرد. در آتشباری برقی با چاشنی های فوری می توان فشنگ را در ابتدا یا انتهای چال قرار داد و اگر چاشنی تاخیری بـه مصرف برسد باید آنرا فقط در ته چال قرار داد.

ماده ۲۰۴ ـ در عملیات خرج گذاری باید دقت شود فشنگ ها بهم بچسبد و فضای خالی بین آنها باقی نماند ولی در چال های عمیق معادن روباز خرج گذاری را می توان بـه طور منقطع انجام داد.

ماده ۲۰۵ ـ آتشبار موظف است:

۱ ـ قبل از آتشباری در داخل معدن راه های ورود بـه محل انفجار را تا فاصله ۸۰ متر با وسایل مطمئن مسدود نماید. در صورتیکه آتشبار جهت حفاظت از پناهگاه خاصی استفاده کند فاصله پناهگاه تا محل آتشباری باید حداقل ۸۰ متر و در صورت نبودن پناهگاه فاصله آتشبار تا محل آتشباری در تونل های مستقیم حداقل ۲۰۰ متر باشد.

۲ ـ چند لحظه قبل از انفجار با صدای بلند یا هر وسیله دیگر شروع انفجار را بـه سایرین خبر دهد. همچنین پس از انفجار با همان وسیله خاتمه عملیات را اعلام نماید.

۳ ـ آخر از همه محل کار را ترک کند.

ماده ۲۰۶ ـ آتشبار باید پس از حصول اطمینان از انفجار کلیه چال ها و سپری شدن مدت کافی (حداقل ۱۵ دقیقه) بـه اتفاق استادکار محل را بازدید و در صورتیکه خطری از نظر گازهای مضر و سمی موجود نباشد و کارگاه را ایمن تشخیص دهد اجازه ادامه کار را بدهد.

ماده ۲۰۷ ـ در مورد آتشباری با فتیله اطمینان آتش بار باید تعداد انفجارها را با دقت بشمارد و اگر چالی آتش نگرفت برای از بین بردن خطر چال آتش نگرفته لااقل نیم ساعت صبر نماید و در مورد آتشباری برقی مدت فوق لااقل ۱۵ دقیقه خواهد بود.

ماده ۲۰۸ ـ بکار بردن فتیله ای کـه حتی یکبار رطوبت بـه آن نفوذ کرده و یا تحت تاثیر حرارت و برودت و یا بـه نحو دیگری مشخصات فنی را از دست داده باشد ممنوع است.

ماده ۲۰۹ ـ طول فتیله اطمینان باید بـه اندازه ای باشد کـه آتش بار بتواند پس از آتش کردن خود را بـه محل امنی برساند و در هر صورت طول فتیله اطمینان نباید از یک متر کمتر و مقداری از فتیله کـه از چال بیرون میماند از ۲۰ سانتی متر کمتر باشد.

ماده ۲۱۰ ـ در مواردیکه آتشباری بوسیله فتیله اطمینان انجام می شود انفجار بیش از ۱۰ چال در یک نوبت ممنوع است بهر صورت باید طول فتیله ها را بـه اندازه ای انتخاب کنند کـه پس از آتش زدن آخرین چال آتش بار وقت کافی برای رسیدن بـه پناهگاه یا محل امن داشته باشد.

ماده ۲۱۱ ـ برای از بین بردن خطرات ناشی از چال آتش نگرفته باید بـه طریق زیر عمل شود:

۱ ـ از نقطه ای بـه فاصله حداقل ۴۰ سانتی متر از دهانه چال آتش نگرفته و بـه موازات آن، چال جدیدی حفر و آنرا خرج گذاری نموده و سپس آتش کنند.

۲ ـ بارگیری سنگ هایی کـه در انفجار اخیر فرو ریخته می شود باید با حضور استادکار انجام گیرد تا در صورتی کـه فشنگ های منفجر نشده ای باقی مانده باشد بـه جایگاه موقت تحویل گردد.

۳ ـ تا خاتمه کلیه عملیات فوق ورود سایر افراد کـه در این مورد وظیفه ای ندارند ممنوع می باشد.

ماده ۲۱۲ ـ آتشبار را نباید بصورت کارمزدی بکار گمارد.

ماده ۲۱۳ ـ پیدا شدن یا مفقود شدن مواد ناریه و دستگاه آتش کن در داخل و یا خارج معدن باید فوراً بـه مسئول ایمنی معدن گزارش شود.

ماده ۲۱۴ ـ آتش بار باید مقدار مواد ناریه ایکه از انبار تحویل میگیرد و همچنین مقداری را کـه بکار میبرد در دفترچه آتش باری خود با ذکر تاریخ یادداشت نماید.

ماده ۲۱۵ ـ مواد ناریه و چاشنی باید توسط آتش بار و کمک او و بـه طور جداگانه در صندوق های مخصوص حمل گردد. حداکثر ظرفیت این صندوق ۲۵ کیلوگرم و حمل بیش از یک صندوق بوسیله یک نفر ممنوع است.

ماده ۲۱۶ ـ قبل از شروع آتشباری، مواد قابل اشتعال باید از محل آتشباری دور شود.

ماده ۲۱۷ ـ وسایلی کـه ممکن است در اثر آتش باری آسیبی بـه آنها برسد باید بـه نحو شایسته ای محفوظ گردد.

ماده ۲۱۸ ـ آتش بار باید دقت نماید در موقع قطع فتیله برای آتشباری طرفی را کـه بـه چاشنی متصل می شود بطور عمودی و طرفی را کـه برای روشن کردن در نظر گرفته می شود بـه صورت مورب قطع کند.

ماده ۲۱۹ ـ آتشبار نباید غیر از وسایلی کـه مسئول معدن اجازه استفاده از آنرا داده است برای انجام عملیات آتشباری از وسایل دیگری استفاده نماید.

ماده ۲۲۰ ـ اگر بـه عللی یک یا چند فشنگ چاشنی گذاری شده مورد استفاده قرار نگیرد، آتشبار موظف است بلافاصله قبل از آتش کردن چال ها چاشنی این فشنگ ها را خارج کرده و در جایگاه موقت قرار دهد.

ماده ۲۲۱ ـ خالی کردن چال پر شده بهر علت ممنوع است.

ماده ۲۲۲ ـ در معادن زیرزمینی استفاده از مواد ناریه فقط باید بـه صورت فشنگ بـه عمل آید.

