آیین نامه اموال فرهنگی، هنری و تاریخی نهادهای عمومی و دولتی مصوب 1381/12/07
آیین نامه اموال فرهنگی، هنری و تاریخی نهادهای عمومی و دولتی مستند به ماده 122 قانون محاسبات مصوب 1381/12/07 هیات وزیران
شناسنامه آیین نامه اموال فرهنگی، هنری و تاریخی نهادهای عمومی و دولتی:
شماره روزنامه رسمی: 16911
تاریخ روزنامه رسمی: 1381/12/26
مرجع تصویب: هیات وزیران
تاریخ تصویب: 1381/12/07
بیشتر بخوانید:
مجموعه مقررات مرتبط با آیین نامه اموال فرهنگی، هنری و تاریخی نهادهای عمومی و دولتی (محاسبات عمومی)
مجموعه موضوعی آرای دیوان عدالت اداری
مجموعه موضوعی آرای وحدت رویه قضائی
مقررات مرجع:
ماده 122 قانون محاسبات عمومی مصوب 1366: آئین نامه مربوط بـه نحوه اجرای فصل پنجم این قانون و چگونگی رسیدگی و نظارت و تمرکز حساب اموال منقول و غیر منقول دولت از طرف وزارت امور اقتصادی و دارایی تهیه و بـه تصویب هیات وزیران خواهد رسید.
متن آیین نامه اموال فرهنگی، هنری و تاریخی نهادهای عمومی و دولتی:
هیأت وزیران در جلسه مورخ 1381/12/07 بنا بـه پیشنهاد شماره 1/1/ـ5461 مورخ 1380/06/11 سازمان میراث فرهنگی کشور و در اجرای بند 9 بخش فرهنگ، هنر و تربیت بدنی راهکار های اجرایی حوزه های بخشی قانون برنامه سوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران، موضوع تصویب نامه شماره 49454/ت23269هـ مورخ 1379/11/03 و بـه استناد ماده 122 قانون محاسبات عمومی کشور مصوب 1366، آیین نامه اموال فرهنگی، هنری و تاریخی نهاد های عمومی و دولتی را بـه شرح زیر تصویب نمود:
ماده 1 ـ اموال فرهنگی ـ تاریخی و هنری بـه اموالی گفته می شود کـه از نظر علمی، تاریخی، فرهنگی، باستان شناسی، دیرین شناسی و هنری حائز اهمیت بوده و بیش از یکصد سال از تاریخ ساخت یا ایجاد آن گذشته باشد و بـه یکی از انواع زیر تعلق داشته باشد:
الف ـ اموال فرهنگی ـ تاریخی: بـه اموالی اطلاق می شود کـه نشانگر تحول حیات و هویت فرهنگی ـ تاریخی انسان یا وقوع و‌قایع تاریخی در ادو‌ار یا دو‌ره هایی خاص باشد و بـه نحوی از انحاﺀ، گوشه ای از حرکت تاریخی ـ فرهنگی انسان را در مقیاس ملی یا منطقه ای یا بین المللی نشان دهد یا نشانگر ظهور، حیات و انقراض تمدن های تاریخی بوده و از محوطه های باستانی و‌اقع در خشکی یا بستر دریا ها، در اثر حفاری علمی یا علل دیگر کشف شود.
تبصره ـ آثار دیرین شناسی، شامل مجموعه ها و نمونه های نادر جانور شناسی، گیاه شناسی، معدن شناسی، انسان شناسی، بقایای نباتی و جانوری ماقبل تاریخ و ترکیبات نادر زمین شناسی در حکم اموال فرهنگی تاریخی محسوب می شود.
ب ـ اموال تاریخی: این اموال نشانگر وقوع و‌قایع تاریخی، تاریخ علوم و فنون، تاریخ نظامی و اجتماعی و همچنین زندگی رهبران و مشاهیر تاریخی، علمی، مذهبی، فرهنگی و هنری می باشد.
ج ـ اموال فرهنگی: بـه اموال منقولی اطلاق می شود کـه نشانگر و‌جوه مختلف زندگی انسان در دو‌ره متا‌خر تاریخی بوده و پژوهش در آنها موجب بازشناسی صورت تاریخی ـ فرهنگی زندگی جوامع انسانی می شود، از قبیل آثار مردم نگاری، مردم شناسی، فرهنگ و هنر بومی، آرشیو های صدا و تصویر و تمبر و امثال آن.
