دستورالعمل تبصره 2 ماده 236 قانون آیین دادرسی کیفری 1392، مصوب 1402/08/20

مجموعه مقررات مرتبط با دستورالعمل تبصره 2 ماده 236 قانون آئین دادرسی کیفری 1392

مقررات مرجع:

بند 25 سیاست های کلی برنامه هفتم مصوب 1401/06/20: تحول در نظام اداری و اصلاح ساختار آن مبتنی بر سیاست های کلی نظام اداری با تاکید بر هوشمند سازی و تحقق دولت الکترونیک، حذف تشکیلات موازی و غیرضرور، بـه روز رسانی قوانین و مقررات، اصلاح روش ها و رفع فساد و زمینه های آن در مناسبات اداری.

تبصره ۲ ماده ۲۳۶ قانون آیین دادرسی کیفری (الحاق ۱۳۹۴/۰۳/۲۴): در صورت تحت تعقیب قرار گرفتن اتباع بیگانه و تقاضای آنان بازپرس مکلف است مشخصات و نوع اتهام آنها را بلافاصله جهت اقدام لازم بـه دادستانی کل کشور اعلام نماید، تا از آن طریق وفق مقررات بـه مراجع ذی ربط اعلام شود. چنانچه تعقیب این افراد منجر بـه محکومیت قطعی شود، قاضی اجرای احکام خلاصه ای از دادنامه را جهت اجرای این تبصره بـه دادستانی کل اعلام می کند. در صورت تقاضای ملاقات از سوی کنسولگری مربوط، مراتب بـه دادستانی کل اعلام می شود تا بر اساس تصمیم آن مرجع، مطابق مقررات اقدام شود.

متن دستورالعمل تبصره 2 ماده 236 قانون آیین دادرسی کیفری 1392:

مقدمه

در اجرای بند (۲۵) «سیاست های کلی برنامه هفتم با اولویت پیشرفت اقتصادی توأم با عدالت»، مصوب 1401/06/21 مقام معظم رهبری (مدظله العالی) در زمینه «بروزرسانی قوانین و مقررات» و تبصره ۲ ماده ۲۳۶ قانون آیین دادرسی کیفری، مصوب ۱۳۹۲ با اصلاحات و الحاقات بعدی، قانون مربوط بـه قرارداد وین درباره روابط سیاسی مصوب ۱۳۴۳، قانون کنوانسیون وین درباره روابط کنسولی مصوب ۱۳۵۳ و سایر مقررات مربوط و بـه منظور ایجاد رویه واحد و هماهنگی بین دستگاههای ذیربط «دستورالعمل ساماندهی و تسریع در فرایند امور قضایی بین المللی »، بـه شرح مواد آتی است:

فصل اول ـ تعاریف و اصطلاحات

ماده ۱ ـ تعاریف و اصطلاحات بـه کار رفته در این دستورالعمل، بـه شرح زیر است:

الف ـ دادستانی کل: دادستانی کل کشور؛

ب ـ معاونت: معاونت امور بین الملل و حقوق بشر قوه قضائیه؛

پ ـ مرکز آمار: مرکز آمار و فناوری اطلاعات قوه قضائیه؛

ت ـ سمپ: سامانه مدیریت پرونده قضایی؛

ث ـ پست کنسولی: حسب مورد سفارت، کنسولگری و دفتر حافظ منافع؛

ج ـ متهم یا محکوم: متهم یا محکوم غیر ایرانی و اتباع موضوع ماده ۱۶ این دستورالعمل.

بیشتر بخوانید:

مجموعه مقررات مرتبط با دستورالعمل تبصره 2 ماده 236 قانون آئین دادرسی کیفری 1392

فصل دوم ـ احوال شخصیه

ماده ۲ ـ رعایت مقررات مربوط بـه ازدواج اتباع غیرایرانی با زن ایرانی، موضوع ماده ۱۰۶۰ قانون مدنی و مواد ۵۱ و ۵۶ قانون حمایت خانواده، مصوب ۱۳۹۱ و همچنین ماده ۴۵ اصلاحی قانون ثبت احوال مصوب ۱۳۵۵ درخصوص افراد مشکوک التابعه و فرزندان آن ها و سایر مقررات مربوط، الزامی است. لذا بـه منظور جلوگیری از تبعاتی کـه عدم رعایت قوانین مزبور، از جمله برای زنان ایرانی و اطفال آنان ایجاد می نماید، مراجع قضایی موظف اند در صدور آراء رعایت مقررات مذکور را بنمایند.