ماده ۲۲۳ ـ چنانچه حمل مواد ناریه بوسیله لوکوموتیو در داخل معدن انجام گیرد، باید قطار مربوط دارای واگنت مخصوص حمل مواد ناریه بوده و در روی آن علائم خطر نصب شود. ضمناً با قطار حامل مواد ناریه نباید چاشنی حمل شود. هنگام حمل مواد ناریه جز راننده و آتشبار و کمک او نباید اشخاص دیگری از قطار مذکور استفاده نمایند.

تبصره ـ قطار حامل مواد ناریه با قطارهای حامل کارگر باید اقلاً 5 دقیقه فاصله زمانی داشته باشد.

ماده ۲۲۴ ـ چنانچه مواد ناریه با وسیله حمل و نقل در چاه حمل گردد، باید نکات زیر رعایت شود:

۱ ـ کلیه مقررات مربوط بـه حمل مسافر در چاه.

۲ ـ حمل مواد ناریه و چاشنی تواماً ممنوع است.

۳ ـ از وسایل حمل و نقل حامل مواد ناریه نباید اشخاص دیگری غیر از مسئولین مربوط استفاده نمایند.

ماده ۲۲۵ ـ در موقع حمل مواد ناریه متصدی چرخ چاه باید قبلاً ماموران پذیرگاهی را کـه محموله در آنجا تخلیه می شود مطلع نماید.

ماده ۲۲۶ ـ دستگاه های آتش کن برقی و همچنین مدار آتشباری باید قبل از هر نوبت آتش باری آزمایش و نتیجه در دفتر مخصوص ثبت گردد.

ماده ۲۲۷ ـ بمنظور اطلاع از سالم بودن فتیله و همچنین سرعت اشتعال آن قبل از استفاده از هر صندوق باید از آن نمونه برداری و آزمایش گردد.

ماده ۲۲۸ ـ حفر چاه در باقیمانده چال قبلی ممنوع است. استادکار موظف است این قبیل چال ها را وسیله قطعه چوبی مسدود نماید.

ماده ۲۲۹ ـ آتش بار قبل از آتشباری نباید چال های پر شده را رها نموده و بـه کار دیگر مشغول گردد. کلیه چال های پر شده را باید در یک نوبت منفجر کرد.

د ـ آتشباری در معادن دارای گرد زغال و گریزو

ماده ۲۳۰ ـ استفاده از فتیله معمولی و فتیله انفجاری در معادنی کـه در آنها گریزو و یا گرد زغال وجود دارد ممنوع است و آتش باری باید فقط با چاشنی برقی صورت گیرد. همچنین در این معادن استفاده از چاشنی تاخیری معمولی در کارگاه های استخراج ممنوع است.

ماده ۲۳۱ ـ در این گونه معادن باید منحصراً دستگاه های آتش کن اطمینان بکار برده شود.

ماده ۲۳۲ ـ در موارد زیر آتش زدن چال ممنوع است.

۱ ـ وقتی کـه غلظت گاز گریزو در محل انفجار از یک درصد بیشتر باشد.

۲ ـ موقعی کـه خطر سرایت انفجار بـه محل های متروکه و حفریات و شکستگی هایی کـه در آنها گاز گریزو جمع شده موجود باشد.

ماده ۲۳۳ ـ سیم هدایت کننده جریان برق برای آتشباری باید دارای روپوش عایق باشد.

ماده ۲۳۴ ـ آتش بار قبل از خرج گذاری باید هوای اطراف چال را از نظر وجود گاز گریزو تا شعاع ۳۰ متری آزمایش نماید تا در صورتیکه عیار گاز از یک درصد تجاوز کند از خرج گذاری خودداری نماید و مراتب را بـه مسئول ایمنی معدن اطلاع دهد.

ماده ۲۳۵ ـ میزان مصرف مواد ناریه برای هر چال نباید از مقداری کـه کارخانه سازنده تعیین کرده است تجاوز نماید.

ماده ۲۳۶ ـ در معادن گرد زغال دار قبل از آتش زدن چال ها باید محوطه را بـه اندازه کافی آب پاشی نمود.

ماده ۲۳۷ ـ آتش بار باید فقط کارگاه یا سینه کاری کـه مسئول معدن بـه او دستور داده است آتش باری کند.

ماده ۲۳۸ ـ ورود آتشباران بـه طور دسته جمعی بـه انبار مواد ناریه ممنوع است.

ماده ۲۳۹ ـ حمل ماده منفجره بـه مقدار مورد احتیاج باید در کیسه برزنتی یا جعبه چوبی کـه آتشبار برای این منظور در اختیار دارد صورت گیرد. کیسه ها یا جعبه ها باید دارای بست و قفل باشند و هر آتشبار موظف است دو عدد کیسه یا جعبه یکی برای ماده منفجره اصلی و دیگری مخصوص چاشنی داشته باشد. حمل دو کیسه یا دو جعبه با هم توسط یک نفر اکیداً ممنوع است.

ماده ۲۴۰ ـ در کیسه های برزنتی یا جعبه های چوبی محتوی مواد منفجره نباید لوازم و اشیاء دیگری گذارده شود.

ماده ۲۴۱ ـ بردن مواد منفجره بـه نقاطی کـه در آنجا کارگران مشغول حفر چال می باشند ممنوع است.

ماده ۲۴۲ – قرار دادن چاشنی در جیب لباس اکیداً ممنوع است.

ماده ۲۴۳ ـ اتصال چاشنی بـه فتیله نباید در مجاورت فشنگ ماده ناریه انجام گیرد بلکه با رعایت فاصله لازم قبلاً باید عمل اتصال فتیله بـه چاشنی با احتیاط انجام گرفته و سپس چاشنی را داخل فشنگ مواد ناریه قرار دهند.

ماده ۲۴۴ ـ قرار دادن ماده منفجره در مجاورت برف، یخ و آتش ممنوع است.

ماده ۲۴۵ ـ در کلیه چال هایی کـه در یک نوبت آتشباری می شوند باید از یک نوع چاشنی الکتریکی (ساخت یک کارخانه) استفاده شود.

ماده ۲۴۶ ـ اتصال کابل هدایت برق بـه سیم چاشنی ها باید پس از اتمام خرج گذاری و دور شدن آتشباران از جبهه کار انجام شود. قبل از اتصال کابل هدایت برق بـه دستگاه آتش کن، مدار انفجار را باید توسط اهم متر آزمایش نموده و پس از حصول اطمینان از صحت مدار می توان سیم های اصلی هدایت برق را بـه دستگاه متصل کرد.

بیشتر بخوانید:

مجموعه مقررات مرتبط با آیین نامه ایمنی و حفاظت در معادن (مقررات معادن)

فصل هشتم ـ تاسیسات برق

ماده ۲۴۷ ـ در معادنی کـه از نیروی برق استفاده می شود علاوه بر رعایت مقررات ایمنی این فصل کلیه مواد آیین نامه و مقررات حفاظتی مربوط بـه برق نیز لازم الاجراست.

