دستورالعمل ماده 6 قانون صدور چک 1355 مصوب 1399/10/16
دستورالعمل ماده 6 قانون صدور چک 1355 با موضوع دریافت دسته چک و نحوه محاسبه سقف اعتبار چک مصوب 1399/10/16 بانک مرکزی
شناسنامه دستورالعمل ماده 6 قانون صدور چک 1355:
شماره ابلاغ: 331429/99
تاریخ ابلاغ: 1399/10/16
مرجع تصویب: بانک مرکزی
تاریخ تصویب: 1399/10/16
بیشتر بخوانید:
مجموعه مقررات مرتبط با دستورالعمل ماده 6 قانون صدور چک 1355
نظریات مشورتی مرتبط با موضوعات قانون صدور چک
آرای وحدت رویه قضایی مرتبط با موضوعات قانون صدور چک
آرای دیوان عدالت اداری مرتبط با موضوعات قانون صدور چک
مقررات مرجع:
ماده 6 ـ اصلاح 1400/01/29 ـ بانک ها مکلفند برای ارائه دسته چک بـه مشتریان خود، صرفا از طریق سامانه صدور یکپارچه الکترونیکی دسته چک (صیاد) نزد بانک مرکزی اقدام نمایند. این سامانه پس از اطمینان از صحت مشخصات متقاضی با استعلام از سامانه نظام هویت سنجی الکترونیکی بانکی و نبود ممنوعیت قانونی، حسب مورد نسبت بـه دریافت گزارش اعتباری از سامانه ملی اعتبار سنجی موضوع ماده 5 «قانون تسهیل اعطای تسهیلات و کاهش هزینه های طرح و تسریع در اجرای طرح های تولیدی و افزایش منابع مالی و کارایی بانک ها مصوب 1386/04/05» یا رتبه بندی اعتباری از موسسات موضوع بند 21 ماده 1 «قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران مصوب 1384/09/01» اقدام نموده و متناسب با نتایج دریافتی، سقف اعتبار مجاز متقاضی را محاسبه و بـه هر برگه چک شناسه یکتا اختصاص می دهد. ضوابط این ماده از جمله شرایط دریافت دسته چک، نحوه محاسبه سقف اعتبار و موارد مندرج در برگه چک مانند هویت صاحب حساب مطابق دستورالعملی است کـه ظرف مدت یک سال پس از لازم الاجرا شدن این قانون توسط بانک مرکزی تهیه می شود و بـه تصویب شورای پول و اعتبار می رسد.
تبصره 1 ـ الحاق 1397/08/13 ـ بانک ها و سایر اشخاصی کـه طبق قوانین یا مقررات مربوط، اطلاعات مورد نیاز اعتبار سنجی یا رتبه بندی اعتباری را در اختیار موسسات مربوط قرار می دهند، مکلف بـه ارائه اطلاعات صحیح و کامل می باشند.
تبصره 2 ـ الحاق 1397/08/13 ـ بـه منظور کاهش تقاضا برای دریافت دسته چک و رفع نیاز اشخاص بـه ابزار پرداخت وعده دار، بانک مرکزی مکلف است ظرف مدت یک سال پس از لازم الاجرا شدن این قانون، ضوابط و زیرساخت خدمات برداشت مستقیم را بـه صورت چک موردی برای اشخاصی کـه دسته چک ندارند، بـه صورت یکپارچه در نظام بانکی تدوین و راه اندازی نماید تا بدون نیاز بـه اعتبار سنجی، رتبه بندی اعتباری و استفاده از دسته چک، امکان برداشت از حساب این اشخاص برای ذی نفعان معین فراهم شود. در صورت عدم موجودی کافی برای پرداخت چک موردی، صاحب حساب تا زمان پرداخت دین، مشمول موارد مندرج در بندهای (الف) تا (د) ماده 5 مکرر این قانون و نیز محرومیت از دریافت دسته چک، صدور چک جدید و استفاده از چک موردی می باشد.