د ـ اموال هنری: بـه کلیه آثار هنری در رشته های مختلف هنر های تجسمی اعم از هنر های سنتی و بومی یا معاصر، ایرانی یا غیر ایرانی، گفته می شود کـه ساخته مشاهیر هنرمندان رشته های مختلف هنری بوده یا در تاریخ هنر، جزﺀ آثار شاخص هنری محسوب شوند یا نشانگر آغاز یا او‌ج سبک یا مکتب یا دو‌ره هنری مشخص باشند.
هـ ـ اموال مطالعاتی: قطعه ای از یک اثر فرهنگی ـ تاریخی یا هنری است کـه فاقد نقش کامل، خط و حیثیت مستقل فرهنگی بوده یا فاقد ارزش حفاظتی باشد و صرفا از نظر تشخیص دو‌ره تاریخی، جنس و ترکیب عناصر آن ارزش مطالعاتی داشته باشد.
و ـ اموال تقلبی و یا جعلی: بـه اموالی گفته می شود کـه با سوﺀ نیت از رو‌ی یک اثر تاریخی ـ فرهنگی و هنری خاص تقلید یا با استفاده از نقوش، خطوط و اشکال فرهنگی ـ تاریخی در دو‌ره معاصر ساخته شده است.
تبصره 1 ـ تعیین تکلیف اموال مطالعاتی، تقلبی و جعلی از نظر امحاﺀ، نگهداری یا و‌اگذاری بلاعوض و فرو‌ش اموال مطالعاتی بر عهده بالاترین مقام دستگاه اجرایی خواهد بود.
تبصره 2 ـ آثار متعلق بـه مشاهیر تاریخی ـ فرهنگی و هنری و همچنین آثار نشانگر رو‌یداد های مهم تاریخی معاصر و همچنین آن دسته از آثار فرهنگی و هنری معاصر کـه برابر دستورالعمل موضوع این آیین نامه درجه یک یا درجه دو تشخیص داده شود، صرف نظر از قدمت آن، مشمول مقررات این آیین نامه خواهد بود.
ماده 2 ـ مجموعه اموال فرهنگی ـ تاریخی یا هنری بـه اموالی اطلاق می شود کـه علاوه بر ارزش فرهنگی ـ تاریخی و هنری هر یک از آثار تشکیل دهنده آن، اجتماع آنها هویتی مستقل ایجاد و ارزش و حیثیتی مضاعف بـه وجود آورد.
ماده 3 ـ کلیه اموال فرهنگی ـ تاریخی و هنری دولتی کـه در اختیار وزارتخانه ها و سازمان ها و موسسات دولتی و عمومی غیردولتی و دستگاه ها و موسسات آموزش عالی و پژوهشی است، بر اساس فرم ها و دفاتر مندرج در این آیین نامه توسط دستگاه دارنده ثبت یک نسخه از آنها بـه سازمان میراث فرهنگی کشور و وزارت امور اقتصادی و دارایی ارسال خواهد شد. عدم انجام مفاد این ماده، موجب پیگرد قانونی خواهد بود.
تبصره 1 ـ اموال فرهنگی ـ تاریخی حاصل از حفاری های علمی باستان شناسی حداکثر یک ماه بعد از پایان فصل حفاری، بـه واحد اداری ذیربط تحویل و مفاد این آیین نامه در مورد آنها اعمال خواهد شد.
تبصره 2 ـ در مورد اموالی کـه بـه حکم مراجع ذیصلاح و تا صدور رای قطعی توقیف می شوند، بر اساس بند 9 ماده 3 قانون اساسنامه سازمان میراث فرهنگی کشور و آیین نامه اجرایی آن اقدام خواهد شد.
تبصره 3 ـ اموال فرهنگی ـ تاریخی و هنری در اختیار شرکت های دولتی، نهاد های عمومی غیردولتی و شرکتهایی کـه شمول قانون بر آنها مستلزم ذکر نام است نیز مشمول این آیین نامه هستند.
تبصره 4 ـ تکالیف مقرر در این آیین نامه در مورد اموال موضوع تبصره ذیل ماده یک توسط سازمان حفاظت محیط زیست انجام شده و سازمان مذکور مسئولیت های قانونی مربوط را بر عهده دارد.
ماده 4 ـ دستگاه های مشمول این آیین نامه بر اساس دستورالعمل های صادره شده از سوی سازمان میراث فرهنگی کشور، نسبت بـه مرمت، حفاظت، پژوهش، معرفی و ساماندهی اطلاعاتی و کالبدی اموال تاریخی، فرهنگی و هنری در اختیار خود اقدام خواهند کرد.