ماده ۲۴۸ – در هر یک از مدارهای جریان برق باید کلیدهای قطع و وصل روی تمام سیم های مربوط بـه وسایل مصرف کننده برق تعبیه شود. باستثنای مدار روشنایی در محل های خشک کـه در این مورد می توان کلید قطع و وصل را فقط روی سیم فاز قرار داد. کلیدهای مذکور را باید در محلی قرار دهند کـه بخوبی دیده شده و در دسترس باشند.

ماده ۲۴۹ ـ تاسیسات برق باید دارای وسیله محدود کننده فشار و رله های ایمنی باشد تا در صورت تجاوز فشار از حدی کـه برای دستگاهها تعیین شده است جریان خود بخود قطع شود.

ماده ۲۵۰ ـ استفاده از مقاومت های الکتریکی برای بدست آوردن جریان کمتر از ۳۰ ولت ممنوع است و مدارهای این قبیل جریان باید از سایر مدارهای برقی بـه کلی جدا باشد، باستثنای سیم های فرمان (پیلوت) و روپوش محافظ (اکران) کـه در کابل های مخصوص جریان برق مستقیم ۳۰ تا ۶۰۰ ولت و با برق متناوب ۳۰ تا ۴۰۰ ولت قرار دارد.

ماده ۲۵۱ - استفاده از زمین بعنوان قسمتی از شبکه ممنوع است بـه استثنای سیمی کـه برای اتصال زمین قسمت های خنثی و یا برای رله اتصال بـه زمین بکار میرود.

ماده ۲۵۲ ـ از دو رشته ریل راه آهن بعنوان برگشت جریان برق می توان استفاده کرد. در این صورت باید تکه های هر رشته ریل از نظر عبور جریان برق بهم متصل باشند و لااقل در هر یکصد متر بین دو رشته ریل نیز این ارتباط برقرار شود.

تبصره ـ اختلاف فشار برق بین ریل و زمین نباید از 15 ولت تجاوز کند.

ماده ۲۵۳ ـ در شبکه سه فاز ستاره ای اگر فشار جریان برق بین فاز و نول از ۱۵۰ ولت بیشتر نباشد و نقطه خنثی و سیم نول وجود داشته باشد، نقطه خنثی باید بطور دائم بـه زمین متصل شده و یا اینکه وسیله ای بکار برده شود کـه اگر فشار جریان برق هر یک از فازها نسبت بـه زمین از حد فشار ستاره تجاوز کند، نقطه خنثی از طریق سیم نول بـه زمین متصل شود.

ماده ۲۵۴ ـ در تاسیساتی کـه جریان برق متناوب از ۱۵۰ ولت و مستقیم از ۶۰۰ ولت بـه بالا باشد قسمت های زیر باید بزمین متصل گردد:

الف ـ بدنه و قسمت های هادی ماشین آلات و ترانسفورماتورها کـه در حال عادی کار فاقد جریان برق است.

ب ـ آرماتور و روپوش فلزی کابل ها باستثنای روپوش محافظ (اکران).

ج ـ دستگیره و توری و سرپیچ چراغ ها اگر کاملاً عایق نباشند.

د ـ پایه های فلزی و یا بتون مسلح و بطور کلی هر وسیله غیر عایقی کـه احتمال اتصال بـه برق داشته باشد.

ماده ۲۵۵ – هر ساختمان باید بطور جداگانه دارای سیم اتصال بـه زمین باشد کـه تمام قسمت های نامبرده در ماده فوق بآن متصل شود.

ماده ۲۵۶ ـ سیم های اتصال بـه زمین باید بـه طریقی نصب شود کـه پوسیده نشده و اتصالی های آنها باز نشود.

ماده ۲۵۷ ـ شبکه های مختلف اتصال بـه زمین باید از نظر عبور جریان برق از یکدیگر مجزا بوده و بدون فیوز و کلید قطع کننده باشد.

ماده ۲۵۸ ـ مقاومت الکتریکی واحد طول سیم های اتصال بدنه بـه زمین باید از کمترین مقاومت واحد طول در سیم های شبکه اصلی کمتر باشد.

ماده ۲۵۹ ـ در صورتیکه قسمتهایی از تاسیسات برق مستقیم کمتر از ۶۰۰ ولت و متناوب کمتر از ۲۵۰ ولت بدون روپوش عایق در محل عمومی نصب شده باشد باید بوسیله نرده یا توری و یا وسایل مشابه محفوظ و با علامت واضحی مشخص گردد.

ماده ۲۶۰ ـ در تاسیسات برق مستقیم بیش از ۶۰۰ ولت و متناوب بیش از ۲۵۰ ولت باید قسمتهای بدون عایق شبکه را خارج از دسترس و روی مقره های مناسب قرار داد بطوریکه سیمها با اشیا دیگر فلزی تماس حاصل نکند و سیم های هوایی مخصوص لکوموتیوهای الکتریکی نیز روی مقره های مناسب نصب گردد.

ماده ۲۶۱ ـ برای منفجر کردن مواد ناریه بـه طریق الکتریکی نباید از سیم های بدون روپوش استفاده کرد. هر گاه برای انفجار از برق معدن استفاده شود فشار جریان برق نباید در مورد برق مستقیم از ۶۰۰ ولت و برق متناوب از ۲۵۰ ولت تجاوز نماید. ضمناً دو سر سیم های هدایت جریان برق بـه چال ها کـه در پناهگاه واقع شده، باید تا آخرین لحظه بـه یکدیگر متصل باشد.

ماده ۲۶۲ ـ فاصله سیم های لخت تاسیسات برق مستقیم بیش از ۶۰۰ ولت و متناوب بیش از ۲۵۰ ولت با زمین نباید کمتر از 2/5 متر باشد. در غیر اینصورت مسیر شبکه باید بـه وسیله حایلی مناسب از محل عبور افراد مجزا شود.

ماده ۲۶۳ ـ کابل ها باید دور از لوله های آب و هوای فشرده و گاز در محل خشک قرار گیرند. ضمناً کابل های زیرزمین باید دارای روپوش سربی و بدون درز باشد.

ماده ۲۶۴ ـ تابلوهای تقسیم با ولتاژهای مختلف مذکور در ماده ۲۶۲ و نیز تابلوهای دارای جریان کمتر باید بوسیله رنگ های مختلف مشخص و متمایز گردد.

