آیین نامه قانون پیشگیری و مقابله با تقلب در تهیه آثار علمی مصوب 1398/05/23
آیین نامه قانون پیشگیری و مقابله با تقلب در تهیه آثار علمی مشتمل بر 13 ماده مصوب 1398/05/23 هیات وزیران
شناسنامه آیین نامه قانون پیشگیری و مقابله با تقلب در تهیه آثار علمی:
شماره روزنامه رسمی: 21691
تاریخ روزنامه رسمی: 1398/06/12
مرجع تصویب: هیات وزیران
تاریخ تصویب: 1398/05/23
بیشتر بخوانید:
نظریات مشورتی جرائم و مجازاتها
آرای وحدت رویه قضایی جرائم و مجازاتها
مجموعه موضوعی آرای دیوان عدالت اداری
جرائم علیه اموال و مالکیت در نظریات مشورتی
آراء دیوان عدالت اداری با موضوعات علمی و آموزشی
متن آیین نامه قانون پیشگیری و مقابله با تقلب در تهیه آثار علمی
هیات وزیران در جلسه 1398/05/23 بـه پیشنهاد مشترک وزارتخانه های علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و با همکاری وزارت دادگستری و بـه استناد تبصره (10) ماده واحده قانون پیشگیری و مقابله با تقلب در تهیه آثار علمی مصوب 1396، آیین نامه اجرایی قانون یاد شده را بـه شرح زیر تصویب کرد:
ماده ۱ ـ در این آیین نامه اصطلاحات زیر در معانی مشروح مربوط بـه کار می روند:
1 ـ قانون: قانون پیشگیری و مقابله با تقلب در تهیه آثار علمی مصوب 1396
2 ـ وزارت: هر یک از وزارتخانه های علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی (حسب مورد).
3 ـ مؤسسه: هر یک از دانشگاه ها و مؤسسات آموزش عالی و پژوهشی اعم از دولتی و غیردولتی مصوب شورای گسترش وزارت و سایر مراجع قانونی و حوزه های علمیه دارای مجوز از شورای گسترش حوزه های علمیه.
4 ـ خدمات متعارف: خدماتی کـه بخشی از فرایند ماهوی طراحی، انجام و گزارش نتایج پژوهش نیستند و برون سپاری آنها توسط گروه پژوهشی یا پژوهشگر بـه شخص ثالث در ازای پرداخت حق الزحمه یا مانند آن بر اساس عرف علمی متخصصین هر رشته موجه است.
5 ـ آثار متقلبانه: آثار مندرج در متن ماده واحده قانون.
6 ـ مشابهت یابی (همانند جویی): ساز و کاری کـه در آن، سامانه تحت شبکه (وب) با دریافت متن از کاربر و مقایسه خودکار آن با متن کامل پیشنهاده (پروپوزال)، پایان نامه، رساله، کتاب، طرح پژوهشی و مقاله های موجود در پایگاه های داده و مدارک دارای دسترسی آزاد در شبکه (وب)، نوشته های همانند را بازیابی و میزان همانندی و منبع اطلاعات همانند را نمایش می دهد.
7 ـ اصلاح 1401/12/14 ـ " ایرانداک ": پژوهشگاه علوم و فناوری ایران
ماده ۲ ـ بـه منظور سیاست گذاری و انجام اقدامات پیشگیرانه موضوع بندهای (۱) و (۲) تبصره (۷) ماده واحده قانون، تدوین استانداردها و راهنماهای اخلاق در پژوهش، نظارت، اعتباربخشی، ایجاد هماهنگی و وحدت رویه بین کارگروه های اخلاق در پژوهش مؤسسات، تدوین استانداردهای تهیه آثار علمی از قبیل رساله، کتاب، پایان نامه، مقاله، طرح پژوهشی و مانند آنها و رسیدگی بـه اعتراضات نسبت بـه تصمیمات کارگروه اخلاق در پژوهش مؤسسات، کارگروه وزارتی اخلاق در پژوهش در سطح وزارت و با ترکیب زیر تشکیل می شود:
1 ـ معاون پژوهشی وزیر (رییس).
2 ـ معاون آموزشی وزیر.
3 ـ معاون حقوقی و امور مجلس وزیر.
4 ـ رییس " ایرانداک ".
5 ـ دو نفر پژوهشگر صاحب نظر عضو هیئت علمی.
6 ـ یک نفر عضو هیئت علمی رشته حقوق.
7 ـ دو نفر صاحب نظر در حوزه اخلاق در پژوهش.
