دستورالعمل ارائه خدمات تامین مالی زنجیره تامین توسط موسسات اعتباری مصوب 1400/09/21

متن دستورالعمل ارائه خدمات تامین مالی زنجیره تامین توسط موسسات اعتباری:

به استناد مواد ۱۰ و ۱۱ قانون پولی و بانکی کشور مبنی بر مسئولیت بانک مرکزی در تنظیم و اجرای سیاست پولی و اعتباری کشور و نظارت بر بانک ها و موسسات اعتباری و با هدف بهبود عملکرد بانک ها و افزایش کارایی سیاست های اعتباری شبکه بانکی کشور و سیاست گذاری در جهت تعادل بخشی به ترازنامه بانک ها و بهبود شاخص های سلامت شبکه بانکی و کمک به بهبود تامین مالی زنجیره های تامین، دستورالعمل ارائه خدمات تامین مالی زنجیره تامین توسط موسسات اعتباری کـه از این پس به اختصار "دستورالعمل" نامیده می شود در ۲۴ ماده و ۷ تبصره به شرح ذیل ابلاغ می شود.

فصل یکم ـ تعاریف

ماده ۱ ـ در این دستورالعمل، عبارت ها در معانی مشروح زیر استفاده شده است:

1 ـ 1 ـ بانک مرکزی: بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران؛

1 ـ 2 ـ موسسه اعتباری: بانک یا موسسه اعتباری غیر بانکی کـه به موجب قانون یا با مجوز بانک مرکزی تاسیس شده و تحت نظارت بانک مرکزی می باشد؛

1 ـ 3 ـ زنجیره تامین: شبکه ای بین تولید کنندگان و تامین کنندگان آنان کـه اقدام به تولید و توزیع محصولات معین برای خریدار نهایی می کنند. این شبکه شامل طیفی از فعالیت ها، افراد، نهادها، اطلاعات و منابع می باشد کـه توسط وزارتخانه مربوطه تعریف می شود.

1 ـ 4 ـ تامین مالی زنجیره تامین: به کارگیری روش ها و عملیات تامین مالی و کاهش ریسک در جهت بهینه سازی مدیریت سرمایه در گردش و نقدینگی جریان یافته در فرایندها و مبادلات زنجیره تامین؛

1 ـ 5 ـ شیوه های تامین مالی زنجیره تامین: شیوه هایی مانند تنزیل اسناد دریافتنی توسط دارنده اسناد، خرید دین، عاملیت (که مبتنی بر شیوه های تامین مالی مطالبات فروشنده کالا و خدمت از طریق موسسه اعتباری می باشد)، عاملیت معکوس (که مبتنی بر شیوه های تامین مالی تعهدات خریدار نزد فروشنده از طریق موسسه اعتباری می باشد)، پرداخت تسهیلات و اوراق بهادار سازی اسناد دریافتنی توسط موسسه اعتباری، اقدام به تامین مالی سرمایه در گردش بنگاه های تولیدی فعال در زنجیره تامین می کند.

1 ـ 6 ـ ابزار تامین مالی زنجیره تامین: ابزارهایی مانند برات الکترونیکی، سفته الکترونیکی، کارت اعتباری، اعتبار اسنادی داخلی مدت دار، اوراق گواهی اعتبار مولد و سایر ابزارهای مالی و تجاری مجاز کـه موسسه اعتباری با به کار گیری آن می تواند اقدام به ارائه خدمات تامین مالی زنجیره ای و گردش اعتبار در طول زنجیره های تامین نماید؛

1 ـ 7 ـ مشتری: اشخاص فعال در زنجیره تامین از قبیل بنگاه های تولیدی، شبکه فروش و تامین کنندگان کـه متقاضی دریافت خدمات تامین مالی زنجیره تامین می باشند؛

1 ـ 8 ـ بنگاه: واحدهای اقتصادی کـه به تولید کالا و خدمت اشتغال دارند؛

1 ـ 9 ـ تامین کننده: هر واحد اقتصادی در زنجیره تامین کـه مواد اولیه، قطعات، ملزومات و خدمات مورد نیاز واحدهای تولیدی را فراهم می کند؛

1 ـ 10 ـ درگاه امن غیر حضوری بانک: برنامه های کاربردی از قبیل اینترنت بانک، همراه بانک یا سایر برنامه های کاربردی مشابه کـه خدمات مرتبط با تامین مالی زنجیره تامین در آن پیاده سازی شده است.