ماده ۲۶۵ ـ ماشین ها، ترانسفورماتورها، تابلوها و سایر وسایل مربوط بـه شبکه برق مستقیم بیش از ۶۰۰ ولت و متناوب بیش از ۳۰۰ ولت باید بطور کامل محفوظ و بوسیله حایل های مناسب مجزا شده باشد. راه ورود بـه محل این قبیل وسایل باید لااقل 2/5 متر ارتفاع و ۲ متر عرض داشته باشد و محل ورود بـه محوطه پشت تابلوها باید دارای دری بـه ارتفاع حداقل 2/5 متر باشد.

ماده ۲۶۶ ـ هر گاه تابلوهای شبکه های مذکور در ماده ۲۶۴ دارای قسمت های فلزی باشد باید زمین قسمت جلوی تابلوها با فرش عایق مفروش گردد و فواصل اجسام هادی متصل بـه زمین با تابلو بـه اندازه ای باشد کـه تماس با اجسام هادی و تابلو در آن واحد مقدور نباشد.

ماده ۲۶۷ ـ قرار دادن و یا نزدیک کردن اشیایی کـه ممکن است اتصالی و یا جرقه تولید کند بـه سیم های برق ممنوع است.

ماده ۲۶۸ ـ در محل هایی کـه تاسیسات الکتریکی مذکور در ماده ۲۶۲ وجود دارد باید چنگال بلند دسته عایقی برای نجات آسیب دیده در دسترس باشد.

ماده ۲۶۹ ـ در محل پست های ترانسفورماتور و مولد برق و بطور کلی در محل هایی کـه در صورت خاموشی برق احتمال بروز خطر موجود است باید منبع روشنایی جداگانه وجود داشته باشد.

بیشتر بخوانید:

مجموعه مقررات مرتبط با آیین نامه ایمنی و حفاظت در معادن (مقررات معادن)

ماده ۲۷۰ ـ دستگاه ها و وسایل برقی (حتی چراغ های دوره گرد) کـه توسط اشخاص حمل و نقل می شود باید فقط با جریان مستقیم کمتر از ۶۰۰ ولت و متناوب تا ۲۵۰ولت کار کند بـه استثنای پرفراتورهای الکتریکی پایه دار کـه می توان آنها را با جریان متناوب تا ۴۰۰ ولت بکار انداخت مشروط بر اینکه در مقابل خطر برق گرفتگی افراد نکات ایمنی در آنها مراعات شده باشد. بهر حال رعایت ماده ۲۵۴ در مورد این قبیل دستگاه ها الزامی است.

ماده ۲۷۱ ـ برای تغذیه وسایل و ماشین های برقی موضوع ماده ۲۷۰ باید کابل های نرمی کـه دارای روپوش لاستیکی و یا مواد مشابه آن باشد بکار برده شود.

ماده ۲۷۲ ـ شبکه های تلفنی و یا شبکه های مخصوص علامت دادن باید با شبکه برق موضوع ماده ۲۶۲ فاصله کافی داشته باشد.

ماده ۲۷۳ ـ ترانسفورماتور و مولدهای برق و وسایل مربوط را باید در مکان هایی کـه با مصالح غیرقابل اشتعال ساخته شده قرار داد و در این مکان ها نباید اشیاء قابل اشتعال وجود داشته باشد.

ماده ۲۷۴ ـ در محل های مذکور در ماده ۲۷۳ باید وسایل آتش نشانی مناسب وجود داشته و در صورت استفاده از وسایلی کـه در داخل روغن کار می کنند کیسه یا سطل های پر از ماسه نیز میبایستی در دسترس باشد.

ماده ۲۷۵ ـ زیر دستگاه های برقی کـه داخل روغن کار می کنند باید مقدار کافی ماسه ریخته شود، تا در موقع بروز نقص تمام روغن ریخته شده از دستگاه جذب شود.

ماده ۲۷۶ ـ ترانسفورماتورهای کوچک و وسایل راه اندازی و امثال آنها کـه در داخل روغن کار می کند باید مجهز بوسیله ای باشد کـه هر گاه حرارت روغن از حدی تجاوز کند قبلاً آژیر دهد و در صورت ادامه ازدیاد درجه حرارت جریان برق را قطع کند.

ماده ۲۷۷ ـ در محل هایی کـه برای نگاهداری و شارژ اکومولاتور اختصاص داده شده باشد باید:

الف ـ لامپ های روشنایی دارای حباب های مضاعف باشد و از استفاده از هر شییی کـه بـه حرارت قرمز برده شده و یا دارای شعله آزاد باشد خودداری شود.

ب ـ اکومولاتور نسبت بـه بدنه قفسه های شارژ و خود قفسه ها نسبت بـه زمین عایق بندی شده باشد.

ج ـ دستگاه ها طور نصب شوند کـه در آن واحد دست زدن بـه دو محل کـه اختلاف فشارشان از 150 ولت بیشتر است امکان پذیر نباشد. در مورد اکومولاتورهایی کـه اختلاف فشارشان بیش از 150ولت باشد ماده 266 لازم الاجرا است.

د ـ گازهای حاصله در این محل ها باید بوسیله هواکش های مناسب خارج شود.

ماده ۲۷۸ ـ در چراغ خانه های مخصوص چراغ های الکتریکی باید بندهای ج و د ماده ۲۷۷ رعایت شود.

ماده ۲۷۹ ـ در مناطقی کـه احتمال تولید گاز قابل اشتعال باشد باید تاسیسات برق مجهز بـه وسایل ایمنی در مقابل انفجار گاز باشد و در غیر این صورت این تاسیسات باید در مکان مجزایی مصون از نفوذ گاز نصب شود.

ماده ۲۸۰ ـ در داخل مخزن های فلزی و یا در محل هایی کـه کارگر با قطعات بزرگ فلزی تماس دارد چراغ دوره گرد باید با جریان کمتر از ۳۰ ولت روشن شود.

ماده ۲۸۱ ـ برای انجام هرگونه تغییر و یا تعمیر و حتی تعویض لامپ باید جریان برق قسمت مربوط قطع شود.

تبصره ـ در شبکه برق مستقیم بیش از 600 ولت و متناوب بیش از 250 ولت عملیات فوق الذکر باید با اجازه مخصوص متصدی برق و تحت نظر مسئول تعمیرات با تجربه و با وسایل مخصوص انجام شود.

ماده ۲۸۲ ـ هر گاه عیب شبکه ناشی از بـه وجود آمدن اتصال کوتاه (اتصالی) و یا اتصال بـه زمین باشد باید برابر مفاد ماده ۲۸۱ عمل شود.