تبصره ۱ ـ اعضای ردیف های (۵)، (۶) و (۷) این ماده بـه پیشنهاد معاون پژوهشی وزیر و با حکم وزیر بـه مدت (۲) سال انتخاب می شوند و انتخاب آنان برای دو دوره متوالی مجاز است.
تبصره ۲ ـ دبیرخانه کارگروه در معاونت پژوهشی وزارت بدون ایجاد ساختار سازمانی جدید تشکیل می شود و تصمیمات کارگروه وزارتی اخلاق در پژوهش توسط معاون پژوهشی وزیر ابلاغ می شود.
تبصره ۳ ـ دبیرخانه موظف است گزارش سالانه اقدامات کارگروه را بـه وزیر ذی ربط ارایه کند.
تبصره ۴ ـ با تشکیل کارگروه وزارتی اخلاق در پژوهش، سایر کارگروه های متناظر موجود در وزارت منحل می شوند.
ماده ۳ ـ بـه منظور رعایت استانداردهای اخلاقی مصوب کارگروه وزارتی اخلاق در پژوهش در مراحل مختلف طراحی، اجرا و گزارش نتایج پژوهش ها و همچنین اجرای سیاست های کارگروه مذکور از جمله اتخاذ تدابیر پیشگیرانه موضوع بندهای (۱) و (۲) تبصره (۷) ماده واحده قانون، کارگروه اخلاق در پژوهش در سطح مؤسسه با ترکیب زیر تشکیل می شود:
1 ـ رییس مؤسسه (رییس).
2 ـ معاون پژوهشی و فناوری (یا عناوین مشابه) مؤسسه (دبیر).
3 ـ معاون آموزشی مؤسسه.
4 ـ سه نفر عضو هیئت علمی صاحب نظر در امور پژوهشی با معرفی معاون پژوهشی و فناوری مؤسسه و حکم رییس مؤسسه.
5 ـ یک نفر بـه عنوان نماینده جامعه علمی بـه انتخاب مجمع انجمن های علمی و حکم رییس مؤسسه.
6 ـ یک نفر صاحب نظر اخلاق در پژوهش بـه انتخاب و حکم رییس مؤسسه.
7 ـ یک نفر عضو هیات علمی رشته حقوق بـه انتخاب و حکم رییس مؤسسه.
تبصره ۱ ـ اعضای ردیف های (۴)، (۵)، (۶) و (۷) این ماده بـه مدت دو سال انتخاب می شوند و انتخاب آنان برای دو دوره متوالی مجاز است.
تبصره ۲ ـ دبیرخانه کارگروه در معاونت پژوهشی و فناوری (یا عناوین مشابه) مؤسسه و بدون ایجاد ساختار سازمانی جدید تشکیل می شود.
تبصره ۳ ـ مؤسساتی کـه با توجه بـه ساختار تشکیلاتی خود بـه تشخیص وزارت، امکان تشکیل کارگروه اخلاق در پژوهش را ندارند، از نظر اجرای تکالیف مقرر در این آیین نامه، تابع کارگروه اخلاق در پژوهش یکی از دانشگاه های دولتی بـه تشخیص وزارت خواهند بود.
بیشتر بخوانید:
نظریات مشورتی جرائم و مجازاتها
آرای وحدت رویه قضایی جرائم و مجازاتها
مجموعه موضوعی آرای دیوان عدالت اداری
جرائم علیه اموال و مالکیت در نظریات مشورتی
آراء دیوان عدالت اداری با موضوعات علمی و آموزشی
ماده ۴ ـ وظایف کارگروه اخلاق در پژوهش مؤسسه بـه شرح زیر است:
1 ـ بررسی و آسیب شناسی علل و زمینه های بروز تخلفات پژوهشی و اعمال تدابیر پیشگیرانه در سطح مؤسسه و ارجاع موضوع بـه واحدهای ذی ربط.
2 ـ پیشنهاد اصلاح مقررات و رویه های موجود بـه کارگروه وزارتی اخلاق در پژوهش در راستای کاهش زمینه های بروز تخلفات پژوهشی.
3 ـ ترویج اخلاق در پژوهش، درستکاری علمی و اطلاع رسانی در سطح مؤسسه.
4 ـ برنامه ریزی برای افزایش سطح آگاهی اعضای هیئت علمی، دانشجویان و کارکنان مؤسسه از طریق برگزاری کارگاه های آموزشی، همایش ها، نشست های علمی و نظایر آن.
5 ـ اطلاع رسانی در خصوص استانداردهای مصوب اخلاق در پژوهش، مصوبات کارگروه وزارتی اخلاق در پژوهش و سایر موارد مشابه کـه توسط مراجع ذی ربط اعلام می شود.