1 ـ 11 ـ سکوی تبادل اطلاعات: زیرساخت الکترونیکی و برنامه های کاربردی کـه امکان تبادل اطلاعات تجاری بین اجزای زنجیره تامین را فراهم می نماید.

فصل دوم ـ ضوابط ارائه خدمات

بیشتر بخوانید:

ماده ۲ ـ موسسه اعتباری پس از تصویب هیات مدیره خود، می تواند بر اساس مفاد "دستورالعمل" و سایر شیوه نامه ها و ضوابط اجرایی ابلاغ شده از جانب بانک مرکزی در این زمینه، نسبت به ارائه خدمات در زمینه تامین مالی زنجیره تامین به بنگاه های تولیدی فعال در زنجیره های تامین، اقدام کند.

ماده 3 ـ خدمات قابل ارائه توسط موسسه اعتباری در زمینه تامین مالی زنجیره های تامین شامل صدور ابزارهای تامین مالی زنجیره تامین برای بنگاه های تولیدی جهت خرید مواد اولیه از تامین کنندگان، ایجاد سکوی تبادل اطلاعات بین اجزای زنجیره های تامین، ارائه خدمات مدیریت سرمایه در گردش تعهدی به بنگاه های زنجیره تامین، انجام امور مربوط به خرید و فروش و انتقال اسناد مالی و تجاری متعلق به شرکت ها و بنگاه های زنجیره های تامین به وکالت از مشتریان در چارچوب قراردادهای فی مابین موسسه اعتباری و مشتریان، طراحی و ابداع راهکارها و نوآوری های مالی مربوط به تامین مالی زنجیره ای در چارچوب سیاست های بانک مرکزی با هدف افزایش کارایی تامین مالی و کاهش هزینه تامین مالی بنگاه ها، ارائه خدمات مدیریت ریسک زنجیره تامین، مدیریت سبد دارایی های مالی بنگاه های زنجیره تامین و سایر امور بانکی و اعتباری مربوط به بنگاه های زنجیره تامین می باشد.

تبصره ـ نوآوری در نحوه ارائه خدمات تامین مالی زنجیره ای توسط موسسه اعتباری، مشروط به انطباق با ضوابط و دستورالعمل های جاری، مجاز است

ماده ۴ ـ موسسه اعتباری موظف است حسب درخواست بانک مرکزی کلیه اطلاعات در زمینه ارائه خدمات تامین مالی زنجیره تامین شامل جزئیات مربوط به سکوی تبادل اطلاعات، نحوه مشارکت با سایر موسسات اعتباری و بازار سرمایه، جزئیات ابزارها و زیرساخت های مالی و تجاری مورد استفاده جهت ارائه خدمات به مشتریان، نحوه تسویه و تبادل اسناد مالی و تجاری، شرح خدمات قابل ارائه در خصوص مدیریت مالی زنجیره های تامین و نحوه برون سپاری خدمات مورد نیاز در زمینه پشتیبانی تامین مالی زنجیره ای به سایر اشخاص را برای تایید به بانک مرکزی ارائه کند.

ماده ۵ ـ موسسه اعتباری موظف است سازوکارهای لازم برای کنترل داخلی، امنیت اطلاعات، حسابرسی، بررسی و مدیریت ریسک فرایندهای تامین مالی زنجیره های تامین را پیش بینی و اجرا نماید و در هریک از زمینه های مذکور، گزارش های مستقل را بررسی و مستند نماید و پس از تایید در هیات مدیره موسسه اعتباری، به صورت منظم و در پایان هر فصل به بانک مرکزی" ارائه کند.