ماده ۳ ـ مراجع قضایی موظف اند بـه محض اطلاع از فوت تبعه غیرایرانی، مراتب را بـه معاونت اعلام و چنانچه مدارک هویتی از نامبرده وجود داشته باشد، تصویر آن را بـه معاونت ارسال کنند تا این معاونت مراتب را از طریق وزارت امور خارجه بـه دولت متبوع متوفی اعلام کند.

ماده ۴ ـ صدور گواهی حصر وراثت برای اتباع غیرایرانی کـه در ایران فوت کرده اند، با رعایت مقررات آیین دادرسی و لحاظ قوانین ماهوی دولت متبوع آنها توسط مرجع ذی صلاح محل اقامت متوفی بلامانع است.

فصل سوم ـ امور کیفری

ماده ۵ ـ مراجع قضایی رسیدگی کننده هرگونه اقدام در مورد تبعه غیر ایرانی در فرایند تعقیب، تحقیق، صدور قرار، رسیدگی و صدور حکم در مرحله بدوی، تجدیدنظر، فرجام، اعاده دادرسی و اجرای احکام را در همان روز در سمپ ثبت می کنند.

ماده ۶ ـ در اجرای ماده ۴۹ قانون آیین دادرسی کیفری درصورت تحت نظر قرار گرفتن اتباع غیرایرانی، اعم از اینکه منتهی بـه بازداشت شده یا نشده باشد و همچنین اتباع مذکور کـه در اجرای ماده ۳ قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی بازداشت می شوند، مرجع رسیدگی کننده یا اجرا مراتب زیر را بـه رییس کل دادگستری استان اعلام می کند. رییس کل مراتب را در همان روز بـه معاونت اعلام می نماید.

۱ ـ مشخصات دقیق سجلی (به فارسی و لاتین) کـه در گذرنامه آمده است. چنانچه تبعه غیر ایرانی فاقد گذرنامه باشد، قید مشخصاتی کـه خود اظهار می دارد؛

۲ ـ نام کشور خارجی کـه تابعیت آن را دارد؛

۳ ـ علت بازداشت؛

۴ ـ نحوه دستگیری و عنوان اتهام، نوع و میزان قرار تأمین کیفری و نظارت قضایی؛

۵ ـ نشانی دقیق محل کار و یا سکونت دائمی وی و در غیر این صورت، نشانی موقت در ایران و نشانی دقیق وی در خارج از کشور.

ماده ۷ ـ مقام قضایی رسیدگی کننده درصورت تعقیب یا بازداشت تبعه غیرایرانی، موظف است حقوق تبعه غیرایرانی، از جمله اطلاع بازداشت وی بـه پست کنسولی را بـه وی تفهیم و بـه منظور جلوگیری از فرار وی و تضمین حقوق بزه دیده و جبران ضرر و زیان وی تأمین متناسب اخذ نماید.

ماده ۸ ـ در اجرای تبصره ۲ ماده ۲۳۶ قانون آیین دادرسی کیفری، در صورتی کـه تبعه غیر ایرانی درخواستی مبنی بر اطلاع مراتب بازداشت خود بـه پست کنسولی داشته باشد، مقام قضایی رسیدگی کننده مراتب را بـه همراه درخواست کتبی وی بـه دادستانی کل اعلام می نماید. دادستانی کل درخواست وی را بـه وزارت امور خارجه جهت اقدام لازم ارسال و رونوشت آن را بـه معاونت اعلام می کند. چنانچه تعقیب این افراد منجر بـه محکومیت قطعی شود، قاضی اجرای احکام خلاصه مفیدی از دادنامه را جهت اقدام مقتضی بـه معاونت اعلام و رونوشت آن را برای دادستان کل کشور ارسال می کند.

ماده ۹ ـ چنانچه پست کنسولی تقاضای ملاقات، مذاکره، مکاتبه با شخص بازداشت شده یا زندانی را داشته باشد، مراتب را بـه وزارت امور خارجه اعلام و وزارت مذکور تقاضا را بـه معاونت ارسال می نماید. معاونت بلافاصله مراتب را بـه همراه نظر خود بـه دادستانی کل اعلام می نماید. دادستانی کل تصمیم خود را بـه مقام قضایی مربوط اعلام و رونوشت آن را بـه معاونت ارسال می کند.

تبصره ـ انجام ملاقات، مذاکره و مکاتبه پست کنسولی با تبعه غیرایرانی منوط بـه موافقت آن تبعه می باشد.

ماده ۱۰ ـ چنانچه پرونده در هر یک از مراحل دادرسی، اعم از رسیدگی یا اجرا باشد، مرجع قضایی جهت جلوگیری از تبعات منفی و رعایت تعهدات بین المللی کـه جمهوری اسلامی ایران بـه آنها ملحق گردیده، حسب مورد اقدامات زیر را در مورد متهم یا محکوم قبل از اتخاذ تصمیم و ابلاغ بـه معاونت اعلام می کند.

