آیین نامه نحوه صدور تضمین نامه های عهده دولت مصوب 1398/08/08
آیین نامه نحوه صدور تضمین نامه های عهده دولت مشتمل بر 20 ماده مصوب 1398/08/08 هیات وزیران
شناسنامه آیین نامه نحوه صدور تضمین نامه های عهده دولت:
شماره روزنامه رسمی: 21751
تاریخ روزنامه رسمی: 1398/08/28
شماره ابلاغ: 105564/ت56125هـ
تاریخ ابلاغ: 1398/08/22
مرجع تصویب: هیات وزیران
تاریخ تصویب: 1398/08/08
بیشتر بخوانید:
مجموعه مقررات مرتبط با آیین نامه نحوه صدور تضمین نامه های عهده دولت
موضوعات قوه سه گانه و حاکمیتی در آرای وحدت رویه قضایی
موضوعات قوه سه گانه در آرای دیوان عدالت اداری
متن آیین نامه نحوه صدور تضمین نامه های عهده دولت:
هیات وزیران در جلسه 1398/08/08 بـه پیشنهاد مشترک سازمان برنامه و بودجه کشور، وزارت امور اقتصادی و دارایی و بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران و بـه استناد اصل یکصد و سی و هشتم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران آیین نامه نحوه صدور تضمین نامه های عهده دولت جمهوری اسلامی ایران را بـه شرح زیر تصویب کرد:
ماده 1ـ در این آیین نامه، اصطلاحات زیر در معانی مشروح مربوط بـه کار می روند:
1 ـ دستگاه اجرایی: دستگاه های اجرایی موضوع ماده 1 قانون برنامه پنجساله ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران مصوب 1395
2 ـ تضمین نامه: سندی تعهدآور کـه بـه موجب آن دولت یا دستگاه های اجرایی در چهارچوب قوانین و مقررات، ضمانت اشخاص حقیقی و حقوقی را در ارتباط با انجام تکالیف و تعهدات مدیون اصلی در برابر ذی نفع تضمین، طبق شرایط مندرج در تضمین نامه بـه عهده می گیرد.
3 ـ ذی نفع تضمین: منظور از ذی نفع تضمین (مضمون له) کلیه اشخاص حقیقی و حقوقی است کـه تضمین نامه بـه نفع وی صادر می شود از جمله بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، وزارت امور اقتصادی و دارایی، بانک ها و موسسات اعتباری غیر بانکی، بانک های اعتبار دهنده خارجی، بانک ها و موسسات بین المللی و سایر اشخاصی کـه بـه موجب قانون صدور و تحویل تضمین نامه بـه ایشان مجاز است.
4 ـ سازمان: سازمان برنامه و بودجه کشور (ضامن) کـه بـه نمایندگی از دولت تضمین نامه های مورد نیاز را صادر می نماید.
5 ـ متقاضی: اشخاصی کـه حسب قانون مجاز بـه درخواست صدور تضمین نامه برای خود یا یکی از دستگاه های تابع خود و یا سایر اشخاص بـه موجب قوانین و مقررات می باشند.
6 ـ مدیون اصلی: منظور از مدیون اصلی (مضمون عنه) شخصی است کـه از او ضمانت شده و شامل دستگاه های اجرایی و اشخاص غیردولتی کـه بـه موجب قانون، دولت مجاز بـه تضمین ایفای تعهدات وی در قبال ذی نفع است.
7 ـ سامانه: سامانه جامع مدیریت تضامین دولت موضوع ماده 3 این آیین نامه.
8 ـ بانک مرکزی: بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران.
9 ـ اوراق مالی اسلامی: هر نوع ورقه کـه متضمن حقوق مالی قابل نقل و انتقال برای مالک عین و یا منفعت باشد و بـه موجب قانون و مقررات مربوط بـه قیمت اسمی مشخص برای مدت معین بـه صورت ریالی یا ارزی منتشر شود. این اوراق نظیر اوراق مشارکت، انواع صکوک اسلامی (اعم از اجاره، وکالت، منفعت و غیره) و اسناد خزانه اسلامی می باشد.
10 ـ دستورالعمل اجرایی: دستورالعمل اجرایی موضوع تبصره 3 ماده 3 این آیین نامه.
ماده 2 ـ در مواردی کـه دولت بـه موجب قوانین و مقررات، مجاز بـه تضمین تعهدات مدیون اصلی بـه ذی نفع تضمین می باشد، صرفا سازمان مجاز است بـه نمایندگی از دولت کلیه تضمین نامه های مورد نیاز را صادر نماید.