ماده ۲۸۳ ـ برای انجام تعمیرات و یا تغییرات هر قسمت از شبکه باید آن قسمت از هر دو طرف قطع شود و تمام فازها را بـه یکدیگر و بـه زمین نیز اتصال دهند و متصدی مربوطه باید از قطع برق در آن قسمت اطمینان حاصل کرده و ترتیبی دهد کـه برقرار کردن جریان برق در قسمت تحت تعمیر و تغییر بوسیله اشخاص دیگر امکان پذیر نباشد. متصدی مذکور پس از اتمام کارهای مربوطه و حصول اطمینان از اینکه خطری متوجه کسی نمی شود، می تواند جریان برق را برقرار کند.

ماده ۲۸۴ ـ هنگام تعمیر کابل مخصوص تغذیه و وسایل قابل حمل و نیمه ثابت، باید ضمن قطع جریان برق فیش های کابل را از پریزهای مربوطه نیز خارج نموده و اتصال های نر و ماده را بـه طریق صحیح و مطمئن از یکدیگر جدا کرد.

ماده ۲۸۵ ـ متصدیان هر یک از ماشین ها و قسمت های شبکه باید اتصال های زمین و بدنه ماشین ها و کابل های نرم و دو شاخه های مربوط را بـه شرح زیر بازرسی کنند.

الف ـ در شبکه برق مستقیم 600 ولت ببالا و یا متناوب 30 ولت ببالا کـه نقطه نول آن بـه زمین متصل نباشد باید همه روزه بـه وسیله دستگاه های کنترل مخصوص، اختلاف فشار بین هر فاز و زمین را اندازه گیری کرده و مطمئن شوند کـه اختلاف غیرعادی نباشد.

ب ـ باید لااقل هر سال یک مرتبه وضع سیم های اتصال بزمین را بررسی کنند.

ج ـ باید میزان عایق بودن شبکه نسبت بـه زمین را لااقل هر شش ماه یک مرتبه بررسی کنند.

د ـ باید نتیجه تمام بررسی ها و بازدیدهای انجام شده در دفتر مخصوص ثبت گردد.

ماده ۲۸۶ ـ در هر یک از نقاطی کـه تاسیسات برق وجود دارد باید یک نقشه اجمالی و دستورالعمل ایمنی مختصری در محل دید افراد نصب گردد. در این دستورالعمل باید بطور صریح نوشته شود کـه دخالت اشخاص غیر از متصدیان برق در امر تعمیر و یا بکار بردن وسایل ممنوع است و در مورد تاسیسات برق موضوع ماده ۲۶۶ باید قید شود کـه دست زدن بـه قسمتهای فلزی شبکه خطرناک و اکیداً ممنوع است و همچنین دستورالعملی برای نجات اشخاص برق گرفته تهیه و بـه دیوار نصب کنند.

ماده ۲۸۷ ـ هر یک از پذیرگاه های داخل معدن باید بوسیله تلفن و یا وسایل ارتباطی دیگر با مرکز نیرو یا پست مرکزی ترانسفورماتور خارج معدن در ارتباط باشد.

ماده ۲۸۸ ـ کابل های مسلح و کابل های با روپوش فلزی باید بطوری بـه دیواره گالری ها نصب گردد کـه در اثر وزن خود پاره نشده و بـه وسایل دیگر برخورد نکند.

ماده ۲۸۹ ـ روپوش فلزی کابل باید بـه سیم اتصال بزمین وصل باشد مگر آنکه این روپوش بجای محافظ بکار رفته باشد کـه در این صورت باید بـه یک رله اتصال زمین مربوط گردد.

ماده ۲۹۰ ـ تمام قسمت های شبکه غیر ثابت باید در آخر هر نوبت کار بطور مطمئنی از برق جدا گردد.

ماده ۲۹۱ ـ کلیه تعمیرات روی کابل ها باید در خارج معدن انجام گیرد.

ماده ۲۹۲ ـ در چاه ها و گالری های خروج هوا و محل های مرطوب باید آرماتور کابل بوسیله روپوش نسوز و مقاوم در مقابل رطوبت محفوظ گردد.

ماده ۲۹۳ ـ تابلوهای تقسیم برق باید از مواد نسوز و مقاوم در مقابل رطوبت ساخته و بـه طریقی نصب شود کـه در معرض چکیدن آب نباشد.

ماده ۲۹۴ ـ لوکوموتیو و واگن های حمل و نقل در معادن نباید از ولتاژ بیشتر از ۶۰۰ ولت استفاده نمایند.

ماده ۲۹۵ ـ سیم یا سیمهای تغذیه الکتریکی بـه لوکوموتیوهای برقی باید بـه طریقی نصب شوند کـه احتمال پاره شدن و یا تولید حریق در چوب بست ها و یا برق گرفتگی اشخاص وجود نداشته باشد.

ماده ۲۹۶ ـ کلیه لوله ها، آرماتورها، مفتول های فلزی و علائم مکانیکی باید از نظر ایمنی در فاصله های مناسبی بـه ریل ها اتصال الکتریکی داشته باشند.

ماده ۲۹۷ ـ هر گاه ارتفاع سیم برق رسانی بـه لکوموتیو از ریل کمتر از ۲۰ /۲ متر باشد باید هنگام عبور و مرور اشخاص جریان برق قطع گردد.

ماده ۲۹۸ ـ اطاقک راننده در لکوموتیوهای الکتریکی کـه از سیم لخت برق میگیرد باید مسقف بوده و پایه شانه اتصال برق، عایق بندی شده باشد تا احتمال برق گرفتگی راننده وجود نداشته باشد.

ماده ۲۹۹ ـ تمام قسمت های لکوموتیو کـه جریان برق از آن عبور می کند باید بوسیله پوشش محکم و عایقی محفوظ شده باشد.

بیشتر بخوانید:

مجموعه مقررات مرتبط با آیین نامه ایمنی و حفاظت در معادن (مقررات معادن)

ماده ۳۰۰ ـ برای انجام هرگونه تعمیر در شبکه انتقال برق بـه لکوموتیو یا در لکوموتیو اعم از تعمیر قسمت های الکتریکی و یا مکانیکی باید قبلاً جریان برق قطع شود.

ماده ۳۰۱ ـ شبکه مخصوص علائم برقی باید با جریان برق با ولتاژ کمتر از ۳۰ ولت کار کند.

ماده ۳۰۲ ـ سیم های شبکه علائم باید طوری نصب گردد کـه مدار کوتاه (اتصالی) ایجاد نشود. در شبکه علائم فقط برای قسمت های خنثی (نول) می توان از سیم های بدون روپوش استفاده کرد.