ماده 5 ـ سازمان میراث فرهنگی کشور مکلف است اقدامات اضطراری حفاظتی و مرمتی را تعیین و بـه دستگاه ذیربط ابلاغ و دستگاه اجرایی ذیربط مکلف است بر اساس نظرات سازمان اقدام نماید.
ماده 6 ـ اصلاح 1383/04/10ـ حفاظت و حراست از اموال موضوع این آیین نامه بر عهده دستگاه دارنده اموال و نگهداری حساب اموال منقول به عهده دستگاه ذی ربط خواهد بود.
تبصره ـ در صورتی کـه اموال موضوع این آیین نامه بـه دلیل شرایط فیزیکی یا شیمیایی خود اثر و یا در جریان مرمت بـه دلایل فنی از بین برود، اموال یاد شده پس از تأیید سازمان میراث فرهنگی کشور و با رعایت مقررات مربوط از فهرست اموال دولتی خارج خواهد شد.
ماده 7 ـ طبقه بندی ارزشی اموال فرهنگی ـ تاریخی و هنری مشمول این آیین نامه آثار درجه یک ـ درجه دو ـ درجه سه ـ مطالعاتی مطابق دستورالعملی خواهد بود کـه توسط سازمان میراث فرهنگی کشور تهیه و ابلاغ خواهد شد. نتایج حاصل از اجرای طرح مذکور پس از تصویب سازمان میراث فرهنگی کشور لازم الاجرا خواهد بود.
تبصره ـ کلیه اموال فرهنگی ـ تاریخی و هنری از نظر اجرای مفاد این آیین نامه تا انجام طرح طبقه بندی ارزش فرهنگی ـ تاریخی آنها، در حکم آثار درجه دو و برای اجرای مفاد ماده بیست این آیین نامه در حکم آثار درجه سه محسوب می شوند.
ماده 8 ـ سازمان میراث فرهنگی کشور موظف است دستورالعمل ساماندهی اطلاعاتی اموال موضوع این آیین نامه را بـه منظور تولید و ثبت اطلاعات پژوهشی، حفاظتی، کالبدی، مرمتی و اموالی هر اثر در قالب شناسنامه عمومی و تخصصی، تدو‌ین و بـه دستگاه های ذیربط جهت اجراء ابلاغ نماید.
ماده 9 ـ سازمان میراث فرهنگی کشور دستورالعمل مرمت اموال موضوع این آیین نامه را با توجه بـه طبقه بندی ارزش فرهنگی ـ تاریخی، نوع، جنس، قدمت، نوع و میزان آسیب دیدگی اثر، تدو‌ین و ابلاغ خواهد کرد.
تبصره ـ مرمت اضطراری اموال موضوع این آیین نامه از سوی دستگاه دارنده، در اسرع و‌قت آغاز خواهد شد.
ماده 10 ـ سازمان میراث فرهنگی کشور دستورالعمل ساماندهی کالبدی اموال موضوع این آیین نامه را بـه منظور ایجاد شرایط علمی، فنی و امنیتی لازم برای بقای اثر در محل و نحوه نگهداری آن، تدو‌ین و ابلاغ و بر اجرای آن نظارت می نماید.
ماده 11 ـ کلیه دستگاه های مشمول این آیین نامه موظفند پس از ابلاغ دستورالعمل های موضوع این آیین نامه نسبت بـه طبقه بندی ارزشی و ساماندهی اطلاعاتی و کالبدی اموال تاریخی، فرهنگی و هنری تحت اختیار خود، با نظارت سازمان میراث فرهنگی کشور اقدام نمایند.
ماده 12 ـ دستگاه های مشمول این آیین نامه موظفند در تنظیم بودجه سالانه خود اعتبار مورد نیاز برای نگهداری اموال موضوع این آیین نامه را متناسب با دستورالعمل های ابلاغی تعیین و بـه مراجع ذیربط اعلام نمایند. عدم پیش بینی و یا تخصیص اعتبار نافی وظایف دستگاه های مذکور نخواهد بود.
ماده 13 ـ مرمت اموال موضوع این آیین نامه بر عهده دستگاه دارنده آن خواهد بود. دستگاه های مشمول این آیین نامه مکلفند ساختار تشکیلاتی مناسب را جهت ایجاد آزمایشگاه یا کارگاه مرمت، حسب مورد پیش بینی و بـه سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور پیشنهاد نمایند.