تبصره 1 ـ در صورتی کـه دستگاه های اجرایی بـه موجب قوانین و مقررات، مجاز بـه صدور تضمین اعم از تضامین بـه ذی نفعان داخلی و خارجی می شوند، باید تضمین نامه مربوط مطابق چهارچوبی کـه توسط سازمان اعلام می شود، پیش از صدور در سامانه ثبت و شناسه یکتای تضمین دریافت نماید. همچنین دستگاه های اجرایی مذکور موظفند ظرف یک ماه پس از صدور، اطلاعات مربوط بـه تضمین نامه از قبیل زمان بندی و وضعیت بازپرداخت تعهدات مرتبط با تضمین را بـه صورت سامانه ای (سیستمی) و برخط برای سازمان ارسال نمایند. تشخیص مصادیق دستگاه های اجرایی موضوع این تبصره بـه عهده سازمان است.
تبصره 2 ـ بانک ها و بیمه های دولتی از شمول این ماده مستثنی می باشند.
ماده 3 ـ سازمان ظرف شش ماه پس از ابلاغ این آیین نامه، سامانه را بـه گونه ای تهیه، اجرا و بهره برداری می نماید کـه کلیه فرآیندهای مرتبط با تضمین نامه های موضوع این آیین نامه اعم از ارسال درخواست، صدور، اصلاح، تمدید، مطالبه و پرداخت وجه، ابطال، تایید و همچنین مبادله الکترونیکی تضمین نامه ها را حسب مورد در بر گرفته و پس از بررسی و واپایش (کنترل) ضوابط و مقررات نسبت بـه تخصیص شناسه یکتای تضمین اقدام نماید. همچنین امکان دریافت اطلاعات پس از صدور کلیه تضامین صادره توسط دستگاه های اجرایی موضوع تبصره 1 ماده 2 این آیین نامه را نیز در بر گیرد.
تبصره 1 ـ صدور تضمین نامه از طریق سامانه مذکور مشمول قانون تجارت الکترونیکی مصوب 1382 بوده و در حکم صدور برگه تضمین نامه است.
تبصره 2 ـ پس از راه اندازی و استقرار سامانه، صرفاً تضمین نامه های دارای شناسه یکتا از سامانه، واجد اعتبار بوده و دولت هیچ گونه تعهدی در خصوص تضامین فاقد شناسه از سامانه، بر عهده نخواهد داشت.
تبصره 3 ـ دستورالعمل اجرایی موضوع این ماده ظرف دو ماه پس از ابلاغ این آیین نامه توسط سازمان با هماهنگی بانک مرکزی و وزارت امور اقتصادی و دارایی تهیه و ابلاغ خواهد شد.
ماده 4 ـ متقاضی و ذی نفع تضمین موضوع ماده 1 این آیین نامه مکلفند کلیه درخواست های خود شامل صدور، اصلاح، تمدید، مطالبه و پرداخت وجه و ابطال تضمین نامه را بـه نحوی کـه در دستورالعمل اجرایی تعیین خواهد شد، در سامانه ثبت نمایند.
ماده 5 ـ دستگاه های اجرایی مکلفند بـه نحوی کـه در دستورالعمل اجرایی تعیین خواهد شد، امکان استعلام سامانه ای (سیستمی) و برخط اطلاعات با کیفیت و کفایت لازم بـه تشخیص سازمان برای سامانه فراهم نمایند.
تبصره 1 ـ وزارت امور اقتصادی و دارایی و شرکت سپرده گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه موظفند امکان استعلام سامانه ای (سیستمی) و برخط اطلاعات انتشار و وضعیت اوراق مالی اسلامی تضمین شده را با کیفیت و کفایت لازم بـه تشخیص سازمان برای سامانه فراهم نمایند.
تبصره 2 ـ بانک مرکزی ظرف یک ماه پس از ابلاغ این آیین نامه امکان استعلام سامانه ای (سیستمی) و برخط وضعیت تسهیلات و تعهدات تضمین شده توسط دولت را مطابق روش مورد توافق آن بانک و سازمان برای سامانه فراهم می نماید.