ماده ۳۰۳ ـ کلیه تجهیزات الکتریکی واقع در یک بخش معدن بـه منزله یک قسمت مستقل تلقی شده و برای اتصال بـه زمین باید برابر ماده ۲۵۴ عمل شود.

ماده ۳۰۴ ـ برای استفاده از برق با فشار الکتریکی (ولتاژ) ۳۰ تا ۶۰۰ ولت در درون معدن باید کابل های با پوشش لاستیکی و عایق و مقاوم بکار برده شود.

ماده ۳۰۵ ـ در چاه برای استفاده از برق با فشار الکتریکی بیش از ۶۰۰ ولت و همچنین انتقال برق حتی با فشار الکتریکی کمتر از ۶۰۰ ولت باید کابل مسلح و با مشخصات موضوع ماده ۳۰۴ باشد باستثنای سیم های برق رسانی لکوموتیوهای برقی کـه تابع مقررات خاصی هستند.

ماده ۳۰۶ ـ در معادن دارای گریزو و یا گرد زغال فقط تاسیسات زیر را می توان بطور ثابت برقرار کرد:

الف ـ کابل های مسلح در راه هایی کـه دارای وسیله نگاهداری مطمئن و سالم بوده و جریان کافی هوا برقرار و عیار گریزو در آنها از یک درصد تجاوز نکند.

ب ـ سیم های ساده روپوشداری کـه در لوله های فلزی با عایق داخلی قرار داشته باشد مشروط بر آنکه هوای کافی و منظم در اطراف لوله در جریان بوده و عیار گریزو بسیار کم باشد.

ج ـ دستگاه ها و موتورهایی کـه در مقابل گریزو بی خطر تشخیص داده شده مشروط بر اینکه در محل استقرار آنها هوا بطور منظم عبور کرده و عیار گریزو کم باشد.

ماده ۳۰۷ ـ هوای معدن باید طوری جریان داشته باشد کـه تمام تاسیسات برق بخوبی تهویه گردد.

ماده ۳۰۸ ـ هر گاه تمام و یا قسمتی از تاسیسات برق در مسیر راه های عمومی واقع شده باشد باید همه روزه کیفیت هوای ورودی بـه آن راه را از حیث مقدار گریزو بررسی نمود بطوریکه عیار گریزو از نیم درصد (۵ در هزار) تجاوز نکند و بعلاوه ترتیبی داده شود کـه ورود ناگهانی مقدار زیادی گریزو امکان پذیر نباشد.

ماده ۳۰۹ ـ باستثنای لکوموتیو برقی در وسائط نقلیه ای کـه در ماده بعد گفته می شود، سایر وسایل برقی کـه در کارگاه ها مورد استفاده قرار میگیرند باید ضد گریزو باشند.

ماده ۳۱۰ ـ لکوموتیو و سایر وسائط نقلیه برقی باید ایمن در مقابل گریزو (ضد گریزو) باشد و تحت شرایط گفته شده در ماده ۳۰۶ بکار برده شود و در استفاده از سایر انواع لکوموتیو و وسایل نقلیه برقی حتی آنهایی کـه از سیم هوایی بدون روپوش تغذیه میشوند علاوه بر رعایت ماده ۳۰۶ رعایت ماده ۳۰۸ نیز لازم الاجراء است.

ماده ۳۱۱ ـ در معادنی کـه دارای تصاعد آنی گریزو می باشند، نصب و بکار بردن تاسیسات برق ممنوع است. در این قبیل معادن می توان از چراغ اطمینان برقی و در آتشباری با برق از آتش کن برقی ایمن استفاده نمود.

ماده ۳۱۲ ـ متصدیان مربوط باید دستگاه های ضد گریزو برقی را حداقل روزی یکبار بازدید و بررسی کنند و هر هفته یکبار نیز متخصص برق آنها را بازدید و در صورت لزوم تعمیر کند.

ماده ۳۱۳ ـ تعمیر یا باز کردن روپوش وسایل برقی ضد گریزو باید فقط توسط متخصص مربوطه انجام گیرد. این وسایل باید بـه طریقی بسته شده باشد کـه بوسیله آچار و یا ابزار معمولی نتوان آنها را باز کرد.

ماده ۳۱۴ ـ هوای محلها و راهها و گالرها و کارگاه های استخراج کـه در آن تاسیسات برق وجود دارد باید لااقل در هر نوبت کار دو بار بازرسی شود و در موارد زیر باید فوراً جریان برق قطع گردد:

الف ـ هر گاه عیار گریزو یک درصد و یا بیشتر باشد.

ب ـ در ناحیه ایکه در اثر ریزش (آوار) احتمال معیوب شدن تاسیسات برق و یا رسیدن گریزو بـه تاسیسات برق وجود داشته باشد.

ج ـ در هر قسمتی کـه یکی از شرایط استفاده از برق کـه در این فصل ذکر شده از بین رفته باشد.

ماده ۳۱۵ ـ برقرار کردن مجدد برق باید منحصراً بوسیله متصدی مربوطه انجام گردد.

ماده ۳۱۶ ـ هرگونه تعمیرات و تغییرات در تاسیسات برق باید توسط مسئول مربوط در دفتر مخصوص ثبت گردد.

ماده ۳۱۷ ـ بهره بردار موظف است نقشه تکمیل شده تاسیسات برق را همیشه در سر معدن نگاهداری نماید.

بیشتر بخوانید:

مجموعه مقررات مرتبط با آیین نامه ایمنی و حفاظت در معادن (مقررات معادن)

فصل نهم – آسانسورها و بالابرها

ماده ۳۱۸ ـ ساختمان آسانسورها و بالابرها و امثال آن باید:

۱ ـ هدایت شده باشند.

۲ ـ سقوط اشیا از داخل آنها ممکن نباشد.

۳ ـ بار داخل آنها بی حرکت بماند.

تبصره ـ آسانسور باید طوری بارگیری شود کـه بار از دیواره های جانبی آن بیرون نزند.

ماده ۳۱۹ ـ آسانسور و بالابرهایی کـه برای حمل اشخاص بکار برده می شود باید دارای سرپناه و ترمز و پاراشوت بوده و بعلاوه دستگاه محرکه آنها مجهز بوسیله خودکار تنظیم کننده سرعت باشد. ضمناً پلاک نشان دهنده ظرفیت سرنشین های این وسایل باید بطور آشکار در محل مناسبی نصب گردد. ظرفیت مذکور باید حداکثر برابر با 1.3 ظرفیت باری باشد کـه با این وسایل می توان حمل کرد.