ماده ۶ ـ تمامی فعالیت های موسسه اعتباری در زمینه تامین مالی زنجیره تامین، اعم از فعالیت هایی کـه راسا توسط موسسه اعتباری انجام می شود یا هرگونه اموری کـه توسط موسسه اعتباری به سایر اشخاص برون سپاری می شود، باید انطباق کامل با قوانین و مقررات جاری به ویژه مقررات و ضوابط نظارتی و اعتباری، مقررات ناظر بر نظام های پرداخت، قوانین و مقررات مبارزه با پولشویی و نظایر آن داشته باشد.

ماده ۷ ـ موسسه اعتباری مکلف است فرایندهای مربوط به شناسایی مشتری را مطابق با قوانین و مقررات مبارزه با پولشویی و تامین مالی تروریسم تهیه، تنظیم و اجرا نماید.

ماده ۸ ـ موسسه اعتباری موظف به اعتبار سنجی بنگاه تولیدی متقاضی اعتبار است؛ به نحوی کـه اعتبار سنجی مبین اهلیت و توان اعتباری وی باشد. موسسه اعتباری مجاز به ارائه خدمات اعتباری بیش از اهلیت و توان اعتباری متقاضی نیست. ماده ۹ ـ موسسه اعتباری موظف است پیش از ارائه خدمات تامین مالی زنجیره تامین به مشتری، وضعیت تسهیلات و تعهدات غیر جاری و چک برگشتی مشتری را از سامانه های نزد بانک مرکزی استعلام نماید. ارائه خدمات به مشتریان بدحساب، موضوع آئین نامه وصول مطالبات غیر جاری موسسات اعتباری، مجاز نیست

ماده ۱۰ ـ موسسه اعتباری موظف است پیش از ارائه خدمات تامین مالی زنجیره تامین، حدود تعیین شده در ضوابط و مقررات ابلاغی از سوی بانک مرکزی از جمله آیین نامه تسهیلات و تعهدات اشخاص مرتبط، آیین نامه تسهیلات و تعهدات کلان، دستورالعمل محاسبه سرمایه نظارتی و کفایت سرمایه موسسات اعتباری و دستور العمل سرمایه گذاری موسسات اعتباری را بررسی و از رعایت آنها اطمینان کامل حاصل نمایند.

تبصره ـ هریک از ابزارهای تامین مالی زنجیره تامین کـه دارای مقرره یا دستورالعمل مصوب می باشد، در این خصوص تابع مقررات مربوطه است.

ماده ۱۱ ـ موسسه اعتباری موظف است پیش از اعطای اعتبار به بنگاه تولیدی، با توجه به اهلیت و توان اعتباری وی، مطابق با ضوابط و مقررات جاری، وثایق و تضامین کافی اخذ کند.

ماده ۱۲ ـ موسسه اعتباری می تواند به منظور ارائه خدمات و اجرای شیوه های تامین مالی زنجیره تامین، راسا یا با مشارکت سایر موسسات اعتباری، بخشی از خدمات مورد نیاز خود از قبیل طراحی، ایجاد، توسعه و راهبری سکوی تبادل اطلاعات بین اجزای زنجیره تامین، ایجاد و نگهداری بانک اطلاعات مشتریان، داده پردازی و داده کاوی گردش مالی و تجاری مربوط به زنجیره های تامین و سایر نیازهای فناوری اطلاعات مرتبط با تامین مالی زنجیره ای را به اشخاص ذی صلاح، برون سپاری کند.

تبصره ـ مسئولیت ناشی از برون سپاری خدمات مورد نیاز موسسه اعتباری به سایر اشخاص، به لحاظ انطباق با قوانین و مقررات، ملاحظات مربوط به حفظ محرمانگی و امنیت اطلاعات، مدیریت ریسک و سایر مخاطرات احتمالی، بر عهده موسسه اعتباری است.

ماده ۱۳ ـ فرایندهای تسویه مربوط به تامین مالی زنجیره های تامین، با رعایت الزامات شبکه خدمات پرداخت و از طریق سامانه های بانک مرکزی انجام می شود.

ماده ۱۴ ـ نرخ سود و کارمزد خدمات ارائه شده در فرایندهای مرتبط با تامین مالی زنجیره تولید در چارچوب ضوابط ابلاغی بانک مرکزی است.