6 ـ بررسی اولیه و کارشناسی گزارش های ارتکاب تخلفات پژوهشی موضوع ماده (10) این آیین نامه.
7 ـ اجرای مصوبات کارگروه وزارتی اخلاق در پژوهش و ارایه گزارش عملکرد بـه کارگروه وزارت متبوع.
8 ـ بررسی و تصویب پیشنهاده (پروپوزال) پژوهش هایی کـه بر اساس مصوبات کارگروه وزارتی اخلاق در پژوهش، شروع مراحل انجام آنها منوط بـه اخذ تاییدیه از کارگروه اخلاق در پژوهش موسسه است.
ماده ۵ ـ دستورالعمل نحوه تشکیل، روش کار و شرح وظایف کارگروه اخلاق در پژوهش، نحوه مدیریت تعارض منافع، شرایط و نحوه انتخاب نماینده جامعه علمی، نحوه انتخاب، آموزش و شرایط بازرس یا بازرسان در سطح وزارت و مؤسسات ظرف سه ماه بـه تصویب وزیر ذی ربط می رسد. بازرسان برای مدت (۲) سال انتخاب می شوند و انتخاب آنها برای دو دوره متوالی مجاز است.
ماده ۶ ـ مؤسسه موظف است در اجرای تبصره (۹) ماده واحده قانون اقدامات زیر را انجام دهد:
1 ـ پیشنهاده (پروپوزال) ها، رساله ها و پایان نامه های فاقد طبقه بندی دانشجویان تحصیلات تکمیلی باید پس از تصویب در مؤسسه، در " ایرانداک " ثبت شود.
2 ـ کلیه رساله ها و پایان نامه ها قبل از دفاع باید در " ایرانداک " مشابهت یابی شود و ارایه گزارش مشابهت یابی برای کسب مجوز دفاع الزامی است. " ایرانداک " موظف است امکان مشابهت یابی برخط (آنلاین) را برای مؤسسه ایجاد کند.
3 ـ ارایه گواهی ثبت نهایی پایان نامه/ رساله در " ایرانداک " برای فراغت از تحصیل الزامی است. استفاده از امتیاز پایان نامه/ رساله مربوط برای ترفیع پایه، ارتقای مرتبه اعضای هیئت علمی و تسویه حساب مالی و برخورداری از مزایای مالی آن، منوط بـه ارایه گواهی ثبت نهایی و مشابهت یابی پایان نامه/ رساله در " ایرانداک " است. گواهی مذکور باید بـه صورت برخط (آنلاین) قابل دسترس باشد.
تبصره ۱ ـ مؤسسات وابسته بـه وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی موظفند اطلاعات موضوع این ماده را در سامانه این وزارتخانه ثبت و مشابهت یابی نمایند. وزارت یاد شده موظف است تمهیدات لازم را برای انتقال و ثبت اطلاعات در " ایرانداک " مطابق استانداردهای " ایرانداک " اتخاذ کند.
تبصره ۲ ـ نحوه عمل در خصوص اطلاعات و داده های با موضوعات امنیتی، دفاعی و دارای طبقه بندی موضوع قانون مجازات انتشار و افشای اسناد محرمانه و سری دولتی مصوب ۱۳۵۳ و آیین نامه اجرایی آن مصوب ۱۳۵۴ طبق آیین نامه اجرایی تبصره بند (ت) ماده (۶۴) قانون برنامه پنجساله ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران خواهد بود.
ماده ۷ ـ خدمات متعارفی کـه در هر یک از مراحل طراحی، انجام و گزارش نتایج پژوهش برون سپاری می شوند، باید در پیشنهاده (پروپوزال) پژوهشی بـه صورت شفاف بیان شوند و بـه تصویب مؤسسه برسند.
ماده ۸ ـ مؤسسه مکلف است متن کامل پایان نامه های فاقد طبقه بندی را حداکثر پنج سال پس از تاریخ دفاع منتشر کند.
ماده ۹ ـ در اجرای تبصره (۴) ماده واحده قانون، وزارت، افرادی از بازرسان خود را کـه در وزارت و مؤسسات اشتغال بـه کار دارند، بـه عنوان ضابط خاص دادگستری تعیین و بـه منظور طی دوره آموزشی ضابطان دادگستری و دریافت کارت ویژه ضابطان دادگستری بـه مراجع قضایی مربوط معرفی می کند. ضابطان خاص یاد شده پس از دریافت کارت ویژه در حدود قوانین و مقررات انجام وظیفه می کنند.