ماده ۳۲۰ ـ ماشین های چرخ چاه باید دارای ترمزی باشد کـه در صورت لزوم بتواند کابل را بی حرکت کند و اگر چرخ چاه دستی باشد باید دارای وسیله ای باشد کـه آنرا از گردش در جهت مخالف باز دارد بعلاوه اگر چرخ چاه در ماشین هایی کـه برای حمل اشخاص بکار میرود قابل جدا کردن از موتور باشد، باید دارای ضامن مخصوصی باشد کـه از بروز هرگونه خطر جلوگیری کند.

ماده ۳۲۱ ـ ماشین های چرخ چاه باید مجهز بـه دو دستگاه ترمز جداگانه باشد (ترمز عادی و ترمز ایمنی) بطوریکه هر یک از این ترمزها قادر بـه توقف ماشین باشد. کفش این ترمزها ممکن است مشترک باشد ولی وسایل فرمان آنها باید کاملاً مجزا و در دسترس متصدی ماشین قرار گیرد و باید حداقل یکی از ترمزها از نوع وزنه ای باشد و همچنین حداقل یکی از آنها در صورت قطع شدن نیروی محرکه، چرخ چاه را متوقف کند.

ماده ۳۲۲ ـ در ماشین هایی کـه دارای جعبه دنده می باشد باید با یکی از ترمزها بتوان مستقیماً چرخ چاه را متوقف کرد.

ماده ۳۲۳ ـ ترمز ایمنی باید بـه نحوی باشد کـه در هر یک از موارد زیر بطور خودکار وارد عمل گردد.

الف ـ هر گاه اتاقک آسانسور از چاه خارج و بـه قرقره ها نزدیک شود.

ب ـ هر گاه سرعت حرکت در نزدیکی پذیرگاه مقصد از 1/5 متر در ثانیه کمتر نشود.

ماده ۳۲۴ ـ باید وسیله ای وجود داشته باشد کـه هم زمان با بکار افتادن ترمز ایمنی، برق ماشین را بطور خودکار قطع کند.

ماده ۳۲۵ ـ ماشین های استخراج کـه سرعت آنها تا ۶ متر در ثانیه است و آسانسور متصل بـه آن کـه برای حمل اشخاص هم بـه کار برده می شوند باید مجهز بـه وسیله نشان دهنده موقعیت اطاقک آسانسور در چاه باشد و بعلاوه بتواند با علامت صدادار نزدیک شدن آن را بـه پذیرگاه اعلام کند و ماشین هایی کـه سرعت حرکت آنها از شش متر در ثانیه بیشتر است باید مجهز بـه وسایل زیر نیز باشد.

الف ـ وسیله ایکه ترمزها را بـه نرمی وارد عمل کند.

ب ـ وسیله محدود کردن سرعت بـه میزانی کـه معمولاً عمل می کند.

ج ـ دستگاه ثبت کننده سرعت. هنگام حمل اشخاص باید علائم مخصوص در پذیرگاه ها روشن شود و بـه طور واضح حمل مسافر را اعلام نماید.

ماده ۳۲۶ ـ جنس کابل باید مناسب با شرایط محیط کار باشد و در مقابل عواملی از قبیل اسید و غیره مقاوم باشد.

ماده ۳۲۷ ـ هنگام تحویل گرفتن هر کابل نو باید قطعه ای بطول ۴ متر از آن را برید و برای آزمایشات مقایسه ای در محل خشکی نگاهداری نمود.

ماده ۳۲۸ ـ مقاومت کابل نو (در مقابل پاره شدن) را هنگام تحویل گرفتن باید از طریق آزمایش خود کابل و یا آزمایش تمام عنصرهای آن تعیین و در ضمن، اضافه شدن طول کابل قبل از پاره شدن را هم تعیین نمود و در هر حال باید هر یک از عنصرهای کابل از حیث کشش، خمش و پیچش نیز آزمایش شود.

ماده ۳۲۹ ـ کابل هایی کـه علاوه بر بارکشی برای حمل اشخاص نیز بکار برده می شود در سال اول کار هر سه ماه یک مرتبه و در سال بعد هر دو ماه یک مرتبه باید بـه اندازه ۲ متر از پایین آن بریده و آزمایش شود. تمامی بار مفید و بار مرده و مجموعه وسیله باربری نباید از یک ششم مقاومت کابل تجاوز کند ولی اگر عمق چاه بیش از ۵۰۰ متر باشد، برای هر یکصد متر اضافی می توان یک دهم از این ضریب را کسر کرد و در هر حال وزن مذکور از یک پنجم مقاومت کل کابل نبایستی تجاوز کند.

تبصره ـ کابل های مخصوص قرقره های کپ (نوع چرخ چاه) از شمول این ماده مستثنی میگردد. ضریب اطمینان آنها باید برای عمق کمتر از 500 متر 7 و برای عمق های بیش از 500 متر 6 در نظر گرفته شود و اگر این کابل برای حمل اشخاص هم بکار برده می شود مدت استفاده از آن نباید از دو سال تجاوز کند.

ماده ۳۳۰ ـ کابل نو آسانسوری کـه برای حمل افراد در نظر گرفته می شود بایستی قبل از استفاده حمل افراد حداقل بیست سرویس باربری با حداکثر ظرفیت بوسیله آن انجام شده باشد و همچنین پس از هر آزمایش سه ماهه یا دو ماهه باید حداقل ۴ سرویس و قبل از شروع بکار روزانه حداقل یک سرویس باربری با حداکثر ظرفیت انجام دهند.

ماده ۳۳۱ ـ بهره بردار موظف است همواره یک کابل واجد شرایط بعنوان ذخیره در سر معدن آماده داشته باشد.

ماده ۳۳۲ ـ بست ها و اتصالی های مربوط بـه کابل ها بایستی دارای مقاومت کافی کـه برای اینگونه وسایل لازم است باشد.

تبصره ۱ ـ بهره بردار موظف است همواره یک سری بست مربوط بـه کابل در سر معدن آماده داشته باشد.

تبصره ۲ ـ مدت کار بست ها و اتصالی ها نباید از ده سال تجاوز کند.

ماده ۳۳۳ـ تمام قسمت های مربوط بـه دستگاه باربری در چاه از قبیل کابل، ماشین ها، ترمزها و پاراشوت ها باید همه روزه بازرسی شوند و هر هفته یک مرتبه دستگاه های ایمنی مربوطه (پاراشوت ـ ترمز) آزمایش گردند و همچنین هر ماه یک مرتبه قسمت های حساس از قبیل اتصالی ها و قرقره ها از وجود روغن اضافی پاک شوند.