تبصره 3 ـ الحاق 1397/08/13 ـ هر شخص کـه با توسل بـه شیوه های متقلبانه مبادرت بـه دریافت دسته چکی غیر متناسب با اوضاع مالی و اعتباری خود کرده باشد یا دریافت آن توسط دیگری را تسهیل نماید، بـه مدت سه سال از دریافت دسته چک، صدور چک جدید و استفاده از چک موردی محروم و بـه جزای نقدی درجه پنج قانون مجازات اسلامی محکوم می شود و در صورتی کـه عمل ارتکابی منطبق با عنوان مجرمانه دیگری با مجازات شدیدتر باشد، مرتکب بـه مجازات آن جرم محکوم می شود.
بیشتر بخوانید:
مجموعه مقررات مرتبط با دستورالعمل ماده 6 قانون صدور چک 1355
نظریات مشورتی مرتبط با موضوعات قانون صدور چک
آرای وحدت رویه قضایی مرتبط با موضوعات قانون صدور چک
آرای دیوان عدالت اداری مرتبط با موضوعات قانون صدور چک
متن دستورالعمل ماده 6 قانون صدور چک 1355:
پیرو بخشنامه شماره 99/298196 مورخ 1399/09/19 موضوع ابلاغ اهم تکالیف و الزامات قانون اصلاح قانون صدور چک، بـه استحضار می رساند در اجرای تکلیف مقرر در فراز اخیر ماده (6) اصلاحی قانون صدور چک مصوب 1397 کـه اشعار می دارد ؛ ضوابط اجرایی این ماده از جمله شرایط دریافت دسته چک، نحوه محاسبه سقف اعتبار و موارد مندرج در برگه چک مانند هویت صاحب حساب مطابق دستورالعملی است کـه توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران تهیه می شود و بـه تصویب شورای پول و اعتبار می رسد، « دستورالعمل اجرایی ماده (6) اصلاحی قانون صدور چک، مصوب سال 1397 » توسط بانک مرکزی تهیه شد و در یک هزار و سیصد و ششمین جلسه مورخ 1399/09/25 شورای محترم پول و اعتبار بـه تصویب رسید کـه بدین وسیله نسخه ای از دستورالعمل مزبور بـه شرح پیوست جهت استحضار و صدور دستور مقتضی ایفاد می گردد.
شایان ذکر می داند وفق بند (4) از مصوبات چهل و نهمین جلسه مورخ 1399/09/29« ستاد ملی مدیریت بیماری کرونا » ابلاغی طی نامه شماره 109189 مورخ 1399/09/29 رئیس محترم دفتر رئیس جمهور کـه مقرر می دارد ؛ «مهلت اجرای تبصره 1 ماده (21) مکرر الحاقی بـه قانون صدور چک در مورد تسویه چک ها از طریق سامانه تسویه و پرداخت چکاوک » بـه دلیل لزوم آموزش و فرهنگ سازی و کاهش مراجعه مردم بـه شعب بانک ها تا پایان سال جاری بـه تعویق می افتد.»
بندهای (4)، (7) و (18) بخشنامه صدرالاشاره (بخشنامه شماره 99/298196 مورخ 1399/09/19) بـه شرح ذیل اصلاح می گردد:
1 ـ الزام درج تاریخ اعتبار بر روی چک کـه بـه موجب بند (4) بخشنامه فوق الاشاره مقرر بود در مورد دسته چک های اعطایی بـه اشخاص از تاریخ 1399/10/20 بـه مورد اجرا گذارده شود، تا پایان سال جاری و ابلاغ مجدد مراتب از سوی بانک مرکزی بـه تعویق می افتد.
2 ـ الزام مقرر در بند (7) بخشنامه فوق الاشاره مبنی بر ممنوعیت پذیرش و کارسازی برگه چک های مربوط بـه دسته چک های ارایه شده بـه مشتریان پس از تاریخ 1399/10/20 کـه در وجه حامل صادر شده اند، تا پایان سال جاری و ابلاغ مجدد مراتب از سوی بانک مرکزی بـه تعویق می افتد. لذا صدور چک در وجه حامل و ظهرنویسی آن جهت انتقال تا اطلاع ثانوی طبق روال سابق خواهد بود.