بیشتر بخوانید:
مجموعه مقررات مرتبط با آیین نامه اموال فرهنگی، هنری و تاریخی نهادهای عمومی و دولتی (محاسبات عمومی)
مجموعه موضوعی آرای دیوان عدالت اداری
مجموعه موضوعی آرای وحدت رویه قضائی
ماده 14 ـ کلیه دستگاه های مشمول این آیین نامه نسبت بـه تاسیس موزه تخصصی در خصوص موضوع فعالیت خود اقدام خواهند کرد. موزه های تخصصی تحت نظارت فنی سازمان میراث فرهنگی کشور خواهد بود.
ماده 15 ـ امین اموال فرهنگی ـ تاریخی و هنری کـه مطابق آیین نامه اجرایی ماده 34 قانون محاسبات عمومی کشور منصوب خواهد شد، نباید غیر از وظیفه امین اموالی وظیفه دیگری را بر عهده داشته باشد و باید علاوه بر صلاحیت های اخلاقی و امانت داری، حداقل دارای مدرک کاردانی در رشته های مرتبط نیز باشد . سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور با هماهنگی سازمان میراث فرهنگی کشور، شغل امین اموال و مزایای شغلی آن را تعریف و برای دستگاه های مشمول بـه تعداد مورد نیاز پست امین اموال منظور خواهد کرد.
ماده 16 ـ امین اموال فرهنگی ـ تاریخی و هنری علاوه بر انجام وظایف مقرر در قانون محاسبات عمومی کشور، آیین نامه اموال دولتی و آیین نامه مربوط بـه شرایط و طرز انتخاب و حدود وظایف و مسئولیت های امین اموال وظایف زیر را بر عهده خواهد داشت:
الف ـ اجرای وظایف مقرر در طرح های ساماندهی کالبدی و اطلاعاتی و سایر دستورالعمل های موضوع این آیین نامه در مورد اموال فرهنگی ـ تاریخی و هنری.
ب ـ تنظیم فرم های مربوط بـه وضعیت سلامت و وضعیت محل نگهداری اثر از نظر شرایط علمی، فنی و امنیتی آن، موضوع دستورالعمل های این آیین نامه .
ج ـ انجام امور مقرر در دستورالعمل های موضوع این آیین نامه و همکاری با پژو‌هشگران و ایجاد شرایط لازم برای معرفی اثر.
د ـ مراقبت مستمر از آثار تحت ابواب جمعی و گزارش بـه موقع خطرات ناشی از شرایط فیزیکی اثر، شرایط فنی و امنیتی محل نگهداری آن.
تبصره ـ اصلاحی 1383/04/10 ـ امین اموال در صورت عدم رعایت مفاد این بند و تعدی و تفریط، مسئول جبران خسارت وارد شده بـه اثر خواهد بود. تشخیص این امر و تعیین میزان خسارات وارد شده با رعایت مدلول تبصره ماده 561 قانون مجازات اسلامی بر عهده مرجع ذی صلاح قضایی خواهد بود.
ماده 17 ـ انتقال بلاعوض و امانی اموال موضوع این آیین نامه از یک وزارتخانه یا موسسه یا شرکت دولتی بـه یک وزارتخانه یا موسسه یا شرکت دولتی دیگر و موسسات و نهاد های عمومی غیردولتی با رعایت مواد مربوط از قانون محاسبات عمومی کشور و با رعایت شرایط ذیل انجام می شود:
الف ـ مفاد دستورالعمل های موضوع این آیین نامه در مورد اموال موضوع انتقال قبلا انجام شده باشد.
ب ـ موافقت قبلی سازمان میراث فرهنگی کشور تحصیل شود.
ماده 18 ـ خرید اموال فرهنگی ـ تاریخی و هنری از سوی دستگاه های مشمول این آیین نامه بر اساس مقررات عمومی ناظر بـه معاملات دستگاه خریدار انجام خواهد شد. ضرورت خرید و قیمت کارشناسی اثر توسط هیئتی متشکل از دو نفر کارشناس خبره با انتخاب دستگاه خریدار و یک نفر نماینده سازمان میراث فرهنگی کشور تعیین خواهد شد.
ماده 19 ـ حمل و نقل اموال موضوع این آیین نامه از نظر شرایط حفاظتی و امنیتی تابع دستورالعملی خواهد بود کـه با توجه بـه ویژگی های اموال مورد نظر از سوی سازمان میراث فرهنگی کشور تعیین و ابلاغ خواهد شد و مسئولیت رعایت مفاد آن بر عهده دستگاه دارنده اثر خواهد بود.
