آیین نامه نظام سنجش اعتبار مصوب 1398/03/29
آیین نامه نظام سنجش اعتبار مستند بـه مواد 5 و 8 قانون تسهیل اعطای تسهیلات بانکی 1386 مشتمل بر 26 ماده مصوب 1398/03/29 هیات وزیران
شناسنامه آیین نامه نظام سنجش اعتبار :
شماره روزنامه رسمی: 21647
تاریخ روزنامه رسمی: 1398/04/20
شماره ابلاغ: 39151/ت55296هـ
تاریخ ابلاغ: 1398/04/04
مرجع تصویب: هیات وزیران
تاریخ تصویب:1398/03/29
بیشتر بخوانید:
مجموعه مقررات مرتبط با آیین نامه نظام سنجش اعتبار (مقررات پرداخت تسهیلات بانکی)
نظریات مشورتی مرتبط با موضوعات بانکی
آرای وحدت رویه قضایی مرتبط با موضوعات بانکی
آرای دیوان عدالت اداری مرتبط با موضوعات تسهیلات بانکی
مقررات مرجع:
ماده 5 - دولت مکلف است ترتیبی اتخاذ نماید کـه ظرف مدت یک سال از تاریخ تصویب این قانون با ایجاد و بـه کارگیری نهادهای جدید مالی از قبیل بانک جامع اطلاعات، رتبه بندی و اعتبارسنجی مشتریان، گروه های مشاور مالی و سرمایه گذاری غیردولتی، ساماندهی مطالبات معوق، مؤسسات تضمین اعتبار، زمینه تسهیل و تسریع اعطاء تسهیلات بانکی را فراهم نماید.
وزارت امور اقتصادی و دارایی موظف است با همکاری بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران ابزارهای جدید مالی اسلامی را طراحی و در بازار سرمایه و نظام بانکی کشور بـه جریان اندازد.
ماده 8 - آئین نامه اجرائی این قانون با پیشنهاد مشترک وزارت امور اقتصادی و دارایی و بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران و با هماهنگی وزارت کار و امور اجتماعی و سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور حداکثر تا دو ماه پس از ابلاغ این قانون بـه تصویب هیات وزیران خواهد رسید.
مقررات مرتبط: دستورالعمل شرایط دریافت دسته چک و نحوه محاسبه سقف اعتبار چک مستند بـه ماده 6 قانون صدور چک، مصوب 1399
متن بخشنامه ابلاغ بانک مرکزی:
احتراماً، همانگونه کـه مستحضرند بـه استناد مواد 5 و 8 قانون تسهیل اعطای تسهیلات بانکی و کاهش هزینه های طرح و تسریع در اجرای طرح های تولیدی و افزایش منابع مالی و کارایی بانک ها مصوب سال 1386، «آیین نامه نظام سنجش اعتبار» موضوع تصویب نامه شماره 211829/ت39396هـ مورخ 1386/12/26 هیات محترم وزیران بـه تصویب رسید و طی بخشنامه شماره مب /348 مورخ 1387/02/02 بـه شبکه بانکی کشور ابلاغ گردید.
متعاقباً طی سالیان اخیر و نظر بـه ضرورت بازنگری آیین نامه مذکور، بـه روز رسانی آیین نامه نظام سنجش اعتبار در دستور کار این بانک قرار گرفت و نهایتاً اصلاحیه آیین نامه یاد شده در جلسه مورخ 1398/03/29 هیات محترم وزیران تصویب شد. بر اساس آیین نامه مذکور، مؤسسات اعتباری موظف گردیده اند بـه منظور اعطای تسهیلات و ایجاد تعهدات، گزارش اعتباری از شرکت اعتبار سنجی اخذ نمایند. لیکن استفاده از گزارش اعتباری شرکت اعتبار سنجی نافی مسئولیت موسسه اعتباری در بررسی دقیق اهلیت اعتباری متقاضی تسهیلات نخواهد بود. همچنین مؤسسات اعتباری صرفاً مجاز بـه همکاری با شرکت اعتبار سنجی دارای مجوز از بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران می باشند.