3 ـ بـه منظور آموزش و فرهنگ سازی، ثبت صدور و انتقال چک در سامانه صیاد از تاریخ 1399/10/20 برای صادرکنندگان چک و دارندگان چک کـه قصد انتقال چک بـه دیگران را دارند بـه صورت اختیاری میسر می گردد. اجرای این مهم تا اطلاع ثانوی برای اشخاص اختیاری بوده و الزامی در این خصوص وجود ندارد. علاوه بر مراتب مذکور، خاطرنشان می سازد وفق دستورالعمل اجرایی ماده (6) اصلاحی قانون صدور چک بـه شرح پیوست، در مورد دسته چک های جدید کـه مقرر است از ابتدای سال آتی در طرح، قطع و رنگ جدید در اختیار اشخاص قرار گیرد، مراتب ذیل لازم الاجرا می باشد:
لزوم درج تاریخ انقضای اعتبار چک و عبارت « حداکثر تاریخ زمانی معتبر قابل درج:... » بر روی برگ چک؛
لزوم درج عبارت «کارسازی این چک منوط بـه ثبت صدور، دریافت و انتقال آن در سامانه صیاد است» بر روی برگ چک؛
لزوم ثبت علت صدور چک در قسمت « بابت » در سامانه صیاد حسب مورد در زمان صدور یا انتقال چک برای چک های صادره با مبالغ بیش از یک میلیارد ریال برای اشخاص حقیقی دارای حساب جاری غیرتجاری و بیش از ده میلیارد ریال برای اشخاص حقیقی و حقوقی دارای حساب تجاری؛
لزوم تعیین سقف مجاز صدور چک برای اشخاص اعم از اشخاص حقیقی دارای حساب جاری غیرتجاری، اشخاص حقیقی دارای حساب جاری تجاری و اشخاص حقوقی، بر اساس شیوه نامه ای کـه پس از تصویب در شورای محترم پول و اعتبار بـه شبکه بانکی کشور ابلاغ می گردد و توسط سامانه صیاد محاسبه خواهد شد. نکته حائز اهمیت آن که؛ تا قبل از ابلاغ شیوه نامه یاد شده، بانک باید صرفاً رتبه اعتباری و یا امتیاز اعتباری متقاضی دسته چک را در زمان اعطای دسته چک بـه وی اعلام دارد.
در پایان ضمن تأکید بر این موضوع کـه سایر مفاد بخشنامه شماره 99/29/196 مورخ 1399/09/19 کماکان بـه قوت خود باقی بوده و لازم الاجرا می باشد و همچنین اعلام این کـه تا پایان سال جاری، ظاهر و مندرجات برگه های چک تغییری نخواهند داشت، خواهشمند است دستور فرمایند مراتب بـه قید تسریع و با لحاظ مفاد بخشنامه شماره 96/149153 مورخ 1396/05/16 بـه تمامی واحدهای ذی ربط آن بانک /مؤسسه اعتباری غیر بانکی ابلاغ شده و بر حسن اجرای آن نظارت دقیق بـه عمل آید.
مدیریت کل مقررات، مجوزهای بانکی و مبارزه با پولشویی - اداره مطالعات و مقررات بانکی
بیشتر بخوانید:
مجموعه مقررات مرتبط با دستورالعمل ماده 6 قانون صدور چک 1355
نظریات مشورتی مرتبط با موضوعات قانون صدور چک
آرای وحدت رویه قضایی مرتبط با موضوعات قانون صدور چک
آرای دیوان عدالت اداری مرتبط با موضوعات قانون صدور چک
دستورالعمل اجرایی ماده (۶) اصلاحی قانون صدور چک مصوب سال ۱۳۹۷
با استناد بـه ماده (۶) اصلاحی قانون صدور چک (مصوب سال ۱۳۹۷)، دستورالعمل اجرایی ماده قانونی مذکور کــه از این پس بـه اختصار «دستورالعمل» نامیده می شود، بـه شرح زیر تدوین می گردد.