۱ ـ فک، تشدید یا تخفیف قرار تأمین کیفری و نظارت قضایی؛

۲ ـ صدور تصمیمات نهایی اعم از قرار و حکم؛

۳ ـ تقاضای اعتراض بـه تصمیمات و یا آراء قضایی در هر مرحله از تعقیب، رسیدگی و یا تجدیدنظر، فرجام و اعاده دادرسی و درخواست اعمال ماده ۴۷۷ قانون آیین دادرسی کیفری؛

۴ ـ استفاده از نهادهای ارفاقی از قبیل تخفیف مجازات و معافیت از آن، تعویق صدور حکم، تعلیق اجرای مجازات، نظام نیمه آزادی و آزادی مشروط، مجازات های جایگزین حبس و آزادی تحت نظارت سامانه های الکترونیکی؛

۵ ـ اعطای مرخصی؛

۶ ـ جابجایی مکان نگهداری در(زندان یا بازداشتگاه).

تبصره ـ معاونت پس از اطلاع از موارد مذکور موظف است بـه قید فوریت چنانچه در این خصوص نظری دارد، بـه طریق مقتضی بـه مرجع قضایی و عنداللزوم بـه مراجع ذیربط اعلام کند.

ماده ۱۱ ـ در مواردی کـه عفو متهم یا محکوم مطرح باشد، کمیسیون عفو استانی و مرکزی، موظف است نظر معاونت را اخذ نماید و معاونت عنداللزوم با اخذ نظر مراجع ذی ربط، مراتب را حداکثر ظرف ۱۰ روز بـه کمیسیون عفو مربوط اعلام می نماید.

ماده ۱۲ ـ چنانچه تبعه غیر ایرانی در زندان باشد قاضی اجرای احکام ۴۵ روز قبل از موعد آزادی وی، مراتب را بـه معاونت اعلام می کند تا عندالاقتضاء، از طریق وزارت امور خارجه بـه نمایندگان سیاسی و کنسولی کشور متبوع آنان اطلاع داده شود و نسبت بـه تعیین وضعیت وی بعد از خروج از زندان پیش بینی و اقدامات لازم بـه عمل آید.

ماده ۱۳ ـ دادستان مجری حکم مکلف است حداقل ۴۵ روز پیش از اجرای حکم سلب حیات تبعه غیرایرانی و تبعه موضوع ماده ۱۶ این دستورالعمل، ضمن اعلام بـه دادستانی کل، مراتب را بـه اطلاع معاونت نیز برساند.

ماده ۱۴ ـ سازمان زندان ها و اقدامات تأمینی و تربیتی کشور با همکاری مراجع قضایی و سایر دستگاه های ذی ربط، زیرساخت و تسهیلات لازم برای تماس تلفنی یا الکترونیکی اتباع غیر ایرانی بازداشت شده یا زندانی را با اعضای خانواده او در خارج از کشور فراهم می نماید .

ماده ۱۵ ـ انتشار خبر تعقیب یا بازداشت یا محکومیت متهم یا محکوم و هرگونه مصاحبه توسط مراجع قضایی در خصوص وضعیت پرونده آنان، با هماهنگی معاونت و از طریق مرکز رسانه قوه قضائیه با رعایت دستورالعمل اطلاع رسانی و ارتباطات رسانه ای قوه قضائیه، انجام می شود .

ماده ۱۶ ـ در صورت مواجهه مراجع قضایی رسیدگی کننده یا مجری حکم با متهمان و محکومان اتباع ایرانی کـه بدون رعایت قوانین و مقررات، تابعیت کشور دیگری را کسب نموده اند، مراتب را بـه معاونت اعلام می نمایند.

ماده ۱۷ ـ مرکز آمار اقدامات زیر را بـه عمل می آورد:

الف ـ با تشکیل پرونده در خصوص متهم یا محکوم، دسترسی معاونت بـه اسامی آنها، اتهام انتسابی و مرجع رسیدگی کننده را فراهم می کند.

ب ـ با همکاری سازمان زندان ها و اقدامات تأمینی و تربیتی کشور آمار و اطلاعات افراد متهم یا محکوم را از حیث تابعیت، نوع اتهام و محکومیت با ذکر مشخصات آنها در فواصل سه ماهه بـه معاونت گزارش می کند.

ماده ۱۸ ـ معاونت مکلف است با همکاری مرکز آمار و وزارت دادگستری، بانک اطلاعاتی در خصوص افراد متهم یا محکوم را بـه منظور بررسی و تجزیه و تحلیل آمار و اطلاعات موجود از جمله با هدف بهره برداری در همکاری های حقوقی ـ قضایی با سایر کشورها از جمله درمورد استرداد مجرمین و انتقال محکومان غیر ایرانی تشکیل دهد.