در آیین نامه موصوف، حداقل مبلغ سرمایه برای تاسیس و فعالیت شرکت اعتبار سنجی پانصد میلیارد ریال تعیین گردیده است. بر مبنای آیین نامه مذکور تامین کنندگان موظفند ظرف مهلت های مقرر کـه بـه تصویب شورای موضوع ماده 2 آیین نامه می رسد، با فراهم ساختن زیر ساخت های لازم و در چارچوب آیین نامه مزبور و مصوبات شورای یاد شده، اطلاعاتی کـه موجب تکمیل نظام سنجش اعتبار می شود را از طریق بستر شبکه ملی اطلاعات در اختیار شرکت اعتبار سنجی قرار دهند. همچنین شرکت های موجود فعال در زمینه اعتبار سنجی موظفند حداکثر ظرف مدتی کـه شورای مذکور تعیین می کند، نسبت بـه تطبیق وضعیت خود با مفاد آیین نامه اقدام نمایند.
در غیر این صورت، بانک مرکزی اقدامات لازم از قبیل تعلیق و جلوگیری از فعالیت آنها در زمینه اعتبار سنجی را اعمال می نماید. در پایان خاطر نشان می سازد، اجرای برخی از وظایف و تکالیف مقرر در آیین نامه مورد بحث، مستلزم تهیه ضوابط مربوط توسط نهادهای ذیربط از جمله بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران می باشد کـه بدیهی است با تدارک و آماده شدن موارد مذکور، مراتب بـه نحو مقتضی اطلاع رسانی خواهد گردید.
همچنین تاکید می گردد در صورت وجود هرگونه ابهام یا سؤال در رابطه با موضوعات و مسائل مربوط بـه آیین نامه یاد شده و یا در صورت نیاز بـه هرگونه مکاتبه ای در خصوص مفاد «آیین نامه نظام سنجش اعتبار»، مراتب مستقیماً بـه «اداره اطلاعات بانکی» این بانک کـه متولی رسیدگی بـه موضوعات مرتبط با آیین نامه مذکور می باشد، منعکس گردد.
مدیریت کل مقررات، مجوزهای بانکی و مبارزه با پولشویی اداره مطالعات و مقررات بانکی
متن آئین نامه نظام سنجش اعتبار :
بیشتر بخوانید:
مجموعه مقررات مرتبط با آئین نامه نظام سنجش اعتبار (مقررات پرداخت تسهیلات بانکی)
نظریات مشورتی مرتبط با موضوعات بانکی
آرای وحدت رویه قضایی مرتبط با موضوعات بانکی
آرای دیوان عدالت اداری مرتبط با موضوعات تسهیلات بانکی
هیات وزیران در جلسه 1398/03/29 بـه پیشنهاد مشترک وزارت امور اقتصادی و دارایی و بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران (با هماهنگی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی و سازمان برنامه و بودجه کشور) و بـه استناد مواد 5 و 8 قانون تسهیل اعطای تسهیلات بانکی و کاهش هزینه های طرح و تسریع در اجرای طرح های تولیدی و افزایش منابع مالی و کارایی بانک ها مصوب 1386، آیین نامه نظام سنجش اعتبار را بـه شرح زیر تصویب کرد:
ماده ۱ - در این آیین نامه، اصطلاحات زیر در معانی مشروح مربوط بـه کار می روند:
الف - بانک مرکزی: بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران.
ب - شورا: شورای موضوع ماده 2 این آیین نامه.
پ - اشخاص: کلیه اشخاص حقیقی و حقوقی کـه بـه درخواست خود یا وکیل یا نماینده قانونی اعتبار سنجی می شوند.
ت - اهلیت اعتباری: توانایی و پیشینه اشخاص در بازپرداخت تسهیلات و ایفای تعهدات با توجه بـه بررسی سوابق و مستندات مالی، بانکی و اعتباری آنها یا سایر روش های موجود.
ث - موسسه اعتباری: بانک یا موسسه اعتباری غیر بانکی کـه بـه موجب قانون یا با مجوز بانک مرکزی تاسیس شده است و تحت نظارت بانک مرکزی قرار دارد.