فصل اول ـ تعاریف
ماده ۱ ـ در این دستورالعمل عناوین زیر بـه جای عبارات مربوط بـه کار می رود. سایر عناوینی کــه در این دستورالعمل تعریف نگردیده است، تابع مفاد دستورالعمل حساب جاری مصوب یکهزار و دویست و چهل و هشتمین جلسه مورخ ۱/۳/۱۳۹۷ شورای پول و اعتبار می باشد:
۱ ـ ۱ ـ قانون: «قانون صدور چک» مصوب سال ۱۳۵۵ با اصلاحات و الحاقات بعدی آن؛
۱ ـ ۲ ـ حساب جاری تجاری: حسابی کــه بـه منظور انجام فعالیت های تجاری افتتاح شده و با دریافت اطلاعات اقتصادی متقاضی، بـه کد اقتصادی وی متصل می گردد؛
۱ ـ ۳ ـ حساب جاری غیرتجاری؛ حسابی کــه با هدف انجام فعالیت های غیرتجاری افتتاح می گردد؛
۱ ـ ۴ ـ سقف اعتبار مجاز: حداکثر مبلغ در کل شبکه بانکی کــه هر شخص مجاز است طی مدت یک سال از تاریخ صدور دسته چک/ تاریخ بـه روز رسانی سقف اعتبار، نسبت بـه صدور چک از محل حساب جاری خود اقدام کند.
۱ ـ ۵ ـ شرکت اعتبار سنجی: شرکت موضوع آیین نامه نظام سنجش اعتبار مصوب جلسه مورخ ۲۹/۳/۱۳۹۸ هیأت محترم وزیران؛
۱ ـ ۶ ـ گزارش اعتباری: گزارش موضوع آیین نامه نظام سنجش اعتبار مصوب جلسه مورخ ۲۹/۳/۱۳۹۸ هیأت محترم وزیران؛
۱ ـ ۷ ـ مؤسسه رتبه بندی اعتباری: اشخاص موضوع بند (۲۱) ماده (۱) قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران مصوب ۱۳۸۴ کــه با مجوز سازمان بورس و اوراق بهادار تشکیل می شوند و بـه رتبه بندی اعتباری اشخاص، اوراق بهادار یا سایر تعهدات خاص اشخاص می پردازند.
۱ ـ ۸ ـ رتبه اعتباری: شاخصی کــه توسط شرکت های رتبه بندی اعتباری تعیین می شود و بیانگر احتمال ایفای بـه موقع تعهدات اشخاص یا احتمال ایفای بـه موقع تعهدات ناشی از انتشار اوراق بهادار و یا تعهد مالی خاص دیگر در موعد مقرر است کــه از طریق بررسی نظام مند توانایی ها و تمایل متعهد یا متعهدین بـه ایفای تعهدات صورت می گیرد.
۱ ـ ۹ ـ امتیاز اعتباری: شاخص کمی موضوع آیین نامه نظام سنجش اعتبار مصوب جلسه مورخ 1398/03/29 هیأت محترم وزیران کــه بیانگر احتمال عدم بازپرداخت بـه موقع توسط اشخاص است.
۱۰ ـ ۱ ـ اطلاعات هویتی: برای شخص حقیقی، نام و نام خانوادگی و شماره ملی و برای شخص حقوقی، نام ثبت شده در مراجع ثبتی و شناسه ملی و برای اتباع خارجی نام، نام خانوادگی و شماره اختصاصی/ شماره فراگیر اتباع خارجی می باشد.
۱ ـ ۱۱ ـ سامانه صیاد: سامانه صدور یکپارچه الکترونیکی دسته چک و ثبت نقل و انتقال چک نزد بانک مرکزی؛
بیشتر بخوانید:
مجموعه مقررات مرتبط با دستورالعمل ماده 6 قانون صدور چک 1355
نظریات مشورتی مرتبط با موضوعات قانون صدور چک
آرای وحدت رویه قضایی مرتبط با موضوعات قانون صدور چک
آرای دیوان عدالت اداری مرتبط با موضوعات قانون صدور چک
فصل دوم: مندرجات برگه چک و شرایط اعطای دسته چک بـه مشتری
ماده ۲ ـ بانک مرکزی مکلف است برای ارائه دسته چک بـه مشتریان خود، صرفاً از طریق سامانه «صیاد» اقدام نماید.
ماده ۳ ـ قید اقلام اطلاعاتی زیر مطابق مندرجات سامانه صیاد بر روی هر برگه چک تخصیص یافته بـه مشتری الزامی می باشد:
۱ ـ ۳ ـ کلمه «چک»؛
۲ ـ ۳ ـ شناسه صیادی یکتا برای هر برگه چک؛
۳ ـ ۳ ـ اطلاعات هویتی صاحب یا صاحبان حساب؛
۳ ـ ۴ ـ شناسه حساب بانکی ایران (شبا) حساب؛
۳ ـ ۵ ـ تاریخ انقضای اعتبار چک و درج عبارت «حداکثر تاریخ زمانی معتبر قابل درج»؛
۳ ـ ۶ ـ نام و شناسه اختصاصی شعبه بانک صادرکننده دسته چک؛
۳ ـ ۷ ـ درج عبارت «کارسازی این چک منوط بـه ثبت صدور، دریافت و انتقال آن در سامانه صیاد است.»
ماده ۴ ـ درج مندرجات و مشخصات زیر بر روی چک و در سامانه صیاد حسب مورد در زمان صدور چک یا ثبت انتقال آن الزامی می باشد:
۱ ـ ۴ ـ اطلاعات هویتی شخص حقیقی یا حقوقی کــه چک در وجه وی صادر و یا بـه وی منتقل می گردد.
۲ ـ ۴ ـ تاریخ؛
۳ ـ ۴ ـ مبلغ؛
۴ ـ ۴ ـ امضاء صادرکننده توأم با قید نام و نام خانوادگی امضاء کننده و سمت وی
۵ ـ ۴ ـ درج علت صدور چک در قسمت «بابت» برای چک های صادره با مبالغ بیش از یک میلیارد ریال برای اشخاص حقیقی دارای حساب جاری غیرتجاری و بیش از ده میلیارد ریال برای اشخاص حقیقی و حقوقی دارای حساب جاری تجاری؛
تبصره ـ مبالغ مذکور در بند (۵) این ماده در مواقع مقتضی توسط بانک مرکزی بـه روزرسانی می گردد.
ماده ۵ ـ حداکثر تاریخ زمانی معتبر قابل درج بر روی چک های صادره از دسته چک هایی کــه بـه موجب این دستورالعمل بـه مشتریان ارایه می گردد، سه سال از تاریخ دریافت آن توسط متقاضی می باشد.
ماده ۶ ـ اعطای دسته چک بـه مشتریان زیر ممنوع است:
۶ ـ ۱ ـ اشخاص ورشکسته؛
۶ ـ ۲ ـ اشخاص معسر از پرداخت محکوم به؛
۶ ـ ۳ ـ اشخاص دارای چک برگشتی رفع سوء اثر نشده؛
۶ ـ ۴ ـ وکیل/ نماینده صادرکننده (امضاء کننده) چک برگشتی (رفع سوء اثر نشده) از طرف اشخاص صاحب حساب در چهارچوب قانون؛
۶ ـ ۵ ـ اشخاصی کــه بنا بـه رأی قطعی مراجع قضایی حسب مفاد قوانین مربوط از جمله موارد مقرر در قانون، بـه محرومیت از داشتن چک محکوم شده اند؛
۶ ـ ۶ ـ اشخاصی کــه حساب جاری آن ها بـه دلایل قانونی یا حسب تصمیم مرجع قضایی مسدود گردیده و برداشت از آن ممنوع است؛ بـه استثنای مواردی کــه صرفاً بخشی از موجودی حساب جاری مشتری مسدود شده و برداشت مابقی موجودی حساب جاری وی امکان پذیر است؛
۶ ـ ۷ ـ اشخاص ورشکسته، معسر از پردخت محکوم بـه یا دارای چک برگشتی رفع سوء اثر نشده کــه بـه وکالت یا نمایندگی از طرف صاحب حساب اعم از شخص حقیقی یا حقوقی اقدام بـه اخذ دسته‌چک می‌کنند؛
۶ ـ ۸ ـ شخصی کــه کمتر از ۴/۵ از مجموع تعداد برگه های آخرین دسته چک اعطایی بـه وی، بـه بانک ارائه و یا در سامانه صیاد ثبت شده باشد.
تبصره ـ موارد مندرج در ردیف های (۶ ـ ۱)، (۶ ـ ۲)، (۶ ـ ۵) و (۶ ـ ۶) پس از فراهم شدن امکان دسترسی برخط بانک مرکزی بـه “سامانه سجل محکومیت های مالی” توسط قوه قضاییه موضوع تبصره (۱) ماده (۲۱) قانون، اجرایی می شود.
فصل سوم: محاسبه سقف اعتبار متقاضیان دسته چک
ماده ۷ ـ سقف اعتبار مجاز متقاضی دسته چک اعم از اشخاص حقیقی دارای حساب جاری غیرتجاری، اشخاص حقیقی دارای حساب جاری تجاری و اشخاص حقوقی، حسب مورد با توجه بـه انفرادی یا مشترک بودن حساب و نیز متناسب با نتایج گزارش اعتباری و امتیاز اعتباری دریافتی از شرکت های اعتبار سنجی و یا گزارش رتبه بندی دریافتی از مؤسسات رتبه بندی اعتباری، توسط سامانه صیاد بر اساس شیوه نامه ای کــه توسط بانک مرکزی تدوین و بـه تصویب شورای پول و اعتبار می رسد، محاسبه خواهد شد. تا قبل از ابلاغ شیوه نامه یاد شده صرفاً رتبه اعتباری و یا امتیاز اعتباری مذکور بـه وی اعلام می گردد.
بیشتر بخوانید:
مجموعه مقررات مرتبط با دستورالعمل ماده 6 قانون صدور چک 1355
نظریات مشورتی مرتبط با موضوعات قانون صدور چک
آرای وحدت رویه قضایی مرتبط با موضوعات قانون صدور چک
آرای دیوان عدالت اداری مرتبط با موضوعات قانون صدور چک
فصل چهارم: سایر الزامات اجرایی
ماده ۸ ـ صدور چک در وجه حامل و پشت نویسی چک های صادره از دسته چک هایی کــه بعد از تاریخ اعلامی از سوی بانک مرکزی بـه مشتریان اعطا می گردد، ممنوع است. از تاریخی کــه بانک مرکزی اعلام می نماید، ثبت صدور و انتقال چک در سامانه صیاد حسب مورد توسط صادرکننده یا انتقال دهنده جایگزین پشت نویسی چک بوده و مستلزم تأیید گیرنده چک در سامانه صیاد از طریق ابزارهای مجاز بانکی و پرداخت می باشد. در صورت عدم ثبت مشخصات چک صادره در زمان صدور یا انتقال در سامانه صیاد، چک صادره مشمول احکام قانون نبوده و بانک مکلف است از پرداخت وجه آن خودداری نماید.
«دستورالعمل اجرایی ماده (۶) اصلاحی قانون صدور چک، مصوب سال ۱۳۹۷» مشتمل بر (۸) ماده و (۲) تبصره در یکهزار و سیصد و ششمین جلسه مورخ ۲۵/۹/۱۳۹۹ شورای پول و اعتبار بـه تصویب رسید.