ماده 20 ـ اموال فرهنگی ـ تاریخی و هنری کـه می تواند تحت ابواب جمعی هر یک از امنای اموال فرهنگی تاریخی و هنری قرار گیرد، حداکثر ده هزار عدد اثر درجه 3 می باشد. هر اثر درجه یک معادل دو‌یست و هر اثر درجه 2 معادل بیست عدد اثر درجه 3 محسوب می شود.
ماده 21 ـ خروج موقت اموال فرهنگی ـ تاریخی و هنری درجه یک مشمول این آیین نامه برای شرکت در نمایشگاه های خارج از کشور پس از تأیید سازمان میراث فرهنگی کشور بـه تصویب هیئت وزیران خواهد رسید.
تبصره 1 ـ اصلاح 1397/12/05 ـ خروج موقت اموال تاریخی، فرهنگی و هنری درجه دو و سه با موافقت سازمان میراث فرهنگی کشور انجام خواهد شد.
تبصره 2 ـ الحاق 1397/12/05 ـ مسئولیت خروج موقت و اخذ مجوز هیات وزیران در خصوص اموال هنری با قدمت زیر صد سال کـه مالکیت آن با دولت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است، با رعایت سایر قوانین و مقررات مربوط، برای شرکت در نمایشگاه های خارج از کشور پس از اعلام و ثبت در سامانه سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری با وزارت مذکور می باشد.
ماده 22 ـ سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور موظف است با هماهنگی سازمان میراث فرهنگی کشور از محل جابجایی پست های بین دستگاهی نسبت بـه ایجاد پست امین اموال فرهنگی ـ تاریخی و بازرس اموال فرهنگی ـ تاریخی و هنری دولتی اقدام نماید.
تبصره ـ استخدام نیرو های تخصصی کارشناسی ارشد و بالاتر در دستگاه اجرایی برای اجرای دستورالعمل های موضوع این آیین نامه یا اشتغال در سمت های امین اموال و بازرس اموال فرهنگی با تأیید کمیسیونی مرکب از نمایندگان دستگاه ذیربط، سازمان میراث فرهنگی کشور و سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور علاوه بر سقف پست های تخصصی مجاز می باشد.
ماده 23 ـ حذف اموال موضوع این آیین نامه از فهرست اموال فرهنگی ـ تاریخی و هنری دولتی با رعایت موارد ذیل، بر عهده هیئتی متشکل از نمایندگان وزارت امور اقتصادی و دارایی، سازمان میراث فرهنگی کشور، دیوان محاسبات کشور و دستگاه دارنده آن می باشد:
1 ـ در کلیه موارد سرقت، فقدان و بـه طور کلی مواردی کـه از بین رفتن اموال بـه علت وقوع تخلف اداری از جمله مفاد این آیین نامه یا جرایم عمومی صورت گرفته است، حذف اموال منوط بـه صدور حکم قضایی یا رای دیوان محاسبات کشور و جبران خسارات وارد شده بـه دولت می باشد.
2 ـ در مواردی کـه اموال موضوع این آیین نامه بر اثر حوادث ناگهانی از قبیل سیل، زلزله، جنگ و حوادث مشابه آن از بین برود، با گواهی بالاترین مقام دستگاه اجرایی مبنی بر فقدان قصور و مسامحه از سوی مسئولان نگهداری اثر، موضوع در هیئت یاد شده مطرح خواهد شد.
3 ـ هیئت مزبور با بررسی جوانب امر و با توجه بـه نظر کارشناسی سازمان میراث فرهنگی کشور و اقدامات انجام یافته از سوی دستگاه ذیربط و حکم صادر شده از مرجع قضایی یا اداری ذیصلاح، تصمیم می گیرد.
تبصره 1 ـ حذف اموال موضوع این آیین نامه از فهرست اموال دولتی پس از تأیید نماینده سازمان میسر خواهد شد.
تبصره 2 ـ در صورتی کـه هیئت در جریان رسیدگی، بـه تخلف اداری یا وقوع جرایم عمومی برخورد نماید، موضوع را بـه مراجع ذیصلاح اداری و قضایی منعکس و تا صدور رای نهایی پیگیری خواهد کرد.
ماده 24 ـ سازمان میراث فرهنگی کشور مسئول نظارت بر حسن اجرای این آیین نامه بوده و در موارد تخلف، مراتب بـه بالاترین مقام دستگاه اجرایی منعکس خواهد شد.
معاون اول رییس جمهور ـ محمدرضا عارف