تبصره 3 ـ اطلاعات تسهیلات و تعهدات بانکی استعلام شده از سامانه های مرتبط بانک مرکزی کـه توسط سازمان در اختیار وزارت امور اقتصادی و دارایی قرار می گیرد، پس از تایید سازمان حسابرسی در اجرای تبصره 2 ماده 1 آیین نامه اجرایی ماده 1 قانون رفع موانع تولید رقابت پذیر و ارتقای نظام مالی کشور موضوع تصویب نامه شماره 61240/ت52230هـ مورخ 1394/05/17، ملاک تایید و تسویه بدهی دولت ناشی از تضامین موضوع این آیین نامه بـه بانک ها و مؤسسات اعتباری خواهد بود.
ماده 6 ـ سازمان مکلف است، امکان استعلام سامانه ای (سیستمی) و برخط وضعیت تضمین نامه های صادره توسط سامانه را برای متقاضی، ذی نفعان تضمین و وزارت امور اقتصادی و دارایی فراهم نماید. صحت اطلاعات مندرج در تضمین نامه و اصلاحیه های آن صرفاً از طریق سامانه قابل استعلام است.
تبصره 1 ـ بانک مرکزی و کلیه بانک ها و موسسات اعتباری غیربانکی موظفند پیش از اعطای تسهیلات و یا ایجاد تعهدات بـه پشتوانه تضمین نامه های موضوع این آیین نامه، از صحت مندرجات تضمین نامه بـه وسیله استعلام آن از سامانه از طریق سامانه های مرتبط بانک مرکزی اطمینان حاصل نمایند.
تبصره 2 ـ بانک مرکزی موظف است همزمان با صدور شناسه تسهیلات و تعهدات در سامانه های خود از صحت و اصالت تضمین نامه با استعلام سامانه ای (سیستمی) شناسه تضمین نامه از سامانه اطمینان حاصل نماید.
ماده 7 ـ کلیه بانک ها و موسسات اعتباری غیربانکی موظفند ظرف سه ماه پس از ابلاغ دستورالعمل اجرایی، کلیه اطلاعات و سوابق تسهیلات و تعهداتی را کـه بـه پشتوانه تضمین نامه های دولت پیش از ابلاغ این آیین نامه اعطا نموده اند، بـه همراه اطلاعات تضمین نامه های مربوط، در چهارچوب توافق سازمان با بانک مرکزی از طریق سامانه متمرکز اطلاعات تسهیلات و تعهدات (سمات)، موضوع ماده 35 آیین نامه پیشگیری از انباشت مطالبات غیرجاری بانکی موضوع تصویب نامه شماره 176818/ت56173هـ مورخ 1397/12/28 برای سامانه ارسال نمایند.
تبصره 1 ـ دولت هیچ گونه تعهدی در خصوص تسهیلات و تعهداتی کـه ظرف مدت تعیین شده و مطابق با شرایط مذکور در این ماده برای سازمان ارسال نشود، بر عهده نخواهد داشت.
تبصره 2 ـ سازمان، اطلاعات تسهیلات و تعهدات دریافتی موضوع این ماده را در اختیار سازمان حسابرسی قرار داده و سازمان حسابرسی ظرف سه ماه پس از دریافت اطلاعات مذکور آن را بررسی و نسبت بـه ثبت نتیجه در سامانه اقدام می نماید. سازمان تنها اطلاعات مورد تایید سازمان حسابرسی را ملاک تسویه خود قرار می دهد.
ماده 8 ـ بانک مرکزی موظف است ظرف سه ماه پس از ابلاغ دستورالعمل اجرایی، کلیه اطلاعات و سوابق تسهیلات و تعهداتی را کـه بـه پشتوانه تضمین نامه های دولت بـه ذی نفعی بانک مرکزی پیش از ابلاغ این آیین نامه اعطا نموده است، بـه همراه اطلاعات تضمین نامه های مربوط مطابق با چهارچوب اعلامی سازمان برای سامانه ارسال نمایند.
ماده 9 ـ تضمین نامه های صادره حداقل باید حاوی اطلاعات مربوط نظیر نام ذی نفع تضمین، نام مدیون اصلی، استناد قانونی، موضوع تضمین، سقف مبلغ بدهی مورد تضمین، تاریخ سررسید بدهی، تاریخ اعتبار تضمین نامه و زمان بندی بازپرداخت، حسب مورد باشد. سایر اطلاعات بـه تشخیص سازمان خواهد بود.
ماده 10 ـ متقاضی مکلف است در صورت نیاز تا سه ماه قبل از انقضای تاریخ اعتبار تضمین نامه، درخواست تمدید/ اصلاح/ ابطال تضمین نامه را در سامانه ثبت نماید.