ج ـ دستگاه های اجرایی: دستگاه های موضوع ماده 5 قانون مدیریت خدمات کشوری مصوب ۱۳۸۶.
چ ـ استفاده کنندگان: کلیه اشخاصی کـه بـه موجب توافق نامه همکاری مجاز بـه دریافت خدمات شرکت اعتبار سنجی هستند.
ح ـ تامین کنندگان: دستگاه های اجرایی، مؤسسات اعتباری، سایر نهادهای فعال در بازار پولی بـه تشخیص بانک مرکزی، شرکت های بیمه و سایر اشخاص حقوقی کـه بنا بـه ماهیت فعالیت خود بـه برخی داده ها و اطلاعات مربوط بـه اشخاص کـه در تحلیل و پیش بینی رفتار اعتباری آن ها موثر است، دسترسی دارند و بـه همین دلیل می توانند منبع اطلاعاتی برای شرکت اعتبار سنجی محسوب شوند، از جمله بانک مرکزی، گمرک جمهوری اسلامی ایران، شرکت های واسپاری، شرکت های تعاونی اعتبار، صندوق های قرض الحسنه، بیمه مرکزی جمهوری اسلامی ایران، وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، سازمان برنامه و بودجه کشور، شرکت های بیمه، سازمان امور مالیاتی کشور، سازمان بورس و اوراق بهادار، وزارت دادگستری، سازمان ثبت اسناد و املاک کشور و سایر دستگاه های زیرمجموعه قوه قضاییه، نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران، سازمان ثبت احوال کشور، سازمان حسابرسی و مؤسسات حسابرسی، شرکت مخابرات ایران، کارورهای (اپراتورهای) تلفن همراه، شرکت های آب و فاضلاب، شرکت های برق منطقه ای و شرکت ملی گاز ایران.
خ - پایگاه داده اعتباری: سامانه اطلاعاتی شامل مشخصات سجلی و ثبتی اشخاص و سوابق و عملکرد اعتباری، ورشکستگی و محکومیت های مالی و بدهی مالیاتی آن ها در شبکه بانکی، قوه قضاییه، وزارت دادگستری و سازمان امور مالیاتی کـه توسط بانک مرکزی تجمیع و توسط آن بانک راهبری می شود.
د - شرکت اعتبار سنجی: شرکتی کـه با استفاده از اطلاعات موجود در پایگاه داده اعتباری و اطلاعات موجود نزد سایر تامین کنندگان و مبتنی بر روش ها و الگوهای (مدل های) کمی و کیفی معتبر، نسبت بـه تعیین امتیاز اعتباری اشخاص و سایر خدمات اعتباری کـه توسط شورا بـه آن محول شده است، اقدام می کند.
ذ - امتیاز اعتباری: شاخصی کمی و مبتنی بر روش شناسی مشخص و از قبل اعلام شده بـه بانک مرکزی توسط شرکت اعتبار سنجی کـه بیانگر احتمال عدم بازپرداخت بـه موقع (نکول) توسط اشخاص است.
ر - گزارش اعتباری: گزارشی کـه دربردارنده امتیاز اعتباری اشخاص است.
ز ـ توافق نامه همکاری: توافق نامه ای کـه با تایید بانک مرکزی بین شرکت اعتبار سنجی با تامین کنندگان یا استفاده کنندگان منعقد می شود و در آن جزییات مربوط بـه حقوق، تعهدات و مسئولیت های هر یک از طرفین و نحوه تبادل اطلاعات بین آنها بـه طور شفاف تبیین می شود.
ماده ۲ - بـه منظور نظارت بر حسن اجرای مفاد این آیین نامه، سیاست گذاری، هماهنگی و راهبری نظام اعتبار سنجی در کشور، شورای سنجش اعتبار بـه ریاست قایم مقام بانک مرکزی و با عضویت معاونین ذی ربط وزارتخانه های امور اقتصادی و دارایی، دادگستری، کشور، اطلاعات، تعاون، کار و رفاه اجتماعی، صنعت، معدن و تجارت، ارتباطات و فناوری اطلاعات، جهاد کشاورزی و سازمان برنامه و بودجه کشور و معاون دادستان کل کشور تشکیل می شود.