ماده ۳۳۴ ـ کلیه بازرسی ها و آزمایش های کابل و وسایل باربری مربوط باید توسط اشخاص و سازمان های صلاحیتدار و با روش های فنی معتبر انجام گیرد.

ماده ۳۳۵ ـ هر گاه پس از هر آزمایش مشاهده شود کـه تقلیل قابل ملاحظه ای در مقاومت کابل حاصله شده و یا بیش از ده درصد عنصرهای مشهود آن در طول سه گام پاره شده باشد و یا تغییر محسوسی در شکل ظاهری کابل از نظر خوردگی یا ساییدگی یا تقلیل قطر و یا باز شدن پیچش آن حاصل شده باشد، آن کابل باید تعویض گردد.

ماده ۳۳۶ ـ در هر معدن کـه باربری از طریق چاه با وسایل بالابر انجام میگیرد بهره بردار موظف است دفتری برای ثبت موارد زیر در سر معدن اختصاص دهد.

الف ـ نام و نشانی کارخانه سازنده کابل و وسایل مربوطه.

ب ـ مشخصات کابل، نوع سیم های بکار برده شده در ساختمان آن و نتیجه آزمایش های انجام شده درباره کابل نو و محاسبه مقاومت کل کابل و همچنین نتیجه آزمایش هایی کـه بر طبق مقررات مواد 327، 328، 329 انجام می شود.

ج ـ تاریخ شروع استفاده از کابل و نوع باربری آن.

د ـ وزن مرده کلیه وسایلی کـه کابل متحمل می شود بانضمام وزن خود کابل و همچنین حداکثر وزن باری کـه حمل می شود.

هـ ـ تاریخ و نوع تعمیرات و سر و ته کردن کابل.

و ـ تاریخ و علت خارج کردن کابل از سرویس.

ز ـ مقدار عملکرد کابل در حرکت بـه طرف پایین و در حرکت بـه طرف بالا و میزان تن کیلومتر انجام شده.

بیشتر بخوانید:

مجموعه مقررات مرتبط با آیین نامه ایمنی و حفاظت در معادن (مقررات معادن)

فصل دهم – ایمنی و نجات و کمک های اولیه

ماده ۳۳۷ ـ در داخل و خارج هر معدن باید بـه تعداد کافی وسایل آتش نشانی در نقاطی کـه احتمال آتش سوزی میرود علاوه بر محل هایی کـه در این آیین نامه در فصول مختلف پیش بینی شده وجود داشته باشد.

ماده ۳۳۸ ـ در هر معدن باید حداقل وسایل نجات و کمک های اولیه از قبیل برانکار و جعبه کمک های اولیه با داروهای مورد نیاز در محل مناسبی کـه دسترسی فوری کارگران در مواقع ضروری بـه آنها میسر باشد موجود باشد. و برحسب اهمیت معدن و تعداد کارگران، وسایل ضروری دیگری کـه برای کمک و نجات کارگران لازم است باید طبق نظر بازرس کار تعیین شود و بهره بردار موظف است کلیه آنها را تهیه و در معدن در محل های مناسب آماده استفاده نگاهدارد.

تبصره ـ کلیه دستگاه های آتش نشانی معدن و همچنین کلیه وسایل نجات و کمک های اولیه باید مرتباً بازدید و مورد آزمایش قرار گیرد تا همیشه برای استفاده آماده باشد.

ماده ۳۳۹ ـ در هر معدن از هر گروه کارگر کـه با هم کار میکنند باید حداقل یک نفر طریقه استفاده از وسایل کمک های اولیه را بداند.

ماده ۳۴۰ ـ در معادن زغال کـه تعداد کل کارگران آن از ۳۰۰ نفر بیشتر باشد و در سایر معادن کـه تعداد کل کارگران آن از ۵۰۰ نفر بیشتر باشد بهره بردار موظف است یک نفر شخص صلاحیتدار بـه عنوان مسئول امداد و نجات انتخاب نماید. وظیفه شخص مذکور منحصراً رسیدگی بـه امور امداد و نجات می باشد.

ماده ۳۴۱ ـ در معادن گریزودار و گرد زغال دار و معادنی کـه تعداد کارگران در هر نوبت کار بیش از ۵۰ نفر باشد باید حداقل یک گروه امداد و نجات مرکب از پنج نفر وجود داشته باشد.

تبصره ـ علاوه بر پنج نفر افراد گروه نجات باید چند نفر از کارگران نیز تعلیمات لازم را دیده باشند تا در صورت لزوم جانشین افراد گروه نجات گردند.

ماده ۳۴۲ ـ افراد گروه نجات باید از بین کارگران شاغل مجرب کـه دارای استعداد جسمانی کافی بوده و دسترسی بـه آنها در هر موقع امکان پذیر باشد انتخاب گردند این افراد باید تعلیمات لازم را فرا گرفته و لااقل ماهی یک بار تمرین های لازم را بـه عمل آورند.

ماده ۳۴۳ ـ گروه امداد و نجات با نظر بازرس کار و برحسب ضرورت باید مجهز بـه دستگاه های تنفسی انفرادی و وسایل لازم دیگر از قبیل دستگاه های اندازه گیری گاز و گریزو، اکسید دو کربن و برانکار و غیره باشند. این دستگاه ها باید مرتباً و در فواصل مناسب بازدید و آزمایش شده بطوریکه همیشه برای استفاده آماده باشند.

ماده ۳۴۴ ـ افراد گروه امداد و نجات باید هر سال دو بار مورد معاینه پزشکی قرار گیرند تا در صورتی کـه واجد شرایط نباشند از گروه خارج شده و کسان دیگر بجای آنها انتخاب گردند.

ماده ۳۴۵ ـ مسئول معدن موظف است فرم های مربوط بـه حوادث ناشی از کار و همچنین بیماری های حرفه ای را کـه از طرف وزارت کار و امور اجتماعی در اختیار آنها گذاشته می شود مرتباً تکمیل نموده و دو نسخه از آنرا بـه نزدیکترین اداره کار و امور اجتماعی و سازمان تأمین اجتماعی ناحیه مربوطه ارسال دارد.

این آیین نامه مشتمل بر ۱۰ فصل و ۳۴۵ ماده بـه استناد مواد ۸۵ و ۸۶ قانون کار جمهوری اسلامی ایران در جلسه مورخ 1372/06/09 شورای عالی حفاظت فنی مورد بررسی و تایید و در تاریخ بـه تصویب نهایی وزیر کار و امور اجتماعی رسید.

بیشتر بخوانید:

مجموعه مقررات مرتبط با آیین نامه ایمنی و حفاظت در معادن (مقررات معادن)