بیشتر بخوانید:
مجموعه مقررات مرتبط با آیین نامه نحوه صدور تضمین نامه های عهده دولت
موضوعات قوه سه گانه و حاکمیتی در آرای وحدت رویه قضایی
موضوعات قوه سه گانه در آرای دیوان عدالت اداری
تبصره ـ سازمان حسب مورد نسبت بـه تمدید/ اصلاح/ ابطال تضمین نامه موضوع درخواست این ماده، مطابق قوانین و مقررات اقدام نموده و مراتب را بـه صورت سامانه ای (سیستمی) از طریق سامانه بـه ذی نفع تضمین و متقاضی اعلام می نماید. تضمین نامه هایی کـه تعیین تکلیف نشده اند و سایر تضمین نامه هایی کـه تا قبل از تاریخ این آیین نامه صادر شده اند و فاقد تاریخ اعتبار مشخص می باشند، تا زمان تسویه کامل بدهی معتبر خواهند بود.
ماده 11ـ ذی نفع تضمین بـه نیابت از دولت مکلف است در چهارچوب قوانین و مقررات، نسبت بـه پیگیری وصول مبالغ از متقاضی اقدام نماید.
تبصره 1 ـ در صورتی کـه اموال و املاکی بعد از انتقال بدهی بر ذمه دولت، توسط ذی نفع تضمین داخلی تملک شود، متعلق بـه دولت بوده و مدیریت آن بـه وزارت امور اقتصادی و دارایی (سازمان جمع آوری و فروش اموال تملیکی) منتقل می شود. جبران هزینه های ذی نفع تضمین داخلی برای تملک این اموال از محل فروش اموال تملک شده با اعلام ذی نفع تضمین و تایید وزارت امور اقتصادی و دارایی (سازمان جمع آوری و فروش اموال تملیکی)، توسط سازمان در لوایح بودجه سنواتی پیش بینی و پرداخت می شود.
تبصره 2 ـ حسابرس مستقل و بازرسان قانونی ذی نفع تضمین داخلی، اعم از سازمان حسابرسی و یا مؤسسات عضو جامعه حسابداران رسمی موظفند بر حسن اجرای این ماده نظارت و حسب مورد در گزارش حسابرسی مربوط این موضوع را افشا نمایند.
ماده 12 ـ ملاک انتقال بدهی های شرکت های دولتی بـه حساب بدهی دولت موضوع ماده 6 قانون رفع موانع تولید رقابت پذیر و ارتقای نظام مالی کشور مصوب 1394، تضمین نامه های موضوع این آیین نامه می باشد.
ماده 13ـ صدور تضمین نامه جدید در سامانه برای هر متقاضی منوط بـه تعیین تکلیف تضامین قبلی و اعلام وضعیت آنان توسط متقاضی می باشد.
تبصره 1 ـ دستگاه های اجرایی کـه تضمین بـه درخواست آنها صادر شده است موظفند مطابق این آیین نامه و دستورالعمل اجرایی مربوط، نسبت بـه انجام بـه موقع تعهدات خود اقدام نمایند. مسئولیت اجرای این تبصره بـه عهده بالاترین مقام اجرایی دستگاه می باشد.
تبصره 2 ـ در صورتی کـه بازپرداخت اقساط تضمین شده برای سه دوره متوالی پرداخت نشده باشد یا بیش از یکسال از سررسید اقساط پرداخت نشده گذشته باشد (هر کدام کـه کمتر باشد) با درخواست ذی نفع تضمین و تایید سازمان در سامانه، از محل سرجمع منابع بودجه (بر اساس حکم قانون) یا از محل کاهش سقف تخصیص بعدی دستگاه اجرایی متقاضی متناسب با تعهدات ایفا نشده، سازمان راساً اقدام بـه بازپرداخت بدهی سررسید شده می نماید.
ماده 14 ـ پس از انقضای تاریخ سررسید بدهی، در صورتی کـه تاریخ اعتبار تضمین نامه صادره منقضی نشده باشد و پرداخت بدهی توسط مدیون اصلی خودداری شود، ذی نفع تضمین مکلف است درخواست مطالبه و پرداخت وجه را در سامانه ثبت نماید.
تبصره 1 ـ سازمان نسبت بـه بررسی درخواست مطالبه و پرداخت وجه اقدام نموده و پس از تایید آن با لحاظ تبصره 2 ماده 13 این آیین نامه نسبت بـه پیش بینی آن در لوایح بودجه سنواتی اقدام نماید.