تبصره ۱ - فهرست داده ها، تامین کنندگان و انواع خدمات اعتباری قابل ارایه توسط شرکت اعتبار سنجی، کیفیت و محتوای گزارش های اعتباری و سایر خدمات، نحوه الگوسازی (مدل سازی) و تأثیر ضرایب ذی ربط الگوها (مدل ها) و نحوه اعتبار سنجی باید توسط شورا تایید شود.
تبصره ۲ - بانک مرکزی مسئولیت دبیرخانه شورای مذکور را بر عهده خواهد داشت.
تبصره ۳ - جلسات شورا حداقل هر سه ماه یک بار با دعوت رییس شورا برگزار می شود.
تبصره ۴ - جلسات شورا با حضور حداقل 7 عضو رسمیت می یابد و تصمیمات شورا با حداقل 5 رای موافق لازم الاجرا است.
ماده ۳ - هر شرکت اعتبار سنجی صرفاً در قالب شرکت سهامی بـه صورت غیردولتی، با موافقت اصولی شورا و مجوز بانک مرکزی و تحت نظارت آن بانک فعالیت می کند. سقف تملک سهام شرکت مذکور برای اشخاص توسط شورا تعیین می شود.
ماده ۴ - اساسنامه شرکت اعتبار سنجی بـه تصویب شورا می رسد.
ماده ۵ - حداقل مبلغ سرمایه برای تاسیس و فعالیت شرکت اعتبار سنجی پانصد میلیارد ریال می باشد.
تبصره - حداقل میزان سرمایه با پیشنهاد بانک مرکزی و تصویب شورا قابل تغییر خواهد بود.
ماده ۶ - شرکت اعتبار سنجی موظف است برنامه های راهبردی خود را بـه گونه ای تنظیم کند تا در مدت تعیین شده توسط شورا، نرم افزار و الگوهای (مدل های) مورد استفاده خود را بومی سازی نماید.
ماده ۷ - شرکت اعتبار سنجی موظف است اطلاعات و مستندات مورد نظر را بـه صورت مستمر و تحت شرایطی کـه بانک مرکزی تعیین می کند بـه آن بانک ارایه دهد.
ماده ۸ - شرکت اعتبار سنجی موظف بـه همکاری با ناظران و بازرسان بانک مرکزی است و باید تمامی اطلاعات و مستندات مورد درخواست را در اختیار آنها قرار دهد.
ماده 9 - مدت اعتبار صلاحیت حرفه ای اعضای اصلی و علی البدل هیات مدیره، مدیرعامل و قایم مقام مدیرعامل شرکت اعتبار سنجی برای حداکثر دو سال در چهارچوب دستورالعملی کـه بـه تصویب شورا و تایید بانک مرکزی خواهد رسید، تعیین می شود.
ماده ۱۰ - بانک مرکزی مسئولیت نظارت بر تامین امنیت اطلاعات سامانه های شرکت اعتبار سنجی را مطابق ضوابط و مقررات امنیت فضای تولید و تبادل اطلاعات برعهده دارد.
بیشتر بخوانید:
مجموعه مقررات مرتبط با آئین نامه نظام سنجش اعتبار (مقررات پرداخت تسهیلات بانکی)
نظریات مشورتی مرتبط با موضوعات بانکی
آرای وحدت رویه قضایی مرتبط با موضوعات بانکی
آرای دیوان عدالت اداری مرتبط با موضوعات تسهیلات بانکی
تبصره - شرکت اعتبار سنجی مکلف است دسترسی های لازم جهت تحقق اهداف این ماده را برای بانک مرکزی فراهم کند.
ماده 11 - مرجع رسیدگی بـه تخلفات شرکت اعتبار سنجی، بانک مرکزی است. در صورتی کـه بـه تشخیص بانک مرکزی و تایید شورا، شرکت اعتبار سنجی از قوانین، مقررات این آیین نامه و سایر آیین نامه ها، بخشنامه ها و دستورات بانک مرکزی تخطی نماید، حسب مورد یک یا چند مورد از اقدامات نظارتی زیر در مورد آن اعمال خواهد شد:
الف - اخذ تعهد نامه از مدیرعامل و اعضای هیات مدیره شرکت اعتبار سنجی دایر بر توقف و رفع موارد تخلف در چهارچوب برنامه زمانی مورد تایید بانک مرکزی.