فصل سوم ـ فرایند ارائه خدمات

بیشتر بخوانید:

ماده ۱۵ ـ موسسه اعتباری، حسب شیوه نامه های ابلاغی بانک مرکزی و در چارچوب توافق با مشتری، به منظور تسویه اعتباری خرید مواد اولیه یا خدمات مورد نیاز بنگاه های تولیدی، پس از دریافت و تکمیل اسناد و مدارک مشروح در شیوه نامه های اجرایی و انجام مراحل لازم از قبیل ثبت درخواست مشتری، اعتبار سنجی، تعیین وثایق، وثیقه سپاری و تعیین میزان حد اعتباری، اقدام به صدور ابزارهای تامین مالی زنجیره تامین می نماید. فرایند گردش اعتبار در طول زنجیره تامین، متناسب با جریان تولید کالا و خدمت و حسب تقاضای مشتریان، توسط موسسه اعتباری مدیریت می شود.

تبصره ـ موسسه اعتباری باید شیوه هایی را بکار بگیرد کـه فرایند تامین مالی سرمایه در گردش بنگاه ها، مبتنی بر زیر ساخت های الکترونیکی، متکی به بانک های اطلاعاتی معاملات مشتریان، مستند به خرید و فروش واقعی کالا و خدمت، با رعایت پیوستگی فرایند تامین مالی در طول زنجیره، با تاکید بر گردش منابع در داخل زنجیره صورت گیرد.

ماده ۱۶ ـ موسسه اعتباری می تواند به منظور ارائه خدمات تامین مالی زنجیره تامین و گردش اعتبار در طول زنجیره های تامین، از ابزارهایی مانند برات الکترونیکی، کارت اعتباری، اعتبار اسنادی داخلی مدت دار، اوراق گواهی اعتبار مولد و سایر ابزارهای مالی و تجاری مجاز استفاده کند.

ماده ۱۷ ـ موسسه اعتباری موظف است هنگام صدور ابزار تامین مالی زنجیره تامین، مدارک لازم برای شناسایی مشتری و سایر مدارک لازم حسب مقررات و شیوه نامه های بانک مرکزی را دریافت کند.

تبصره ـ موسسه اعتباری می تواند مدارک موضوع ماده ۱۷ این دستورالعمل را به شیوه الکترونیکی و مبتنی بر سکوی تبادل اطلاعات، مشروط به رعایت دستورالعمل موضوع تبصره 3 ماده 91 آیین نامه اجرایی ماده 14 الحاقی قانون مبارزه با پولشویی، اخذ نماید.

ماده ۱۸ ـ به منظور افزایش کارایی در تامین مالی زنجیره تامین و در چارچوب مفاد این دستورالعمل و سایر مقررات و ضوابط ابلاغی بانک مرکزی، موسسه اعتباری حسب توافق و بنا به درخواست مشتری می تواند در مراحل مختلف فرایند تامین مالی زنجیره ای، اقدام به ایجاد/ تخصیص اعتبار، تضمین، انتقال، تنزیل و تسویه ابزارهای تامین مالی زنجیره تامین نماید.

تبصره ۱ ـ تنزیل اسناد مدت دار، در قالب عقود مجاز و پس از استعلام از سامانه های بانک مرکزی مبنی بر اصالت و صحت اسناد و اخذ تاییدیه از طریق سامانه های بانک مرکزی از ادارات مرکزی موسسه اعتباری مبنی بر عدم تنزیل قبلی آن، امکان پذیر است

تبصره ۲ ـ حداکثر نرخ قابل اعمال برای تنزیل اسناد مدت دار، مطابق با مصوبات شورای پول و اعتبار می باشد.

ماده ۱۹ ـ موسسه اعتباری موظف است پیش از ارائه خدمات تامین مالی زنجیره تامین، زیرساخت ها و زمینه های لازم را جهت به کار گیری "درگاه امن غیر حضوری بانک"، امضای دیجیتال و سایر الزامات ارائه خدمات تامین مالی زنجیره تامین به مشتریان به صورت غیر حضوری، فراهم کند.

فصل چهارم ـ رصد و پایش

بیشتر بخوانید: