رای 2005 مورخ 1403/10/11 هیات عمومی دیوان عدالت اداری

رای 2005 مورخ 1403/10/11 هیات عمومی دیوان عدالت اداری : اجاره خودرو رابطه شغلی بین راننده و دستگاه اجرایی ایجاد نمی کند تا به تبدیل وضعیت استخدامی راننده پرداخته شود.

تاریخ دادنامه: 11/10/1403

شماره دادنامه: 140331390002432005

شماره پرونده: 0206729، 0302282، 0301929، 0300052، 0301284، 0302092، 0301032، 0302007، 0301031، 0301718، 0300801، 0302009، 0301279، 0300829، 0301913، 0301981، 0301578

مرجع رسیدگی: هیأت عمومی دیوان عدالت اداری 

اعلام کننده تعارض: شرکت سهامی آب منطقه ای خراسان رضوی و سایرین 

موضوع: اعلام تعارض در آرای صادر شده از سوی شعب دیوان عدالت اداری 

در رابطه با موضوع الزام به تبدیل وضعیت استخدامی رانندگان استیجاری به رسمی قطعی ایثارگران، که با شرکت های پیمانکاری طرف قرارداد دستگاه های دولتی دارای قرارداد می باشند، (به استناد بند (د) تبصره20 قانون بودجه سال 1400 و بند (و) تبصره20 قانون بودجه سال 1401)، شعب دیوان عدالت اداری آرای متعارض صادر کرده اند. 

مفاد آرای موضوع تعارض به قرار زیر است:

الف: 1 ـ شعبه 28 بدوی دیوان عدالت اداری در رسیدگی به دادخواست 1 ـ آقای .... به خواسته تبدیل وضعیت استخدامی از شرکتی (قراردادی) به رسمی به موجب دادنامه های شماره 80 مورخ 1401/06/14 و 2278 مورخ 1401/06/20 به شرح زیر به رد شکایت رأی صادر کرده است:

" با توجه به بررسی اوراق و محتویات پرونده و لایحه جوابیه نظر به این که بند (د) تبصره20 قانون بودجه سال 1400 کشور نحوه و وضعیت استخدام و اشتغال افراد مشمول را تصریح و صراحتاً احصاء نموده است و خارج از موارد احصاء شده مشمول قانون پیش گفته نمی باشد و با عنایت به این که شاکی دلیل و مدرکی که احراز گردد وضعیت وی منطبق با مقررات قانون و موارد احصاء شده در قانون مذکور باشد ارائه ننموده است و از طرفی سازمان طرف شکایت نیز وضعیت وی را منصرف از قانون استنادی اعلام داشته است و بر این اساس تخلفی از مقررات و عملکرد طرف شکایت مشهود نمی باشد. بنابراین شکایت مطروحه غیرموجه تشخیص و مستنداً به ماده 10 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری حکم به رد آن صادر و اعلام می گردد. رأی صادره ظرف 20 روز پس از ابلاغ قابل اعتراض در شعب تجدیدنظر دیوان عدالت اداری می باشد."

آراء مذکور به موجب دادنامه های شماره 9973 مورخ 1401/09/12 و 9811 مورخ 1401/09/16 صادره از شعبه 25 تجدیدنظر دیوان عدالت اداری مورد تأیید قرار گرفت.

2 ـ از طرفی شعبه 30 بدوی دیوان عدالت اداری در رسیدگی به دادخواست آقای مسعود قاضی زاده بایگانی به خواسته الزام به تبدیل وضعیت استخدامی از شرکتی به رسمی مطابق بند (د) تبصره20 قانون بودجه سال 1400 و دستورالعمل نحوه اجرای بند (د) تبصره20 قانون بودجه مذکور به موجب دادنامه شماره 14013139000838102 مورخ 14/4/1401 به شرح زیر به ورود شکایت رأی صادر کرده است:

"در خصوص شکایت شاکی فوق الذکر به طرفیت خواندگان فوق الذکر به خواسته فوق الاشعار این شعبه با بررسی محتویات پرونده، ملاحظه شکایت شاکی و دلائل و مستندات ارائه شده از ناحیه ایشان، بند (د) تبصره20 قانون بودجه کل کشور سال 1400 که حکم و مفاد آن براساس بند (د) تبصره20 قانون بودجه سال 1401 تمدید گردیده است مقرر کرده است «در راستای اجرای بند (ذ) ماده (۸۷) قانون برنامه ششم توسعه، دستگاه های مشمول ماده (۲) قانون جامع خدمات رسانی به ایثارگران مكلفند، نسبت به استخدام و نیز تبدیل وضعیت استخدامی كلیه مشمولان ماده (۲۱) قانون جامع خدمات رسانی به ایثارگران كه با عناوین مختلف در دستگاه های موضوع قانون مذكور شاغل هستند و رابطه شغلی آنها به صورت پیمانی، قرارداد انجام كار معین یا شركتی می باشد و یا از محل اعتبارات جاری و تبصره ماده (۳۲) و ماده (۱۷) قانون مدیریت خدمات كشوری و اعتبارات طرح های عمرانی و یا سایر عناوین از جمله حاكمیتی و تصدی گری موضوع بندهای (الف) و (ب) ماده (۴۵) قانون مدیریت خدمات كشوری خدمت نموده و یا می نمایند با طی مراحل گزینش با رعایت تبصره (۲) بند (و) ماده (۴۴) قانون برنامه پنجساله پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران مصوب 1389 به صورت استخدام رسمی اقدام نمایند. بنابراین با توجه به تبصره مذکور خواسته شاکی را موجه تشخیص و مستنداً به مواد 10 و 11 و 65 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری حکم به ورود شکایت شاکی با رعایت شرایط مقرر در تبصره مذکور و دستورالعمل سازمان اداری و استخدامی کشور صادر و اعلام می نماید. رأی صادره ظرف مهلت بیست روز قابل اعتراض در محاکم تجدید نظر دیوان عدالت اداری می باشد."

در اثر تجدیدنظر خواهی از رأی مذکور، شعبه 23 تجدیدنظر دیوان عدالت اداری، رأی شعبه بدوی را به موجب دادنامه شماره 9771 مورخ 1401/08/02 نقض نموده و به شرح زیر به رد شکایت رأی صادر کرده است:

" با بررسی اوراق و محتویات پرونده نظر به این که به موجب بند (و) تبصره20 قانون بودجه سال 1401 کل کشور و بند (د) تبصره20 قانون بودجه سال 1400 کل کشور در اجرای بند (ذ) ماده 87 قانون برنامه ششم توسعه دستگاه های مشمول ماده 2 قانون جامع خدمات رسانی به ایثارگران مکلف به تبدیل وضعیت کلیه مشمولان ماده 21 قانون مذکور شده اند با توجه به این که حسب قرار دادهای پیوست دادخواست شاکی رابطه استخدامی اعم از پیمانی، قراردادی، شرکتی و یا سایر عناوین با دستگاه طرف شکایت نداشته است و صرفاً یک دستگاه خودرو به موجب عقد اجاره به پیمانکار دستگاه اجاره داده است و آن چه در این قرارداد موضوعیت داشته است منافع مورد اجاره یعنی خودرو است و تأمین نیروی انسانی برای فعالیت های دستگاه اجرایی منظور نبوده است بنابراین تجدید نظر خواهی مقرون به صحت تشخیص و مستنداً به ماده 71 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری ضمن نقض دادنامه مورد اعتراض حکم به رد شکایت شاکی صادر و اعلام می شود. رأی صادره قطعی است."

ب: 1 ـ از سوی دیگر شعبه 28 بدوی دیوان عدالت اداری در رسیدگی به دادخواست آقایان ...... به خواسته تبدیل وضعیت استخدامی از شرکتی به رسمی به موجب دادنامه های شماره 6269 مورخ 1401/08/21، 6092 مورخ 402/02/20 و 6758 مورخ 1402/08/10 به شرح دادنامه های پیش گفته صادره از شعبه 28 دیوان عدالت اداری به رد شکایت رأی صادر کرده است.

در اثر تجدیدنظر خواهی از آراء مذکور، شعبه 29 تجدیدنظر دیوان عدالت اداری به موجب دادنامه های شماره 9519 مورخ 1402/02/24 و 4802 مورخ 1403/06/13 و شعبه 30 تجدیدنظر دیوان عدالت اداری به موجب دادنامه شماره 6067 مورخ 1403/04/23 آراء شعبه بدوی را نقض کرده اند و به شرح زیر به ورود شکایت رأی صادر کرده اند:

" در خصوص تجدیدنظرخواهی به عمل آمده که به موجب آن نسبت به خواسته تجدیدنظرخواه مبنی بر الزام به تبدیل وضعیت از شرکتی به رسمی قطعی حکم به رد شکایت صادر شده است، نظر به این که تجدیدنظرخواه دارای قرارداد پیمانکاری با شرکت مهندسین مشاور مهاب ثامن که طرف قرارداد شرکت آب منطقه ای خراسان رضوی است، می باشد و از طرفی نیز فرزند جانباز پنج درصد است؛ ضمن این که خود وی راننده خودرویی است که در اختیار آن شرکت قرار داده است. لذا شرایط تبدیل وضعیت از شرکتی به رسمی قطعی را دارا می باشد. با پذیرش تجدید نظر خواهی به استناد ماده 71 قانون دیوان عدالت اداری و بند (د) تبصره20 قانون بودجه سال 1400 و بند (و) تبصره20 قانون بودجه سال 1401 و بند (ذ) ماده 87 قانون برنامه ششم توسعه ضمن نقض دادنامه تجدید نظر خواسته حکم به ورود شکایت تجدید نظر خواه صادر و اعلام می شود. این رأی قطعی است."

2 ـ از طرفی شعبه 40 بدوی دیوان عدالت اداری در رسیدگی به دادخواست آقای مهدی حقدادی به خواسته الزام به تبدیل وضعیت استخدامی فرزندان ایثارگران و جانبازان به موجب دادنامه شماره 4538 مورخ 1401/02/04 به شرح زیر به ورود شکایت رأی صادر کرده است:

"با عنایت به اوراق و محتویات پرونده نظر به این که براساس حکم مقرر در بند (د) تبصره20 قانون بودجه سال 1400 در راستای اجرای بند (ذ) ماده 87 قانون برنامه ششم توسعه دستگاه های مشمول ماده 2 قانون جامع خدمات رسانی به ایثارگران مکلفند نسبت به استخدام و نیز تبدیل وضعیت استخدامی کلیه مشمولین ماده 21 قانون جامع خدمات رسانی به ایثارگران که با عناوین مختلف در دستگاه های موضوع قانون مذکور شاغل هستند و رابطه شغلی آنها به صورت پیمانی، قرارداد انجام کار معین یا شرکتی می باشند و یا از محل اعتبارات جاری و تبصره ماده 32 و ماده 17 قانون مدیریت خدمات کشوری و اعتبارات طرح های عمرانی و یا سایر عناوین از جمله حاکمیتی و تصدی گری موضوع بندهای (الف) و (ب) ماده 45 قانون مدیریت خدمات کشوری خدمت نموده و یا می نمایند، با طی مراحل گزینش با رعایت تبصره2 بند «و» ماده 44 قانون برنامه پنجم توسعه به صورت استخدام رسمی اقدام نمایند، با توجه به این که در مانحن فیه حسب مستندات ابرازی شاکی فرزند ایثارگر بوده و به صورت نیروی شرکتی در دستگاه طرف شکایت اشتغال داشته و این امر حکایت از آن دارد که دستگاه طرف شکایت به خدمت نامبرده نیاز داشته، لذا خواسته وی از جمله حقوق مکتسبه قانونی مشارالیه محسوب می گردد و طرف های شکایت دلیل و مدرکی برخلاف ادعای نامبرده ارائه و مدلل ننموده است. بنابراین شکایت مطروحه را وارد تشخیص و مستنداً به مواد 10 و 65 از قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری حکم به ورود شکایت نامبرده و الزام خواندگان به تبدیل وضعیت استخدامی وی به رسمی قطعی صادر و اعلام می گردد. رأی صادره ظرف مهلت 20 روز پس از ابلاغ قابل تجدید نظر خواهی در شعب تجدید نظر دیوان عدالت اداری است." 

رأی مذکور به موجب دادنامه شماره 140131390001187290 مورخ 26/5/1401 صادره از شعبه 23 تجدیدنظر دیوان عدالت اداری مورد تأیید قرار گرفت. 

با احراز تعارض آرا توسط رئیس دیوان عدالت اداری، پرونده در دستورکار جلسه هیأت عمومی قرار گرفت.

هیأت عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ 11/10/1403 با حضور رئیس و معاونین دیوان عدالت اداری و رؤسا و مستشاران شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رأی مبادرت کرده است.

بیشتر بخوانید:

الف. تعارض در آراء محرز است. 

ب. اولاً دستگاه های اجرایی به لحاظ نیاز خود به تأمین خودرو، به صورت مستقیم یا از طریق شرکت واسطه اقدام به اجاره آن می کنند و در واقع موضوع قراردادهای مذکور تأمین خودرو است و نه نیروی انسانی و در نتیجه اجاره خودرو هیچ گونه رابطه شغلی اعم از پیمانی، قراردادی، شرکتی و یا سایر عناوین بین راننده و دستگاه اجرایی ایجاد نمی کند و وضعیت رانندگان خودروهای استیجاری اصولاً منصرف از عناوین جذب و به کارگیری نیروی انسانی در دستگاه های اجرایی است. ثانیاً حکم مقرر در بند (د) تبصره20 قانون بودجه سال 1400 کل کشور ناظر به نیروهایی است که در دستگاه اجرایی شاغل بوده اند و منصرف از رانندگان خودروهای استیجاری است و حکم ماده 21 قانون جامع خدمات رسانی به ایثارگران نیز در مورد تأمین نیروهایی است که براساس مجوزهای مربوط به کار گرفته شده اند و در قراردادهای اجاره خودرو اصولاً مجوزی برای به کارگیری راننده خودرو اخذ نمی شود. با توجه به مراتب، نظر به این که درخصوص رانندگان خودروهای استیجاری شرط وجود رابطه شغلی بین راننده و دستگاه اجرایی برای تبدیل وضعیت احراز نمی شود و عدم احراز شرط مذکور مانع از شمول حکم مقرر در بند (د) تبصره20 قانون بودجه سال 1400 کل کشور بر این افراد است، بنابراین تبدیل وضعیت استخدامی افراد مزبور براساس بند قانونی یادشده فاقد وجاهت قانونی است و آراء صادره بر رد شکایت به شرح مندرج در گردشکار صحیح و منطبق با موازین قانونی است. این رأی براساس ماده 89 قانون دیوان عدالت اداری اصلاحی مصوب 1402/02/10 برای شعب دیوان و مراجع اداری و همچنین برای هیأت های تخصصی و هیأت عمومی در مورد رسیدگی به ابطال مصوبات موضوع بند 1 ماده 12 این قانون در ارتباط با آن موضوع لازم الاتباع است.

رئیس هیأت عمومی دیوان عدالت اداری ـ احمدرضا عابدی