ب - تذکر کتبی بـه مدیرعامل و اعضای هیات مدیره شرکت اعتبار سنجی.
پ - سلب صلاحیت حرفه ای مدیرعامل و اعضای هیات مدیره و قایم مقام مدیرعامل شرکت اعتبار سنجی.
ت - تعلیق مجوز شرکت اعتبار سنجی برای حداکثر 6 ماه.
پ - لغو مجوز شرکت اعتبار سنجی.
ماده ۱۲ - مؤسسات اعتباری صرفاً مجاز بـه همکاری با شرکت اعتبار سنجی دارای مجوز از بانک مرکزی هستند.
ماده ۱۳ - شرکت های اعتبار سنجی، تامین کنندگان و استفاده کنندگان در فرایند اعتبار سنجی موظفند اطلاعات اشخاص را محرمانه تلقی کنند. هرگونه دسترسی، استفاده، تغییر و افشای اطلاعات مطابق دستورالعملی خواهد بود کـه بـه پیشنهاد بانک مرکزی بـه تصویب شورا می رسد.
ماده ۱۴ - موسسه اعتباری موظف است بـه منظور اعطای تسهیلات و ایجاد تعهدات، گزارش اعتباری را از شرکت اعتبار سنجی اخذ کند. استفاده از گزارش اعتباری شرکت اعتبار سنجی نافی مسئولیت موسسه اعتباری در بررسی دقیق تر اهلیت اعتباری متقاضی نخواهد بود.
تبصره - مؤسسات اعتباری موظفند متناسب با نتایج حاصل از گزارش اعتباری اشخاص طبق ضوابط ابلاغی بانک مرکزی نسبت بـه اخذ وثایق و تضمین های لازم اقدام کنند.
ماده ۱۵ ـ پیش شرط استعلام گزارش اعتباری، دریافت اجازه نامه مستند از اشخاص است.
ماده ۱۶ - شرکت اعتبار سنجی می تواند در ارایه گزارش اعتباری از خدمات الکترونیکی دولت جهت احراز هویت اشخاص استفاده کند.
ماده ۱۷ - بانک مرکزی با همکاری وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات موظف است گزارش عملکرد تامین کنندگانی را کـه از ارسال اطلاعات با کیفیت و کفایت لازم خودداری کرده اند، در مقاطع زمانی سه ماهه تهیه و بـه شورا ارایه کند.
تبصره - دستورالعمل اجرایی این ماده شامل نحوه اطلاعات و تشویقات و تنبیهات ظرف شش ماه از تاریخ ابلاغ این آیین نامه توسط بانک مرکزی با همکاری وزارتخانه های اطلاعات، دادگستری و امور اقتصادی و دارایی و سازمان برنامه و بودجه کشور تهیه و بـه تصویب شورا می رسد.
ماده ۱۸ - حداکثر نرخ ارایه خدمات شرکت اعتبار سنجی سالانه بـه پیشنهاد بانک مرکزی و پس از تصویب شورا تعیین می شود.
تبصره - در صورتی کـه موسسه اعتباری متقاضی دریافت خدمات شرکت اعتبار سنجی باشد، پرداخت کارمزد مربوط بر عهده موسسه اعتباری است.
ماده ۱۹ - در توافق نامه همکاری میان شرکت اعتبار سنجی با تامین کنندگان و استفاده کنندگان، مرجع داوری با رعایت قوانین و مقررات مربوط مشخص می شود و کلیه اختلافات و دعاوی ناشی از توافق نامه های مذکور بـه آن مرجع ارجاع خواهد شد.
ماده ۲۰ - شرکت اعتبار سنجی موظف است در صورت اعتراض اشخاص بـه گزارش اعتباری خود، نسبت بـه بررسی اعتراض آنها و اعلام نتیجه و در صورت لزوم اقدام اصلاحی مقتضی، ظرف حداکثر 10 روز از تاریخ دریافت اعتراض اقدام کند یا بـه اعتراض آنان پاسخ دهد. در صورت عدم حصول توافق میان طرفین، موضوع بـه مرجع حل اختلاف کـه در دستورالعمل مصوب بانک مرکزی تعیین می شود، ارجاع خواهد شد.