بیشتر بخوانید:

مجموعه مقررات مرتبط با دستورالعمل تبصره 2 ماده 236 قانون آئین دادرسی کیفری 1392

فصل چهارم ـ امور مدنی

ماده ۱۹ ـ در خصوص ابلاغ اوراق قضایی در خارج از کشور، چنانچه مخاطب دارای حساب کاربری ثنا نبوده و یا امکان ابلاغ اوراق قضایی از طریق آن فراهم نباشد ، مطابق موارد ذیل اقدام می شود:

۱ ـ مأموران کنسولی یا سیاسی، اوراق قضایی را بـه وسیله مأموران سفارت یا هر وسیله ای کـه امکان داشته باشد؛ ازجمله پست الکترونیک، برای مخاطب ارسال می کنند و مراتب را از طریق وزارت امور خارجه بـه اطلاع مرجع قضایی می رسانند؛

۲ ـ در صورتی کـه در کشور محل اقامت مخاطب، مأموران کنسولی یا سیاسی نباشند، وزارت امور خارجه اوراق قضایی را بـه هر طریقی کـه مقتضی بداند؛ ازجمله استفاده از سامانه های الکترونیکی یا مخابراتی، ارسال می کند؛

ماده ۲۰ ـ در مواردی کـه بین دولت جمهوری اسلامی ایران و دولت های دیگر موافقت نامه همکاری قضایی در امور مدنی منعقد شده است، رعایت موافقت نامه مربوط برای مراجع قضایی الزامی است. در خصوص معافیت اتباع بیگانه از دادن تأمین در صورت عدم وجود موافقت نامه، مطابق بند (۱) ماده ۱۴۵ قانون آیین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب (در امور مدنی) مصوب ۱۳۷۹، عمل می شود.

فصل پنجم ـ مصونیت و ارتباط با نمایندگی های خارجی

ماده ۲۱ ـ در صورت طرح دعاوی علیه دولت های خارجی، نمایندگی نهادها و سازمان های بین المللی، سفارتخانه های خارجی و اشخاصی کـه دارای مصونیت هستند، رعایت مقررات مربوط از جمله قانون مربوط بـه قرارداد وین درباره روابط سیاسی مصوب ۱۳۴۳ و قانون کنوانسیون وین درباره روابط کنسولی مصوب ۱۳۵۳ برای مراجع قضایی الزامی است، مگر در مواردی کـه قانون استثنا کرده باشد. در صورت طرح چنین دعاوی، مراجع قضایی خلاصه مفیدی از دعوی را بـه معاونت اعلام و معاونت چنانچه ملاحظه ای داشته باشد، مراتب را بـه مرجع قضایی و عنداللزوم بـه مقامات مربوط اعلام می کند.

ماده ۲۲ ـ مراجع قضایی و بـه ویژه معاونت های اجرای احکام در مواردی کـه با رعایت مفاد قوانین مندرج در ماده ۲۱ این دستورالعمل رأیی صادر می شود، بـه منظور تسریع و تسهیل اجرای آراء، مراتب را بـه همراه خلاصه مفیدی از مفاد رای قطعی صادر شده بـه معاونت ارسال کنند تا معاونت مذکور ضمن هماهنگی با وزارت امور خارجه، موجبات اجرای رأی صادر شده و حل وفصل مناسب موضوع را در اسرع وقت فراهم آورد.

ماده ۲۳ ـ در مواردی کـه یکی از طرفین پرونده دولت ها، مقامات خارجی، ماموران دیپلماتیک، کنسولی و اعضای خانواده آنان و همچنین سازمان های بین المللی یا اعضای آنها باشد، مراجع قضایی مراتب را بـه معاونت اعلام می نمایند. چنانچه معاونت در این خصوص ملاحظاتی داشته باشد مراتب را بـه مرجع قضایی و عنداللزوم بـه مراجع ذیربط اعلام می کند.

ماده ۲۴ ـ کلیه مراجع قضایی و واحدهای تابعه قوه قضائیه موظف اند از مکاتبه مستقیم با پست کنسولی و نمایندگی سازمان های بین المللی خودداری نمایند. چنانچه انجام مکاتبه لازم باشد مراتب بـه معاونت اعلام و معاونت عنداللزوم از طریق وزارت امور خارجه اقدام لازم را معمول نموده و نتیجه را اعلام خواهد نمود.

بیشتر بخوانید:

مجموعه مقررات مرتبط با دستورالعمل تبصره 2 ماده 236 قانون آئین دادرسی کیفری 1392