تبصره 2 ـ در مواردی کـه ذی نفع تضمین اشخاص حقیقی و حقوقی خارجی می باشند، وزارت امور اقتصادی و دارایی (سازمان سرمایه گذاری و کمک های اقتصادی و فنی ایران) مکلف است بـه نمایندگی از ذی نفع، درخواست مذکور را در سامانه ثبت نماید.
تبصره 3 ـ در صورتی کـه درخواست مطالبه و پرداخت وجه در سامانه ثبت گردد و در حین فرآیند بررسی درخواست توسط سازمان تاریخ اعتبار تضمین نامه صادره منقضی شود، درخواست مربوط کماکان معتبر بوده و سازمان باید مطابق با بررسی های انجام شده اقدام نماید.
ماده 15 ـ پس از استقرار و راه اندازی سامانه، اطلاعات موجود در سامانه تنها مرجع مورد استناد در خصوص بدهی های ناشی از تضامین خواهد بود. وزارت امور اقتصادی و دارایی و سازمان حسابرسی (حسب مورد) مکلفند کلیه اطلاعات تضمین نامه های صادره و بدهی های ناشی از آن را از سامانه استعلام و این اطلاعات را ملاک عمل قرار دهند.
ماده 16 ـ دستگاه های اجرایی مکلفند قبل از ارسال درخواست صدور تضمین نامه بـه سازمان بر اساس قوانین و مقررات مربوط، مانده بدهی‌ها و مطالبات به/ از کلیه اشخاص را بر اساس الزامات و تکالیف مقرر در ماده (1) قانون رفع موانع تولید رقابت پذیر و ارتقای نظام مالی کشور و آیین نامه اجرایی آن و بخشنامه های صادره مربوط بـه وزارت امور اقتصادی و دارایی اعلام نمایند.
تبصره ـ وزارت امور اقتصادی و دارایی مکلف است ظرف یک ماه پس از ابلاغ این آیین نامه، امکان استعلام برخط و سامانه ای (سیستمی) اطلاعات موضوع این ماده را برای سامانه فراهم سازد.
ماده 17 ـ چنانچه تعهدات ناشی از تضمین نامه های صادره توسط سامانه (شامل اصل، سود و سایر موارد مربوط)، قطعی گردد و دولت مکلف بـه پرداخت تعهدات ناشی از تضمین نامه شود، وزارت امور اقتصادی و دارایی (مرکز مدیریت بدهی ها و دارایی های مالی عمومی) مکلف است پس از تایید مبلغ بدهی توسط سازمان حسابرسی، نسبت بـه تعیین دستگاه اجرایی مسئول اعمال حساب اقدام و در غیر این صورت بدهی مربوط را بر اساس مقررات مربوط ثبت نماید.
تبصره ـ دستگاه های اجرایی مکلفند از طریق ادارات کل امور مالی /ذی حسابی دستگاه‌های ذی ربط نسبت بـه ثبت تضمین نامه های صادره اقدام نمایند.
ماده 18 ـ سازمان موظف است نسبت بـه پیش بینی هزینه های تعهدات ناشی از تضمین نامه های ثبت شده در سامانه در لوایح بودجه سنواتی اقدام نماید.
ماده 19 ـ سازمان خصوصی سازی مکلف است فرآیند واگذاری شرکت های دولتی کـه بدهی آنها توسط دولت تضمین شده است، ضمن هماهنگی با سازمان و ذی نفع تضمین، بدهی ها و انتقال یا عدم انتقال آنها و ضمانت دولت را با رعایت موازین قانونی مربوط تعیین تکلیف نماید.
ماده 20 ـ صدور تضمین نامه منوط بـه بررسی وضعیت اعتباری مدیون اصلی بر اساس گزارش اعتباری شرکت اعتبارسنجی موضوع بند (د) ماده 1 آیین نامه نظام سنجش اعتبار موضوع تصویب نامه شماره 39151/ت55296هـ مورخ 1398/04/04 یا رتبه بندی اعتباری از مؤسسات موضوع بند 21 ماده 1 قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران مصوب 1384 می باشد.
تبصره 1 ـ دستورالعمل نحوه بررسی وضعیت اعتباری مدیون اصلی با استفاده از گزارش اعتباری یا رتبه بندی اعتباری موضوع این ماده توسط سازمان و با همکاری بانک مرکزی تهیه و ابلاغ خواهد شد.
تبصره 2 ـ کلیه شرکت های موضوع این ماده موظفند بر اساس دستورالعمل تبصره فوق همکاری های لازم را با سازمان بـه عمل آورند.
معاون اول رئیس جمهور ـ اسحاق جهانگیری