بیشتر بخوانید:
مجموعه مقررات مرتبط با آئین نامه نظام سنجش اعتبار (مقررات پرداخت تسهیلات بانکی)
نظریات مشورتی مرتبط با موضوعات بانکی
آرای وحدت رویه قضایی مرتبط با موضوعات بانکی
آرای دیوان عدالت اداری مرتبط با موضوعات تسهیلات بانکی
ماده ۲۱ ـ تامین کنندگان موظفند ظرف مهلت های زمانی مقرر کـه بـه تصویب شورا می رسد، با فراهم ساختن زیرساخت های لازم و در چهارچوب این آیین نامه و مصوبات شورا، اطلاعاتی کـه موجب تکمیل نظام سنجش اعتبار می شود را از طریق بستر شبکه ملی اطلاعات در اختیار شرکت اعتبار سنجی قرار دهند.
ماده ۲۲ - توقف فعالیت یا انحلال اختیاری شرکت اعتبار سنجی، منوط بـه طی مراحل قانونی، تعیین تکلیف اطلاعات موجود اشخاص در شرکت اعتبار سنجی و با اخذ مجوز قبلی از بانک مرکزی امکان پذیر خواهد بود.
ماده ۲۳ ـ شرکت های موجود فعال در زمینه اعتبار سنجی موظفند حداکثر ظرف مدتی کـه شورا تعیین می کند، نسبت بـه تطبیق وضعیت خود با مفاد این آیین نامه اقدام کنند. در غیر این صورت، بانک مرکزی موظف است اقدامات لازم از قبیل تعلیق (به مدت حداکثر 6 ماه) و جلوگیری از فعالیت آنها در زمینه اعتبار سنجی را اعمال نماید.
تبصره - انجام فعالیت در زمینه اعتبار سنجی و ارایه خدمات اعتباری نظیر گزارش اعتباری و امتیاز اعتباری توسط اشخاص حقوقی نظیر مؤسسات رتبه بندی موضوع بند 21 ماده 1 قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران مصوب 1384، در چهارچوب مقررات این آیین نامه و با اخذ مجوز از شورا امکان پذیر است.
ماده ۲۴ - تمامی موضوعات و مواردی کـه در این آیین نامه پیش بینی نشده است، تابع قوانین و مقررات ذی ربط و مفاد اساسنامه شرکت اعتبار سنجی و مصوبات شورا است.
ماده ۲۵ - بانک مرکزی با همکاری وزارتخانه های امور اقتصادی و دارایی، اطلاعات و دادگستری و سازمان برنامه و بودجه کشور، دستورالعمل ناظر بر تاسیس، فعالیت، نگهداری، امحای اسناد و مدارک پشتوانه امتیاز اعتباری و نظارت و انحلال شرکت های اعتبار سنجی و سایر دستورالعمل های لازم را ظرف شش ماه از تاریخ ابلاغ این آیین نامه، تهیه و جهت تصویب بـه شورا ارایه می کند.
تبصره - بانک مرکزی با همکاری وزارت اطلاعات ظرف شش ماه از تاریخ ابلاغ این آیین نامه، دستورالعمل ناظر بر تامین امنیت اطلاعات سامانه های شرکت های اعتبار سنجی را تهیه و برای تصویب بـه شورا ارایه می کند.
ماده 26 – اصلاح 1398/07/03 - تصویب نامه شماره 11829/ت39396هـ مورخ 1386/12/26 تا زمان تصویب دستورالعمل ها و حداکثر شش ماه پس از ابلاغ این آیین نامه لغو می شود.
معاون اول رئیس جمهور - اسحاق جهانگیری
بیشتر بخوانید:
مجموعه مقررات مرتبط با آئین نامه نظام سنجش اعتبار (مقررات پرداخت تسهیلات بانکی)
نظریات مشورتی مرتبط با موضوعات بانکی