تبصره ۱ ـ چنانچه هر یک از جرایم موضوع قانون، توسط اشخاص حقیقی و حقوقی بـه قصد انتفاع و بـه عنوان حرفه یا شغل ارتکاب یابد، ضابطان خاص یاد شده تحقیقات لازم را در آن خصوص انجام می دهند و ضمن گزارش بـه وزارت و مؤسسه متبوع، مراتب را جهت تعقیب کیفری بـه اطلاع دادستان شهرستان می رسانند. این امر مانع طرح شکایت مستقیم وزارت یا مؤسسه بـه دادسرای عمومی و انقلاب نیست. ضابطان خاص مکلف بـه بررسی و تحقیق در زمینه جرایم ارتکابی یاد شده حسب نظر وزارت یا مؤسسه متبوع هستند.
تبصره ۲ ـ مرتکب یا مرتکبان جرایم موضوع ماده واحده قانون با حکم دادگاه، مکلفند وجوه دریافتی ناشی از جرم را بـه حساب خزانه واریز کنند.
تبصره ۳ ـ وزارت می تواند در پیگیری جرایم موضوع ماده واحده قانون علاوه بر استفاده از بازرسان خود بـه عنوان ضابط خاص، در حدود قانون از همکاری سایر ضابطان دادگستری نیز استفاده کند.
تبصره ۴ ـ در ارتکاب جرایم موضوع ماده واحده قانون بـه صورت سازمان یافته و تکرار و تعدد آن، ضوابط تشدید مجازات برابر قانون اعمال خواهد شد.
بیشتر بخوانید:
نظریات مشورتی جرائم و مجازاتها
آرای وحدت رویه قضایی جرائم و مجازاتها
مجموعه موضوعی آرای دیوان عدالت اداری
جرائم علیه اموال و مالکیت در نظریات مشورتی
آراء دیوان عدالت اداری با موضوعات علمی و آموزشی
ماده ۱۰ ـ گزارش های ارتکاب تخلفات پژوهشی موضوع تبصره (۶) ماده واحده قانون بدواً در کارگروه های اخلاق در پژوهش موضوع ماده (۳) این آیین نامه مطرح می شوند. کارگروه های مزبور ضمن بررسی و تحقیق مقدماتی و در صورت لزوم ارجاع امر بـه کارشناس متخصص در موضوع، پرونده را بـه همراه پیشنهادهای خود بـه مراجع پیش بینی شده در تبصره (۶) ماده واحده قانون ارسال می کنند تا مطابق قوانین و مقررات مربوط، نسبت بـه موضوع رسیدگی شود. نظر کارگروه برای مراجع یاد شده جنبه مشورتی دارد.
تبصره ـ کارگروه های اخلاق در پژوهش مکلفند فرد در مظان ارتکاب تقلب را در جریان کامل پرونده قرار دهند و برای وی مهلت دفاع منظور کنند. مراجع موضوع تبصره (6) ماده واحده قانون نیز مکلفند امکان دسترسی بـه تمام اطلاعات پرونده و بهره مندی از وکیل یا نماینده را برای فرد در مظان ارتکاب تقلب فراهم کنند.
ماده ۱۱ ـ در صورت قطعیت محکومیت صادر شده توسط مراجع موضوع تبصره (۶) ماده واحده قانون، مراتب بـه اطلاع مؤسسه و سازمان اداری و استخدامی کشور و دستگاه های اجرایی ذی ربط در مورد کارکنان بخش دولتی می رسد و در مورد کارکنان سایر بخش ها بـه نحو مقتضی اطلاع رسانی خواهد شد تا نسبت بـه سلب هرگونه امتیاز مادی یا معنوی مترتب بر آن و لغو اثر هرگونه مدرک تحصیلی، پایه، مرتبه علمی، رتبه یا عناوین مشابه علمی، اقدام قانونی لازم را بـه عمل آورند.
ماده 12 ـ لغو اثر مدرک تحصیلی حاصل از تقلب موضوع تبصره (6) ماده واحده قانون، پس از اثبات تقلب علمی در کارگروه اخلاق در پژوهش مؤسسه و محکومیت قطعی در مراجع موضوع تبصره (6) ماده واحده قانون، توسط مؤسسه صادر کننده انجام می شود.
ماده 13 ـ در صورت ارتکاب تقلب علمی موضوع قانون توسط دانش آموختگان دانشگاه های خارج از کشور کـه مدرک تحصیلی خارجی آنها مورد ارزشیابی قرار گرفته است، پرونده حسب مورد توسط وزارت بـه یکی از مؤسسات ارجاع می شود. در صورت قطعیت حکم مربوط بـه ارتکاب تقلب علمی، گواهینامه ارزشیابی صادر شده توسط واحد صادر کننده از درجه اعتبار ساقط خواهد شد.
معاون اول رئیس جمهور ـ اسحاق جهانگیری